Motto dobrze określa podstawowy problem, z jakim przychodzi zetknąć się kżzdemu, kto pisze o retoryce. Jest to tkwiąca τέχνη ῥητορικὴ w dwoistosc: teoria - praktyka. Problem ten podnosił m.in Piaton w Gorgiaszu i Fajdrosie. Już on jednak kładł nacisk na kwestie zastosowania retoryki, czyli wykorzystania pewnego typu wiedzy. Natomiast problem miejsca retoryki w systemie wiedzy traktował Platon jako oczywisty i mniej istotny. Podobnie postapil Arystoteles. W ten sposób otwarty został niezwykle złożony problem: oto to samo pojęcie określało - wiedzę teoretyczną (...) oraz praktykę. Powodowalo to, jak wiadomo, wiele nieporozumień dotyczących retoryki. Pojawily się one także i w dobie humanizmu oraz renesansu. Analizowany dalej tekst doskonale ową dwoistość retoryki obrazuje, a także - w wielkim skrócie - dotyka podstawowych nieporozumień tyczących τέχνη ῥητορικὴ. (shrink)

Motto dobrze określa podstawowy problem, z jakim przychodzi zetknąć się kżzdemu, kto pisze o retoryce. Jest to tkwiąca τέχνη ῥητορικὴ w dwoistosc: teoria - praktyka. Problem ten podnosił m.in Piaton w Gorgiaszu i Fajdrosie. Już on jednak kładł nacisk na kwestie zastosowania retoryki, czyli wykorzystania pewnego typu wiedzy. Natomiast problem miejsca retoryki w systemie wiedzy traktował Platon jako oczywisty i mniej istotny. Podobnie postapil Arystoteles. W ten sposób otwarty został niezwykle złożony problem: oto to samo pojęcie określało - wiedzę teoretyczną (...) oraz praktykę. Powodowalo to, jak wiadomo, wiele nieporozumień dotyczących retoryki. Pojawily się one także i w dobie humanizmu oraz renesansu. Analizowany dalej tekst doskonale ową dwoistość retoryki obrazuje, a także - w wielkim skrócie - dotyka podstawowych nieporozumień tyczących τέχνη ῥητορικὴ. (shrink)

The discussion centres around two issues: the issue of meaning, and the question whether the tools of rhetoric viewed as the basic tool in interpersonal communication can be helpful in reading and interpreting meaning. The author understands meaning after G. Frege: […] let the following phraseology be established: A proper name expresses its sense, stands for or designates its reference. By means of a sign we express its sense and designate its reference. The purpose of the discussion is also to (...) answer a much more general question: whether through rhetoric can one say something important about the world, so do they define a philosophical thesis or only, from various perspectives, one searches for the most probable answer to a hypothesis. The presented assumption is a result of the suggestion of Willard van Orman Quine: Rhetoric is the literary technology of persuasion, for good or ill, and it entails something which Randal Marlin defined as referentially translucent expressions. Therefore, the hypothesis I shall try to prove is the following: can the sense of any expression be, using the tools of rhetoric, defined to such an extent so that it becomes a philosophical thesis and not a hypothesis? So that in terms of both the subject and the object the expression could be considered as true. Then and only then can one say that such an expression has/contains some sense. (shrink)

Building on our diverse research traditions in the study of reasoning, language and communication, the Polish School of Argumentation integrates various disciplines and institutions across Poland in which scholars are dedicated to understanding the phenomenon of the force of argument. Our primary goal is to craft a methodological programme and establish organisational infrastructure: this is the first key step in facilitating and fostering our research movement, which joins people with a common research focus, complementary skills and an enthusiasm to work (...) together. This statement—the Manifesto—lays the foundations for the research programme of the Polish School of Argumentation. (shrink)

Polska powieść kryminalna, szczególnie powstająca po roku 1989, wywołuje co najmniej dwa pytania badawcze. Pierwsze o chronologię literatury polskiej, a zarazem o uzależnienie jej rozwoju od przemian politycznych. Drugie o to, czy faktycznie zmiany takie miały (bądź mają) wpływ na kwestie np. formalne związane z kształtem tejże literatury. Zmiany polityczne mogły zapewne wpłynąć na podejmowanie tematów dotąd niemożliwych do opisu. Niniejsze studium ma na celu opis oraz analizę polskiej powieści kryminalnej z nieco innej perspektywy, a mianowicie opisu jej jako pewnego (...) obiektu w znaczeniu, jaki nadał temu pojęciu Nicolai Hartmann. Stąd kwestie chronologiczne nie odegrają tu większej roli; będą traktowane jako pewien parametr pomocniczy. Natomiast artykuł podkreśla znaczenie tezy, że powieść kryminalna staje się, właśnie po roku 1989, powieścią o charakterze obyczajowo-psychologicznym. Także coraz silniej przejawia się w niej tendencja do czegoś, co sami autorzy określają jako „komedia kryminalna”. Artykuł zawiera zatem zarysowanie problemu badawczego (dzieło literackie jako obiekt), zaś główna teza to niezależność kwestii formalnych od problematyki przemian politycznych. Przyjęte w artykule metody badawcze to przede wszystkim opis obiektu, resp. dzieła literackiego i takich jego cech, jak: miejsce akcji (konkretne i opisane precyzyjnie bądź schematycznie), język protagonistów/antagonistów/narratora (konwencjonalny lub zindywidualizowany, z aluzjami intertekstowymi), postacie konwencjonalne lub zindywidualizowane, zagadka (najważniejsza, lub pretekstowa, czasem odkrywa drugie dno). Staram się wykazać, że zmiany polityczne wpłynęły na podejmowanie tematów dotąd niemożliwych do opisu. Natomiast same kwestie przemian politycznych na sferę kompozycji mają tylko wpływ głównie w warstwie językowej utworów. (shrink)

Celem artykułu jest pokazanie konsekwencji przyjęcia longtermizmu w wersji skrajnej dla postrzegania obowiązku likwidacji skrajnej biedy w świetle zasady równego rozważania interesów. W artykule argumentuję na rzecz hipotezy, że konsekwentny zwolennik myśli etycznej Petera Singera skorygowanej o postulaty long- termizmu musi przyjąć, iż obowiązki wobec przyszłych ludzi uchylają obowiązki wobec obecnie żyjących ludzi, nawet znajdujących się w tak niekorzystnym położeniu jak skrajna bieda. W pierwszej części artykułu szkicuję argumenty Singera na rzecz moralnego obowiązku likwidacji skrajnej biedy za pomocą efektywnych metod (...) aż do znacznego obniżenia własnego poziomu życia. Przybliżenie tych szeroko znanych poglądów stanowi ramy argumentacji na rzecz hipotezy badawczej. Następnie krótko charakteryzuję efektywny altruizm, na gruncie któ- rego wyrosło nowe podejście w ramach konsekwencjalizmu: longtermizm. Postulaty i założenia longtermizmu w ujęciu W. MacAskilla i T. Orda zestawiam z myślą Singera, aby doprowadzić ich argumentację do logicznych wniosków, które wspierają hipotezę badawczą artykułu -/- Moral duties towards the poor and longtermism The aim of the article is to show the consequences of adopting strong longtermism for the perception of the obligation to eliminate extreme poverty in the light of the principle of equal consideration of interests. In the article, I argue in favor of the hypothesis that a consistent supporter of Peter Singer’s ethical thought adjusted to the postulates of longtermism must assume that obligations towards future people abrogate duties towards current people, even those in such an unfavorable situation as extreme poverty. In the first part of the article, I sketch Singer’s arguments for the moral obligation to eliminate extreme poverty using effective methods, up to significant decrease in one’s level of life. An outline of these widely known views constitutes the framework of arguments in favor of the research hypothesis. Then I briefly characterize effective altruism, which is the basis for a new approach within consequentialism: longtermism. I compare the postulates and assumptions of longtermism as presented by W. MacAskill and T. Ord with Singer’s thought in order to bring their argumen- tation to logical conclusions that support the research hypothesis of this article. (shrink)

W artykule omówiono ważniejsze argumenty przeciw operacjonizmowi Percy’ego W. Bridgmana sformułowane na przestrzeni ostatnich dekad oraz przedyskutowano operacyjne sposoby definiowania czasu w mechanice klasycznej oraz nierelatywistycznej mechanice kwantowej. O ile w mechanice klasycznej nie napotyka się większych trudności w sformułowaniu operacyjnej definicji czasu, o tyle w formalizmie teorii kwantowej zadanie to staje się niemożliwe. Co, niezależnie od dyskusyjnego statusu czasu w mechanice kwantowej, prowadzi do ogólniejszego pytania, czy można pogodzić mechanikę kwantową z podejściem operacyjnym.

We introduce and study model-theoretic connected components of rings as an analogue of model-theoretic connected components of definable groups. We develop their basic theory and use them to describe both the definable and classical Bohr compactifications of rings. We then use model-theoretic connected components to explicitly calculate Bohr compactifications of some classical matrix groups, such as the discrete Heisenberg group ${\mathrm {UT}}_3({\mathbb {Z}})$, the continuous Heisenberg group ${\mathrm {UT}}_3({\mathbb {R}})$, and, more generally, groups of upper unitriangular and invertible upper triangular (...) matrices over unital rings. (shrink)

Pozdně středověký filosof Walter Burley (cca 1275–1344) chápal myšlení jako určitý druh změny, konkrétně jako trpnost, přičemž každý tzv. akt myšlení má podle něho tři hlavní složky: myslící intelekt, pojem a myšlenou věc. Tato studie si dává za cíl prozkoumat, jak Burley pohlížel ve vztahu k myšlení zejména na poslední dvě z těchto složek. První část se pokusí odpovědět na otázku, jakým způsobem dochází ke vzniku pojmů. Druhá část se zaměří na problematiku intencionality našeho myšlení, tj. na otázku, jakým způsobem (...) je podle Burleyho možné říci, že je naše myšlení o nějaké věci. (shrink)

Maria Ossowska, an outstanding Polish theorist of morality conceived of ethics as a science of morals. The author underscores the characteristic traits of her style of work and surveys her findings in sociology of morals. Maria Ossowska is depicted as a scholar who cautiously formulates and verifies her hypotheses, critically examines her findings and displays indefatigable inquisitiveness, never benefiting from an occasion to explain the facts away with the help of a single kind of factors solely.

The development of research based on human biological material has contributed to a lively debate on the concept of informed consent in these studies, particularly its scope, form and length of validity. The biggest disputes and doubts concern the range of consent for research that will be conducted in the future, whose aim and place are unknown at the time of the sample collection, as are the future researchers and the ability to use the previously collected materials again. This situation (...) raises the question of a just and prudent balance between the rights of participants in the research and the rights of researchers. New forms of consent have been proposed, which sometimes substantially diverge from the classical model in aiming towards responsible balancing between the necessity to protect the donors’ interests and the possibility of conducting research in medicine. These new concepts also find their application in legislative acts adopted internationally and in some European countries in the recent years. (shrink)

Około trzydziestu lat temu G. Picht pisząc esej filozoficzny o pojęciu odpowiedzialnosci mógl stwierdzić, ze zna tylko jedną monografiię poswieconą temo zagadnieniu. Dzisiaj istnieje juz wiele studiów o odpowiedzialności, a wydana w niedługim czasie po publikacji Pichta rozprawa R. Ingardena, zdążyła stać się klasyczną. Pomimo tej obfitości analiz - a raczej, dzięki niej - pytania o odpowiedzialność i „do odpowiedzialności" powracają. Rodzą się one zresztą nie tylko w kontekscie uczonych dysput ; przynosi je „samo życie". To przecież codzienność jest miejscem (...) „zdziwienia" i impulsem dla ruchu mysli filozoficznej. Do tejże codzienności filozofia nieustannie powraca, w zamiarze dochodzenia do tego, "jak jest naprawdę". W niniejszych rozważaniach o odpowiedzialności, nie rezygnując z odniesienia do potocznego doświadczenia, chcemy wejść w dialog z myslą Martina Bubera, który swoje zadanie filozoficzne pojmował jako "prowadzenie rozmowy" i wskazywanie „na coś w rzeczywistości, co nie zostalo zauważone lub jest za mało dostrzegane". Był on jednym z tych myślicieli, dzięki którym pojęcie odpowiedzialności zostało wprowadzone do filozofii i teologii w nowym, a przynajmniej „malo dostrzeganym" przez tradycję znaczeniu. Jakie to jest znaczenie? A jakie było tradycyjne? (shrink)

Około trzydziestu lat temu G. Picht pisząc esej filozoficzny o pojęciu odpowiedzialnosci mógl stwierdzić, ze zna tylko jedną monografiię poswieconą temo zagadnieniu. Dzisiaj istnieje juz wiele studiów o odpowiedzialności, a wydana w niedługim czasie po publikacji Pichta rozprawa R. Ingardena, zdążyła stać się klasyczną. Pomimo tej obfitości analiz - a raczej, dzięki niej - pytania o odpowiedzialność i „do odpowiedzialności" powracają. Rodzą się one zresztą nie tylko w kontekscie uczonych dysput ; przynosi je „samo życie". To przecież codzienność jest miejscem (...) „zdziwienia" i impulsem dla ruchu mysli filozoficznej. Do tejże codzienności filozofia nieustannie powraca, w zamiarze dochodzenia do tego, "jak jest naprawdę". W niniejszych rozważaniach o odpowiedzialności, nie rezygnując z odniesienia do potocznego doświadczenia, chcemy wejść w dialog z myslą Martina Bubera, który swoje zadanie filozoficzne pojmował jako "prowadzenie rozmowy" i wskazywanie „na coś w rzeczywistości, co nie zostalo zauważone lub jest za mało dostrzegane". Był on jednym z tych myślicieli, dzięki którym pojęcie odpowiedzialności zostało wprowadzone do filozofii i teologii w nowym, a przynajmniej „malo dostrzeganym" przez tradycję znaczeniu. Jakie to jest znaczenie? A jakie było tradycyjne? (shrink)

Mezi jednáním a důvodem existuje zásadní vztah: není činu bez důvodu. Lze z toho však vyvodit, že je-li dán důvod, je dán i čin? Může mít čin dostatečný důvod? Studie zkoumá dvě podoby dostatečného důvodu : příčinu a premisu. Fenomenologická teorie motivace se staví jak proti myšlence, podle níž důvody jsou příčiny, tak proti přesvědčení, podle něhož důvody jsou premisy. Přínos fenomenologického výkladu motivace netkví především v představě, již rozpracoval Paul Ricoeur, že důvody jsou přítomné vědomí, nýbrž v originální paralele, (...) již rozvinul Merleau-Ponty mezi perceptivní a praktickou motivací. There seems to be a fundamental relation between action and reason: no action without a reason. But does this mean that the reason, once it is given, brings about the action? Can an action have a sufficient reason? The article distinguishes two forms of the sufficient reason: the cause and the premise. The phenomenological theory of motivation argues against the idea “reasons are causes” as well as against the idea “reasons are premises”. The novelty of the phenomenological account of motivation consists not in the assumption, developed by Paul Ricoeur, “reasons are present to a consciousness”, but in the more original analogy developed by Merleau-Ponty between the perceptual motivation on the one side and the practical motivation on the other. (shrink)

Biobanki populacyjne stwarzają nowe możliwości prowadzenia badań biomedycznych oraz rozwoju medycyny personalizowanej i genomiki zdrowia publicznego. Z drugiej strony niosą wyzwania w zakresie zagwarantowania praw dawców (świadoma zgoda, zachowanie prywatności i poufności, niedyskryminacja w oparciu o dziedzictwo genetyczne). Główne wymiary, w których realizować się może ochrona praw dawców, to: właściwa komunikacja zarówno na poziomie społecznym (konsultacje społeczne) jak i indywidualnym (proces uzyskiwania świadomej zgody od dawców), odpowiednia organizacja biobanku (bezpieczny system informatyczny, kodowanie i anonimizacja danych, reguły dostępu do danych), właściwy (...) nadzór nad działalnością biobanku (zazwyczaj sprawowany przez komisję etyczną i komitet naukowy), a także stworzenie odpowiednich regulacji prawnych dotyczących pobierania, przechowywania i udostępniania ludzkiego materiału biologicznego oraz zapobiegających dyskryminacji ze względu na dziedzictwo genetyczne. W artykule opisane zostały również zasady organizacji i funkcjonowania biobanków populacyjnych w wybranych krajach europejskich (Estonia, Hiszpania, Wielka Brytania) w kontekście respektowania praw dawców. (shrink)

Political culture is one of the most popular research areas related to the functioning of the sphere of politics. Contemporary research on political culture was initiated in the 1950s by American researchers Gabriel Almond and Sidney Verba. Their research was characterised by the assumption that the stability of a political system requires a balance between political structures and the accompanying political patterns. They pointed out that modern democratic institutions require civic participation and thus the development of a specific type of (...) attitudes towards the sphere of politics referred to as the civic culture. In this article, the author analyses the social context in which the concepts of Almond and Verba arose, noting that they strongly influenced the way the concept of the civic culture was conceptualised. The author draws attention to the normative aspect of the theory of the American researchers, the consideration of which is necessary for a full understanding of the concept of the civic culture. (shrink)

The theories of Henri Lefebvre on the Production of Space have influenced our understanding of the ontology of space. The processes of constructing and “appropriating” space are important elements of man’s political activity. Space is not neutral: its alleged objectivity is treated in a voluntary manner, depending on political demand. The importance given to geographical space and the supposed “laws” governing history are instruments of political indoctrination or propaganda justification of the pursued policy pursued. Space is political and ideological. Borders, (...) political maps and states are the products of human political activity; they are “socially produced”. In contemporary political geography, the theme of “the production of space” is very popular. The main goal of the article is to analyse the currently important research category – “geographical imaginations”. This category is mainly used to understand our perception of space and the roots of political conflicts. (shrink)

Artykuł ma na celu wstępne przedstawienie Jacques’a Derridy jako filozofa historii. Rozwijane przezeń pojęcia okazują się wiązać z konkretną wizją dziejów. Wizja ta ujawnia się już od pierwszych tekstów Derridy i stanowi nie tyle jeden z pomniejszych wątków, ile główny temat jego myśli. W artykule skupiono się na wybranym eseju Derridy, który doprowadził do jego sporu z Michelem Foucaultem. Zestawienie tych dwóch – skądinąd obu uznawanych za poststrukturalistów – filozofów służy uwydatnieniu kluczowej roli, jaką problem historyczności pełni w dziele Jacques’a (...) Derridy. Tekst stanowi tym samym zachętę do rewizji statusu Derridy w polskiej humanistyce. (shrink)

Po Kartezjuszu wątpienie w istnienie Boga staje się zwolna elementem systematycznego myślenia. Wiek XVII to wyjście z ostatniego po średniowieczu stulecia, „które chce wierzyć” (Lucien Febvre), początek rewolucji naukowej i wyzwolenia od chrześcijańskich dogmatów. Taka wizja zdaje się przekonująca, potwierdzają ją pełne religijnych odniesień przednowoczesne teksty – czy jednak trzymanie się ich litery i rozwijanie na ich podstawie historii mentalności nie jest pochopne? Czy myślenie bez odwołania do Boga to specyficzne osiągnięcie nowoczesności? Polskie ujęcie filozofii wczesnonowożytnej spod znaku Leszka Kołakowskiego, (...) Stefana Swieżawskiego czy Krzysztofa Pomiana nie pozostawia wątpliwości: w epoce przednowoczesnej nie dało się myśleć o świecie, podmiocie czy wspólnocie bez Boga. Tymczasem należy wskazać na panujące przed XVII wiekiem stosunki władzy, uwarunkowania materialne (zwłaszcza wynalazek druku), sytuację wiedzy – a dalej na możliwe „sztuki działania” wbrew narzucanym schematom, w tym na zalążki pisemnego wyrażania nonkonformistycznych, groźnych dla samego autora refleksji. Każdą bowiem, nawet najszczelniej zamkniętą strukturę przebijają jej własne „linie ujścia”, każda ulega ciągłej autodekonstrukcji. Dzieje się to za pośrednictwem jednostek – dla omawianego okresu warto przyjrzeć się Mikołajowi z Kuzy, Pietro Pomponazziemu, Giordanowi Bruno i Michelowi de Montaigne. Nie dostrzegając w przednowoczesności takich jednostkowych możliwości myślenia bez Boga, a więc totalizując ją i ujednoznaczniając, reakcyjnie domagamy się jednolitości dla dzisiejszego świata. A przecież współczesność, jak i to, co ma dopiero nadejść, to zawsze różnorodność i wielość. Historia myślenia może i musi pomóc nam to rozumieć, byśmy nie popadali w – jakże nowoczesny – autorytaryzm. (shrink)

Niniejszy artykuł podejmuje kwestię roli Filozofii dla Dzieci (P4C) w kontekście rozumienia emocji. Najpierw przedstawiamy początek koncepcji Filozofii dla Dzieci, jako metody pedagogicznej wspierającej umiejętność krytycznego myślenia oraz proces, w jakim przekształciła się w narzędzie badawcze rozwijane w postaci interwencji psychologicznych. Następnie pokazujemy, w jaki sposób narzędzie P4C można zastosować w badaniach rozwojowych dotyczących rozumienia emocji przez dzieci. Argumentujemy, że projekt P4C służy nie tylko budowaniu wiedzy i poprawie zdolności poznawczych, ale sprzyja również kształtowaniu rozumienia sfery emocjonalnej. Pokazujemy, że korzyści (...) z filozofowania w domenie emocji są obserwowane u coraz młodszych dzieci. Zaznaczamy przy tym, że P4C dopiero od niedawna jest wykorzystywana w kontekście wspierania rozwoju emocji, a także w ramach interwencji z udziałem dzieci poniżej wieku szkolnego. Pokazujemy, że jest wynikiem zmian w sposobie pojmowania umysłowości dziecka, które nastąpiły w psychologii rozwojowej w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. (shrink)

Zawarta w niniejszym artykule dyskusja z tekstem Saula Smilansky’ego O wątpliwej moralności pewnych form modlitwy składa się z dwóch części. W pierwszej bronimy tezy, że fikcyjne przykłady prezentowane przez autora albo nie stanowią powszechnie akceptowalnych form modlitwy, albo dają się interpretować tak, że nie stanowią etycznego problemu. Życzenie komuś śmierci jest bowiem zawsze nieetyczne, ale w każdej wyobrażalnej sytuacji zagrożenia życia możliwa jest modlitwa o rozwiązanie, które nie pomnaża śmierci.W drugiej części bronimy tezy, że prezentowany w przykładach Smilansky’ego stosunek ludzi (...) do Boga w ogóle nie jest religijny, a w konsekwencji działania w nich opisane nie zasługują na miano „modlitwy”. Kiedy bowiem w naszym nastawieniu do Boga liczy się tylko to, że jest On zdolny zmienić bieg zdarzeń na naszą korzyść, a to, że jest On dobry umyka naszej uwadze, wówczas nie mamy na myśli Boga tradycji religijnej. W tym punkcie przywołujemy myślicieli należących do nurtu tzw. Wittgensteinowskiego fideizmu, których krytyka modlitwy błagalnej idzie być może zbyt daleko, skłania jednak do refleksji nad granicami właściwego stosunku do Boga. (shrink)

„Czytelnicy sięgną po tę książkę przede wszystkim z racji nie ogłoszonych dotąd drukiem listów Martina Bubera" - pisze w pierwszym Słowie wstępnym Freya von Moltke, znana niektórym jako Honorowa Przewodnicząca Rady Fundacji „Krzyżowa". Drugie Słowo wstępne dołączył Maurice Friedman, obecnie emerytowany profesor filozofi w amerykańskich uczelniach, któremu zawdzięczamy m.in. obszerne trzytomowe dzieło o życiu i twórczości Bubera. Czytelnika może zastanowić fakt, że tak zatytułowana pozycja jest tłumaczeniem z języka angielskiego, dokładniej: z amerykańskiego - jak podaje nota bibliograficzna.

Jaký obraz člověka nabízejí současné společenské a humanitní vědy? Tato otázka je středobodem zájmu autorského kolektivu, v němž má své zastoupení sociologie, antropologie, filosofie, historiografie, andragogika, psychologie i evoluční biologie. Ač je publikace jako celek svým zaměřením především teoretická, v jednotlivých kapitolách nalezneme množství konkrétních příkladů z reálného světa: od umění a vážení přes čtverylku a hokej až po panenku Barbie či vztah lidí k horám. Kniha ukazuje, že obrazy člověka v různých oborech nejsou zcela nesourodé, ale že naopak umožňují (...) vzájemné obohacení. Nejde o soupeřící „pohledy“ na tentýž předmět zájmu, ale spíše o možnost mezi jednotlivými společenskovědními „hrami“ svobodně volit – s vědomím toho, že každá z nich má nejen své meze a pravidla, ale i svůj vlastní půvab. (shrink)

W pracy tej podejmowane jest zagadnienie form przejściowych ewolucji biologicznej w jej najbardziej znanej formie, czyli problemu „brakującego ogniwa”. Problem ten często pojawiający się w rozważaniach wczesnych darwinistów, został całkowicie zarzucony przez współczesnych ewolucjonistów. Zniknięcie kwestii brakującego ogniwa z zainteresowań współczesnej biologii tłumaczy się tym, iż poszukiwane formy przejściowe zostały już odnalezione. Sam zaś problem uważa się za nieistotny, gdyż spowodowany niekorzystnym wpływem różnych czynników pozanaukowych. Celem pracy jest wskazanie przyczyn, które doprowadziły do zmiany sposobu postrzegania owej problematyki. Szczególna uwaga (...) zostanie poświęcona relacji taksonomii do sposobu, w jaki postrzegano poszukiwane brakujące ogniwa. Cały zaś problem brakującego ogniwa, jego przyczyny i zniknięcia, jest interpretowany jako wynik przemian metanaukowych, jakie zaszły w trakcie rozwoju taksonomii. (shrink)

Pojęcie kompetencji do podejmowania decyzji terapeutycznych jest niezbędne dla teorii i praktyki autonomii pacjenta. Artykuł przedstawia różne podejścia do tego zagadnienia w ramach prawa, filozofii i nauk medycznych oraz wskazuje kierunki rozwoju i integracji badań pomiędzy dziedzinami. Istniejący dorobek analizy pojęciowej, badań empirycznych i rozstrzygnięć prawnych z różnych krajów wymaga dalszego uzgodnienia i wypracowania nowego pojęcia kompetencji zgodnego ze współczesną wiedzą z nauk kognitywnych.

„Czytelnicy sięgną po tę książkę przede wszystkim z racji nie ogłoszonych dotąd drukiem listów Martina Bubera" - pisze w pierwszym Słowie wstępnym Freya von Moltke, znana niektórym jako Honorowa Przewodnicząca Rady Fundacji „Krzyżowa". Drugie Słowo wstępne dołączył Maurice Friedman, obecnie emerytowany profesor filozofi w amerykańskich uczelniach, któremu zawdzięczamy m.in. obszerne trzytomowe dzieło o życiu i twórczości Bubera. Czytelnika może zastanowić fakt, że tak zatytułowana pozycja jest tłumaczeniem z języka angielskiego, dokładniej: z amerykańskiego - jak podaje nota bibliograficzna.

Autor porównuje dwie edycje _Snów i kamieni_ Magdaleny Tulli w kontekście _Niewidzialnych miast_ Italo Calvino i urbanologii. Tekst poddaje analizie różnice między edycjami i stanowi próbę zrozumienia genezy modyfikacji powieści dokonanych przez autorkę. Zmiany te niekiedy ujawniają a niekiedy utrudniają dostrzeżenie źródeł myślenia powieściopisarki, czyli refleksji o miejskości. _Sny i kamienie_ to powieść stanowiąca zapis doświadczenia modernistycznej transformacji dwóch miast: Warszawy i Mediolanu. Lektura _Snów i kamieni_ sprawia trudności na wielu poziomach: po pierwsze, z powodu traktatowej stylizacji i przyjęcia przez (...) narratora roli bezkrytycznego piewcy ładu urbanistycznego, po drugie zaś w obliczu zatartych śladów kontaminacji wielu doświadczeń: warszawskiego, mediolańskiego, czytelniczego, po trzecie z powodu braku w kulturze polskiej wcześniejszych tradycji tego typu tekstu prozatorskiego o mieście. Esej stanowi próbę rekonstrukcji możliwych kontekstów powieści i ich wpływów na zmiany wprowadzone przez autorkę do nowszych edycji. (shrink)

We prove that for a finitely generated infinite nilpotent group $G$ with structure $(G,\cdot,\dots)$, the connected component ${G^*}^0$ of a sufficiently saturated extension $G^*$ of $G$ exists and equals \[ \bigcap_{n\in\N} \{g^n\colon g\in G^*\}. \] We construct an expansion of ${\mathbb Z}$ by a predicate $({\mathbb Z},+,P)$ such that the type-connected component ${{\mathbb Z}^*}^{00}_{\emptyset}$ is strictly smaller than ${{\mathbb Z}^*}^0$. We generalize this to finitely generated virtually solvable groups. As a corollary of our construction we obtain an optimality result for (...) the van der Waerden theorem for finite partitions of groups. (shrink)

Autor omawianej publikacji podjął się zadania przeanalizowania zaproponowanych dotąd interpretacji „zaćmienia darwinizmu”, chcąc ustalić, w jakim stopniu odpowiadają one rzeczywistości. Po dokonaniu ustaleń w tym zakresie doszedł do wniosku, że żadna z nich nie wyjaśnia w sposób adekwatny załamania się, jakie dotknęło teorię Darwina we wspomnianym okresie. Dlatego postanowił zaproponować własną interpretację „zaćmienia darwinizmu”, w której odwołuje się przede wszystkim do filozoficznych uwarunkowań darwinowskiej teorii ewolucji. --------------- Zgłoszono: 04/08/2021. Zrecenzowano: 19/08/2021. Zaakceptowano do publikacji: 06/09/2021.

Jakub Thomasius był jednym z najbardziej wpływowych nauczycieli Leibniza z okresu jego studiów filozoficznych w Lipsku. Pod jego kierunkiem młody filozof sporządził swą bakalaureacką Rozprawę o zasadzie indywiduacji. W latach 1663–1672 wymienili szesnaście listów, które zdradzają, jak wielki szacunek żywił Leibniz do swojego mistrza. Stanowią też główne źródło poznania wczesnego okresu twórczości tegoż filozofa.

Zwischen Ethik und Religion besteht in der Philosophie Immanuel Kants ein enges Verhältnis. In seinem frühen Denken geht Kant davon aus, dass Ethik Metaphysik voraussetzt. Diese Position wird in seiner kritischen Philosophie zugunsten der bekannten These, dass Ethik keine Religion voraussetzt, zu ihr jedoch »unausweichlich« führt, abgelöst. Im Zentrum der Überlegungen des vorliegenden Buchs steht der Versuch einer plausiblen Erklärung, wie diese Unausweichlichkeit zu verstehen ist und warum Ethik in die Metaphysik mündet. Das Ziel der Untersuchung besteht darin zu zeigen, (...) dass die Religion oder bestimmte metaphysische Annahmen in der ethischen Systematik Kants eine konstitutive und konstruktive Rolle spielen. (shrink)

According to panqualityism, a form of Russellian monism defended by Sam Coleman and others, consciousness is grounded in fundamental qualities, i.e. unexperienced qualia. Despite panqualityism’s significant promise, according to David Chalmers panqualityism fails as a theory of consciousness since the reductive approach to awareness of qualities it proposes fails to account for the specific phenomenology associated with awareness. I investigate Coleman’s reasoning against this kind of phenomenology and conclude that he successfully shows that its existence is controversial, and so Chalmers’s (...) critique is inconclusive. I then present a critique of panqualityism that avoids this controversial posit, arguing that the panqualityist treatment of awareness faces an explanatory gap, failing to account for the intimate cognitive access to qualities which we are afforded, i.e. for our ‘strong awareness’ of qualities. The real worry for panqualityists is thus not the contested phenomenology of awareness, which Chalmers relies on, but rather the special way in which we are aware of qualities. (shrink)