Türkçe dersi ortaokul kitaplarında yaşayan ve evrensel değer aktarımının incelenmesinin amaçlandığı bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılmıştır. Bu yöntemle 2017-2018 eğitim öğretim yılında kullanılan 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan okuma metinleri ve şiirlerin tümü incelenmiştir. Araştırma kapsamında incelenen metinlerdeki değerlerin tespit edilmesinde UNESCO Değer Listesi, Yaşayan Değerler Listesi ve Rokeach’ın Değer Sınıflandırması kullanılmıştır. Veriler betimsel analiz yoluyla incelenmiştir. Araştırma sonucunda ortaokul (...) Türkçe ders kitaplarında en çok kullanılan değerlerin; estetik, sevgi, nezaket, çalışkanlık; en az kullanılan değerlerin ise barış, sadelik, alçakgönüllülük, hoşgörü olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca incelenen Türkçe ders kitaplarında değer aktarımının niceliksel olarak yoğun bir şekilde yapıldığı ancak sınıf düzeyleri açısından ders kitaplarındaki temalar ve değerlerin tam olarak örtüşmediği, bazı değerlere hiç yer verilmediği ve değerlerin gerek sınıf gerekse temalara dağılımında bir sistematik yapılanmanın olmadığı tespit edilmiştir. (shrink)

Bu araştırmada Türkiye İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersi Öğretim Programı ile Fransa Vatandaşlık ve Ahlak Eğitimi Öğretim Programı'nda kazanımlarda yer alan değer türleri ve ilişkili olduğu içerik bağlamında karşılaştırılması amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde içerik analizinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda her iki ülke vatandaşlık eğitimi programında en fazla demokratik değerlere yer verildiği, bunu Türkiye programında sosyal değerlerin, Fransa programında vatandaşlık değerlerinin izlediği, Fransa programında arkadaşlık, dostluk, sevgi, aile birliğine önem verme (...) ve sabır değerlerine ilişkin kazanımların ise yer almadığı tespit edilmiştir. Ayrıca Fransa programında “duyarlılık” değerinin kapsamlı bir şekilde ele alındığı, Türkiye programında "sorumluluk" ve "bireysel haklara" ilişkin kazanımların daha fazla olduğu, Fransa programında en fazla “adalet”, Türkiye programında en fazla “özgürlük” değerine yer verildiği görülmüştür. En alt sırada olan değerler ise, Türkiye programında "laiklik", Fransa programında ise"kardeşlik"tir. Türkiye ve Fransa vatandaşlık eğitimi programlarında değer türleri ile ilişkili kazanımların içeriklerinde ise benzer ve farklı konular tespit edilmiştir. (shrink)

Bu araştırmanın amacı bilim ve sanat merkezlerinde görev yapan yönetici ve öğretmenlerin değer tercihlerinin farklı değişkenler açısından incelenmesidir. Araştırmada model olarak ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak Schwartz Değerler Ölçeği ve kişisel bilgiler formu kullanılmıştır. Schwartz Değerler Ölçeği, Schwartz tarafından 1992 yılında geliştirilmiş, Kuşdil ve Kağıtçıbaşı tarafından Türkçe’ye uyarlaması yapılmıştır. Araştırmanın evrenini tüm BİLSEM eğitimcileri, örneklemini ise basit seçkisiz örnekleme yöntemi ile seçilen 433 öğretmen ve 105 yönetici oluşturmaktadır. Verilerin analizi SPSS paket programı 23. versiyonu ile yapılmıştır. Araştırmanın (...) bulgularına göre ölçekte yer alan alt boyutların ortalama puanlarının çeşitli değişkenlere göre farklılaşması araştırılmıştır. BİLSEM kadın ve erkek eğitimcilerin ortalama puanları arasında ”cinsiyet” değişkenine göre geleneksellik alt boyutunda; “görev” değişkenine göre güç, öz yönelim, evrensellik ve geleneksellik alt boyutlarında; “mesleki kıdem yılı” değişkenine göre hazcılık alt boyutunda; “mezuniyet derecesi” değişkenine göre hazcılık ve geleneksellik alt boyutlarında farklılık ortaya çıkmıştır. Yaş değişkenine göre eğitimcilerin değer tercihlerinde bütün alt boyutlarda farklılık görülmemiştir Araştırmanın bulguları tartışma ve sonuç bölümünde yorumlanmıştır. (shrink)

Almanya’da anayasaya uygun, düzenli bir İslam din dersi yolunda önemli gelişmeler kaydedilmektedir. Fakat bu gelişim sürecinde, devlet denetiminde verilen ders modelleri ile İslam’ın Batı bağlamında yeni bir şekilde yorumlanması, Alman şekilli, liberal bir İslam anlayışının oluşturulması, bu anlamda “İslam’ın yerlileştirilmesi” ve neticede “Alman İslamı” oluşturulması gibi tartışmalar söz konusudur. Bu çalışmada, bahsi geçen iddiaları ders kitapları örnekleminde analiz etmek amaçlanmıştır. Bu amaçla Almanya’da çoğunlukla İslam bilgisi/kültürü ders modelinde, 5-8. sınıf düzeyinde okutulmakta olan iki farklı ders kitap serisi örneklem olarak seçilmiş (...) ve içerik analizi tekniğiyle incelenmiştir. Söz konusu tartışmaların kitaplara yansıma durumunu tespit etmek amacıyla analiz kategorileri geniş tutulmuş ve “İslam dininin tasviri” ile “hassas dinî kavram ve konuların sunumu” şeklinde iki analiz kategorisi belirlenmiştir. Böylece kitaplarda nasıl bir İslam anlayışının ortaya konduğu tespit edilmiş ve bu çerçevede Alman İslamı ve İslam’ın yerlileştirilmesinden bahsetmenin imkânı tartışılmıştır. Çalışmanın sonunda, ders kitaplarında İslam’ın nasıl takdim edildiği çeşitli alt kategorilerle ortaya konmuştur. Bu bağlamda Saphir ders kitaplarında İslam’ın barış dini olduğu yönündeki vurguların dikkat çektiği, Ein Blick in den Islam ders kitaplarında ise tek bir vurgunun temayüz etmediği görülmüştür. Fakat elde edilen bulgulardan hareketle ders kitaplarında Alman İslamının inşa edildiği şeklinde net bir sonuca ulaşmak zordur. Hassas dinî kavram ve konuların sunumu kategorisine ilişkin olarak da her iki yayında da cihat ve kısas gibi İslam dininin bazı meselelerinden kaçınıldığı tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra Saphir ders kitaplarında benimsenen ayet tercüme usulü ile anayasa ve demokrasi değerleriyle önemli ölçüde örtüşen bir İslam anlayışının takdim edildiği görülmüştür. Saphir ders kitaplarında Kur’an’ın ve İslam’ın yerlileştirilmesine işaret eden bu içeriğe karşılık Ein Blick in den Islam ders kitaplarında bu kapsamda bir içerik tespit edilmemiştir. (shrink)

14-15 yaş grubu, kimlik gelişiminin önemli olduğu dönemlerden biridir. Bireyler bu dönemde kendini gösterebilmek için kitle iletişim araçlarının etkisiyle popüler olarak nitelendirilen kişiler ya da fikirlerle kendilerini özdeşleştirirler. Değerlerine sahip çıkabilen bir nesil yetişmesi ve kimlik gelişiminin doğru bir şekilde tamamlanabilmesi için onlara özdeşleşebilecekleri, rol model olacak güçlü karakterlerin anlatılması önem arz etmektedir. Bu bağlamdan hareketle araştırmada, ergenlik döneminin başında olan çocukların değerler açısından rol model olan şahsiyetlerin hayatlarını öğrenmeleri ve kendilerini bu şahsiyetlerle özdeşleştirmelerinin mümkün olup olmadığı Hz. Muhammed örneği (...) ile araştırılmıştır. Bu nedenle değer eğitiminde örnek bir kişilik olarak Hz. Muhammed’in karşılaştığı problemler karşısında nasıl davranışlar sergilediğine ilişkin ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin düzeyine uygun, 8 etkinlik geliştirilmiştir. Çalışma 3 hafta boyunca, 8. sınıfa geçen, 23 öğrenciyle yürütülmüştür. Nitel araştırma yöntemlerinden eylem araştırması deseniyle yürütülen çalışmada veriler; görüşme, doküman ve araştırmacının katılımcı gözlemleriyle elde edilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi ile incelenmiştir. Araştırma sonucunda çocukların yaşadıkları sorunlar karşında sergiledikleri barışçıl olmayan çözümlerin, Hz. Muhammed’in şahsiyeti bağlamında değerlendirildiğinde barışçıl çözümlere dönüştüğü tespit edilmiştir. Ayrıca etkinliklerden sonra Hz. Muhammed için söylenen Allah’ın kulu, Müslümanlığı öğreten, Kuranı Kerim, peygamber gibi çağrışımlar; hoşgörü, cesaret, saygı, güvenilir olma, barışsever gibi pek çok değeri içeren söylemlere dönüşmüştür. (shrink)

Bu araştırma, öğretmen adaylarının 9. Sınıf Kimya Ders Kitabında yer alan “­Aziz Sancar’ın Başarısı” adlı okuma parçasındaki değerler ve değerler eğitimine yönelik görüşlerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla, nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji deseni ve bu desene uygun ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcıları, ülkemizdeki bir devlet üniversitesinin eğitim fakültesinin kimya öğretmenliği programında seçmeli ders olarak okutulan “Ortaöğretim Kimya Müfredatı” dersine kayıtlı sekiz gönüllü adaydan oluşmaktadır. Veriler, açık uçlu üç soru içeren görüş formundan, araştırmacılar tarafından yapılan nitel gözlemlerden, kimya öğretim programından ve (...) ders kitabındaki okuma parçasından doküman inceleme tekniğiyle toplanmış ve içerik analiziyle analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulardan, değerler ve değerler eğitiminin programlarının odağına yerleştirilmesinde yakın zamanda gerçekleşen 15 Temmuz Kalkışma Hareketinin etkisinin olduğu, değerlerin birkaç ders kapsamında kazandırılmasının yeterli olmayacağı, ailede başlayan eğitiminin okullarda devam etmesi, derslerin kazanımları verilirken değerlerin de kazandırılması ve kalıcılığının sağlanması gerektiği belirlenmiştir. Adayların okuma parçasından belirledikleri değerlerle kimya öğretim programında kazandırılması hedeflenen değerlerin benzerlik gösterdiği ve parçada değerlerin eğitimine atıf yapan ifadelerin bulunduğu saptanmıştır. Aziz Sancar vb. önemli tanınmış şahsiyetlere öğretim programı ve ders kitaplarında daha çok yer verilmesi, değerlerin eğitiminde kullanılan atasözleri vb. diğer araçlardan yararlanılması, hizmet içi eğitimler düzenlenerek öğretmenlerin bilinçlendirilmesi ve kredisiz zorunlu ders olarak lisans programlarında okutulması için gerekli alt yapı çalışmalarının yapılması önerilmektedir. (shrink)

Bilimsel dergiler, üretilen bilginin bilimsel ağ ile paylaşıldığı akademik ortamlardır. Dergiler bilimsel iletişim dizgesinde bağ kurmaya ve alanyazın oluşturmaya katkıda bulunur. Bu nedenle bilimsel dergilerin bibliyometrik özellikler açısından incelenmesi son derece önemlidir. Bu çalışmada değerler eğitimi alanında Türkiye’de ilk bilimsel dergi olan Değerler Eğitimi Dergisi’nin ve dergide yayımlanan makalelerin bibliyometrik profilini belirlemek amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma desenlerinden durum çalışması şeklinde desenlenmiştir. Araştırma kapsamını DED’de 2009-2018 yılları arasında yayımlanan toplam 167 araştırma makalesi oluşturmaktadır. Veriler bibliyometrik analiz tekniği ile çözümlenmiştir. Elde edilen (...) sonuçlara göre dergide yayımlanan makale sayısının her yıl belirli bir ortalamanın üzerinde olduğu belirlenmiştir. Yayınların 21-30 sayfa aralığında yoğunlaştığı görülmüştür. Dergideki makaleler çoğunlukla tek yazarlıdır. DED’e en çok katkı yapan kurumlar Sakarya Üniversitesi, Millî Eğitim Bakanlığı ve Marmara Üniversitesi’dir. Dergiye en çok katkı sağlayan araştırmacılar Dr. Öğr. Üyesi/Yrd. Doç. Dr. unvanlı akademisyenlerdir. Dergiye gönderilen yayınların 1-3 ay arasında kabul aldığı saptanmıştır. DED’deki makalelerin %23,9’u hiç atıf almamıştır. DED’de en çok atıf yapılan kaynak türü dergidir. (shrink)

Çocuğun anadilini ve dili kullanma becerisini geliştirmede yazılı kaynakların önemli bir rolü vardır. İletişim sürecinin en temel öğesi olan dili kullanma becerisi, küçük yaşlardan itibaren nitelikli çocuk kitapları aracılığıyla desteklenebilir. Nitelikli edebi eserlerle, çocukların dil ve anadili kullanımı istenilen düzeyde etkin hale getirilebilir. Erken yaşlardan itibaren çocuğu; olumlu kazanımlara ulaştıran, çocuğun dünyasına hitap eden, sanatsal nitelikli görsellerin bulunduğu, estetik bir bakış açısına sahip ve çocuğun gelişimini destekleyen nitelikli eserlerle tanıştırmak, çocuğun güçlü bir karakter kazanmasına ve çok boyutlu olarak gelişimine katkı (...) sağlamakla birlikte anadiline yönelik ipuçlarını yakalamasını ve anadilini sevmesini de sağlar. Değerler eğitimi; ahlaki, kültürel, evrensel ve bireysel alanda duyarlılık kazanmaktır. Okurun, evrensel değerlerle eğitilen okur olabilmesi için edebiyatın ve nitelikli yazınsal metinlerin önemi büyüktür. Evrensel değerlerle donatılmış edebi eserlerde yazar, çocukların edinmesini istediği iletiler ve örnek davranışlar için, çocukların da düşünmesine ve duyarlılıklarının geliştirilmesine ihtiyaç duyar. Çocukların bu gelişimi gerçek hayatta edinebilmeleri için, yazarlar çocukları metnin anlamına götürecek uygun iletilerle eserlerini oluştururlar. Yazar-çizer ve çocuk etkileşiminin kalitesini ortaya çıkaran ve kitabın bir edebiyat ürünü olmasını sağlayan en önemli etkenlerden birisi çocuklara günlük hayatlarında da insan ilişkilerine yardımcı olacak evrensel iletileri kazandıran yazınsal nitelikli ipuçlarını sunma başarısıdır. Çocukların gelişim evrenine uygun yazınsal kurgu içinde sunulan iletiler, çocuğun günlük hayatında mutlu olmasına ve kitapları sevmesine yardımcı olur. Bu çalışmanın amacı, Türk çocuk edebiyatının öncü isimlerinden olan Yalvaç Ural’ın çocuk edebiyatında şiir, öykü, şiir-öykü ve fabl türündeki eserlerinde hayvan sevgisi evrensel değerini incelemektir. Ayrıca çalışmada, yazarın hayvan sevgisi evrensel değerini eserlerinde nasıl ele aldığına ilişkin örneklere de yer verilmiştir. (shrink)

İlkokulda milli ve kültürel kavram ediminde Türkçe ders kitaplarındaki metinler oldukça öne çıkmaktadır. Bu kavramlara 2018 Türkçe dersi öğretim programında Milli Kültürümüz teması adı altında tavsiye edilen konu önerileri olarak yer verilmektedir. Yapılan bu araştırmanın amacı; ilkokul birinci ve ikinci sınıf düzeyinde, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında kullanılan Türkçe ders kitaplarında milli ve kültürel kavramlara yer verilme durumunu belirlemektir. Çalışmada nitel yöntem kullanılmış olup, veriler doküman analizi ile toplanmış ve betimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; belli kavramların, belli temalarda daha (...) sık geçtiği; bazı kavramlarınsa incelenen ders kitaplarında yer verilen temalara yayıldığı, ilkokul birinci sınıf birinci dönem İlkokuma ve yazma ders kitabında diğer kitaplara göre daha sınırlı kavramların geçtiği belirlenmiştir. Ayrıca her iki sınıf düzeyinde incelenen kavramların, yazım türlerine ve temalara göre çok fazla dengeli dağılmadığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Yapılan çalışma sonucundan hareketle; İlkokul birinci ve ikinci sınıf Türkçe ders kitaplarında milli ve kültürel kavramların dağılımın tekrardan gözden geçirilerek, metinlerde daha az yer verilen ya da hiç yer verilmeyen kavramların dengeli olarak dağıtılması, bazı kavramların bazı temalarda hiç yer almamasının önüne geçilmesi, milli ve kültürel kavramların aynı ya da farklı sınıf düzeylerinde farklı yayınevleri tarafından yayınlanmış ders kitaplarındaki durumunun incelenmesi önerilebilir. (shrink)

Bu araştırma ilköğretim matematik öğretmenliği bölümü öğretmen adaylarının matematik dersi öğretim programında yer alan “kök değerler”e yönelik görüşlerini belirlemek ve bu görüşlere dayalı olarak gerçekleştirdikleri bazı uygulamaları ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Bu kapsamda; öğretmen adaylarının “matematik dersinde değerler eğitimi” ve “materyal tasarımı ile değerler eğitimi”ne yönelik görüşlerini ortaya çıkarmak; matematik dersi öğretim programında yer alan değerlere yükledikleri anlamı, en önemli buldukları değeri belirlemek; materyal geliştirme süreci ile değer eğitimi sürecini birlikte yürüttüklerinde ortaya çıkan somut ürünleri incelemek; bu süreçteki duygularını analiz (...) etmek amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 56 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi, görüşme, literatür taraması kullanılmış, verilere içerik analizi uygulanmıştır. Analizler sonunda; öğretmen adaylarının matematik dersi ve matematik materyalleri ile değer kazandırmaya yönelik görüşlerinin olumlu olduğu; yardımseverlik ve öz denetim değerinin anlamını doğru bildikleri ancak saygı değerinin anlamında bazı yanlış bilgilere sahip oldukları; “sevgi” değerinin en önemli değer olduğunu düşündükleri; materyal aracılığı ile kazandırmak istediği değeri belirleme ve bu değeri materyal ile kazandırma sürecinde ağırlıklı olarak üzüntü, stres, korku, çöküntü, tedirginlik, heyecan, yorgunluk ve hayal kırıklığı gibi olumsuz duyguları hissettikleri ortaya çıkarılmıştır. Çalışmanın sonunda; öğretmen yetiştirme programlarına değerlerin tanınması, öğretilmesi ile ilgili derslerin, etkinliklerin eklenmesi gerektiği önerisi oluşturulmuştur. (shrink)

Bu çalışmanın amacı, değer merkezli okul kültürünü ölçebilecek geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmış bir ölçek geliştirmektir. Araştırmanın çalışma grubunu Sakarya ilinde farklı eğitim kademeleri, okul türü ve branşlarda görev yapan 548 öğretmen oluşturmaktadır. Beşli Likert tipinde hazırlanan ve uzman görüşleri de alınan 54 maddelik taslak form öncelikle 247 öğretmenden oluşan ilk gruba uygulanmış ve elde edilen veriler açımlayıcı faktör analizinde kullanılmıştır. AFA sonuçlarına göre ölçek 35 madde ve 6 alt boyuttan oluşmaktadır. Bu alt boyutlar, değerlere dayalı vizyon ve stratejik planlama, (...) okul-çevre ilişkisi, okul yönetimi-öğretmen işbirliği, öğretmen modelliği, mesleki gelişim, değerlerin öğretimini izleme ve değerlendirme olarak adlandırılmıştır. Daha sonra 35 maddelik ölçek doğrulayıcı faktör analizi için 301 öğretmenden oluşan ikinci bir gruba uygulanmıştır. DFA sonucunda ölçeğin yapısını bozan iki madde daha çıkarılmış ve 33 maddelik bir ölçeğe ulaşılmıştır. DFA sonuçları, ölçeğin model uyum indekslerinin iyi düzeyde olduğunu ve faktör yapısının doğrulandığını ortaya koymuştur. Elde edilen ölçeğin bütününe ve alt boyutlarına ilişkin Cronbach Alfa güvenirliği sırasıyla.964;.946;.915;.924;.807;.915 ve.842 olarak bulunmuştur. Bu veriler, ölçeğin iç tutarlığının oldukça yüksek olduğunu göstermiştir. Bu kapsamda değer merkezli okul kültürünü belirlemek amacıyla geliştirilen 33 madde ve 6 boyuttan oluşan ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu sonucuna varılmıştır. (shrink)