Abdullah Necîb el-Ayıntâbî'nin er-Risâletü'l-Vaz'iyye Adlı Eserinin Tahkikli Neşri

İslâm düşünce geleneğinde lafız-anlam ilişkisi meselesi dil bilimleri, mantık, kelâm ve fıkıh usûlü gibi ilimlerde çeşitli açılardan incelenmiştir. Bu bağlamda vaz‘ olgusu, ilk dönemlerden itibaren bir mesele olarak inceleme konusu olmuş, Adudüddîn el-Îcî’nin (ö. 756/1355) er-Risâletü’l-vaz‘iyye’si ile birlikte muhtelif ilimlerde dağınık şekilde yer alan bu bilgiler, belirli bir konu ve amaç etrafında toplanmış, müstakil bir yazım geleneği başlatılmıştır. Dar bir kapsam ve muhteva ile telif edilen er-Risâletü’l-vaz‘iyye’den sonra bu alanda yazılan çok sayıdaki şerh-hâşiye ve müstakil eserler vaz‘ meselelerinin gelişimine katkıda bulunmuş ve böylece vaz‘ müstakil bir ilim dalı hüviyetini kazanmıştır. Vaz‘ ilmine dair eser yazan âlimlerden Abdullah Necîb Efendi önce vaz‘ ilmi ile alakalı kısa bir vaz‘ risâlesi telif etmiş, daha sonra da risâlesindeki konuların daha anlaşılır olması için risâlesini şerh etmiştir. Bu çalışmada amacımız, risâlenin tahkîkli neşrini gerçekleştirmenin yanı sıra ihtiva ettiği vaz‘ ilmi meselelerini değerlendirmektir. Abdullah Necîb Efendi bu risâlesinde kendisinden önceki dönemlerde yazılmış vaz‘ ilmi literatüründen istifade edip bu alandaki tartışmaları mukayeseli bir değerlendirmeye tabi tutarak kendisine göre en doğru görüşleri tercih ettikten sonra doğruluk payı içermeyen görüşleri de çeşitli açılardan deliller sunmak suretiyle eleştirir. Vaz‘ ilmindeki ihtilaflı meselelerin odak noktası olarak belirlendiği bu risâleden yola çıkarak Abdullah Necîb Efendi’nin görüş ve eleştirilerini değerlendireceğiz.