NEDERLANDS GEMEENSCHAPSBESEF

BIJ ENKELE GEESTELIJKE AUTEURS VAN EINDE XVIe EN BEGIN XVIIe EEUW

Binnen de laatste twee decennia werd van verschillende zijden aangetoond dat in de Nederlanden sedert het midden der xvie eeuw en vooral in de jaren van den opstand, naast en boven het besef van het kleine vaderland (Brabant, Vlaanderen, Holland, enz.), een zeker gemeenschapsbesef was opgegroeid en dat dit besef ook na de scheuring van 1585 een tijdlang vrij sterk was blijven voortbestaan bij een aanzienlijk deel van de bevolking aan beide kanten van de staatkundige grens. Hun betoog staafden de auteurs door getuigenissen van zeer verscheiden aard : liederen en gedichten, onderlinge betrekkingen van literatoren en humanisten, herkomstaanduidingen van Nederlanders in den vreemde, enz. i1).

In deze beknopte studie willen we iets dergelijks beproeven op grond van bepaalde termen en voorstellingen die we in de geschriften van enkele geestelijke auteurs aantroffen | geen duidelijk uitgesproken verklaringen natuurlijk, vermits de xvie en xvne eeuw de « nationale » bekommernissen niet in denzelfden graad en onder denzelfden vorm kenden als wij ; maar de terloops meegedeelde bijzonderheden en gebruikte termen, de kleine uitlatingen en aanwijzingen, de als het ware onbewust aangenomen toon zijn er door hun spontaneïteit slechts te kostbaarder getuigenissen om.