Öz
Letters, one of the types of words in the Arabic language, are used as a complementary element in the sentence. The meanings they have appear with the noun or verb they are used in. It is important which letter means what and what kind of meaning it reveals where it is used. Because the letters can have more than one meaning and this may differ depending on the verb or name used. Cer letters are also among the letters with the mentioned qualities. They carry the meanings they have to the verbs and nouns they are related to. Among these letters, which can have many different meanings, there are some letters that may pose a problem in the translation of the Quran. One of them is the letter of lam. The general usage of the letter Lâm has the meanings of assignment, specialization and talil (justification). In addition, this letter can sometimes be used to express the situation in which an action will result in the future. When the letter Lam is used in this sense, it is called the word akiba. Since the film can be perceived as talil, it can cause many incorrect translations. The situation sometimes goes as far as encountering translations that cannot be mentally explained. This translation problem, which we encounter in some Turkish translations, will be highlighted in this study and solution suggestions will be presented to the problem. After the definition and examples of the relevant letter are revealed, their use in the Qur’an will be examined within the framework of some Turkish translations. Alternative translations will be presented in order to correct the translations found to be problematic.
Anahtar Kelimeler
Commentary Quran Translations Translation Issues Cer Letters Lam al akiba
Kaynakça
- Aktan, Hamza. “Miras”. TDV İslâm Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/miras Erişim Tarihi: 16.02.2021.
- Beydâvî, Ebû Sa‛îd Abdullah b. Ömer Nâsiruddîn. Envâru’t-Tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. thk. Muhammed Abdurrahmân el-Mar‛aşlî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‛Arabî, 1418.
- Cürcânî, Ebû Bekir Abdülkāhir. Dercü’d-dürer fî tefsîri’l-âyi ve’s-süver. thk. Velîd b. Ahmed. 4 Cilt. İngiltere: Mecelletü’l-Hikme, 1429/2008.
- Çavdar, Emre. Arap Dili’nde ‘Lâm’, ‘Lâ’, ‘Mâ’ Edatları ve Kur’ân-ı Kerîm’deki Kullanımları. Konya: Necmeddin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
- Çiftçi, Nurettin. “Kur’ân Kavramlarının Kur’ân’ın Bütünlüğü İçinde Anlaşılması (Zerae ذَرَأَ Örneği)”. Social Science Development Journal 3/13 (2018), 618-627.
- Dönmez, İbrahim Kâfi. “Sebep”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/sebep--fikih. Erişim Tarihi: 07.02.2021.
- Ersöz, Muhammed. “Kur’an Yorumunda Mezhepsel Farklılığın Dil Kurallarına Yansıması -Akıbet Lâmı Örneği-”. Marife, 2014, 14/3, 9-30.
- Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı (Meal-Tefsir). çev. Cahit Koytak ve Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 1997.
- İbn Cüzey, Ebu’l-Kāsım Muhammed b. Ahmed. et-Teshîl li ‘ulûmi’t-Tenzîl. thk. Abdullâh el-Hâlidî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Erkam b. Ebi’l-Erkam, 1416.
- İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn el-Ensârî. Muğni’l-lebîb ‘an kütübi’l-e‘ârîb. thk. Mâzin el-Mübârek ve Muhammed Alî Hamdullâh. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 6. Basım, 1985.
- İbn Hişâm, Şerhu Şüzûru’z-zeheb fî ma‘rifeti kelâmi’l-‘Arab. thk. Abdulğanî ed-Dakar. Suriye: eş-Şeriketü’l- Müttahide, ts.
- İbn Mâlik, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh Cemâlüddîn. Şerhu Teshîli’l-fevâid. thk. Abdurrahmân es-Seyyid ve Muhammed Bedevî el-Mahtûn. 4 Cilt. Beyrut: Dâru Hecer, 1410/1990.
- İbn Ya‘îş, Ebu’l-Bekā Muvaffakuddîn. Şerhu’l-Mufassal. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1422/2001.
- ‘İsâmuddîn, İbrâhîm b. Muhammed. el-Atvel Şerhu Telhîsi Miftâhi’l-‘Ulûm. thk. Abdülhamîd Hindâvî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, ts.
- Kirmânî, Ebu’l-Kāsım Mahmûd b. Hamza Burhânuddîn. Garâibu’t-tefsîr ve ‛acâibu’t-te’vîl. 2 Cilt. Cidde: Dâru’l- Kıble, ts.
- Kur’ân-ı Kerim ve Türkçe Anlamı. çev. Murat Sülün. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2012.
- Kur’an Yolu Meâli. çev. Komisyon. https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/.
- Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtu Ehli’s-Sünne. thk. Mecdî Bâselûm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1426/2005.
- Mukātil b. Süleymân, Ebu’l-Hasen. Tefsîru Mukātil b. Süleymân. thk. Abdullâh Mahmûd Şahhâte. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâs, 1423/2003.
- Murâdî, Ebû Muhammed Bedruddîn. el-Cene’d-dânî fî hurûfi’l-me‘ânî. thk. Fahruddîn Kabâve ve Muhammed Nedîm Fâdıl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1413/1992.
- Râzî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer Fahruddîn. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‛Arabî, 3. Basım, 1420.
- Sem‘ânî, Ebû Muzaffer Mansûr b. Muhammed. Tefsîru’l-Kur’ân. thk. Yâsir b. İbrâhîm ve Ğuneym b. Abbâs. 6 Cilt. Riyâd: Dâru’l-Vatan, 1418/1997.
- Sübkî, Ebû Hâmid Ahmed b. Alî Bahâuddîn. ‘Arûsu’l-efrâh fî şerhi Telhîsi’l-Miftâh. thk. Abdülhamîd Hindâvî. 2 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Asriyye, 1423/2003.
- Süleymaniye Vakfı Meali. https://www.suleymaniyevakfimeali.com/.
- Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed. ‘İnâyetü’l-kādî ve kifâyetü’r-râdî ‘alâ Tefsîri’l-Beydâvî. 8 Cilt. Dâru Sâdır, ts.
- Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-beyân ‘an te’vîli âyi’l-Kur’ân. thk. Mahmûd Muhammed Şâkir. 24 Cilt. Mekke: Dâru’t-Terbiyeti ve’t-Türâs, ts.
- Türkçe Kur’an Mealleri. https://www.kuranmeali.com/index.php.
- Uçar, Hasan. “Arap Dilinde Lâmu’l-Âkıbe ve Türkçe Kur’an Meallerine Yansıması”. Mütefekkir Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 2016, 3/6, 349-378.
- Zeccâcî, Ebu’l-Kāsım Abdurrahmân b. İshâk. el-Lâmât. thk. Mâzin el-Mübârek. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1405/1985.
- Zemahşerî, Ebu’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer Cârullâh. el-Keşşâf ‛an hakāikı ğavâmidı’t-Tenzîl ve ‛uyûni’l-ekāvîli fî vucûhi’t-te’vîl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-‛Arabî, 3. Basım, 1407.
Öz
Arap dilinde kelime türlerinden biri olan harfler cümlede tamamlayıcı bir unsur olarak kullanılır. Sahip oldukları anlamlar kullanıldıkları isim veya fiille birlikte ortaya çıkar. Hangi harfin ne anlama geldiği ve kullanıldığı yerde nasıl bir manayı ortaya çıkardığı önemlidir. Zira harflerin birden çok anlamı olabilmekte ve kullanıldığı fiil veya isme göre bu farklılık arz edebilmektedir. Cer harfleri de bahsi geçen niteliklere sahip harflerdendir. Sahip oldukları anlamları ilişkili oldukları fiil ve isimlere taşımaktadırlar. Farklı birçok anlama gelebilen bu harfler içerisinde, Kur’an çevirisi noktasında sorun teşkil edebilecek bazı harfler bulunur. Bunlardan biri lâm harfidir. Lâm harfinin genel kullanımında temlik, ihtisas ve ta‘lil (gerekçe) anlamları bulunur. Ayrıca bu harf, bazen bir eylemin ileride netice verecek olduğu durumu ifade etmek için de kullanılabilmektedir. Lâm harfi bu anlamda kullanıldığında kendisine akıbet lâmı denilir. Akıbet lâmı, görünüşte ta‘lil gibi algılanabildiğinden birçok hatalı çeviriye sebep olabilmektedir. Durum bazen aklen izahı mümkün olmayan çevirilerle karşılaşılmasına kadar varmaktadır. Bazı Türkçe meallerde karşımıza çıkan bu çeviri sorununa bu çalışmada dikkat çekilecek ve soruna çözüm önerileri sunulacaktır. İlgili harfin tanımı ve örnekleri ortaya koyulduktan sonra Kur’an ayetlerindeki kullanımları bazı Türkçe mealler çerçevesinde incelenecektir. Sorunlu görülen çevirilerin düzeltilmesi adına alternatif çeviriler ortaya koyulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Tefsir Kur'an Mealleri Çeviri Sorunu Cer Harfleri Akıbet Lâmı
Kaynakça
- Aktan, Hamza. “Miras”. TDV İslâm Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/miras Erişim Tarihi: 16.02.2021.
- Beydâvî, Ebû Sa‛îd Abdullah b. Ömer Nâsiruddîn. Envâru’t-Tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. thk. Muhammed Abdurrahmân el-Mar‛aşlî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‛Arabî, 1418.
- Cürcânî, Ebû Bekir Abdülkāhir. Dercü’d-dürer fî tefsîri’l-âyi ve’s-süver. thk. Velîd b. Ahmed. 4 Cilt. İngiltere: Mecelletü’l-Hikme, 1429/2008.
- Çavdar, Emre. Arap Dili’nde ‘Lâm’, ‘Lâ’, ‘Mâ’ Edatları ve Kur’ân-ı Kerîm’deki Kullanımları. Konya: Necmeddin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
- Çiftçi, Nurettin. “Kur’ân Kavramlarının Kur’ân’ın Bütünlüğü İçinde Anlaşılması (Zerae ذَرَأَ Örneği)”. Social Science Development Journal 3/13 (2018), 618-627.
- Dönmez, İbrahim Kâfi. “Sebep”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/sebep--fikih. Erişim Tarihi: 07.02.2021.
- Ersöz, Muhammed. “Kur’an Yorumunda Mezhepsel Farklılığın Dil Kurallarına Yansıması -Akıbet Lâmı Örneği-”. Marife, 2014, 14/3, 9-30.
- Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı (Meal-Tefsir). çev. Cahit Koytak ve Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 1997.
- İbn Cüzey, Ebu’l-Kāsım Muhammed b. Ahmed. et-Teshîl li ‘ulûmi’t-Tenzîl. thk. Abdullâh el-Hâlidî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Erkam b. Ebi’l-Erkam, 1416.
- İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn el-Ensârî. Muğni’l-lebîb ‘an kütübi’l-e‘ârîb. thk. Mâzin el-Mübârek ve Muhammed Alî Hamdullâh. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 6. Basım, 1985.
- İbn Hişâm, Şerhu Şüzûru’z-zeheb fî ma‘rifeti kelâmi’l-‘Arab. thk. Abdulğanî ed-Dakar. Suriye: eş-Şeriketü’l- Müttahide, ts.
- İbn Mâlik, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh Cemâlüddîn. Şerhu Teshîli’l-fevâid. thk. Abdurrahmân es-Seyyid ve Muhammed Bedevî el-Mahtûn. 4 Cilt. Beyrut: Dâru Hecer, 1410/1990.
- İbn Ya‘îş, Ebu’l-Bekā Muvaffakuddîn. Şerhu’l-Mufassal. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1422/2001.
- ‘İsâmuddîn, İbrâhîm b. Muhammed. el-Atvel Şerhu Telhîsi Miftâhi’l-‘Ulûm. thk. Abdülhamîd Hindâvî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, ts.
- Kirmânî, Ebu’l-Kāsım Mahmûd b. Hamza Burhânuddîn. Garâibu’t-tefsîr ve ‛acâibu’t-te’vîl. 2 Cilt. Cidde: Dâru’l- Kıble, ts.
- Kur’ân-ı Kerim ve Türkçe Anlamı. çev. Murat Sülün. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2012.
- Kur’an Yolu Meâli. çev. Komisyon. https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/.
- Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtu Ehli’s-Sünne. thk. Mecdî Bâselûm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1426/2005.
- Mukātil b. Süleymân, Ebu’l-Hasen. Tefsîru Mukātil b. Süleymân. thk. Abdullâh Mahmûd Şahhâte. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâs, 1423/2003.
- Murâdî, Ebû Muhammed Bedruddîn. el-Cene’d-dânî fî hurûfi’l-me‘ânî. thk. Fahruddîn Kabâve ve Muhammed Nedîm Fâdıl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1413/1992.
- Râzî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer Fahruddîn. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‛Arabî, 3. Basım, 1420.
- Sem‘ânî, Ebû Muzaffer Mansûr b. Muhammed. Tefsîru’l-Kur’ân. thk. Yâsir b. İbrâhîm ve Ğuneym b. Abbâs. 6 Cilt. Riyâd: Dâru’l-Vatan, 1418/1997.
- Sübkî, Ebû Hâmid Ahmed b. Alî Bahâuddîn. ‘Arûsu’l-efrâh fî şerhi Telhîsi’l-Miftâh. thk. Abdülhamîd Hindâvî. 2 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Asriyye, 1423/2003.
- Süleymaniye Vakfı Meali. https://www.suleymaniyevakfimeali.com/.
- Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed. ‘İnâyetü’l-kādî ve kifâyetü’r-râdî ‘alâ Tefsîri’l-Beydâvî. 8 Cilt. Dâru Sâdır, ts.
- Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-beyân ‘an te’vîli âyi’l-Kur’ân. thk. Mahmûd Muhammed Şâkir. 24 Cilt. Mekke: Dâru’t-Terbiyeti ve’t-Türâs, ts.
- Türkçe Kur’an Mealleri. https://www.kuranmeali.com/index.php.
- Uçar, Hasan. “Arap Dilinde Lâmu’l-Âkıbe ve Türkçe Kur’an Meallerine Yansıması”. Mütefekkir Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 2016, 3/6, 349-378.
- Zeccâcî, Ebu’l-Kāsım Abdurrahmân b. İshâk. el-Lâmât. thk. Mâzin el-Mübârek. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1405/1985.
- Zemahşerî, Ebu’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer Cârullâh. el-Keşşâf ‛an hakāikı ğavâmidı’t-Tenzîl ve ‛uyûni’l-ekāvîli fî vucûhi’t-te’vîl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-‛Arabî, 3. Basım, 1407.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Din Araştırmaları |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 18 Şubat 2021 |
| Kabul Tarihi | 16 Nisan 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 7 Sayı: 1 |
