Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

İhlas Sûresi’nin Fazileti Hakkında Zikredilen Muâviye b. Muâviye Rivâyetinin Kaynak Değeri Üzerine

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 887 - 929, 31.12.2020

Mehmet Ayhan

https://doi.org/10.47424/tasavvur.789868

Öz

Bu makalede İhlas Sûresi’nin faziletiyle ilgili olarak nakledilen Muâviye b. Muâviye rivâyeti ele alınmıştır. Söz konusu rivâyette İhlâs Sûresini sürekli okuduğu için yüksek derecelere erişen ve cenazesine Cebrâil’le (a.s.) birlikte 70 bin meleğin saflar halinde katıldığı Muâviye b. Muâviye’den bahsedilmektedir. Muâviye vefat ettiği sırada Tebük Gazvesi’nde bulunan Hz. Peygamber’e (s.a.) Cibrîl bizzat gelerek onun vefatını haber vermiştir. Cibrîl ayrıca Resûlullah’ın (s.a.) Muâviye’nin cenaze katılması için dağları tepeleri aralayarak yeryüzünü dürmüştür. İhlâs Sûresi’nin faziletiyle ilgili olağanüstü hallerden bahseden Muâviye b. Muâviye rivâyeti Enes b. Mâlik ve Ebû Ümâme’den merfû, Hasan-ı Basrî ve Saîd b. Müseyyeb’den mürsel olmak üzere toplam dört kişiden nakledilmiştir. Çalışmamızda, hadisler hakkında sıhhat hükmü verebilmek için öncelikle isnaddaki râvîlerin cerh-ta‘dil durumları tespit edilmiştir. Muâviye b. Muâviye hadisinin isnad analizi, rivâyetin ulaşılabilen bütün tarikleri üzerinden yapılarak her bir tarik ayrı ayrı değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Sözkonusu rivâyetlerin metin analizi ise rivâyetlerdeki lafız ve muhteva farklılıkları üzerinden yapılmıştır. Metin analizi, rivâyetlerin önce kendi içinde daha sonra diğer hadislerle mukayesesi şeklinde yapılmıştır. Rivâyetler arası karşılaştırmalar yapılırken önce kendi içlerinde ortak bir kompozisyon oluşturulmuş daha sonra diğer rivâyetleri birbirleriyle karşılaştırma yöntemine başvurulmuştur. İsnad ve metin analizinin sonunda Muâviye b. Muâviye rivâyetinin kaynak değeri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hadis İhlâs Sûresi Muâviye b. Muâviye Fezâil

Kaynakça

  • Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Esâmî ve’l-kunâ. 4 Cilt. Dâru’l-Ğurebâʾ, 1994.
  • Ali b. el-Medînî, Ebû’l-Ḥasan ʿAlî b. ʿAbdullâh el-Baṡrî. Suʾâlâtu İbn Ebî Şeybe. Riyad: Mektebetu’l-Maʿârif, 1404.
  • Âlûsî, Şehâbeddin Maḥmûd b. Abdullâh el-Ḥuseynî. Rûḥu’l-Meʿânî fî Tefsîr el-Ḳur’âni’l-ʿAẓîm ve’s-Sebʿu’l-Meŝânî. 16 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1415.
  • Ayhan, Mehmet. “İzmitli Ak Ali Efendi’nin Fezâil Adlı Eserinin Fezâil Literatüründeki Yeri”. Uluslararası Orhan Gazi ve Kocaeli Tarihi Kültürü Sempozyumu-V Bildirileri,. 3: 1661-1671. Kocaeli: Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Yayınları, 2019.
  • Ayhan, Mehmet. “Necâşî Rivâyetleri Bağlamında Gıyâbî Cenaze Namazı ile İlgili Tartışmalar”. İslami İlimler Dergisi 13/2 (23 Aralık 2018): 239-264. https://doi.org/10.34082/islamiilimler.511592.
  • Azîmâbâdî, Ebu’t-Tayyib Muhammed Şemsü’l-Hak b Emîr Alî Diyânüvî. Avnü’l-ma’bûd şerhu Süneni Ebî Davud. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1415.
  • Begavî, Ebu’l-Kâsım ʿAbdullâh b. Muḥammed. Muʿcemu’ṡ-ṡaḥâbe. 4 Cilt. Kuveyt: Mibretu’l-Âl ve’l-Aṡḥâb, 1432.
  • Behîrî, Ebû ʿOŝmân Saʿîd b. Muḥammed en-Neysâbûrî. es-Sâbiʿ min fevâîd Ebî ʿOŝmân el-Beḥîrî. Şebeketül- İslamiyye, 2004.
  • Beyhakî, Ebû Bekr Aḥmed b. el-Ḥuseyn b. ʿAlî el-Ḫusrevcirdî. Şuʿabu’l-îmân. 14 Cilt. Riyad: Mektebetu’r-Ruşd, 1423.
  • Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. Nşr. Muham-med Züheyr b. Nasr. 2. Bs, 8 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 1422/2001.
  • Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. et-Târîḫu’l-evsaṭ. 5 Cilt. Riyad: Mektebetu’r-Ruşd, 1426.
  • Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. et-Târîḫu’l-kebîr. 8 Cilt. Dâru’l-Fikr, t.y.
  • Cevrî, Ebû ʿAmr Muḥammed b. Yaḥyâ en-Nîsâbûrî. Ḳavâriʿu’l-Ḳurʾân. Riyad: Mektebetu’l-Meʿârif, 1432.
  • Dîneverî, Ebû Bekr Aḥmed b. Mervân. el-Mucâlese ve Cevâhiru’l-ʿİlm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Ḥazm, 1419.
  • Doğanay, Süleyman. Hadis Rivayetinde Ravi Tasarrufları ve Doğurduğu Problemler. İstanbul : Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM), 2009.
  • Ebû Dâvûd, Suleymân b. el-Eşʿaŝ es-Sicistânî. Suʾâlâtu Ebî ʿUbeydi’l-Âcurrî li-Ebî Dâvûd. el-Fârûḳu’l-Ḥadîŝe, 1431.
  • Ebû Nuaym, Aḥmed b. ʿAbdullâh b. Aḥmed el-Iṡbehânî. Maʿrifetu’ṡ-ṡaḥâbe. 7 Cilt. Riyad: Dâru’l-Vaṭan, 1419.
  • Ebû Yaʿlâ, Aḥmed b. ʿAlî el-Mevṡılî. Musnedu Ebî Yaʿlâ. Dımaşk: Dârü’l-Me’mun li’t-Türas, 1404.
  • Erul, Bünyamin. “Rivayet Metinlerinde Ravilerin Tasarrufları”. Ankara Üni-versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XLII (2001): 173-212. http://ktp2.isam.org.tr/detayilhmklzt.php?navdil=tr&midno=13033125&tarama=ravi+tasarruf.
  • Hâkim, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. ʿAbdullâh en-Nîsâbûrî. Suʾâlâtu Mesʿûd b. ʿAlî es-Sicrî. Beyrut: Dâru’l- Ğarbi’l-İslâmî, 1408.
  • Hamîdullah, Muhammed. İslam Peygamberi : hayatı ve faaliyeti. 5. Bs, 2 Cilt. İstanbul: İrfan Yayınevi, 1993.
  • Hamza es-Sehmî, Ebû’l-Ḳâsım b. Yûsuf el-Curcânî. Târîḫu Curcân. Beyrut: ʿÂlemu’l-Kutub, 1407.
  • Hasen Hallâl. Min feḍâʾil Sûrati’l-İḫlâṡ ve mâ li-ḳârîʾihâ. Ḳahire, 1412.
  • Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Aḥmed b. ʿAlî. Târîḫu Bağdâd. 16 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1422.
  • Heysemî, Nureddin Ebu’l-Ḥasan Nûruddîn ʿAlî b. Ebî Bekr b. Suleymân el-. Mecmaʿu’z-zevâîd ve menbaʿu’l- fevâid. 10 Cilt. Ḳahire: Mektebetu’l-Ḳudsî, 1414.
  • Iclî, Ebû’l-Ḥasen Aḥmed b. ʿAbdullâh el-Kûfî. es̱-S̱iḳāt. Medine, 1405.
  • Işık, Emin. “İhlâs Sûresi - TDV İslâm Ansiklopedisi”. Erişim: 17 Ağustos 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/ihlas-suresi.
  • İbn Abdülber, Ebû ʿOmer Yûsuf b. ʿAbdullâh b. Muḥammed el-Ḳurṭubî. el-ʾİstîʿâb fî maʿrifeti’l-ʾaṡḥâb. 4 Cilt. Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1415.
  • İbn Adî, Ebû Aḥmed ʿAbdullâh b. ʿAdî el-Curcânî. el-Kâmil fî ḍuʿafâʾi’r-ricâl. 9 Cilt. Beyrut: el-Kutubu’l-ʿİlmiyye, 1418.
  • İbn Ebî Hâtim, Ebû Muḥammed ʿAbdurraḥman b. Muḥammed er-Râzî. el-Cerḥ ve’t-taʿdîl. Beyrut: Dâru İhyâi’t- Turâŝi’l-ʿArabî, 1371.
  • İbn Ebî Hâtim, Ebû Muḥammed ʿAbdurraḥman b. Muḥammed er-Râzî. el-Merâsîl. Beyrut: Muessesetur-Risâle, 1418.
  • İbn Ebi’d-Dunyâ, Ebû Bekr ʿAbdullâh b. Muḥammed el-Ḳuraşî. el-Evliyâ. 8 Cilt. Riyad: Dâru Aṭlasi’l-Ḫaḍrâ, 1433.
  • İbn Hacer, Ebu’l-Faḍl Aḥmed b. ʿAlî el-ʿAsḳalânî. el-İṡâbe fî temyîzi’ṡ-ṡaḥâbe. 14 Cilt. Mısır: Dâru Hicr, 1429.
  • İbn Hacer, Ebu’l-Faḍl Aḥmed b. ʿAlî el-ʿAsḳalânî. Fetḥu’l-Bârî şerḥu Ṡaḥîḥ el-Buḫârî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1379.
  • İbn Hacer, Ebu’l-Faḍl Aḥmed b. ʿAlî el-ʿAsḳalânî. Lisânu’l-Mîzân. 7 Cilt. Beyrût: Muessesetu’l-Aʿlemî, 1390.
  • İbn Hacer, Ebu’l-Faḍl Aḥmed b. ʿAlî el-ʿAsḳalânî. Takrîbü’t-Tehzib. Haleb: Dârü’r-Reşid, 1988.
  • İbn Hacer, Ebu’l-Faḍl Aḥmed b. ʿAlî el-ʿAsḳalânî. Taʿcîlu’l-menfaʿa bi zevâʾidi ricâli’l-eimmeti’l-erbaʿa. Beyrut: Dâru’l-Beşâir, 1996.
  • İbn Hacer, Ebu’l-Faḍl Aḥmed b. ʿAlî el-ʿAsḳalânî. Tehẑîbu’t-Tehẑîb. Hindistan: Dâiretu’l-Maʿârifi’n-Niẓâmiyye, 1326.
  • İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b Hibbân b Ahmed et-Temîmî. es-Ŝiḳât. 9 Cilt. Hindistan: Dâiretü’l-Maʿârifi’l- ʿOŝmâniyye, 1393.
  • İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b Hibbân b Ahmed et-Temîmî. Kitâbu’l-Mecrûḥîn mine’l-muḥaddiŝîn ve’ḍ- duʿafâ ve’l-metrûkîn. 3 Cilt. Ḥaleb: Dâru’l-Vaʿy, 1396.
  • İbn Hişâm, Ebû Muḥammed ʿAbdulmelik b. Hişâm el-Ḥimyerî. es-Sîretu’n-Nebeviyye. 2 Cilt. Mısır: Mektebetu Muṡṭafâ el-Bâbî’l-Ḥalebî, 1375. İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâʾ İsmâîl b. ʿOmar b. Keŝîr el-Ḳureşî ed-Dımaşḳî. es-Sîretu’n-Nebevîyye. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1395.
  • İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâʾ İsmâîl b. ʿOmar b. Keŝîr el-Ḳureşî ed-Dımaşḳî. et-Tekmîl fi’l-cerḥ ve’t-taʿdîl ve mʿarifeti’ŝ- ŝiḳât ve’ḍ-ḍuʿafâʾ ve’l-mecâhîl. Yemen: Merkezu’n-Nuʿmân, 1432.
  • İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâʾ İsmâîl b. ʿOmar b. Keŝîr el-Ḳureşî ed-Dımaşḳî. Tefsîru’l-Ḳur’âni’l-ʿAẓîm. Beyrût: Dâru’l- Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1419.
  • İbn Kutluboğa, Ebü’l-Fidâ Kāsım el-Cemâlî. eŝ-Ŝiḳât mimmen lem yaḳa‘ fi’l-kütübi’s-sünne. 19 Cilt. Merkezu’n- Nu‘mân, 1432.
  • İbn Receb, Ebû’l-Ferec ʿAbdurraḥmân b. Aḥmed el-Ḥanbelî İbn Receb. Tefsîru Sûreti’l-İḫlâṡ. Riyâd: Dâru’ṡ-Ṡamîʿî, t.y.
  • İbn Saʿd, Ebû Abdullah Muhammed b Sa’d b Meni’. eṭ-Ṭabaḳât. 8 Cilt. Beyrût, 1410.
  • İbn Saʿd, Ebû Abdullah Muhammed b Sa’d b Meni’. eṭ-Ṭabaḳât. 11 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hanci, 1421.
  • İbn Saʿd, Ebû Abdullah Muhammed b Sa’d b Meni’ Zühri. eṭ-Ṭabaḳât. 11 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hanci, 1421.
  • İbnu’d-Durays, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Eyyûb el-Becelî er-Râzî. Feḍâîlu’l-Ḳurʾân ve-mâ unzile mine’l- Ḳurʾân bi-Mekke ve-mâ unzile bi’l-Medîne. Dımaşḳ: Dâru’l-Fikr, 1408.
  • İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec ʿAbdurraḥmân b. ʿAlî. el-Muntaẓam fî Târîḫi’l-Mulûk ve’l-ʾUmem. 19 Cilt. Beyrût: Dâru’l- Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1412.
  • İbnu’l-Esîr, Ebu’l-Ḥasen ʿAlî b. Muḥammed el-Cezerî. Usdu’l-ğâbe fî maʾrifeti’ṡ-ṡahâbe. 8 Cilt. Dâru’l-Kutubi’l- ʿİlmiyye, 1415.
  • İbnu’s-Sunnî, Aḥmed b. Muḥammed b. İsḥâḳ b. İbrâhîm b. ʾEsbâṭ ed-Dîneverî. ʿAmelu’l-yevm ve’l-leyle sulûku’n- Nebî meʿa Rabbihi Âzze ve Celle ve muʿâşeretuhu meʿa’l-ʿibâd. Beyrut: Dâru’l-Ḳıble, t.y.
  • Kalaç, Rıdvan. “El-Ermeyûnî (Ö.958/1551) ve İhlâs Sûresi’nin Faziletine Dair Kırk Hadisi”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmaları Dergisi/Journal of Oriental Scientific Research (JOSR). 31 Ocak 2019. 1276-1305. https://doi.org/10.26791/sarkiat.470841.
  • Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câmiʿ li-Âḥkâmi’l-Ḳur’ân. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l- Kutubi’l-Mıṣriyye, 1384.
  • Leknevî, Ebû’l-Ḥasenât Muḥammed ʿAbdulḥay b. Muḥammed es-Sihâlevî. et-Taʿlîḳu’l-Mumecced ʿalâ Muvaṭṭâʾi Muḥammed. 3 Cilt. Dımaşḳ, 1426.
  • M. Yaşar, Kandemir. “Fezâil-TDV İslâm Ansiklopedisi”. Erişim: 18 Haziran 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/fezail.
  • Mazharî, Muḥammed Senâullâh. et-Tefsîru’l-Maẓharî. 1412.
  • Mizzî, Ebû’l-Ḥaccâc Yûsuf b. ʿAbdurraḥmân b. Yûsuf el-Kelbî Cemâluddîn. Tehẑîbu’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. 35 Cilt. Beyrût: Muessesetu’r-Risâle, 1400.
  • Mustağfirî, Ebu’l-ʿAbbâs Caʿfer b. Muḥammed. Feḍâilu’l-Ḳurʾân. 2 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Ḥazm, 2006.
  • Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. Nşr. Muham-med Fuâd Abdülbâkī. Kahire: y.y., 1374-75/1955-56.
  • Nevevi, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b Şeref. Tehẑîbu’l-esmâʾ ve’l-luğât. Dâru’l-Fikr, t.y. Erişim: 08 Ağustos 2020.
  • Râzî, Ebû Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer. Mefâtîḥu’l-Ğayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1421.
  • Saʿlebî, Ebû İsḥâḳ Aḥmed b. Muḥammed b. İbrâhîm. el-Keşf ve’l-beyân. Beyrut, 1422.
  • Süyûtî, Celâluddîn ʿAbdurraḥmân b. Ebî Bekr. ed-Dürrü’l-Menŝûr. 8 Cilt. Beyrut, t.y.
  • Süyûtî, Celâluddîn ʿAbdurraḥmân b. Ebî Bekr. Ṭabaḳâtu’l-ḥuffâẓ. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1403.
  • Süyûtî, Celâluddîn ʿAbdurraḥmân b. Ebî Bekr. Tedrîbu’r-râvî fî şerḥi Taḳrîbi’n-Nevâvî. 2 Cilt. Dâru Ṭaybe, t.y.
  • Şecerî, Yaḥyâ b. el-Ḥuseyn el-Curcânî. Tertîbu’l-ʾemâli’l-ḫamîsiyye. 2 Cilt. Bey-rut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1422.
  • Taberânî, Ebû’l-Ḳâsım Suleymân b. Aḥmed eş-Şâmî. el-Muʿcemu’l-kebîr. 25 Cilt. Dâru İḥyâʾi’t-Turâŝi’l-ʿArabî, 1983.
  • Taberânî, Ebû’l-Ḳâsım Suleymân b. Aḥmed eş-Şâmî. Musnedu’ş-Şâmiyyîn. 4 Cilt. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1405.
  • Taberânî, Ebû’l-Ḳâsım Suleymân b. Aḥmed. el-Muʿcemu’l-evsaṭ. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Ḥaremeyn, t.y.
  • Ukaylî, Ebû Caʿfer Muḥammed b. ʿAmr el-Mekkî. eḍ-Ḍuʿafâu’l-kebîr. 6 Cilt. Mısır: Dâru İbn ʿAbbâs, 2008.
  • Yiğit, İsmail. “Tebük Gazvesi TDV İslâm Ansiklopedisi”. Erişim: 15 Ağustos 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/tebuk-gazvesi.
  • Yücel, Ahmet. “Hasan-ı Basrî TDV İslâm Ansiklopedisi”. Erişim: 08 Ağustos 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/hasan-i-basri#5-hadis-ilmindeki-yeri.
  • Zehebî, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed. el-Muğnî fi’ḍ-duʿafâ’. t.y.
  • Zehebî, Şemsüddîn Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed b.. el-Kâşif fî maʿrifeti men lehû rivâyetun fî’l-kutubi’s- sitte. Cidde: Dâru’l-Ḳible, 1413.
  • Zehebî, Şemsüddîn Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed b. Mîzânu’l-iʿtidâl fî naḳdi’r-ricâl. 14 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Maʿrife, 1382.
  • Zehebî, Şemsüddîn Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed b. Siyeru aʿlâmi’n-nubelâ’. 25 Cilt. Muʾessesetu’r- Risale, 1405.
  • Zehebî, Şemsüddîn Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed b. Târîḫu’l-İslâm ve vefayâtu’l-meşâhîr ve’l-aʿlâm. 15 Cilt. Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 2003.
  • Zehebî, Şemsüddîn Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed b. Târîḫu’l-İslâm ve vefayâtu’l-meşâhîri’l-aʿlâm. 52 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-ʿArabî, 1413.
  • Zehebî, Şemsüddîn Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed b. Teẕkiretü’l-ḥuffâẓ. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l- ʿİlmiyye, 1419.
  • Zehebî, Şemsüddîn Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed b. Ẑeylu dîvâni’ḍ-ḍuʿafâʾ ve’l-metrûkîn. Mekke: Mektebetu’n-Nehḍe el-Ḥadîŝe, 1387.

About the Resource Value of the Narrative of Muˈāwiyah b. Muˈāwiyah Which Is Mentioned About the Virtues of the Sūrah of İkhlās

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 887 - 929, 31.12.2020

Mehmet Ayhan

https://doi.org/10.47424/tasavvur.789868

Öz

In this article the narrative of Muˈāwiyah b. Muˈāwiyah which was reported in concern with the virtues of the Sūrah of İkhlās was discussed. In the narrative in question it is talked about Muˈāwiyah b. Muˈāwiyah who attained to high levels as he kept citing Surah of İkhlas constantly and whom Gabriel and seventy thousand angels attended to his funeral in rows. When Muˈāwiyah passed away, Gabriel went to the Holy Prophet who was in the war of Tabūk, and informed him about the decease of Muˈāwiyah. Also Gabriel bent the earth by opening out the mountains and hills so as to have Holy Prophet attended to Muˈāwiyah’s funeral. The narrative of Muˈāwiyah b. Muˈāwiyah, which talks on the extraordinary situations related to the virtue of Surah of İkhlas, was narrated from four people in total. It was narrated as marfūˈ from Anas b. Māliq and Abū Umāmah and as mursal from Al-Hasan Al-Basrī and Saˈīd b. Musayyab. In our study in order to decide the validity verdict about the hadiths, first narrators’ in the isnād states of jarh and taˈdīl were confirmed. The imputation analysis of the hadith of Muˈāwiyah b. Muˈāwiyah was done by way of all the tarīqs of the narrative that can be accessed and each tarīq was subjected to the evaluation seperately. The text analysis of the narratives in question was done in terms of the differences of wording and content in the narratives. The text analysis was made in the narratives themselves first and then by comparative to the other hadiths. While inter-narrative comparisons were being made firstly a common composition was formed in themselves then the method which compared the other narratives with themselves was consulted. At the end of the imputation and text analysis, the resource value of the narrative of Muˈāwiyah b. Muˈāwiyah was detected.

Anahtar Kelimeler

Hadith Sūrah of İkhlās Virtues Muˈāwiyah b. Muˈāwiyah

Kaynakça

  • Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Esâmî ve’l-kunâ. 4 Cilt. Dâru’l-Ğurebâʾ, 1994.
  • Ali b. el-Medînî, Ebû’l-Ḥasan ʿAlî b. ʿAbdullâh el-Baṡrî. Suʾâlâtu İbn Ebî Şeybe. Riyad: Mektebetu’l-Maʿârif, 1404.
  • Âlûsî, Şehâbeddin Maḥmûd b. Abdullâh el-Ḥuseynî. Rûḥu’l-Meʿânî fî Tefsîr el-Ḳur’âni’l-ʿAẓîm ve’s-Sebʿu’l-Meŝânî. 16 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1415.
  • Ayhan, Mehmet. “İzmitli Ak Ali Efendi’nin Fezâil Adlı Eserinin Fezâil Literatüründeki Yeri”. Uluslararası Orhan Gazi ve Kocaeli Tarihi Kültürü Sempozyumu-V Bildirileri,. 3: 1661-1671. Kocaeli: Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Yayınları, 2019.
  • Ayhan, Mehmet. “Necâşî Rivâyetleri Bağlamında Gıyâbî Cenaze Namazı ile İlgili Tartışmalar”. İslami İlimler Dergisi 13/2 (23 Aralık 2018): 239-264. https://doi.org/10.34082/islamiilimler.511592.
  • Azîmâbâdî, Ebu’t-Tayyib Muhammed Şemsü’l-Hak b Emîr Alî Diyânüvî. Avnü’l-ma’bûd şerhu Süneni Ebî Davud. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1415.
  • Begavî, Ebu’l-Kâsım ʿAbdullâh b. Muḥammed. Muʿcemu’ṡ-ṡaḥâbe. 4 Cilt. Kuveyt: Mibretu’l-Âl ve’l-Aṡḥâb, 1432.
  • Behîrî, Ebû ʿOŝmân Saʿîd b. Muḥammed en-Neysâbûrî. es-Sâbiʿ min fevâîd Ebî ʿOŝmân el-Beḥîrî. Şebeketül- İslamiyye, 2004.
  • Beyhakî, Ebû Bekr Aḥmed b. el-Ḥuseyn b. ʿAlî el-Ḫusrevcirdî. Şuʿabu’l-îmân. 14 Cilt. Riyad: Mektebetu’r-Ruşd, 1423.
  • Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. Nşr. Muham-med Züheyr b. Nasr. 2. Bs, 8 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 1422/2001.
  • Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. et-Târîḫu’l-evsaṭ. 5 Cilt. Riyad: Mektebetu’r-Ruşd, 1426.
  • Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. et-Târîḫu’l-kebîr. 8 Cilt. Dâru’l-Fikr, t.y.
  • Cevrî, Ebû ʿAmr Muḥammed b. Yaḥyâ en-Nîsâbûrî. Ḳavâriʿu’l-Ḳurʾân. Riyad: Mektebetu’l-Meʿârif, 1432.
  • Dîneverî, Ebû Bekr Aḥmed b. Mervân. el-Mucâlese ve Cevâhiru’l-ʿİlm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Ḥazm, 1419.
  • Doğanay, Süleyman. Hadis Rivayetinde Ravi Tasarrufları ve Doğurduğu Problemler. İstanbul : Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM), 2009.
  • Ebû Dâvûd, Suleymân b. el-Eşʿaŝ es-Sicistânî. Suʾâlâtu Ebî ʿUbeydi’l-Âcurrî li-Ebî Dâvûd. el-Fârûḳu’l-Ḥadîŝe, 1431.
  • Ebû Nuaym, Aḥmed b. ʿAbdullâh b. Aḥmed el-Iṡbehânî. Maʿrifetu’ṡ-ṡaḥâbe. 7 Cilt. Riyad: Dâru’l-Vaṭan, 1419.
  • Ebû Yaʿlâ, Aḥmed b. ʿAlî el-Mevṡılî. Musnedu Ebî Yaʿlâ. Dımaşk: Dârü’l-Me’mun li’t-Türas, 1404.
  • Erul, Bünyamin. “Rivayet Metinlerinde Ravilerin Tasarrufları”. Ankara Üni-versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XLII (2001): 173-212. http://ktp2.isam.org.tr/detayilhmklzt.php?navdil=tr&midno=13033125&tarama=ravi+tasarruf.
  • Hâkim, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. ʿAbdullâh en-Nîsâbûrî. Suʾâlâtu Mesʿûd b. ʿAlî es-Sicrî. Beyrut: Dâru’l- Ğarbi’l-İslâmî, 1408.
  • Hamîdullah, Muhammed. İslam Peygamberi : hayatı ve faaliyeti. 5. Bs, 2 Cilt. İstanbul: İrfan Yayınevi, 1993.
  • Hamza es-Sehmî, Ebû’l-Ḳâsım b. Yûsuf el-Curcânî. Târîḫu Curcân. Beyrut: ʿÂlemu’l-Kutub, 1407.
  • Hasen Hallâl. Min feḍâʾil Sûrati’l-İḫlâṡ ve mâ li-ḳârîʾihâ. Ḳahire, 1412.
  • Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Aḥmed b. ʿAlî. Târîḫu Bağdâd. 16 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1422.
  • Heysemî, Nureddin Ebu’l-Ḥasan Nûruddîn ʿAlî b. Ebî Bekr b. Suleymân el-. Mecmaʿu’z-zevâîd ve menbaʿu’l- fevâid. 10 Cilt. Ḳahire: Mektebetu’l-Ḳudsî, 1414.
  • Iclî, Ebû’l-Ḥasen Aḥmed b. ʿAbdullâh el-Kûfî. es̱-S̱iḳāt. Medine, 1405.
  • Işık, Emin. “İhlâs Sûresi - TDV İslâm Ansiklopedisi”. Erişim: 17 Ağustos 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/ihlas-suresi.
  • İbn Abdülber, Ebû ʿOmer Yûsuf b. ʿAbdullâh b. Muḥammed el-Ḳurṭubî. el-ʾİstîʿâb fî maʿrifeti’l-ʾaṡḥâb. 4 Cilt. Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1415.
  • İbn Adî, Ebû Aḥmed ʿAbdullâh b. ʿAdî el-Curcânî. el-Kâmil fî ḍuʿafâʾi’r-ricâl. 9 Cilt. Beyrut: el-Kutubu’l-ʿİlmiyye, 1418.
  • İbn Ebî Hâtim, Ebû Muḥammed ʿAbdurraḥman b. Muḥammed er-Râzî. el-Cerḥ ve’t-taʿdîl. Beyrut: Dâru İhyâi’t- Turâŝi’l-ʿArabî, 1371.
  • İbn Ebî Hâtim, Ebû Muḥammed ʿAbdurraḥman b. Muḥammed er-Râzî. el-Merâsîl. Beyrut: Muessesetur-Risâle, 1418.
  • İbn Ebi’d-Dunyâ, Ebû Bekr ʿAbdullâh b. Muḥammed el-Ḳuraşî. el-Evliyâ. 8 Cilt. Riyad: Dâru Aṭlasi’l-Ḫaḍrâ, 1433.
  • İbn Hacer, Ebu’l-Faḍl Aḥmed b. ʿAlî el-ʿAsḳalânî. el-İṡâbe fî temyîzi’ṡ-ṡaḥâbe. 14 Cilt. Mısır: Dâru Hicr, 1429.
  • İbn Hacer, Ebu’l-Faḍl Aḥmed b. ʿAlî el-ʿAsḳalânî. Fetḥu’l-Bârî şerḥu Ṡaḥîḥ el-Buḫârî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1379.
  • İbn Hacer, Ebu’l-Faḍl Aḥmed b. ʿAlî el-ʿAsḳalânî. Lisânu’l-Mîzân. 7 Cilt. Beyrût: Muessesetu’l-Aʿlemî, 1390.
  • İbn Hacer, Ebu’l-Faḍl Aḥmed b. ʿAlî el-ʿAsḳalânî. Takrîbü’t-Tehzib. Haleb: Dârü’r-Reşid, 1988.
  • İbn Hacer, Ebu’l-Faḍl Aḥmed b. ʿAlî el-ʿAsḳalânî. Taʿcîlu’l-menfaʿa bi zevâʾidi ricâli’l-eimmeti’l-erbaʿa. Beyrut: Dâru’l-Beşâir, 1996.
  • İbn Hacer, Ebu’l-Faḍl Aḥmed b. ʿAlî el-ʿAsḳalânî. Tehẑîbu’t-Tehẑîb. Hindistan: Dâiretu’l-Maʿârifi’n-Niẓâmiyye, 1326.
  • İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b Hibbân b Ahmed et-Temîmî. es-Ŝiḳât. 9 Cilt. Hindistan: Dâiretü’l-Maʿârifi’l- ʿOŝmâniyye, 1393.
  • İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b Hibbân b Ahmed et-Temîmî. Kitâbu’l-Mecrûḥîn mine’l-muḥaddiŝîn ve’ḍ- duʿafâ ve’l-metrûkîn. 3 Cilt. Ḥaleb: Dâru’l-Vaʿy, 1396.
  • İbn Hişâm, Ebû Muḥammed ʿAbdulmelik b. Hişâm el-Ḥimyerî. es-Sîretu’n-Nebeviyye. 2 Cilt. Mısır: Mektebetu Muṡṭafâ el-Bâbî’l-Ḥalebî, 1375. İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâʾ İsmâîl b. ʿOmar b. Keŝîr el-Ḳureşî ed-Dımaşḳî. es-Sîretu’n-Nebevîyye. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1395.
  • İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâʾ İsmâîl b. ʿOmar b. Keŝîr el-Ḳureşî ed-Dımaşḳî. et-Tekmîl fi’l-cerḥ ve’t-taʿdîl ve mʿarifeti’ŝ- ŝiḳât ve’ḍ-ḍuʿafâʾ ve’l-mecâhîl. Yemen: Merkezu’n-Nuʿmân, 1432.
  • İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâʾ İsmâîl b. ʿOmar b. Keŝîr el-Ḳureşî ed-Dımaşḳî. Tefsîru’l-Ḳur’âni’l-ʿAẓîm. Beyrût: Dâru’l- Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1419.
  • İbn Kutluboğa, Ebü’l-Fidâ Kāsım el-Cemâlî. eŝ-Ŝiḳât mimmen lem yaḳa‘ fi’l-kütübi’s-sünne. 19 Cilt. Merkezu’n- Nu‘mân, 1432.
  • İbn Receb, Ebû’l-Ferec ʿAbdurraḥmân b. Aḥmed el-Ḥanbelî İbn Receb. Tefsîru Sûreti’l-İḫlâṡ. Riyâd: Dâru’ṡ-Ṡamîʿî, t.y.
  • İbn Saʿd, Ebû Abdullah Muhammed b Sa’d b Meni’. eṭ-Ṭabaḳât. 8 Cilt. Beyrût, 1410.
  • İbn Saʿd, Ebû Abdullah Muhammed b Sa’d b Meni’. eṭ-Ṭabaḳât. 11 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hanci, 1421.
  • İbn Saʿd, Ebû Abdullah Muhammed b Sa’d b Meni’ Zühri. eṭ-Ṭabaḳât. 11 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hanci, 1421.
  • İbnu’d-Durays, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Eyyûb el-Becelî er-Râzî. Feḍâîlu’l-Ḳurʾân ve-mâ unzile mine’l- Ḳurʾân bi-Mekke ve-mâ unzile bi’l-Medîne. Dımaşḳ: Dâru’l-Fikr, 1408.
  • İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec ʿAbdurraḥmân b. ʿAlî. el-Muntaẓam fî Târîḫi’l-Mulûk ve’l-ʾUmem. 19 Cilt. Beyrût: Dâru’l- Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1412.
  • İbnu’l-Esîr, Ebu’l-Ḥasen ʿAlî b. Muḥammed el-Cezerî. Usdu’l-ğâbe fî maʾrifeti’ṡ-ṡahâbe. 8 Cilt. Dâru’l-Kutubi’l- ʿİlmiyye, 1415.
  • İbnu’s-Sunnî, Aḥmed b. Muḥammed b. İsḥâḳ b. İbrâhîm b. ʾEsbâṭ ed-Dîneverî. ʿAmelu’l-yevm ve’l-leyle sulûku’n- Nebî meʿa Rabbihi Âzze ve Celle ve muʿâşeretuhu meʿa’l-ʿibâd. Beyrut: Dâru’l-Ḳıble, t.y.
  • Kalaç, Rıdvan. “El-Ermeyûnî (Ö.958/1551) ve İhlâs Sûresi’nin Faziletine Dair Kırk Hadisi”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmaları Dergisi/Journal of Oriental Scientific Research (JOSR). 31 Ocak 2019. 1276-1305. https://doi.org/10.26791/sarkiat.470841.
  • Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câmiʿ li-Âḥkâmi’l-Ḳur’ân. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l- Kutubi’l-Mıṣriyye, 1384.
  • Leknevî, Ebû’l-Ḥasenât Muḥammed ʿAbdulḥay b. Muḥammed es-Sihâlevî. et-Taʿlîḳu’l-Mumecced ʿalâ Muvaṭṭâʾi Muḥammed. 3 Cilt. Dımaşḳ, 1426.
  • M. Yaşar, Kandemir. “Fezâil-TDV İslâm Ansiklopedisi”. Erişim: 18 Haziran 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/fezail.
  • Mazharî, Muḥammed Senâullâh. et-Tefsîru’l-Maẓharî. 1412.
  • Mizzî, Ebû’l-Ḥaccâc Yûsuf b. ʿAbdurraḥmân b. Yûsuf el-Kelbî Cemâluddîn. Tehẑîbu’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. 35 Cilt. Beyrût: Muessesetu’r-Risâle, 1400.
  • Mustağfirî, Ebu’l-ʿAbbâs Caʿfer b. Muḥammed. Feḍâilu’l-Ḳurʾân. 2 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Ḥazm, 2006.
  • Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. Nşr. Muham-med Fuâd Abdülbâkī. Kahire: y.y., 1374-75/1955-56.
  • Nevevi, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b Şeref. Tehẑîbu’l-esmâʾ ve’l-luğât. Dâru’l-Fikr, t.y. Erişim: 08 Ağustos 2020.
  • Râzî, Ebû Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer. Mefâtîḥu’l-Ğayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1421.
  • Saʿlebî, Ebû İsḥâḳ Aḥmed b. Muḥammed b. İbrâhîm. el-Keşf ve’l-beyân. Beyrut, 1422.
  • Süyûtî, Celâluddîn ʿAbdurraḥmân b. Ebî Bekr. ed-Dürrü’l-Menŝûr. 8 Cilt. Beyrut, t.y.
  • Süyûtî, Celâluddîn ʿAbdurraḥmân b. Ebî Bekr. Ṭabaḳâtu’l-ḥuffâẓ. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1403.
  • Süyûtî, Celâluddîn ʿAbdurraḥmân b. Ebî Bekr. Tedrîbu’r-râvî fî şerḥi Taḳrîbi’n-Nevâvî. 2 Cilt. Dâru Ṭaybe, t.y.
  • Şecerî, Yaḥyâ b. el-Ḥuseyn el-Curcânî. Tertîbu’l-ʾemâli’l-ḫamîsiyye. 2 Cilt. Bey-rut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1422.
  • Taberânî, Ebû’l-Ḳâsım Suleymân b. Aḥmed eş-Şâmî. el-Muʿcemu’l-kebîr. 25 Cilt. Dâru İḥyâʾi’t-Turâŝi’l-ʿArabî, 1983.
  • Taberânî, Ebû’l-Ḳâsım Suleymân b. Aḥmed eş-Şâmî. Musnedu’ş-Şâmiyyîn. 4 Cilt. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1405.
  • Taberânî, Ebû’l-Ḳâsım Suleymân b. Aḥmed. el-Muʿcemu’l-evsaṭ. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Ḥaremeyn, t.y.
  • Ukaylî, Ebû Caʿfer Muḥammed b. ʿAmr el-Mekkî. eḍ-Ḍuʿafâu’l-kebîr. 6 Cilt. Mısır: Dâru İbn ʿAbbâs, 2008.
  • Yiğit, İsmail. “Tebük Gazvesi TDV İslâm Ansiklopedisi”. Erişim: 15 Ağustos 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/tebuk-gazvesi.
  • Yücel, Ahmet. “Hasan-ı Basrî TDV İslâm Ansiklopedisi”. Erişim: 08 Ağustos 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/hasan-i-basri#5-hadis-ilmindeki-yeri.
  • Zehebî, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed. el-Muğnî fi’ḍ-duʿafâ’. t.y.
  • Zehebî, Şemsüddîn Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed b.. el-Kâşif fî maʿrifeti men lehû rivâyetun fî’l-kutubi’s- sitte. Cidde: Dâru’l-Ḳible, 1413.
  • Zehebî, Şemsüddîn Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed b. Mîzânu’l-iʿtidâl fî naḳdi’r-ricâl. 14 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Maʿrife, 1382.
  • Zehebî, Şemsüddîn Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed b. Siyeru aʿlâmi’n-nubelâ’. 25 Cilt. Muʾessesetu’r- Risale, 1405.
  • Zehebî, Şemsüddîn Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed b. Târîḫu’l-İslâm ve vefayâtu’l-meşâhîr ve’l-aʿlâm. 15 Cilt. Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 2003.
  • Zehebî, Şemsüddîn Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed b. Târîḫu’l-İslâm ve vefayâtu’l-meşâhîri’l-aʿlâm. 52 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-ʿArabî, 1413.
  • Zehebî, Şemsüddîn Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed b. Teẕkiretü’l-ḥuffâẓ. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l- ʿİlmiyye, 1419.
  • Zehebî, Şemsüddîn Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed b. Ẑeylu dîvâni’ḍ-ḍuʿafâʾ ve’l-metrûkîn. Mekke: Mektebetu’n-Nehḍe el-Ḥadîŝe, 1387.
Toplam 81 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Din Araştırmaları
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Mehmet Ayhan 0000-0003-1836-7807

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2020
Gönderilme Tarihi 3 Eylül 2020
Kabul Tarihi 30 Ekim 2020
Yayımlandığı Sayı Yıl 2020 Cilt: 6 Sayı: 2

Kaynak Göster

ISNAD Ayhan, Mehmet. “İhlas Sûresi’nin Fazileti Hakkında Zikredilen Muâviye B. Muâviye Rivâyetinin Kaynak Değeri Üzerine”. Tasavvur / Tekirdağ İlahiyat Dergisi 6/2 (Aralık 2020), 887-929. https://doi.org/10.47424/tasavvur.789868.
 Kapak Resmi İndir

Flag Counter