Biopolítica, digitalización y porvenir democrático: por qué las gestiones de la COVID-19 confirman un paradigma tecnoeconómico
Contenido principal del artículo
Resumen
Las gestiones de la covid-19 y la llamada «nueva normalidad» han comportado un oportuno debate de ideas sobre el futuro de la soberanía. Dejando de lado la tecnofilia hegemónica y neoliberal, este debate ha generado dos planteamientos excluyentes entre sí a partir de unas controvertidas declaraciones del filósofo Giorgio Agamben, a saber: uno que prevé un horizonte antidemocrático sometido a las nuevas tecnologías y otro que enfatiza el carácter transversal y contradictorio de estas. En este trabajo, recurriendo a la teoría de los paradigmas tecnoeconómicos, expongo críticamente los principales razonamientos del debate y reflexiono sobre el porvenir de la democracia.
Descargas
Detalles del artículo
Citas
Agamben, Giorgio (1998). Homo Sacer. El poder soberano y la nuda vida. València: Pre-Textos.
Agamben, Giorgio (2004). Estado de excepción. Homo Sacer II, 1. València: Pre-Textos.
Agamben, Giorgio (2011). ¿Qué es un dispositivo? Sociológica, 26(73), 249-264.
Agamben, Giorgio (2019). ¿Qué es real? Buenos Aires: Adriana Hidalgo.
Agamben, Giorgio (2020a). ¿L’invenzione di un’epidemia? Quodlibet. Recuperado de: https://www.quodlibet.it/giorgio-agamben-l-invenzione-di-un-epidemia [Consultado el 13 de junio de 2020]
Agamben, Giorgio (2020b). Contagio. Quodlibet. Recuperado de: https://www.quodlibet.it/giorgio-agamben-contagio [Consultado el 13 de junio de 2020]
Agamben, Giorgio (2020c). Chiarimenti. Quodlibet. Recuperado de: https://www.quodlibet.it/giorgio-agamben-chiarimenti [Consultado el 13 de junio de 2020]
Agamben, Giorgio (2020d). Riflessioni sulla peste. Quodlibet. Recuperado de: https://www.quodlibet.it/giorgio-agamben-riflessioni-sulla-peste [Consultado el 13 de junio de 2020]
Agamben, Giorgio (2020e). Una domanda. Quodlibet. Recuperado de: https://www.quodlibet.it/giorgio-agamben-una-domanda [Consultado el 15 de junio de 2020]
Agamben, Giorgio (2020f). Nuove riflessioni. Quodlibet. Recuperado de: https://www.quodlibet.it/giorgio-agamben-sul-vero-e-sul-falso [Consultado el 15 de junio de 2020]
Agamben, Giorgio (2020g). Sul vero e sul falso. Quodlibet. Recuperado de: https://www.quodlibet.it/giorgio-agamben-sul-vero-e-sul-falso [Consultado el 15 de junio de 2020]
Agamben, Giorgio (2020h). Biosicurezza e politica. Quodlibet. Recuperado de: https://www.quodlibet.it/giorgio-agamben-biosicurezza [Consultado el 15 de junio de 2020]
Andersen, Ross (2020). The panopticon is already here. The Atlantic. Recuperado de: https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2020/09/china-ai-surveillance/614197/ [Consultado el 31 de julio de 2020]
Balibar, Étienne (2008). Del Cosmopolitismo a la Cosmopolítica. Revista Internacional de Filosofía Política, 31, 85-100.
Blakeley, Grace (2020). Why the Superrich Keep Getting Richer. Recuperado de: https://www.jacobinmag.com/2020/07/superrich-amazon-jeff-bezos-trillionaire [Consultado el 26 de julio de 2020]
Callaway, Ellen (2020). Should scientist infect healthy people with the coronavirus to test vaccines? Nature, 580(17). doi: 10.1038/d41586-020-00927-3
Castillo, Octavio (2019). China: a la vanguardia tecnológica. El Universal. Recuperado de: https://www.eluniversal.com.mx/techbit/china-la-vanguardia-tecnologica [Consultado el 25 de marzo de 2020]
Freeman, Christopher (2004). Income inequality in changing techno-economic paradigms. Reinert, Erik S. (Ed.). Globalization, Economic Development and Inequality. An alternative perspective (243-257). Cheltenham-Northampton: Edward Elgar.
Freeman, Christopher y Louçã, Francisco (2002). As time goes by. From the Industrial Revolutions to the Information Revolution. Oxford-New York: Oxford University Press.
Han, Byung-Chul (2013). La sociedad de la transparencia. Barcelona: Herder.
Han, Byung-Chul (2014a). En el enjambre. Barcelona: Herder.
Han, Byung-Chul (2014b). Psicopolítica. Neoliberalismo y nuevas técnicas de poder. Barcelona: Herder.
Han, Byung-Chul (2015). La societat del cansament. Barcelona: Herder.
Han, Byung-Chul (2020a). La emergencia viral y el mundo de mañana. El País. Recuperado de: https://elpais.com/ideas/2020-03-21/la-emergencia-viral-y-el-mundo-de-manana-byung-chul-han-el-filosofo-surcoreano-que-piensa-desde-berlin.html [Consultado el 23 de marzo de 2020]
Han, Byung-Chul (2020b). La desaparición de los rituales. Barcelona: Herder.
Harvey, David (2007a). Neoliberalism as Creative Destruction. The annals of the American academy of political and social science, 610(1), 21-44.
Harvey, David (2007b). Breve historia del neoliberalismo. Madrid: Akal.
Harvey, David (2014). Diecisiete contradicciones y el fin del capitalismo. Madrid: Traficantes de sueños.
Harvey, David (2019). Marx, El Capital y la locura de la razón económica. Madrid: Akal.
Harvey, David (2020). Anti-capitalist politics in the time of COVID-19. Recuperado de: http://davidharvey.org/2020/03/anti-capitalist-politics-in-the-time-of-covid-19/ [Consultado el 26 de julio de 2020]
Harvey, David (2021). Valor en movimiento. New Left Review, 126, 105-125.
Laval, Christian y Dardot, Pierre (2015). La nueva razón del mundo. Ensayo sobre la sociedad neoliberal. Barcelona: Gedisa.
Matos, Andityas y García Collado, Francis (2020). El virus como filosofía. La filosofía como virus. Barcelona: Bellaterra.
Morro, Joan (2014). L’avenir d’Europa. Una lectura des del “darrer” Balibar. Mayos, Gonçal y Morro, Joan (Eds.). Hi ha una nova política? (61-85). Barcelona: La Busca.
Morro, Joan (2017). La destrucció creativa i el futur del capitalisme. Capdevila, Pol y García Collado, Francis (Eds.). El futur a l’encreuada. Filosofia i societat (159-178). Barcelona: Associació d’Estudis Filosòfics.
Morro, Joan (2020). ¿Puede moralizarse el capitalismo? Un comentario crítico a Stiglitz. Revista Enfoques, 18(33), 23-44. Recuperado de: http://www.revistaenfoques.cl/index.php/revista-uno/article/view/533 [Consultado el 8 de mayo de 2021]
Pérez, Carlota (2002). Technological Revolutions and Financial Capital; the Dynamics of Bubbles and Golden Ages. Cheltenham-Northampton: Edward Elgar.
Pérez, Carlota (2007). Finance and technical change: a long-term view. Hanusch, Horst y Pyka, Andreas (Eds.). Elgar Companion to neo-Schumpeterian economics (775-799). Cheltenham-Northampton: Edward Elgar.
Reinert, Erik S. (2007). La globalización de la pobreza. Cómo se enriquecen los países ricos… y por qué los países pobres siguen siendo pobres. Barcelona: Crítica.
Reinert, Erik S. (2009). Production-based Economic Theory and the Stages of Economic Development: From Tacitus to Carlota Perez. Dreschler, Wolfgang, Kattel, Rainer y Reinert, Erik S. (Eds.). Techno-economic paradigms: Essays in honour of Carlota Perez (333-372). London-New York-New Delhi: Anthem Press.
Schmitt, Carl (2001). Teología política I. Cuatro capítulos sobre la teoría de la soberanía. En Orestes Aguilar, Héctor. Carl Schmitt, teólogo de la política. (19-62). México DF: FCE.
Schumpeter, Joseph A. (1964). Business Cycles. A Theoretical, Historical and Statistical Analysis of the Capitalist Process. Philadelphia: Porcupine Press.
Schumpeter, Joseph A. (2003). Capitalism, Socialism and Democracy. London-New York: Routledge.
Stiglitz, Joseph E. (2015). Prólogo. Schumpeter, Joseph A. Capitalismo, socialismo y democracia. Vol. 1. (11-19). Barcelona: Página indómita.
Stiglitz, Joseph E. (2019). The End of Neoliberalism and the Rebirth of History. Recuperado de: https://www.project-syndicate.org/commentary/end-of-neoliberalism-unfettered-markets-fail-by-joseph-e-stiglitz-2019-11?barrier=accesspaylog [Consultado el 26 de julio de 2020]
Stiglitz, Joseph E. (2020a). Capitalismo progresista. La respuesta a la era del malestar. Barcelona: Taurus.
Stiglitz, Joseph E. (2020b). Priorities for the COVID-19 Economy. Recuperado de: https://www.project-syndicate.org/commentary/covid-2020-recession-how-to-respond-by-joseph-e-stiglitz-2020-06 [Consultado el 3 de julio de 2020]
Stiglitz, Joseph E. y Greenwald, Bruce C. (2016). La creación de una sociedad del aprendizaje. Una nueva aproximación al crecimiento, el desarrollo y el progreso social. Madrid: La esfera de los libros.
WHO (World Health Organization) (2020). Clinical management of COVID-19: interim guidance. 27 May 2020. No. WHO/2019-nCoV/clinical/2020.5.
Zolo, Danilo (1994). Democracia y complejidad. Un enfoque realista. Buenos Aires: Nueva Visión.
Zolo, Danilo (2000). Cosmópolis. Perspectivas y riesgos de un gobierno mundial. Barcelona: Paidós.