1 Reason Within the Bounds of Religion (Grand Rapids, MI: Eerdmans 1984) 2nd ed., 30. Wolterstorff has since altered his view; see ‘The Migration of the Theistic Arguments: From Natural Theology to Evidentialist Apologetics,’ in Rationality and Religious Belief, Audi, Robert and Wainwright, William eds. (Ithaca, NY: Cornell University Press 1986) 38-81.Google Scholar

2 ‘Reason and Belief in God,’ in Faith and Rationality: Reason and Belief in God, Plantinga, Alvin and Wolterstorff, Nicholas eds. (Notre Dame, IN: University of Notre Dame Press 1983), 48.Google Scholar

3 Theory of Knowledge (Boulder, CO: Westview Press 1990), 62.Google Scholar

4 Oxford: Clarendon Press 1988.

5 See also 139-41, 148-50, 315, 318, 326, 482-3.

6 For a different interpretation of the nature and purpose of the Posterior Analytics, see, for example, Barnes, Jonathan ‘Aristotle’s Theory of Demonstration,’ in Articles on Aristotle, Barnes, JonathanSchofield, Malcolm and Sorabji, Richard eds. (London: Duckworth 1975) 65-87.Google Scholar

7 I am grateful to Alvin Plantinga for giving me access to his forthcoming work on epistemology.

8 Thomas Aquinas [17], Super Post An., proemium.

9 Ibid., I lectio 4: “scientia … quae per demonstrationem acquiritur, procedat ex propositionibus veris, primis et immediatis, id est quae non per ali quod medium demonstrantur, sed per seipsas sunt manifestae (quae quidem immediatae dicuntur, in quantum carent medio demonstrante; primae autem in ordine ad alias propositiones, quae per eas probantur).”

10 Thomas Aquinas [3], ST Ia q.79 a.9; Thomas Aquinas [17]. Super Post. An. I lectio 4, lectio 16: “neque demonstratio, neque scientia est corruptibilium.” Aquinas does think that we have scientia of the natural world, but we have it in virtue of the fact that we have scientia of the universal causes which operate in nature. See, for example, Super Post. An. I lectio 42.

11 Ibid., II lectio 1: “ea quae quaeruntur sunt universalia, sicut et ea quae sciuntur.”

12 Ibid., I lectio 44: “ponit duo ad eam pertinere: quorum unum est quod sit universalis. Non enim scientia est de singularibus sub sensu cadentibus”; “praeter vera necessaria, quae non contingunt aliter se habere, sunt quaedam vera non necessaria, quae contingit aliter se habere. Manifestum est autem ex praedictis, quod circa huiusmodi non est scientia.”

13 In fact, there are some passages in which Aquinas uses ‘cognitio’ in a way that wouldn’t allow ‘cognitio’ to be translated ‘knowledge’: as, for example, when he occasionally talks of a false cognition.

14 Thomas Aquinas [17], Super Post. An. I lectio 4: “scire aliquid est perfecte cognoscere ipsum.”

15 Ibid., I lectio 13: “scire est causam rei cognoscere”; see also lectio 4 and lectio 42.

16 Ibid., II lectio 1: “causa est medium in demonstratione, quae facit scire.”

17 Thomas Aquinas [9], q. un., a. 7.

18 Thomas Aquinas [15], L I, 11, 34; cf. also Thomas Aquinas [14], L VI 1 11-6.

19 Thomas Aquinas [3], ST Ia q.17 a.3: “circa propria sensibilia sensus non habet falsam cognitionem nisi per accidens et ut in paucioribus, ex eo scilicet quod propter indispositionem organi non convenienter recipit formam sensibilem”; “falsitas dicitur non esse propria sensui, quia non decipitur circa proprium objectum.”

20 Ibid., q.17 a.3 ad 1: “non decipiamur in judicio quo judicamus nos sentire aliquid. Sed ex eo quod sensus aliter afficitur interdum quam res sit, sequitur quod nuntiet nobis rem aliter quam sit aliquando. Et ex hoc fallimur per sensum circa rem, non circa ipsum sentire.”

21 For the distinction between common principles and proper principles, see, e.g., Thomas Aquinas [17], Super Post. An. I lectio 17, lectio 18, lectio 43.

22 For this distinction. see, e.g., Super Post. An. I lectio 4, lectio 5.

23 Ibid., I lectio 19: “nihil est adeo verum, quin voce possit negari. Nam et hoc principium notissimum, quod non contingat idem esse et non esse, quidam ore negaverunt”

24 Thomas Aquinas [4], SCG I c.11: “simpliciter quidem Deum esse per se notumest cum hoc ipsum quod Deus est, sit suum esse. Sed quia hoc ipsum quod Deus est mente concipere non possumus, remanet ignotum quoad nos. Sicut omne totum sua parte maius esse, per se notum est simpliciter: ei autem qui rationem totius mente non conciperet, oporteret esse ignotum. Et sic fit ut ad ea quae sunt notissima rerum, noster intellectus se habeat ut oculus noctuae ad solem ‥‥ “

25 Thomas Aquinas [17), Super Post. An. I lectio 43: “non possunt esse aliqua principia communia, ex quibus solum omnia syllogizentur … quia genera entium sunt diversa, et diversa sunt principia quae sunt solum quantitatum principia, ab his quae solum sunt principia qualitatum: quae oportet coassumere principiis communibus ad concludendum in qualibet materia.”

26 Cf., e.g., Ibid., I lectio 4: “demonstrationis propositiones sint causae conclusionis. quia tunc scimus, cum causas cognoscimus.” “Ex singularibus autem quae sunt in sensu, non sunt demonstrationes, sed ex universalibus tantum, quae sunt in intellectu.”

27 Cf., e.g., Ibid., I lectio 10; II lectio 9.

28 Ibid., I lectio 30: “demonstratio procedit ex universalibus; inductio autem procedit ex particularibus. Si ergo universalia, ex quibus procedit demonstratio, cognosci possent absque inductione, sequeretur quod homo posset accipere scientiam eorum, quorum non habet sensum. Sed impossibile est universalia speculari absque inductione.” Cf. also, e.g., Thomas Aquinas [15], L I, 11.

29 Thomas Aquinas [17], Super Post. An. I lectio 30: “universalia, ex quibus demonstratio procedit, non fiunt nobis nota, nisi per inductionem.”

30 Ibid., II lectio 20: “necesse est prima universalia cognoscere per inductionem.”

31 Ibid., I lectio 30: “duplex est modus acquirendi scientiam. Unus quidem per demonstrationem, alius autem per inductionem.”

32 Ibid., II lectio 4: “Ille enim qui inducit per singularia ad universale, non demonstrat neque syllogizat ex necessitate.”

34 Ibid., “ita se habet in via divisionis, sicut et in via inductionis ‥‥ Clum enim aliquid syllogistice probatur … necesse est quod conclusio sit vera, praemissis existentibus veris. Hoc autem non accidit in via divisionis ‥‥ “

35 Ibid., I lectio 4: “scientia est etiam certa cognitio rei; quod autem contingit aliter se habere, non potest aliquis per certitudinem cognoscere; ideo ulterius oportet quod id quod scitur non possit aliter se habere.”

36 Ibid., proemium: “Est enim aliquis rationis processus necessitatem inducens, in quo non est possibile veritatis defectum; et per huiusmodi rationis processum scientiae certitudo acquiritur.”

37 Ibid., I lectio 12: “quod non accidat in demonstratione peccatum, oportet non latere quod multoties videtur demonstrari universale, non autem demonstratur.”

38 Thomas Aquinas [3], ST Ia q.91 a.3: “omnes res naturales productae sunt ab arte divina ‥‥ Sic igitur Deus unicuique rei naturali dedit optimam dispositionem, non quidem simpliciter, sed secundum ordinem ad proprium finem ‥‥ Finis autem proximus humani corporis est anima rationalis et operationes ipsius ‥‥ Dico ergo quod Deus instituit corpus humanum in optima dispositione secundum convenientiam ad talem formam et ad tales operationes.” Cf. also ST Ia q.76 a.5.

39 Thomas Aquinas [5], q.8, ad 15: “anima unitur corpori propter intelligere, quae est propria et principalis operatio. Et ideo requiritur quod corpus unitum animae rationali sit optime dispositum ad serviendum animae in his quae sunt necessaria ad intelligendum.”

40 Thomas Aquinas [9]. q.un., a.7: “Dicitur enim aliquis intelligens vel sciens secundum quod eius intellectus perfectus est ad cognoscendum verum; quod quidem est bonum intellectus.”

41 Thomas Aquinas [3], ST Ia q.93 a.2: “solae intellectuales creaturae, proprie loquendo, sunt ad imaginem Dei.”

42 Ibid., q.93 a.4: “cum homo secundum intellectualem naturam ad imaginem Dei esse dicatur, secundum hoc est maxime ad imaginem Dei, secundum quod intellectualis natura Deum maxime imitari potest”

43 Ibid., q.93 a.6: “Esse ergo ad imaginem Dei pertinet solum ad mentem … in sola creatura rationali invenitur similitudo Dei per modum imaginis ‥‥ Nam quantum ad similitudinem divinae naturae pertinet, creaturae rationales videntur quodammodo” ad repraesentationem speciei pertingere, inquantum imitantur Deum non solum in hoc quod est et vivit, sed etiam in hoc quod intelligit ‥‥ ”

44 Ibid., q.85 a.6: “Sensus enim circa proprium objectum non decipitur … nisi forte per accidens, ex impedimenta circa organum contingente.”

45 Ibid., q.17 a.2: “circa propria sensibilia sensus non habet falsam cognitionem, nisi per accidens, et ut in paucioribus: ex eo scilict quod, propter indispositionem organi, non convenienter recipit formam sensibilem.”

46 Ibid., q.85 a.6: “Obiectum autem proprium intellectus est quidditas rei. Unde circa quidditatem rei, per se loquendo, intellectus non fallitur.”

47 Ibid., q.85 a.6 ad 1: “in absoluta consideratione quidditatis rei, et eorum quae per eam cognoscuntur, intellectus nunquam decipitur.”

48 Ibid., q.17 a.3: “Sicut autem sensus informatur directe similitudine propriorum sensibilium, ita intellectus informatur similitudine quidditatis rei. Unde circa quod quid est intellectus non decipitur: sicut neque sensus circa sensibilia propria.”

49 Ibid., q.94 a.4: “non poterat esse quod, innocentia manente, intellectus hominis alicui falso acquiesceret quasi vero … rectitudo primi status non compatiebatur aliquam deceptionem cicra intellectum.”

50 Thomas Aquinas [8], q.18 a.6 s.c.: “omnis error vel est culpa, vel poena: quorum neutrum in statu innocentiae esse poterat. Ergo nec error.”

51 Ibid., q.18 a.6: “sicut verum est bonum intellectus, ita falsum malum ipsius … si ipsa opinio falsa, sit quidam malus actus intellectus. Unde cum in statu innocentiae non fuerit aliqua corruptio vel aliquod malum, non potuit esse in statu innocentiae aliqua falso opinio … ita in intellectu eius nulla falsitas esse potuisset.”

52 Thomas Aquinas [17], Super Past. An. II lectio 1: “Causa autem est quod quaeritur in omnibus praedictis quaestionibus.”

53 Ibid., I lectio 42: “Quaedam enim sunt de quibus non quaereremus dubitando, si ea vidissemus; non quidem eo quod scientia consistat in videndo, sed in quantum ex rebus visis per viam experimenti acdpitur universale, de quo est scientia. Puta si videremus vitrum perforatum, et quomodo lumen pertransit per foramina vitri, sciremus propter quid vitrum est transparens.”

54 Ibid., I lectio 42: “Ponamus ergo quod aliquis esset in ipsa luna, et sensu perciperet interpositionem terrae per umbram ipsius: sensu quidem perciperet quod luna tunc deficeret ex umbra terrae, sed non propter hoc sciret totaliter causam eclipsis. lliud enim est per se causa eclipsis, quod causat universaliter eclipsim.”

55 Ibid., I lectio 42: “scientia est potior quam sensus. Manifestum est enim quod cognitio quae est per causam, nobilior est: causa autem per se est universalis causa, ut iam dictum est; et ideo cognitio per universalem causam, qualis est scientia, est honorabilis. Et quia huiusmodi universalem causam impossibile est . apprehendere per sensum, ideo consequens est quod sdentia, quae ostendit causam universalem, non solum sit honorabilior omni sensitiva cognitione, sed etiam omni alia intellectiva cognitione, dummodo sit de rebus quae habent causam.” See also Thomas Aquinas [15], L l lectio 1.

56 Thomas Aquinas [17], Super Post. An. II lectio 9: “medium demonstrationis sit causa’; ‘per medium demonstrationis omnes hae causae manifestantur; quia quaelibet harum causarum potest accipi ut medium demonstrationis.”

57 Durbin, Paul T.Blackfrim’s ST, vol. 12 (New York: McGraw-Hill 1968), 82, n. a.Google Scholar

58 Thomas Aquinas [3], ST Ia q.79 a.S: “ratiocinatio humana, secundum viam inquisitionis vel inventionis, procedit a quibusdam simpliciter intellectis, quae sunt prima principia; et rursus, in via iudidi, resolvendo redit ad prima principia, ad quae inventa examinat.”

59 Thomas Aquinas [17], Super Post. An. proemium: “Pars autem Logicae, quae primo deservit processui, pars Iudicativa dicitur, eo quod iudicium est cum certitudine scientiae. Et quia iudicium certum de effectibus haberi non potest nisi resolvendo in prima principia, ideo pars haec Analytica vocatur, idest resolutoria.”

60 Ibid., proemium: “ad hoc ordinatur liber Posteriorum analyticorum, qui est de syllogismo demonstrativo.”

61 Ibid., proemium: “Secundo autem rationis processui deservit alia pars logicae, quae dicitur Inventiva ‥‥ Per hiusmodi enim processum, quandoque quidem, etsi non fiat scientia, fit tamen fides vel opinio propter probabilitatem propositionum, ex quibus proceditur … et ad hoc ordinatur Topica sive Dialectica ‥‥ Quandoque vero, non fit complete fides vel opinio, sed suspicio quaedam ‥‥ Et ad hoc ordinatur Rhetorica.”

62 Ibid., II lectio 9: “ponit exemplum de causa movente, tangens quamdam Graecorum historiam: videlicet quod Athenienses quondam, adiunctis sibi quibusdam aliis Graecis, invaserunt Sardenses, qui erant subiecti regi Medorum; et ideo Medi invaserunt Athenienses. Dicit ergo quod quaeri potest propter quid bellum Medorum factum est cum Atheniensibus; et hoc propter quid est causa quare Athenienses impugnati sunt a Medis ‥‥ Hoc autem, scilicet B, quod est medium, pertinet ad Athenienses, qui prius bellum inceperunt. Et sic patet quod hie accipitur quasi medium causa quae primo movit.”

63 I am grateful to William Alston, Scott MacDonald, and Alvin Plantinga for many helpful comments and suggestions on an earlier draft of this paper, and I am especially indebted to Norman Kretzmann, whose help at earlier stages of the paper was invaluable.