Architektura Friedensreicha Hundertwassera wywołuje kontrowersje i emocje. Dla turystów i miesz­kańców jest atrakcją, która budzi entuzjazm, podczas gdy specjaliści często uważają ją jedynie za ciekawostkę. Estetyczne aspekty tej architektury: kicz, kamp, ​​bricolage, majsterkowa­nie i ekologia – przemawiają do współczesnych użytkowników i motywują ich do własnych działań. Nadzwyczajnym przykładem w Polsce jest społeczność bezdomnych w Jaworznie (Stowarzyszenie Betlejem), którzy odnowili stary, ponad stuletni budynek podarowany przez władze miasta i odnawiają kolejny w stylu Hundertwassera. Ich fascynacja Hundertwasserem wynika nie tylko z podziwu (...) dla jego budynków, ale także jego idei zawartych w licznych manifestach. Głębsza lektura tekstów austriackiego artysty i osobiste doświadczenie jego sztuki pozwoliły amatorom utożsamić się z jego proekologicznymi i prospołecznymi poglądami i urze­czywistnić je w działaniach na rzecz kształtowania miejsca. Wysiłki tej społeczności odzwiercie­dlają witalność estetyki i teorii architektonicznej Hundertwassera, zachęcając do kreatywności i działania jako części szerszej kultury DIY. (shrink)

Architektura Friedensreicha Hundertwassera wywołuje kontrowersje i emocje. Dla turystów i miesz­kańców jest atrakcją, która budzi entuzjazm, podczas gdy specjaliści często uważają ją jedynie za ciekawostkę. Estetyczne aspekty tej architektury: kicz, kamp, ​​bricolage, majsterkowa­nie i ekologia – przemawiają do współczesnych użytkowników i motywują ich do własnych działań. Nadzwyczajnym przykładem w Polsce jest społeczność bezdomnych w Jaworznie (Stowarzyszenie Betlejem), którzy odnowili stary, ponad stuletni budynek podarowany przez władze miasta i odnawiają kolejny w stylu Hundertwassera. Ich fascynacja Hundertwasserem wynika nie tylko z podziwu (...) dla jego budynków, ale także jego idei zawartych w licznych manifestach. Głębsza lektura tekstów austriackiego artysty i osobiste doświadczenie jego sztuki pozwoliły amatorom utożsamić się z jego proekologicznymi i prospołecznymi poglądami i urze­czywistnić je w działaniach na rzecz kształtowania miejsca. Wysiłki tej społeczności odzwiercie­dlają witalność estetyki i teorii architektonicznej Hundertwassera, zachęcając do kreatywności i działania jako części szerszej kultury DIY. (shrink)

Artykuł stanowi wprowadzenie do tekstu Joan Riviere _Kobiecość jako maskarada_ (1929), mające na celu przygotowanie czytelnika do jego lektury. Przedstawiono w nim kluczowe poję­cia debaty toczącej się w ramach wczesnego ruchu psychoanalitycznego. Stanowią one teoretyczne tło dokonywanych przez Riviere interpretacji przypadków klinicznych. Omówiono koncepcję kom­pleksu Edypa i kastracji w ujęciu Sigmunda Freuda, podział homoseksualności na homoerotyzm podmiotowy i obiektowy według Sándora Feren­cziego, pojęcie _aphanisis_ oraz podział na dwa typy homoseksualistek Ernesta Jonesa, jak również przesunięcie początku kompleksu Edypa na okres pregenitalny (...) w teorii Melanie Klein i jej ujęcie formowania się superego. W tekście podkreślono, jak wątki te są kluczowe dla zrozumienia mechanizmu kobiecości jako maskarady, który w interpretacji Riviere pełni funkcję obronną wobec lęku. Artykuł zwraca również uwagę na ryzyko zacierania pierwotnych, klinicznych kontekstów psychoanalizy w późniejszych femi­nistycznych i filozoficznych adaptacjach pojęcia „maskarady”. (shrink)

Joan Riviere, a British psychoanalyst, is best known for her concept of femininity as masquerade, which gained recognition in feminist and philosophical circles through Judith Butler and her Gender Trouble. This paper analyzes Riviere’s life and work in the context of tensions between psychoanalysis, philosophy, and feminism. In part (I), I discuss why the relationship between these fields is not unproblematic. Part (II) focuses on Riviere’s biography, showing how various narratives – by Anna Verrall (Riviere’s mother), Ernest Jones, Sigmund Freud, (...) and her collaborators – shape her image. The most interesting thread is Riviere's absence from discourse, the lack of reference to her, despite her significant contribution to psychoanalysis. While her concept appears in works at the intersection of philosophy, psychoanalysis, and feminism, her figure remains incomplete and elusive. More important than her image are the concrete actions she took, which had a real impact on the development of psychoanalysis. This paper, introducing Polish readers to Riviere’s figure, contributes to a deeper reflection on her contribution to the history of psychoanalysis and feminism. (shrink)

This text is the first Polish translation of Joan Riviere’s renowned article Womanliness as a Masquerade, first published in 1929 in The International Journal of Psychoanalysis. The title of the work refers to the dreams of a patient whose story Riviere recounts in the article. In her dreams, figures appear wearing masks to avoid disaster and harm. The titular “womanliness,” according to Riviere, is akin to such a mask—adopted to conceal masculinity and prevent retribution should its presence be revealed. Riviere (...) posits that women desiring masculinity might don a “mask of womanliness” to evade anxiety and potential punishment from men. The text is particularly significant as it blurs the boundary between what could be considered authentic womanliness and masquerade. Riviere further argues that both masquerade and womanliness serve as defensive mechanisms to protect against anxiety and should not be seen as primary forms of sexual enjoyment. This work has resonated profoundly within psychoanalytic and philosophical circles. It influenced Jacques Lacan—both in his early and later teachings—regarding femininity and its connections to castration and the phallus. Sixty years after its publication, the article became a cornerstone of third-wave feminist thought, inspiring scholars like Judith Butler and her poststructuralist perspective on gender performativity. Today, the text continues to be a critical reference not only in feminist, queer, and gender studies but also for philosophical and psychoanalytic inquiries. Thinkers like Alenka Zupančič, exploring the philosophical dimensions of sex, frequently draw upon Riviere's analyses, even when critically engaging with them. (shrink)

“Beautiful – do not touch” – this phrase, appearing in a seminar on the ethics of psychoanalysis, is one of the ways in which Jacques Lacan describes the operation in the human psyche of the phantasm principle. It is a construct that I will try to introduce the reader to in this article, describing the direct impact of beauty and the transgression of its principle through the lens of clinical experience. My goal in taking up this “beautiful – do not (...) touch” formula is to show how a concept usually associated with aesthetics has non-obvious but important clinical implications, and even defines a certain ethic of the subject towards sexuality. Another important aspect of this study is the juxtaposition of the problem of beauty with the question of femininity. And not only the one played out through the image, but especially the one that goes beyond representation in the feminine modality of pleasure. (shrink)

Tekst jest poświęcony analizie serii filmów krótkometrażowych Women’s Tales pod kątem ich reprezentatywności dla teorii „kobiecego spojrzenia”. Punktem wyjściowym dla rozważań jest problem angażowania się firm w ruch na rzecz równości płci oraz w przemysł kulturowy wyłącz­nie w celach marketingowych, co prowadzi do spożytkowania przez marki dyskursu feministycz­nego oraz kapitału symbolicznego zaproszonych autorek, przy znikomym znaczeniu projektów dla sztuki i społeczeństwa. Dlatego pytaniem artykułu jest, w jakim stopniu inicjatywa domu mody Miu Miu, która ma na celu wsparcie kobiet w branży (...) filmowej, wykorzystuje poetykę „female gaze” oraz umożliwia jej rozwój i rozpowszechnienie. Pierwsza część tekstu – teoretyczna – omawia pojęcie „kobiecego spojrzenia” oraz na podstawie czterech koncepcji „female gaze” określa jego cechy charakterystyczne. Druga część – analityczna – składa się z przekrojowej analizy filmów z serii Women’s Tales, które podzielono na cztery kategorie w zależności od dominującego wyznacznika „kobiecego spojrzenia”. Przegląd krótkich metraży pozwala powiązać je z różnymi aspektami „female gaze”, potwierdzając feministyczny i krytyczny wobec wizual­nego fetyszyzmu wymiar serii. Niemniej, sam projekt Miu Miu i realizowane w jego ramach utwory ze względu na uwarunkowania instytucjonalne mają ograniczony wpływ na sztukę głównego nurtu i pozostają domeną kultury elitarnej. (shrink)