Celem artykułu jest przedstawienie sporu dotyczącego relacji filozofii i teologii w czeskiej myśli międzywojennej (Kozák, Souček, Rádl, Patočka). Omawiam różne sposoby uzasadniania teologii i Objawienia oraz ich związki z filozofią. W tym sporze z jednej strony teolodzy starają się uzasadnić wyjątkowość teologii, a także wykazać jej naukowy charakter. Z drugiej strony, filozofowie pokazują, że teologia oparta na Objawieniu nie może być częścią wiedzy. Historia sporu pokazała, że teologia musi zachować dystans do filozofii, jeśli nie chce wyrzec się swojej istoty, swojej (...) securitatis, która nadeje sens jej istnieniu, co nie znaczy, że jest niewrażliwa na codzienne problemy człowieka. (shrink)

W niniejszym artykule przedstawiliśmy filozoficzną argumentację na rzecz definicji doradztwa filozoficznego opracowaną przez Polskie Towarzystwo Doradztwa Filozoficznego. Omawiana profesja została pokazana jako forma ponowoczesnego poradnictwa dialogowego opierająca się na procesie filozofowania. Filozofowanie rozumiane jest przez nas zarówno jako forma pracy logiczno-analitycznej jak i towarzyszenie klientowi poprzez uważną obecność. Obecność ta warunkuje możliwość zadawania pytań o charakterze egzystencjalnym, umożliwia lepsze poznanie siebie, odnalezienie swojej filozofii życia oraz poszerzenie rozumienia podejmowanych kwestii. Zaprezentowaliśmy też metodykę pracy doradcy filozoficznego. Zaakcentowane zostały także niezbędne kompetencje, (...) które posiadać powinien doradca filozoficzny. (shrink)

Τὸ Καλόν jest fragmentem notatników Shaftesbury’ego zatytułowanych Askêmata, które uzupełniają treści zbioru Characteristics of Men, Manners, Opinions, Times (1711, 1714). Podobnie jak inne zapiski zawarte w tych notatnikach, także i ten stanowi rodzaj ćwiczeń stoickich służących kształtowaniu właściwej postawy wewnętrznej. Rozwija tu Shaftesbury swą koncepcję piękna najpełniej przedstawioną w Moralistach, w której wyodrębnia trzy rodzaje piękna: zjawiskowe, duchowe oraz idealne piękno natury. Zarazem jednak zapiski te uzupełniają zawartą tam optymistyczną koncepcję głoszącą powszechną dostępność doświadczenia estetycznego i wskazują na konieczność wysiłku (...) w kształtowaniu właściwej interpretacji zjawisk, odsyłającej nie tylko do porządku zjawisk, ale też do źródłowego względem nich piękna duchowego. (shrink)

Recenzja przedstawia główne tezy rozprawy doktorskiej Heleny Kistelskiej, poświęconej omówieniu problemu specyfiki poradnictwa filozoficznego na tle innych dyscyplin zajmujących się wspieraniem rozwoju człowieka. Kistelska przedstawiła obszerną krytykę poradnictwa filozoficznego. Zarzuca mu brak spójnej koncepcji antropologicznej, która mogłaby funkcjonować jako teoria poradnictwa. Teza ta wydaje się problematyczna w świetle rozumienia natury i funkcji filozofii. Rozwijanie praktyki poradniczej może – jak argumentuję – opierać się na rozpoznaniu dynamiki historycznego procesu filozofowania. Taki proces poszukiwania bez ostatecznych odpowiedzi dostarcza modelu dla poradnictwa i odsłania (...) sedno jego filozoficznej natury. (shrink)

This article aims to present a detailed analysis of the “Christian natural philosophy” elaborated by the German humanist philosopher and theologian Otto Casmann (1562–1607) in his various works. To this end, Casmann’s general idea of philosophia Christiana is discussed and critically evaluated. Regarding natural philosophy, or physics, attention is paid mainly to topics such as cosmogony and cosmology, which Casmann promised to have developed biblically and independently of the pagan (namely Aristotelian) tradition. However, when Casmann’s natural philosophy is analyzed in (...) detail, his resolute emphasis on the literal reading of the Bible, the cornerstone of his entire concept, turns out to be problematic. Similarly, despite his resolutions, his natural‑philosophical views are, to a considerable extent, still dependent on Aristotelian terms and concepts. (shrink)

This paper discusses the notion of the ‘phenomenological world’ and the problems it generates in the ‘hard’ paradigm of Husserl’s phenomenology, such as the lack of universality and intersubjectivity of this world, its closure and privacy, and its being only the personal world of a subject. Also, an attempt was made to show some of the sources of this problematic situation and the impossibility of solving it in a fundamentalist paradigm. It is only in the last period of the development (...) of Husserl’s phenomenology (the so-called period of the Crisis) that these problems find their satisfactory solution. (shrink)

The aim of the present article is to analyze the poetry of Xenophanes of Colophon concerning his epistemological considerations with the notion of god proposed by him. Traditionally, Xenophanes is well known as a philosopher engaged in the debate on the meaningfulness of mythological ideas. At the same time, he advocates the concept of god, which is different from pictures transmitted through The Greek epic. It shall be shown how the theological approach of the Colophonian finds its justification in his (...) remarks on cognitive abilities, especially in creatively used opposition between human and divine knowledge. Recently indicated, the connection between Xenophanes’ theology and his epistemological theses is not exhausted in the critique of religious anthropomorphism but is more profound, and based on the awareness of the impossibility of clear knowledge (saphes) for a human being. The latter is, however attributed to god alone, who gains the knowledge in the manner of synesthesia. (shrink)

In the present article I explain the role of the figure of “the last god” in Heidegger’s thought after the so-called Heideggerian “turn.” Drawing on Heidegger’s Contributions to Philosophy (From Enowning), it is argued that the figure of “the last god” demonstrates Heidegger’s path to “being itself,” which I distinguish from the path to being presented by him in his earlier thought, mainly laid out in Being and Time. The figure of the last god is not to be understood as (...) a god in a religious framework, but rather as an explication of metaphysical radical thinking, rendered as Heidegger’s view of “divinity of the other beginning.” The notion of the last god is presented against the background of several of Heidegger’s ideas (as specifications) discussed in Contributions namely: disclosure of being itself, the renewal of metaphysics, the understanding of nothing/nothingness in relation to being, the problem of the “sign” (Wink) or the ontic and ontological differences. In a metaphorical form, Heidegger leads us – by means of the specifications given – towards the experience of the “last god,” whose “passage” is for Dasein the experience of being itself, is the event of being. In the text presented here, I will “lead” the reader along such “path.” At the same time, I will engage Heidegger’s language without neglecting its semantic “depth,” showing how Heidegger extracts hidden meanings from words. (shrink)

The present article reviews the Polish-language edition of Gottlob Frege’s scientific correspondence. In the article, I discuss the material hitherto unpublished in Polish in relation to the remainder of Frege’s works. First of all, I inquire into the role and nature of definitions. Then, I consider Frege’s recognition criteria for sameness of thoughts. In the article’s third part, I study letters devoted to the principle of semantic compositionality, while in the fourth part I discuss Frege’s remarks concerning the context principle.

The Self is the first Polish translation of an excerpt from Shaftesbury’s notebooks entitled Askêmata. The text proves that these notebooks not only complement the contents of his Characteristics of Men, Manners, Opinions, Times, the three-volume set which made Shaftesbury a famous and influential philosopher but is to be seen mainly as a kind of moral exercises and soliloquies in which Shaftesbury comments the works of the stoics: Epictetus and Marcus Aurelius. In one of the previous issues of „Folia Philosophica” (...) three other excerpts from the same set were published: Character and Conduct, Attention and Relaxation, and Improvement; the present one is a continuation of the series. (shrink)

The article presents one of the components of the intellectual legacy of Polish positivism, a philosophical position which proposed a new attitude towards ethical issues. Its representatives put forward the notion of scientific ethics, reducing moral philosophy to it. They strongly emphasized their critical attitude towards traditional ethics, for which there was no place in the positivist model of science, and proposed a distinction between theoretical and practical ethics. Their project was motivated by an ambition to make ethics into jurisprudence, (...) a discipline whose accuracy would make it similar to other sciences. Their efforts were consistently motivated by the idea of making ethics into an empirical and applied science. This scientific ethics would fulfill the important task of forming a set of moral requirements, which, by referring to moral knowledge (“ethology”), would have a chance of influencing the conduct of individuals and society. The new ethics was expected to contribute to the change in social morality and thus greatly support moral progress, an issue which was hotly debated. All positivists subscribed to the idea of progress, including that of morality; however, some differences can be discerned in how they defined progress. Some defined it in realistic categories, while others focused on optimistic visions of the future. Among the first advocates of scientific ethics and of the idea of moral progress, differences notwithstanding, were Aleksander Świętochowski, Julian Ochorowicz, Feliks Bogacki, Władysław Kozłowski, and Bolesław Prus. The article gives an overview of some of their views. (shrink)

W artykule podjęta została próba przyjrzenia się sposobowi, w jaki Andrzej J. Noras odnosił się do historii filozofii jako dyscypliny metafilozoficznej. W swoich pracach wielokrotnie podejmował problem znaczenia i wartości badań historyczno-filozoficznych. U podstaw stosunku Andrzeja J. Norasa do dyscypliny, w obrębie której się poruszał była postawa krytyczna, oznaczająca, by niczego nie pomijać, by badany przedmiot oświetlić z różnych perspektyw. W swoich badaniach podążał szlakami, które są rzadko uczęszczane przez historyków filozofii Dzięki temu udało mu się dokonać wielu interesujących ustaleń (...) dotyczących głównego przedmiotu jego zainteresowań, jakim był neokantyzm. Wiele uwagi poświęcił także opisom sylwetek i dokonań filozofów mało znanych bądź po prostu zapomnianych. Zasługą Andrzeja J. Norasa jest to, że pozwolił im przemówić. (shrink)

This text is an introduction to the philosophy of Heinrich Rickert. The introduction has three levels: biographical, bibliographical, and doxographic. The doxography involves examining Rickert’s views in the context of the achievements of Neo-Kantianism, the Baden school and contemporary philosophy. Noras discusses the main issues Rickert treated in his philosophy, which was occupied with the theory of cognition, the methodology of the humanities and natural sciences and the philosophy of the history of philosophy.

Wspomnienie o profesorze Andrzeju J. Norasie, badaczu filozofii neokantowskiej.

Celem artykułu jest przedstawienie najważniejszych publikacji C. Głombika, w których analizował on twórczość filozoficzną i historycznofilozoficzną swojego nauczyciela z czasów studiów, W. Tatarkiewicza. To właśnie m.in. dzięki Tatarkiewiczowi Głombik podjął badania nad dziejami filozofii polskiej. Na przykładzie poświęconych Tatarkiewiczowi prac Głombika ukazane zostały najważniejsze obszary jego zainteresowań historycznofilozoficznych i metody badawcze. Artykuł wzbogacony został o osobiste wspomnienia i korespondencję.

Wspomnienie o Profesorze Czesławie Głombiku, badaczu filozofii polskiej.