Czy można obronić teizm probabilistyczny? Krytyczne uwagi do książki Dariusza Łukasiewicza Opatrzność Boża, wolność, przypadek Artykuł zawiera krytyczną analizę fragmentu książki Dariusza Łukasiewicza pt. Opatrzność Boża, wolność, przypadek.
Nieprzezwyciężona wola Boga i tajemnica wolności stworzonych bytów. Komentarz do książki Opatrzność Boża, wolność, przypadek Dariusza Łukasiewicza Artykuł jest komentarzem do książki Dariusza Łukasiewicza Opatrzność Boża, wolność, przypadek. Zasadniczą jego tezą jest to, że nie istnieje wolność ludzka jako nie-kauzalny generator wolnych aktów. Prawdziwej wolności doświadczymy tylko w życiu wiecznym, a stanie się ona dla nas czymś realnym dopiero wtedy, gdy zostanie nam ujawniona nasza indywidualna istota. Życie wieczne polegać będzie, między innymi, na ujrzeniu, w jaki sposób wszystkie nasze działania (...) wypływają z naszej indywidualnej istoty. (shrink)
Czy Bóg jest dobry? Na marginesie książki Dariusza Łukasiewicza Opatrzność Boża, wolność, przypadek Podstawowym problemem książki Dariusza Łukasiewicza jest kwestia natury Boga, przede wszystkim pytanie, czy jest On bytem doskonale dobrym. Jeśli jest doskonale dobry, to powinien zawsze uczynić to, co w danych warunkach najlepsze lub – jeśli nie ma możliwości czynienia dobra – z dwu lub więcej alternatyw wybierze tę, która jest najmniej zła. W argumentacji rozwijanej w artykule staram się pokazać, że dobroci Boga nie da się wykazać ani (...) a priori, ani a posteriori. Argumenty a priori są niewystarczające, ponieważ z takich ontologicznych cech Boga, jak prostota, konieczność czy nieskończoność dobroć moralna nie wynika. Podobnie moralna dobroć nie wynika z wszechmocy ani wszechwiedzy. Raczej przeciwnie, wszechmoc oraz wszechwiedza mogą być przeszkodą w dobroci moralnej; skoro bowiem Bóg wie wszystko, co jest logicznie możliwe wiedzieć, a także może uczynić wszystko, co jest logicznie możliwe uczynić, to powinien nie tylko zło znać, lecz także móc je czynić. Argumenty a posteriori są niewystarczające z powodu ogromu zła obecnego w świecie; przykładem jest naturalne i nieuchronne zło obecne w przyrodzie, wynikające stąd, że jedne gatunki są pokarmem dla innych. Jeśli zatem Bóg rzeczywiście stworzył świat, to nie był wrażliwy na cierpienie istot, które powołał do istnienia, zwłaszcza, że w zamieszkiwanym przez nas świecie istnieje wiele zła. (shrink)
Opatrzność Boża a przypadek w świecie Celem artykułu jest obrona dwóch tez: pierwszej, że istnienie zdarzeń przypadkowych jest do pogodzenia z istnieniem Boga oraz tezy drugiej, że przypadek może być częścią Bożej opatrzności. Koniunkcja obu powyższych tez nazwana jest w artykule tezą kompatybilizmu. Argumentacja w obronie kompatybilizmu opiera się na danych współczesnej nauki oraz na idei wszechmocnego Boga Stwórcy. Porządek argumentacji w artykule jest następujący. W części drugiej przedstawiony jest historyczny kontekst oraz podstawy doktrynalne pojęcia opatrzności. W części trzeciej omówiony (...) jest argument za nieistnieniem Boga oparty na założeniu głoszącym istnienie zdarzeń przypadkowych w świecie oraz przedstawiona jest krytyka tego argumentu. W części czwartej prezentowane są możliwe modele działania Boga w świecie, w ramach których przyjmuje się istnienie zdarzeń przypadkowych. W części piątej i ostatniej rozważana jest idea Bożej doskonałości obejmującej takie atrybuty jak wszechmoc, wszechwiedzę, doskonałą dobroć i suwerenną wolę Bożą. (shrink)
In the article, first I present the atheistic argument from pointless evil and the argument from chance. The essence of the argument from chance consists in the incompatibility of the existence of purposeless events and the existence of a God who planned the universe to the last detail. Second, I would like to show that there is a relation between the evidential argument from evil and the argument from chance. An analysis of the theistic argument from small probabilities is a (...) helpful starting point for the presentation of how the two arguments are related. (shrink)
The paper presents the main assumptions of the metaphysics of axiological realism of Tadeusz Czeżowski, one of the eminent representatives of the Lvov-Warsaw School. Czeżowski’s major thesis is that values are not properties of any kind, but they are transcendental concepts in the understanding of Duns Scotus . One of the consequences of such a view is that his realism has a form of non-naturalism. Czeżowski’s position is not completely clear and elaborated in all details; it is possible, for some (...) reasons discussed in the text, to regard values as a kind of non-natural states of affairs which are correlates of relevant axiological propositions.RésuméL’article présente les propositions principales de la métaphysique du réalisme axiologique de Tadeusz Czeżowski, l’un des représentants éminents de l’École de Lvov-Varsovie. La thèse soutenue par Czeżowski est que les valeurs ne sont pas des propriétés de n’importe quel genre, mais qu’elles constituent des notions transcendentales au sens de Duns Scot . Une des conséquences de cette position est que le réalisme de Czeżowski a la forme d’un non-naturalisme. La position prise par Czeżowski n’est pas tout à fait claire ni élaborée en détails ; pour des raisons discutées dans le présent texte, il est possible de considérer les valeurs comme des sortes d’états de choses non-naturels, qui sont les correspondants des phrases axiolo-giques pertinentes. (shrink)
Prior to his ‘naturalistic turn’, Bocheński was a Thomist and defended the Thomist doctrine as a logically consistent and attractive philosophical system. Some opponents of Thomism interpreted this doctrine, Aquinas’s conception of divine providence included, as a kind of theological fatalism (or theological determinism) incompatible with human freedom. Bocheński dismissed such interpretations as based on “a superficial misunderstanding.” I will try to demonstrate that his criticism of deterministic interpretations of Thomism was not quite justified. The article will present, first, Bocheński’s (...) account of the Thomist doctrine of divine providence, next, the arguments for theological fatalism leading to the conclusion that there is no freedom if Aquinas’s conception of divine nature is assumed. Finally, I will try to show how the dispute between Thomism and its opponents is rooted in some fundamental differences concerning the very concept of human freedom. (shrink)
Bolzano's theodicy is a very good example of Platonism in the philosophy of religion. Above all, Bolzano believes that there obtains an ideal realm of truths in themselves and mathematical objects, which are independent of God. Therefore, we are allowed to conclude that God is only a contractor; true, more powerful than Plato's demiurge because He created substances and sustains them in existence, but God must follow a project which is independent of Him. Since the world is determined, by the (...) program and God follows the program, then in fact the program is a god, or better, there is no God. Bolzano's project is not related to God's essence, since it is external to God, and is not made by God. Thus, Bolzano's theodicy is also the absolute opposite of the Cartesian theodicy. God in the Cartesian theodicy can change all rules, all scientific laws and, in consequence, He can create any world He wants. Bolzano's God cannot change anything and cannot create a different world than the world determined by the project, a world different than the one He has created. The responsibility of Bolzano's God for the evil in the world is limited by the project of the world. (shrink)
Author: Łukasiewicz Dariusz Title: THE THEORY OF EXISTENCE ACCORDING TO FRANZ BRENTANO (Franciszka Brentana koncepcja istnienia) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.15, number: 2011/4, pages: 899-909 Keywords: FRANZ BRENTANO, EXISTENCE, JUDGMENT, PRESENTATION Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The paper presents Franz Brentano’s theory of existence. In particular, we discuss Brentano’s arguments for the thesis that existence is not a predicate. The most important role in the defense of such a concept (...) of existence is played by the theory of judgment, according to which, judging consists in the acceptance or rejection of the object of presentation. However, the analysis of Brentano’s arguments for the existential theory of judgment demonstrates that there are no sufficient reasons to accept Brentano’s thesis concerning the nature of existence. (shrink)
Opatrzność Boża a przypadek w świecie: odpowiedzi W artykule przedstawiam odpowiedzi do zarzutów, zawartych w innych artykułach tego numeru, wobec proponowanej przeze mnie w artykule otwierającym oraz monografii z roku 2014 koncepcji opatrzności i przypadku. Argumentuję, że istnienie różnie rozumianych zdarzeń przypadkowych nie implikuje tezy, że Bóg Stwórca świata nie interesuje się losem indywidualnych bytów stworzonych, w tym istot ludzkich. Staram się w swoich odpowiedziach pokazać, że powodem, dla którego Bóg może dopuszczać występowanie zdarzeń przypadkowych jest Boża wola stworzenia świata (...) względnie autonomicznego, który ma zdolność samodzielnego rozwoju. W świecie takim może występować zło bezcelowe, za które Bóg nie ponosi bezpośredniej odpowiedzialności. (shrink)
W artykule prezentuję pogląd, że ocena moralna osób modlących się w sytuacjach skrajnych powinna być formułowana w oparciu o znajomość pewnych nierzeczywistych okresów warunkowych. Chodzi tu o okresy warunkowe opisujące sytuacje, w których osoby modlące się mogłyby wybrać, gdyby zechciały, inne niż modlitwa sposoby ocalenia siebie lub najbliższych. Jednakże ponieważ nie znamy wartości logicznej takich zdań, nie mamy wystarczających podstaw do oceny moralnej takich osób. W dalszej części artykułu rozważam ogólne założenia racjonalności modlitw wstawienniczych w kontekście różnych odmian teizmu i (...) sugeruję, że pojęcie Bożej odpowiedzi na takie modlitwy może mieć sens literalny w teizmie otwartym i probabilistycznym, a metaforyczny tylko w teizmie klasycznym. (shrink)
Husserlowska krytyka relatywizmu dokonuje się w jego polemice z psychologizmem w logice i matematyce. Husserl pokazał, ze psychologizm jest odmianą relatywizmu. Wszystkie argumenty przeciwko relatywizmowi muszą zatem w równym stopniu dotyczyć psychologizmu. Jeśli więc obalony zostaje relatywizm, to równiez i psychologizm nie moze się oprzec refutacji, sądzi Husserl. Oczywiście nie jest to jedyna droga, na której Husserl stara się rozprawić z psychologizmem, ale ponieważ bezpośrednio nawiązuje do zagadnienia absolutyzmu i relatywizmu, chcielibyśmy zaprezentować tę własnie drogę walki z psychologizmem.
Celem artykułu jest przedstawienie stanowiska zwanego twardym inkompatybilzimem i porównanie go z teistyczną, a w szczególności współczesną chrześcijańską koncepcją wolności woli ludzkiej. Twardy inkompatybilizm głosi, że wolność woli ludzkiej, rozumiana zarówno w sposób libertariański,jak i kompatbilistyczny, nie istnieje. W artykule zwraca się uwagę na pewną zbieżność między tezą twardego inkompatybilizmu a opartą na Biblii mądrością chrześcijańską, głoszącą zależność ontyczną i aksjologiczną człowieka od Boga. Zarazemjednak argumentuje się, że jednym z najważniejszych składników teologii i filozofii chrześcijańskiej jest doktryna owol- ności woli (...) ludzkiej i ludzkiej odpowiedzialności za zło. Doktryna ta jest niespójna z twardym inkompatybilizmem. W części końcowej artykułu przedstawionajest syntetycznie propozycja,jak można uzgodnić ze sobą tezę indeterminizmu metafizycznego, która jest spójna z twardym in- komatybilizmem, z tezą libertarianizmu, którajest niespójna z twardym inkompatybilizmem. (shrink)
Divine Omniscience and the Problem of Evil from the Perspective of Open Theism In the first part of the article, I present the argument for theological fatalism consisting in the thesis that if God has an infallible knowledge of future contingents, then whatever happens in the world happens necessarily. Next, I discuss the open theism view, whose rejection of theological fatalism rests on the claim that God does not know future contingents in advance. In the second part of the paper, (...) I analyze the open theism view in the context of the evidential argument from evil. The evidential argument from evil says that the occurrence of great and pointless suffering in the world makes the existence of God very improbable. The open theism view implies that since God does not know the future contingents (great and pointless evils included), the occurrence of such evils does not compromise his omnipotence or his benevolence, and, hence, it does not make his existence improbable. In the last part of the article, I make some critical remarks on the theodicy of open theism recently put forth by William Hasker and I emphasize that this theodicy is based on axiological assumptions which are not evident enough in themselves. Keywords: problem of evil, open theism, evidential argument, divine omniscience. (shrink)
This article presents Alvin Plantinga’s views on epistemic justification. The first part situates Plantinga’s epistemological views in the context of his epistemology of religion and debates of general epistemology. The second part discusses Plantinga’s argument that the internalism of 20th century epistemology stems from deontologism and that the views on the epistemic justification of analytic philosophers reflect the relationship between classical deontologism and classical internalism. The last part points to the objections with which the Plantinga’s conception met and tries to (...) balance the depth and weakness of its position. (shrink)
Does God suffer? Some critical remarks on Dariusz Łukasiewicz’s paper ‘The suffering of God and the evil’ (Czy Bóg cierpi? Uwagi polemiczne do artykułu Dariusza Łukasiewicza 'Cierpienie Boga za zło') Author of article argues that Dariusz Łukasiewicz's criticism of Thomas G. Weinandy's book Czy Bóg cierpi?, directed towards three arguments for impassibility of God doesn't defeat Weinandy's theses. There are three reasons of that. First, Łukasiewicz criticism doesn't take into account metaphysical nature of Weinandy's arguments concerning nature of (...) suffering and God. Second, some of assumptions are attributed by Łukasiewicz to author of Does God suffer? mistakenly. Third, Łukasiewicz criticism that Weinandy's thought is too optimistic doesn't realize that philosophy cannot justify or disprove all theological theses, because many of them are beyond the reach of human reason. Article ends with some suggestions about proper use of analogy in attribution of properties to God. (shrink)
Boża opatrzność: szczegółowa, ogólna czy pośrednia? W swoim eseju Dariusz Łukasiewicz analizuje szczegółowo „argument z przypadku”, zgodnie z którym dane wskazujące na istnienie w świecie przypadku są nie do pogodzenia z Opatrznością Bożą. Łukasiewicz akceptuje pogląd, że owe dane podważają tradycyjny model Opatrzności – model szczegółowy, w którym każdy najmniejszy szczegół jest kontrolowany przez Boga, twierdzi jednak, że nie są one niezgodne z modelem ogólnym, w którym Bóg pozostawia działaniu przypadku wiele aspektów dziejów świata. Łukasiewicz podaje również niezależne racje (...) za przyjęciem tego modelu ogólnego. Chociaż zgadzam się, że dane pochodzące z nauk szczegółowych podważają model maksymalnie szczegółowy, argumentuję, że nie wystarczy to, aby przyjąć model aż tak ogólny, jak Łukasiewiczowy. Proponuję model pośredni, który pozwala uniknąć wad obu modeli skrajnych, a zarazem lepiej współgra z tradycyjnym podejściem do problemu zła. (shrink)
Przypadek czy sprawczość? Odpowiedź na „Divine Providence and Chance in the World” Dariusz Łukasiewicz wyróżnia sześć pojęć przypadku, spośród których jedne są spójne z ludzką wolnością rozumianą po libertariańsku, a inne nie. W tym eseju argumentuję na dwa sposoby, że teiści powinni odrzucić przypadek ontologiczny i odwołać się zamiast tego do nieredukowalnej sprawczości w odniesieniu do zdarzeń, które nie są opatrznościowo wyznaczone przez Boga. Moje argumenty zależą od jednoznacznego rozumienia twierdzeń, że Bóg jest kochającym sprawcą oraz że istoty ludzkie, (...) w swoim najlepszym zachowaniu, są kochającymi sprawcami. Łukasiewicz zakłada milcząco, że takie twierdzenia cechuje niewłaściwy antropomorfizm. Opowiadam się za antropocentryzmem i będę bronić jednoznaczności. (shrink)
