Artykuł ukazuje problematykę związaną z korzystaniem z najstarszych rękopiśmiennych ksiąg wpisów, będących jednymi z najstarszych wytworów kancelarii miejskich. Księgi te są podstawowym źródłem do badań nad najdawniejszymi dziejami miast polskich. Artykuł miał na celu po pierwsze ukazać, jaki jest stopień zachowania tego typu źródeł, po drugie – zasygnalizować stopień udostępnienia ich kopii cyfrowych w sieci. Stosując metody opisową i indukcyjną, zarysowano stan zachowania zasobu źródłowego ksiąg rękopiśmiennych wybranych miast oraz wskazano, w jakich kolekcjach archiwalnych i bibliotecznych są one przechowywane. Określono (...) także, czy wymienione jednostki dostępne są w formie cyfrowej. Następnie przy wykorzystaniu metody statystycznej analizowano stopień rozproszenia ksiąg miejskich oraz stopień ich digitalizacji i udostępnienia. Uwaga została skupiona na grupie sześciu miast leżących na obszarze dawnego województwa krakowskiego, reprezentujących ośrodki średnie i małe (Biecz, Bochnia, Ciężkowice, Nowy Sącz, Olkusz, Proszowice). Przeprowadzone analizy ukazują, że stopień digitalizacji i udostępniania tych źródeł jest niezadowalający, co w połączeniu z rozproszeniem archiwaliów – znacznym w przypadku niektórych miast, zwłaszcza Olkusza – nadal stanowi pewną barierę dla badaczy wykorzystujących tego typu źródła. (shrink)

Artykuł przedstawia rozważania historiograficzne wokół pytania, czy można wpisać nowożytne Państwo Kościelne w pojęcie „małego państwa”, a jednocześnie jakie były przyczyny wielkiego sukcesu dyplomatycznego Rzymu w XVI i XVII stuleciu. Działalność dyplomacji papieskiej została przedstawiona jako skupiona przede wszystkim na afirmacji dualistycznego autorytetu nowożytnej Stolicy Apostolskiej (zarówno jako świeckiego państwa terytorialnego, jak i uniwersalnej monarchii o charakterze religijnym). Niniejsza analiza dotyczy również papieskiej postawy „aktywnej neutralności” jako strategii politycznej i dyplomatycznej ukierunkowanej na osiągnięcie „międzynarodowej” pozycji papiestwa. Profil pracy ma charakter (...) historiograficzny, czerpie ze spuścizny polskiej, francuskiej, niemieckiej, angielskiej i włoskiej nauki historycznej. Badanie ma na celu usystematyzowanie i syntezę dotychczasowych sądów historyków dotyczących natury państwowości Państwa Kościelnego w kontekście sprawowania przez papieża powszechnej władzy kościelnej. Działające od końca XV w. stałe nuncjatury apostolskie stały się rdzeniem nowożytnej dyplomacji europejskiej, gwarantując Rzymowi ekspansję polityczną po kryzysie awiniońskim, pomimo słabości gospodarczej i militarnej papieskiej bazy terytorialnej: Państwa Kościelnego. W tym sensie Państwo Kościelne przestało być „małym państwem” i stało się podmiotem o charakterze uniwersalistycznym, zarówno politycznym, jak i kościelnym. Kuria Rzymska nie odgrywała już jedynie roli biernego obserwatora w stosunkach „międzynarodowych”; przeciwnie, dzięki nowemu systemowi stałych przedstawicielstw dyplomatycznych przy katolickich dworach uzyskała ona możliwość podejmowania własnej inicjatywy politycznej, pełnienia funkcji mediatora i arbitra, a także wzmocnienia kontroli nad życiem religijnym europejskich państw. (shrink)

Some changes in the environment, when attended to, result in cognitive response which may be called thinking with change. Thinking with change is similar to the “algorithm of sense detection” of metaphors. In fact, the interpretation of any kind of metaphor is framed by the general human mechanism of dealing with a change. Therefore an interpreted (meaningful) change is here called metaphorical. The first part clarifies the concepts of change and metaphor. The second part provides the characteristics of metaphorical changes. (...) Finally, we try to answer the question if metaphorical thinking with change is rational. Metaforyczne zmiany poznawcze: na krawędzi racjonalności Rozważania podjęte w niniejszym artykule wyrastają ze spostrzeżenia, że: (1) niektóre zmiany w otoczeniu, kiedy zostały zauważone, wzbudzają pewną odpowiedź kognitywną, którą nazwać można myśleniem zmianą i (2) owo myślenie zmianą odbywa się na wzór myślenia metaforycznego. Zatem znalezienie sensu zmiany przebiega podobnie jak znalezienie sensu nowej, świeżej metafory. W rzeczywistości jednak to interpretowanie metafory odbywa się zgodnie z kanonem myślenia inicjowanego zmianą. Najpierw przedstawiona zostanie bardzo skrótowo pewna teoria metafory. Zmiana, która uzyskała sens nazywana będzie dalej zmianą metaforyczną. Pierwsza część zawiera wyjaśnienia sposobu rozumienia obu kluczowych terminów: zmiany oraz metafory. Druga ma na celu ukazanie, jakie zmiany w otoczeniu są metaforyczne oraz zarysowanie koncepcji, w ramach której można opisać zmiany metaforyczne jako proces poznawczy. W końcu, postaram się odpowiedzieć na pytanie, czy myślenie zmianą jest racjonalne. (shrink)

Każdej sensownej wypowiedzi towarzyszy zawsze akt nazwany przez Austina illokucyjnym. Akt illokucyjny umożliwia słuchającemu określenie intencji mówiącego, czyli zinterpretowanie wypowiedzi (np. jako twierdzenia, pytania, prośby itp. ). Kluczowym pojęciem w semantycznej analizie aktów illokucyjnych dokonanej przez Searle 'a i Vandervekena jest moc illokucyjna. Określenie siedmiu składników mocy: celu illlokucyjnego, sposobu osiągania celu, stopnia siły celu, warunków szczerości, stopnia siły warunków szczerości, warunków przygotowawczych, warunków zawartości zdaniowej - je s t równoważne określeniu rodzaju aktu illokucyjnego. Semantyka Searle'a i Vandervekena stawia aktom (...) illokucyjnym warunek, aby były szczere. Modyfikacja tej semantyki ma na celu takie jej rozszerzenie, aby można było za jej pomocą opisać również akty nieszczere, np. kłamstwo, krzywoprzysięstwo, dezinformację oraz akty pomyłkowe, np. mylić się, bredzić. Rozszerzeniu uległy definicje: warunków szczerości oraz przygotowawczych. Warunkom tym odpowiada zbiór {1,0}, w zależności od tego, czy są spełnione (1), czy też nie (0). Istnieje zależność między wartością wymienionych warunków a warunkami spełnienia aktu illokucyjnego (conditions de satisfaction), które wobec tego uznane zostały za ósmy składnik mocy, na równi z innymi decydujący o rodzaju aktu. Wprowadzenie do semantyki mocy illokucyjnych wartości warunków szczerości, przygotowawczych oraz spełnienia aktu umożliwiło opis aktów nieszczerych i pomyłkowych, zbliżając w rezultacie teorię illokucji do faktycznych użyć języka. (shrink)

Is Edward Abramowski an ethicist of care? Part II. The comparison of the ethics of care and the ethics of friendship These two papers contribute to the research tendency that seeks an analogy between the ethics of care and other ethical theories. The purpose of this study is to compare the ethics of care with Edward Abramowski’s moral theory. The critical appraisal of both theories requires the reconstruction and confrontation of issues such as friendship‑brotherhood‑care, response to the needs of others, (...) and making friendship‑brotherhood‑care public. The analysis of philosophical sources was carried out with the use of tools from hermeneutics and the history of ideas. In the case of the ethics of care, both the theories of direct caring relations and of group, institutional caring relations were examined. The analysis of Abramowski’s philosophy is focused on the ethics of friendship. In Part I, the ethics of care and the ethics of friendship are presented. Part II refers the results obtained from the analysis of the ethics of friendship to the theses and arguments which feature in the ethics of care. Czy Edward Abramowski jest etykiem troski? Część II. Porównanie etyki troski i etyki przyjaźni Seria dwóch artykułów wpisuje się w tendencję badawczą poszukującą analogii pomiędzy etyką troski a innymi teoriami etycznymi. Celem pracy jest porównanie etyki troski i teorii moralnej Edwarda Abramowskiego. Krytyczne badanie obu teorii polega na odtworzeniu i konfrontacji rozumienia takich zagadnień, jak: przyjaźń – braterstwo – troska, źródła reakcji na potrzeby innego, upublicznienie przyjaźni – braterstwa – troski. Do jego realizacji wykorzystano analizę tekstów filozoficznych przeprowadzoną z uwzględnieniem narzędzi hermeneutyki i historii idei. W przypadku etyki troski badaniu poddano zarówno teorie bezpośrednich relacji opiekuńczych, jak i teorie relacji pośrednich, międzygrupowych, zinstytucjonalizowanych. Przedmiotem analizy w filozofii Abramowskiego stała się etyka przyjaźni. W pierwszym artykule zaprezentowano etykę troski oraz etykę przyjaźni. W drugim odniesiono pozyskane wyniki analiz etyki przyjaźni do tez i argumentacji obecnych w etyce troski. (shrink)

Is Edward Abramowski an ethicist of care? Part I. Introduction to the ethics of care and the ethics of friendship These two papers contribute to the research tendency that seeks an analogy between the ethics of care and other ethical theories. The purpose of this study is to compare the ethics of care with Edward Abramowski’s moral theory. The critical appraisal of both theories requires the reconstruction and confrontation of issues such as friendship-brotherhood-care, response to the needs of others, and (...) making friendship-brotherhood-care public. The analysis of philosophical sources was carried out with the use of tools from hermeneutics and the history of ideas. In the case of the ethics of care, both the theories of direct caring relations and of group, institutional caring relations were examined. The analysis of Abramowski’s philosophy is focused on the ethics of friendship. In Part I, the ethics of care and the ethics of friendship are presented. Part II refers the results obtained from the analysis of the ethics of friendship to the theses and arguments which feature in the ethics of care. Czy Edward Abramowski jest etykiem troski? Część I. Prezentacja etyki troski i etyki przyjaźni Seria dwóch artykułów wpisuje się w tendencję badawczą poszukującą analogii pomiędzy etyką troski a innymi teoriami etycznymi. Celem pracy jest porównanie etyki troski i teorii moralnej Edwarda Abramowskiego. Krytyczne badanie obu teorii polega na odtworzeniu i konfrontacji rozumienia takich zagadnień, jak: przyjaźń – braterstwo – troska, źródła reakcji na potrzeby innego, upublicznienie przyjaźni – braterstwa – troski. Do jego realizacji wykorzystano analizę tekstów filozoficznych przeprowadzoną z uwzględnieniem narzędzi hermeneutyki i historii idei. W przypadku etyki troski badaniu poddano zarówno teorie bezpośrednich relacji opiekuńczych, jak i teorie relacji pośrednich, międzygrupowych, zinstytucjonalizowanych. Przedmiotem analizy w filozofii Abramowskiego stała się etyka przyjaźni. W pierwszym artykule zaprezentowano etykę troski oraz etykę przyjaźni. W drugim odniesiono pozyskane wyniki analiz etyki przyjaźni do tez i argumentacji obecnych w etyce troski. (shrink)

Zjawisko autotranslacji czy autoprzekładu zawiera się w schemacie komunikacji dwujęzycznej przy udziale nowej instancji tłumacza = autora. Ważne staje się pytanie o inwariancję translatorską, tym bardziej że lego rodzaju przekładowi przypisuje się większą swobodę i częstszą tendencję do przetworzeń. Postulowana przez Christiane Nord lojalność tłumacza wobec tekstu wyjściowego oraz odbiorcy docelowego nabiera w tym kontekście innego wymiaru. Autoprzekład porusza się, podobnie jak przekład tradycyjny, na płaszczyźnie interlingwalnej, która niesie czasem większe ryzyko „melanżu” językowego w przypadku, jeśli autor poza tym, że (...) jest osobą bilingwalną, to jeszcze publikuje dwujęzycznie. Porównanie wersji paralelných T. Rittnera pokazuje przykładowe pomyłki interlingwalne, pojawiające się w tekstach autorskich. (shrink)

Sprawiedliwość należy do najważniejszych i zawsze aktualnych problemów życia społeczno-politycznego. Dotyczy każdego z nas. Nikomu bowiem nie jest obojętne, jak jest traktowany przez prawo i władzę, jak są dzielone korzyści wynikające ze społecznej współpracy. Sprawiedliwość mobilizuje nas do społecznego zaangażowania i solidarności, ze względu na nią wciągamy się w obywatelskie nieposłuszeństwo czy decydujemy się na emigrację. Odwołania do niej pojawiają się zarówno w okrzykach burzycieli, jak i obrońców starego porządku. Nie jesteśmy jednak pierwszymi, którzy stawiają pytania o sprawiedliwość. Mają one (...) długą i bogatą tradycję. Od starożytności filozofowie twierdzą, że sprawiedliwość jest podstawową cnotą społeczną. Stąd, aby dobrze i krytycznie myśleć i mówić o sprawiedliwości czy realizować sprawiedliwą politykę, należy skonfrontować swoje myślenie z refleksją filozoficzną. Oczywiście wśród filozofów nie ma i nie będzie zgody w odpowiedziach na pytanie: czym jest sprawiedliwość i jak stworzyć ustrój, w którym będzie ona funkcjonować w sposób odczuwalny dla wszystkich? Taka natura filozofii, że prawda odsłania się w sporze. We współczesnej filozofii polityki dominuje pięć stanowisk w kwestii sprawiedliwości: dwa liberalne, libertarianistyczne, komunitarystyczne i feministyczne. Moim celem jest prezentacja tych poglądów . (shrink)

Artykuł skupia się na prezentacji i krytyce najnowszej koncepcji relacji religii i polityki Jürgena Habermasa. Stawia przed sobą następujące cele: rekonstrukcję poglądów Habermasa na publiczną rolę religii oraz próbę odpowiedzi na następujące pytania: czy wnoszą one coś nowego do liberalnego ujęcia relacji religia – polityka? Czy rozwiązują dylemat religii w polityce? Czy jest to propozycja realistyczna? Czy jest sprawiedliwa, tzn. symetrycznie traktuje wierzących i niewierzących?

Celem niniejszego artykułu jest prezentacja najnowszego liberalnego projektu rozstrzygnięcia dylematu statusu prawdy w polityce. Tylko tyle i aż tyle, bowiem jest to próba wprowadzenia na polski rynek idei liberalnych odpowiedzi na rodzime wyzwania, palące problemy. Przy tak ambitnym dążeniu należy przedstawić poglądy największego z wielkich liberałów współczesnych – Johna Rawlsa. Jego dzieło na tzw. Zachodzie nikogo nie pozostawia obojętnym, jest źródłem inspiracji czy to w postaci apologetycznej interpretacji czy krytycznej recepcji, będącej często początkiem formułowania własnego stanowiska. Dzisiaj, prawie czterdzieści lat (...) po opublikowaniu jego pierwszej książki, nadal właściwie nie sposób rozprawiać o polityce nie znając i nie podziwiając osiągnięcia Rawlsa. (shrink)

In the individual, social, and political dimensions, the shaping of the liberal tradition has met up with and will continue to meet up with the presence of the Roman Catholic Church with its own philosophy. Yet has this always led to sharp conflict between Catholicism and liberalism? Has the social thinking of the Church evolved in its assessment of the liberal tradition and vice versa? Have there been points in common in the two systems of thinking? In contrast, where have (...) sparks appeared? Does Catholicism support the stability of liberal democracy? A response to these questions comprises the primary aim of the work at hand. Herein is a presentation and appraisal of one of the most interesting and continually lively clashes, accompanied by a portrayal of both Catholicism and liberalism. Analysis will be conducted at the level of social philosophy, through incidental political practice, and from the historical perspective – all of which together will enable illustration of the dynamic relationship between Catholicism and liberalism. Due to the scope of liberalism, the analysis of the Catholicism-liberalism relationship will be limited solely to the philosophy of politics and of economics. Such a restricted social philosophy involves the following issues: the genesis, essence, and characteristics of social policy; its ultimate justification or lack thereof; the relationship between the political society and its members; the types of structured political communities; the genesis, nature and duties of political authorities; the definition of the law, its foundations and limitations; the essence and properties of economic life; types of ownership; and, finally, the relations taking place between politics and economics. The problem inherent in an encounter between the social thinking of the Roman Catholic Church and liberalism appear to be especially meaningful in the context of the Polish discourse regarding the new order, its theoretical bases and institutions, projects for the realization of individual freedom, and the superiority or inferiority of values in today’s pluralistic universe. This matter is of great consequence and significance – not only intellectually but above all practically – and manifests itself in political, economic, and cultural life. Nonetheless, for decades now, Polish research into this issue has been entangled in occasional conflicts of a worldview and political nature. In turn, there is a lack of understanding and objective theoretical reflection on the subject. In fact, there are no publications which attempt to understand liberalism and assess the validity of the accusations against it. The vast amount of literature devoted to this problem most frequently opens, right from the start, with arguments stemming from either a Marxist or Catholic apologetics. The liberal credo is not identified with the philosophy of politics, but rather the theory of pro-capitalist economics. This, as a result, not only misrepresents the crux of liberalism, but also narrows the catalogue of responses by the Church on this very topic – starting with the encyclical Rerum novarum (1891) by Pope Leo XIII. In order to resolve this problem, the analysis will be rooted in the broader philosophical and historical context. In other words, it will look into liberalism on the one hand, and into those Church documents in which that institution first spoke of liberalism on the other. The discussions and deliberations contained within this volume are laid out in an introduction, four chapters, and a conclusion. The introduction includes the theoretical bases and methodological assumptions of this work, taking into account the principles of philosophical reflection and analysis. The fundamental chapters present the evolution of an attitude towards liberalism in the social teachings of the Roman Catholic Church – from Pius VI to John Paul II – taking under consideration the key moments and figures in the development of liberalism (e.g., John Locke, John Stuart Mills, John Rawls). In this time period four stages of a Catholic reference to liberalism will be distinguished. The first three constitute: 1) animosity and condemnation (from Pius VI to Pius IX), 2) criticism accompanied by tolerance (from Leo XIII to Pius XII, and 3) criticism accompanied by limited concord (from John XXIII to Paul VI). Today, and with increasing frequency, voices are heard speaking of the teachings of John Paul II as marking a new caesura in the Catholic-liberalism relationship. Hence it is worth re-evaluating and re-analyzing if such opinions are justified. The volume closes with a conclusion comprising an attempt to answer the following questions. Are Catholic accusations addressed at liberalism correct or not? Has liberalism turned out to be a philosophy open to criticism and capable of modification as the weak points in liberal theory and practice are disclosed? Can Catholic values enrich the liberal political order? Can Catholic moral-religious norms, introduced into the realm of political responsibilities, endanger the foundations of the liberal system? Reviewing the evolution of Catholicism as well as liberalism, has Catholicism found its place amidst the pluralistic harmony of liberal democracy? Kształtowanie się tradycji liberalnej napotykało i będzie napotykać na promowaną przez Kościół rzymskokatolicki filozofię, zarówno w wymiarze indywidualnym, społecznym, jak i politycznym. Czy zawsze prowadziło to do ostrego sporu między katolicyzmem a liberalizmem? Czy społeczna myśl Kościoła ewoluowała w swojej ocenie tradycji liberalnej i vice versa? Czy w obu systemach myślowych istniały punkty wspólne? Czego dotyczyły ogniska zapalne? Czy katolicyzm wspiera stabilność liberalnej demokracji? Te pytania sprawiły, że głównym celem niniejszej pracy jest prezentacja i ocena jednego z najbardziej interesujących i wciąż aktualnych sporów, a pośrednio przedstawienie dwóch filozofii – katolicyzmu i liberalizmu. Analiza tego sporu prowadzona jest na płaszczyźnie filozofii społecznej, incydentalnie – praktyki politycznej w ujęciu historycznym, co umożliwia ukazanie dynamiki relacji między katolicyzmem i liberalizmem. Z powodu zakresu liberalizmu w analizie relacji katolicyzm – liberalizm praca ta ogranicza się jedynie do filozofii polityki i filozofii gospodarki. Tak okrojona filozofia społeczna interesuje się następującymi problemami: genezą, istotą i cechami społeczności politycznej, jej ostatecznym uzasadnieniem lub brakiem takowego oraz relacjami między społeczeństwem politycznym a jego członkami, typami ustrukturyzowania wspólnoty politycznej, genezą, naturą i zadaniami władzy politycznej, definicją prawa, jego podstawą i ograniczeniami, istotą i właściwościami życia gospodarczego, rodzajami własności, stosunkami zachodzącymi między polityką a ekonomią. Problem spotkania myśli społecznej Kościoła katolickiego z liberalizmem wydaje się szczególnie znaczący również w kontekście polskich dyskusji o tworzącym się ładzie, jego teoretycznych podstawach i instytucjach, projekcie realizacji indywidualnej wolności oraz wyższości i niższości wartości w dzisiejszym, pluralistycznym uniwersum. Problem ten ma olbrzymie znaczenie nie tylko intelektualne, ale przede wszystkim praktyczne, objawiające się na poziomie życia politycznego, ekonomicznego i kulturowego. Jednak od wielu dziesięcioleci polskie studia nad tym zagadnieniem są uwikłane w doraźne konflikty o charakterze światopoglądowym i politycznym, natomiast brakuje rozumiejącej i obiektywnej refleksji teoretycznej na ten temat. Właściwie nie ma publikacji próbujących zrozumieć liberalizm i ocenić zasadność stawianych mu zarzutów. Ogrom literatury poświęcony temu problemowi najczęściej zawiera prace już na wstępie wychodzące z pozycji apologetycznie marksistowskich czy katolickich. Utożsamia się w nich credo liberalizmu nie z filozofią polityki, lecz z teorią ekonomii prokapitalistycznej, co nie tylko zakłamuje istotę liberalizmu, lecz także zawęża katalog wypowiedzi Kościoła na jego temat, rozpoczynając je od encykliki Rerum novarum (1891) Leona XIII. Aby sprawę wyjaśnić w niniejszej książce, analiza jest umieszczona w szerszym kontekście filozoficznym i historycznym, czyli „ma wgląd”, z jednej strony w liberalizm, z drugiej – w dokumenty Kościoła, w których on po raz pierwszy zabrał głos w sprawie liberalizmu. Rozważania zawarte w niniejszej pracy podzielone są na wstęp, cztery rozdziały i zakończenie. We wstępie prezentuję podłoże teoretyczne i założenia metodologiczne rozprawy, przestrzegając zasad refleksji i analizy filozoficznej. Rozdziały przedstawiają ewolucję stosunku do liberalizmu w społecznej nauce Kościoła rzymskokatolickiego, od czasów Piusa VI do Jana Pawła II, z uwzględnieniem ważniejszych momentów rozwoju myśli liberalnej (John Locke, John Stuart Mill, John Rawls). W omawianym okresie wyróżniam cztery etapy katolickiego odniesienia do liberalizmu: pierwszy – wrogości i potępienia (od Piusa VI do Piusa IX), drugi – krytyki, ale zarazem tolerowania (od Leona XIII do Piusa XII), trzeci – krytyki, choć i ograniczonej zgody (od Jan XXIII do Pawła VI) i czwarty – powszechnie oceniany jako przełom w katolickiej percepcji liberalizmu (pontyfikat Jana Pawła II). Całość rozważań zamknie zakończenie, którego treścią jest próba odpowiedzi na pytania: czy katolickie zarzuty pod adresem liberalizmu są trafne czy też nie? Czy liberalizm okazał się filozofią otwartą na krytykę, zdolną do modyfikacji pod wpływem ujawniania słabych stron teorii lub praktyk liberalnych? Czy wartości katolickie mogą wzbogacić liberalny porządek polityczny? Czy też katolickie normy moralno-religijne, wprowadzone w obręb obowiązków politycznych, zagrażają fundamentom ustroju liberalnego? Czy zarówno wobec ewolucji katolicyzmu, jak i liberalizmu katolicyzm odnalazł się w pluralistycznej harmonii liberalnej demokracji? (shrink)

Recenzja książki A. Szahaja, Jednostka czy wspólnota? Spór liberałów z komunitarystami a „sprawa polska”, Warszawa: Aletheia 2000.

Celem artykułu jest ukazanie nieznanych w Polsce dziejów libertarianizmu w Stanach Zjednoczonych. Porządkując sposoby rozumienia i opisywania libertarianizmu podejmuje on dyskusje z tezami utożsamiającymi libertarianizm z doktryną prokapitalistyczną czy prosocjalistyczną czy identyfikującymi go z anarchizmem. Prezentacja historii użycia pojęć „libertariański”, „libertarianin”, „libertarianizm”, od II połowy XIX wieku do lat 40. XX wieku, koncentruje się przede wszystkim na aspekcie myśli, ale także odwołuje się do dziejów ruchów społecznych. Kończy się próbą zdefiniowania libertarianizmu. The aim of this paper is to show the (...) unknown in Poland, history of libertarianism in the United States. Through organizing ways how libertarianism is understood and described, it starts the discussions of the theses that recognize libertarianism as the pro-capitalist or pro-socialist doctrine, identifying it with anarchism. The presentation of the history of the use of the terms “libertarian”, “libertarianism”, since the second half of the 19th century to the 40s the 20th century, is primarily focused on the aspect of thought, but it also refers to the history of social movements. The article ends with an attempt to define libertarianism. (shrink)

Książka stanowi syntetyczną próbę spojrzenia na libertarianizm. Porządkując sposoby rozumienia i opisywania libertarianizmu podejmuje dyskusje z tezami utożsamiającymi libertarianizm z doktryną prokapitalistyczną czy prosocjalistyczną, identyfikującymi go z anarchizmem. Wykazuje jego obecność również w metafizyce, naturyzmie, postępowej edukacji i teorii wolnej miłości, liberalizmie, socjalizmie, marksizmie i feminizmie. Prezentacja historii użycia pojęć „libertarianin”, „libertarianizm” i im podobnych od XVIII wieku do XX wieku (w Anglii, Stanach Zjednoczonych, Francji, Rosji, Włoszech, Hiszpanii), koncentruje się przede wszystkim na aspekcie myśli, ale także odwołuje się do (...) dziejów ruchów społecznych. Kończy się próbą zdefiniowania libertarianizmu. The book is a synthetic attempt to look at libertarianism. Through organizing ways how libertarianism is understood and described, it starts the discussions of the theses that recognize libertarianism as the pro-capitalist or pro-socialist doctrine, identifying it with anarchism. It shows its presence in metaphysics, naturism, progressive education and the theory of free love, liberalism, socialism, Marxism and feminism. The presentation of the history of the use of the terms “libertarian”, “libertarianism” and the like since the eighteenth century is primarily focused on the aspect of thought, but it also refers to the history of social movements. The article ends with an attempt to define libertarianism. Das Buch ist ein synthetischer Versuch einen Überblick über Libertarismus zu verschaffen. Indem es die Arten des Verstehens und der Beschreibung ordnet, erörtert das Werk die Thesen, die den Libertarismus mit den prokapitalistischen oder prosozialistischen Doktrinen gleichsetzen und ihn mit Anarchismus identifizieren. Zeigt seine Anwesenheit auch in Metaphysik, Naturismus, moderner Bildung und der Theorie der freien Liebe, Liberalismus, Sozialismus, Marxismus und Feminismus. Präsentiert die Geschichte des Begriffs „Libertär“, „Libertarismus“ und ihnen gleichen seit 18. bis 20. Jahrhundert (in England, Vereinigten Staaten, Frankreich, Russland, Italien, Spanien) konzentriert sich vor allem auf den Aspekt des Denkens aber bezieht sich auch auf die Geschichte der sozialen Bewegungen. Schließlich versucht das Buch Libertarismus zu definieren. (shrink)

Celem niniejszego artykułu jest rekonstrukcja wizji liberalizmu proponowanej przez Wojciecha Sadurskiego w tekstach wydanych w języku polskim, która odnosi się nie tylko do rozumienia samego liberalizmu, ale i demokracji, konstytucjonalizmu, tolerancji. Pominięte zostaną poglądy Sadurskiego odnoszące się do takich zagadnień, jak: Unia Europejska, poprawność polityczna i patriotyzm, znacznie ograniczona też będzie analiza jego opinii na temat równości, sprawiedliwości czy poszczególnych swobód. Wskazany cel związany jest z tezą, iż treści poddane analizie wpisują ich autora w tzw. liberalizm społeczny, dookreślany także takimi (...) przymiotnikami jak: socjalny, nowy, reformatorski, radykalny, nowoczesny, rewizjonistyczny, etatystyczny czy progresywistyczny. Owa odmiana liberalizmu charakteryzuje się łączeniem liberalizmu z demokracją i sprawiedliwością społeczną, a współcześnie, za sprawą m.in. Johna Rawlsa, Richarda Rorty’ego, Bruce’a Ackermana i Johna Gray’a, poszukiwaniem instytucji gwarantujących stabilne pokojowe współistnienie i współdziałanie w jednym społeczeństwie politycznym ludzi o odmiennych wizjach dobrego życia . (shrink)

Artykuł stanowi próbę syntetycznego spojrzenia na filozofię polityki. Autorka porządkując sposoby rozumienia i opisywania tej dyscypliny dąży do umieszczenia filozofii polityki w całości myślenia filozoficznego (filozofia polityki jako metafizyka polityki, etyka polityczna czy refleksja metafizyczno-normatywna, filozofia polityki a filozofia społeczna), określenia jej przedmiotu (filozofia polityki sensu largo i sensu stricto) i problematyki (holizm – indywidualizm, elitaryzm – egalitaryzm, pesymizm – optymizm, racjonalizm – antyracjonalizm, monizm – pluralizm). Omawia także historyczny rozwój filozofii polityki (różnice między klasyczną, nowożytną a współczesną filozofią polityki) (...) oraz jej rolę w życiu ludzkim. (shrink)

Współczesne dylematy filozofii i kultury powstały z inicjatywy pracowników Zakładu Filozofii Współczesnej, Myśli Społecznej i Ontologii UWM w Olsztynie. Jednak miały one stanowić przyczynek do zintegrowania badań nie tylko środowiska naukowego tegoż zakładu czy Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego (jego kadry, doktorantów i absolwentów). Celem niniejszego projektu było bowiem zawiązanie ściślejszej współpracy pomiędzy naukowcami Wydziału Humanistycznego, która mogłaby w przyszłości zaowocować wyznaczeniem wspólnych celów, kierunków i ram badawczych czy choćby interdyscyplinarnymi spotkaniami, konferencjami i publikacjami. Przyjęliśmy, że wątkiem łączącym dociekania naukowe w (...) przestrzeni humanistyki jest jeden wspólny temat – kultura. I nie ma w tym nic odkrywczego, bowiem przedmiotem badań nauk humanistycznych jest człowiek – jej twórca, uczestnik i twór, dlatego też podstawowe w jego poznaniu okazuje się zrozumienie całokształtu jego duchowego i materialnego dorobku kulturowego. I tak filozofia (nie tylko filozofia kultury, ale i filozofia polityki, filozofia życia gospodarczego, historiozofia), literaturoznawstwo, estetyka, politologia, socjologia, historia i wiedza o stosunkach międzynarodowych stają się naukami o kulturze. (shrink)

Bez wątpienia w historii filozofii polityki istnieją pytania, które mają pozaczasowy charakter, jednym z nich jest pytanie o to, czym jest polityka. Nie oznacza to jednak, że filozofia polityki to jedna tradycja powiązanych ze sobą idei, która rozpoczęła się w starożytnej Grecji i trwa do dziś. Istnieją bowiem w jej ramach pytania związane z duchem czasów i określoną kulturą. Także odpowiedzi na odwieczne pytania zależą od problemów danej kultury i epoki, od tez nurtu filozoficznego, z którym identyfikuje się dany myśliciel (...) czy od ogólnego trendu filozoficznego panującego w danej epoce. Nie wszystkie są tak samo dobre dla określonego kontekstu historyczno-kulturowego. Niniejszy artykuł próbuje to wykazać, na trzech proponowanych współcześnie modelach polityki. Wybrani zostali autorzy, którzy są związani z odmiennymi szkołami filozofii polityki, którzy wskazali nowe drogi myślenia i badania, których można uznać za jednych z najczęściej komentowanych filozofów w drugiej połowie ubiegłego wieku, a także i obecnie, albowiem stali się punktami odniesienia, źródłem inspiracji czy krytycznej recepcji. (shrink)

Celem niniejszego artykułu jest prezentacja recepcji myśli Kartezjusza w Hiszpanii. Praca dzieli się na trzy części. W części pierwszej przedstawiam wczesne hiszpańskie recepcje Kartezjusza, które miały miejsce na przełomie XVII i XVIII wieku i związane są z działalnością takich postaci jak: José Zaragoza, Vincente Tosca czy Bautista Corachán. W części drugiej prezentuje XIX- wieczne studia nad filozofią kartezjańską, które dotyczą recepcji Kartezjusza w hiszpańskim neokantyzmie i w Pokoleniu 1898. W części trzeciej natomiast ukazuję XX-wieczne recepcje filozofii francuskiego myśliciela, w obszarze (...) których szczególną rolę odegrały badania José Ortegi y Gasseta. (shrink)

The starting-point of my essay is conviction of wide-spread crisis of western civilization. The analysis of this crisis was achieved basing on the Horkheimer's theoretical settlements which are leading to show typical of Plato character of western culture. Basing on the example of 'solar myth' presented by Plato in "Politeia", it is shown totalitarian and captivating human-beings paideia model, which is being realized till the present day in the Mediterranean culture region. Dictatorial, anti-humanistic and oppressing elements of Platonism and related (...) to it civilization, are shown from the G. Bataille's settlements point of view. In his project, ones are suspecting the chance of liberation of human-being. (shrink)

El objetivo de este libro es presentar el pensamiento político de José Ortega y Gasset. La política es para el autor español un motor que activa a los individuos para que realicen con entusiasmo su propia vida y, a la vez, las posibilidades de su nación. Esta "política de realización" es resultado de superar el idealismo en el área política.

Rethinks the existing definitions of aesthetics and ethics and the relations between them.

Ethics in ancient greece -- Ethics in ancient rome -- Selection of source texts.

Author: Angutek Dorota Title: ON THE ROLE OF JERZY KMITA’S SEMIOTIC CONCEPTS IN DESCRIPTION OF NONVERBAL COMMUNICATION (O wykorzystaniu pojęć semiotycznych Jerzego Kmity w opisie komunikowania niewerbalnego) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.12, number: 2011/1, pages: 329-346 Keywords: SEMIOTICS, SIGN, NONVERBAL COMMUNICATION, HAPTIC COMMUNICATION, CULTURE, CONVENTION Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The author discusses various approaches to nonverbal communication and tries to provide a general descriptive account of the problem in (...) order to confront it with Jerzy Kmita’s theory of culture, signs, and symbolic communication. On the base of semiotic conception of Kmita, the author sketches theoretical background which opens the possibility of conventional interpretation of nonverbal communicates and presupposes their social and cultural relativization. (shrink)

Język nauk pedagogicznych wielokrotnie poddawany był krytyce. Jego porządkowanie należy rozpocząć od sprecyzowania pojęć: „wychowanie”, „kształcenie” i „nauczanie”, uważanych za podstawowe pojęcia pedagogiczne, a dotąd nieokreślone w sposób zyskujący aprobatę przynajmniej większości pedagogów. Większość kontrowersji i sporów dotyczy przede wszystkim treści i zakresu pojęcia „wychowanie ". Różnorodność ujęć i sposobów użycia tego terminu powoduje trudności w porozumiewaniu się, wieloznaczność i chaos w dyskusjach i rozważaniach pedagogicznych. Analiza literatury ze zwróceniem szczególnej uwagi na definicje omawianego pojęcia i codzienna praktyka pedagogiczna pozwoliły (...) na przeprowadzenie próby uświadomienia wszystkim posługującym się językiem nauk pedagogicznych trudności, z jakimi borykają się pedagodzy teoretycy w precyzowaniu swego języka. (shrink)

Dilemma one, Between the theoretical concepts and authorial intention -- Dilemma two, Good manners and eristic -- Dilemma three, Between strangeness and familiarity -- Dilemma four, Between scholarly research and faith.

_Russian Ark_ Directed by Aleksandr Sokurov (2001).

This book provides an overview of selected problems typical of contemporary ethics. It consists of eight chapters - articles, each of which discusses another moral dilemma. These issues are related to environmental ethics, animal rights, moral education, liberal-communitarian debate, moral cognitivism, postmodern ethics, dilemmas of migration policy, and contemporary exploitation of people. The book discusses important moral problems and can be an interesting incentive to study ethics and philosophy. -- Provided by publisher.

Looking at a number of memorials, memory sites and artworks relating to the Holocaust the book uses this idea of synaesthetic perception to explore trauma, memory and the production of art in relation to painful memories.

The study was designed to examine whether trait emotional intelligence would moderate the impact of negative emotions at work on job burnout. A total of 188 female nurses participated in this study and completed measures of trait affectivity, emotional intelligence, anger and sadness at work [over five consecutive days, nurses rated the extent to which they experienced anger-related emotions (i.e., irritation, embitterment and anger) and sadness-related emotions (i.e., depression, disappointment and sadness)], and burnout. The results revealed significant and positive relationships (...) between both types of negative emotions and burnout above and beyond demographics and the nurses’ trait affectivity. Importantly, the study demonstrated that trait emotional intelligence buffers the effects of negative emotions on burnout. Specifically, anger- and sadness-related emotions predicted greater burnout among nurses with low trait emotional intelligence but not among nurses with high trait emotional intelligence. These results suggest that emotional intelligence training could be implemented to prevent the adverse effect of negative emotions felt at work on job burnout. (shrink)

Pythagorean Women Philosophers argues for a rewriting of Greek philosophical history so as to include female intellectuals. Dutsch presents testimonies regarding the role of women in the Pythagorean school as demonstrating their active contribution to the philosophical tradition.

The aim of this article is to focus on pragmatic teaching in a modern school. Getting knowledge should always be connected with improving certain skills (linguistic, analytic, critical etc.). Firstly, in this work the methods of teaching and forms of statement of pragmatic aims were shown. It is pointed out what kind of skills students acquire when particular methods of leaching are used (e.g. discussions, methods of plan, dramas, press conferences, or projects) and how teaching various forms of expressing ideas (...) influences gaining competence of a sender and a receiver of messages. It is also presented how the methods let the young people develop their minds, imagination, and critical attitudes. In other words, all this allows the students to use their knowledge functionally. Moreover, the article raises the importan issue of linguistic, literary and cultural education in the sense of pragmatic teaching. Learning about a language should predominantly provide the students with learning the language (M. Nagajowa). Literary education demands some analytic skills, and encouraging to participate in culture, improving the abilities of reception of various forms of art by creative activities aim at making the young people be aware of practical usage of their knowledge. The article also underlines reading comprehension skills – extremely important with a view to the new linal secondary-school exams (Matura 2002) coming soon, and it has, according to S. Bortnowski, some ‘utilitarian dimension’. To sum up, the modern school should educate pragmatists, who experiment, initiate and use. (shrink)

The paper analyzes a handful of works for children and youth that are based on mythology and deal with depression, a topic that is becoming more frequent in contemporary children’s and young adults’ culture, mainly because of the need to break the mental he­alth taboo. These are the newest edition of Laura Orvieto’s Storie di bambini molto antichi, Rachel Smythe’s digital comics Lore Olympus, Patricia Satjawatcha­raphong’s short animation Reflection, and the webcomic series Therapy created by Anastasia Gorshkova. They provide examples (...) from literary and audio-visual culture for very young re­aders and more adult teenagers and youth, raising the issue of deep sadness utilizing storytelling and not in a didactic way. Some of the protagonists struggling with the problem are far from lively chara­cters in conventional interpretations of the myths, so the texts play upon stereotypes entrenched in the culture. It appears that children’s works inspired by classical antiquity have significant interpretative potential and educational value – as well as the ability to surprise the audience. (shrink)