Overzicht van de geschiedenis, ontwikkelingen en toekomst van de ethiek als wetenschappelijke discipline in Nederland.

Synthesis of different models about the origin of morality with a discussion about possible normative consequences.

De theoloog Herman Bavinck (1854-1921) was van 1883-1902 aan de Theologische School te Kampen niet alleen verantwoordelijk voor het onderwijs in de dogmatiek, maar ook in dat van de ethiek. In deze uitgave worden drie niet eerder gepubliceerde manuscripten van Bavinck uitgegeven, die geheel of gedeeltelijk aan de filosofische ethiek zijn gewijd. In combinatie met Bavincks in 2019 verschenen Gereformeerde Ethiek biedt dit boek een representatief (en wellicht zelfs compleet) overzicht van de wijze waarop theologiestudenten in de (...) laatste twee decennia van de negentiende eeuw in Kampen wegwijs werden gemaakt in de ethiek. (shrink)

Na een algemene beschouwing en een overzicht van de hedendaagse theorieën komen ethische vraagstukken zoals agressie, revolutie in oorlog, kernonderzoek en milieubeheer, seksualiteit en huwelijk, abortus en euthanasie ter sprake.

In hoeverre kan een literair werk bijdragen tot de ethische ontwikkeling van zijn lezers, of juist niet? Behalve een genuanceerd antwoord op deze vraag, wil dit boek premissen bieden voor een methode om de ethische inslag van een literair werk aan het licht te brengen. Dat de romans van de Nederlandse schrijver Frans Kellendonk (1951-1990) een goede casus vormen om dieper op deze problematiek in te gaan, ligt voor de hand. Kellendonk staat immers bekend als een van de meest controversiële (...) Nederlandse auteurs van het einde van de twintigste eeuw. Vandaag wordt hij vooral beschouwd als een soort profeet van het hedendaagse scepticisme omtrent de multiculturele samenleving. Zijn laatste roman, 'Mystiek lichaam' (1986), zorgde bijvoorbeeld voor een geruchtmakende ideologische rel, terwijl er volgens sommige critici geen vuiltje aan de lucht was. Kellendonks romans stellen de eenduidige lectuur ervan steevast op de proef. - [provided by publisher]. (shrink)

Vakfilosofische opstellen over de hedendaagse vraagstukken binnen de ethiek.

Ongevraagde ouverture, door F. O. van Gennep.--Ethiek als waagstuk, door F. van Raalten.--Het juridisch aspect van de rabbijnse ethiek, door M. A. Beek.--Is er een eigen christelijke ethiek? Door H. J. Heering.--Het radicalisme in de ethiek, door F. O van Gennep.--Ethiek en praktijk van de geweldloosheid van Dr. Martin Luther King, door J. W. Schulte Nordholt.--Politiek pastoraat, door K. Strijd.--Mythe en ethiek, door F. van Raalten.--Veritas poetica, door C. W. Mönnich.--Ethiek in de counseling, (...) door H. R. Wijngaarden.--Bibliografische gegevens uit het werk van Prof. Dr. E. L. Smelik (p. 141-142). (shrink)

Filosofisch leer- en leesboek over (medische) ethiek.

Vijf opstellen over de vraag, hoe christenen in een democratie politiek kunnen samenwerken met andersdenkenden.

Wetenschappelijke bezinning op de betekenis van de ethiek van de humanistische psycholoog (1900-1980) o.a. door vergelijking met de ethiek van Marx en de existentiefilosofie.

‘Het Goede als het Oneindige heeft geen ander ; niet omdat het zelf alles zou zijn, maar omdat het het Goede is en omdat niets aan zijn goedheid ontsnapt’ .In dit artikel wordt nagegaan hoe zich bij Levinas ethiek tot mystiek verhoudt. Anders dan de apert antimystieke uitspraken van Levinas suggereren, is deze verhouding complexer dan op het eerste gezicht lijkt.

Although some claim that the term cyber war is merely metaphorical, there are good reasons to see cyber war as a form of warfare ‐ even if it is not war as we have hitherto known it. This poses the question whether the principles of the Just War Tradition, which claims to offer an alternative for pacifism and realism, apply to this specific kind of war too. This article argues that the jus in bello principles of discrimination and proportionality are (...) applicable, and that actually applying them would limit the harm cyber-attacks currently cause. Most cyber-attacks of recent years wrongly target civilians, and this amounts to a serious breach of these principles. The final part of this article looks at those who actually conduct the cyber-attacks, the cyber soldiers ‐ how do they fit into the military profession, and to what extent can we expect them to uphold the principles of Just War? (shrink)

Wagner heeft uit de ideeën en opvattingen, die in zijn tijd gangbaar waren, een zeer extreme keuze gemaakt, die ook als zodanig werd gezien. Dit geldt zowel voor zijn antisemitisme als voor zijn Duitse nationalisme. Dit bemoeilijkt de hedendaagse benadering van zijn werk. Door het feit dat Wagner literatuur en muziek wil versmelten, waardoor sommige van zijn werken op onware premissen zijn gebouwd, blijft iedere hedendaagse poging om zijn werk uit te voeren in ideologische compromissen steken.

Studie over de morele toelaatbaarheid van medische experimenten met mensen.

De stilte in Mahlers symfonieën en de stilte die Wittgenstein bepleit zijn eenzelfde stilte; ze zijn beide een reactie op Nietzsches notie van de dood van God en de crisis van de wetenschap. Deze stilte is een moment van puur luisteren. Het is een moment van catharsis en een uiting van persoonlijke of stilzwijgende gedachten die niet objectief, dat wil zeggen in wetenschappelijke proposities, kan worden gerepliceerd. Catharsis drukt geen kennis uit, maar een direct, ongemedieerd weten dat we zijn.

‘Tijdens een van hun eerste ontmoetingen in 1911 wist Wittgenstein Bertrand Russell verstomd te doen staan door te weigeren toe te geven dat er geen neushoorn in de kamer was, en zulks ondanks het feit dat Russell er geen kon vinden toen hij ernaar had gezocht.’.

Financiële technologische ontwikkeling, de zogeheten fintech, is hot en happening. De ontwikkelingen gaan snel maar leiden geregeld tot moreel kwetsbare praktijken. Een geautomatiseerd systeem de schuld geven van economische uitbuiting, uitsluiting en privacyschending is onzinnig. De auteurs gaan in op de vraag wat de rol van financiële ethiek (nog) is als de besluitvorming en gedragssturing bij en in het ontwerp van allerlei systemen (grotendeels) vooraf bepaald wordt. -/- Dit artikel is relevant voor financieel professionals die fintech vormgeven en/of gebruiken. (...) Helaas zijn er geen kant-en-klare oplossingen om moraliteit te programmeren. De auteurs roepen lezers daarom op om bij het managen van de nieuwe innovatiegolf te blijven streven naar vormen van goed bestuur en best practices. (shrink)

La logique spécifique des jugements de valeur est à chercher dans le discours rhétorique. Cette thèse développée par Ch. Perelman dans L'Empire rhétorique (1977) nous rappelle l'introduction à l'éthique de Jean Buridan (XIVe s.). Selon Buridan la philosophie morale ne peut se contenter d'appliquer la logique générale: elle a besoin d'une logique spéciale, une „logique morale” qui n'est rien autre que la technique persuasive qu'on étudie dans la Rhétorique. Roger Bacon (XlIIe s.) a même essayé d'intégrer cette rhétorique dans l'éthique (...) : elle est la partie pratique de la science morale. Bien que leur textes rappellent parfois les considérations de la ‘nouvelle rhétorique’, la relation entre l'éthique et la rhétorique y est envisagée d'une manière toute différente. Pour les auteurs médiévaux la rhétorique est une science auxiliaire de l'éthique : elle sert de liaison entre la théorie et la pratique. Dans la partie théorétique de l'éthique la logique ‘générale’ reste en vigeur. Ce n'est que pour mettre en pratique les règles et valeurs qui ont été ‘démontrées’ par la théorie qu'on a recours à la technique persuasive et sa logique ‘spéciale’. La rhétorique n'a donc qu'une fonction subsidaire. On retrouve la même conception au début des temps modernes chez Francis Bacon qui attribue à la rhétorique la fonction d'appliquer le dictamen rationis à l'imagination pour exciter ainsi la volonté. Une tout autre conception est défendue par l'humaniste Lorenzo Valla qui essaie de réintégrer l'argumentation morale dans le discours rhétorique où elle trouve sa place originaire. Notre propre point de vue est développé en confrontation avec Aristote, de qui nous avons hérité le projet d'une ‘science pratique’ et l'ambiguité qui en est inhérente 1° La rhétorique présuppose l'éthique. 2° L'éthique qui se veut epistème, ne relève pas de la rhétorique qui n'est qu'une technè. Elle se présente comme une science à caractère dialectique. 3° Les difficultés arrivent dès qu'on exalte la fonction pratique de cette science (cf. récemment R. Hare). Dès que l'éthique veut être efficace dans la vie concrète, elle devient une argumentation qui relève plutôt du discours épidectique (Weltanschauung). Notre société, en pleine crise morale, a certainement besoin d'un tel discours qui essaie d'intensifier l'adhésion à des valeurs morales. Mais il nous semble qu'il reste à côté d'un tel discours - en pleine expansion des nos jours - une place bien discrète pour une reflection critique qui en analyse les raisons : qui n'est pas inutile, bien que peu efficace. (shrink)