Müslüman bağlamında bilim-din etkileşiminde muhtemelen en can alıcı konu, İslam ve Neo-Darwinci evrim teorisi arasındaki ilişkidir. Müslüman alimler iki ana kampa ayrılır. Bir yandan, daha geleneksel eğilimlere sahip Müslüman düşünürler, İslam'ın evrimle çeliştiğini düşünüyorlar. Diğer tarafta, evrim teorisinin İslam'la tamamen uyumlu olduğunu düşünen daha bilimsel yönelimli Müslüman düşünürlerimiz var. Başta bilim insanları olmak üzere bu düşünürler, genellikle Kuran ayetlerinin bazılarının mecazi bir okumasını sunarlar ya da onları yeniden yorumlarlar. Bu makalede, ben orta yolcu bir yaklaşım tercih edecek ve (...) mecazi okumaya ya da yeniden yorumlamaya başvurmadan, geleneksel Kuran okumasının Neo-Darwinci evrim teorisi ile uyumluluğunu göstermeye çalışacağım. Standart bilimsel anlatıyı da herhangi bir çarpıtmaya maruz bırakmadan kabul edeceğim. İlk olarak, kutsal kitaptaki yaratılış anlatısının evrim teorisiyle bağdaşmadığı iddiasının kötülük sorununa, yani kötülüğün klasik Teizm'in Tanrısı ile bağdaşmadığı iddiasına, benzediğini savunacağım. Bu analojiyi kullanarak hem Kuran anlatısının hem de evrim teorisinin nasıl doğru olabileceğine dair eksiksiz ve makul bir açıklama bulmaya çalışmak yerine, sadece bu iki açıklamanın birbiri ile çelişmediğini göstermeyi amaçlayan daha mütevazı yaklaşımlar aramamız gerektiğini iddia edeceğim—yani kötülük sorunu bağlamındaki savunmalara benzer bir yaklaşım geliştirmeye çalışacağım. Hem bilimsel yaratılış anlatısı hem de Kuran’daki yaratılış anlatısı özetledikten sonra ve olası tek çelişkinin ortak ata tezinde olduğunu savunduktan sonra, Kuran anlatımının evrim teorisiyle uyumluluğunu göstermeyi amaçlayan bu tür iki savunma sunacağım. Birinci savunma, "çifte yaratılış savunması", Adem'in, kutsal kitapların tarif ettiği Cennet'te ve evrim biliminin tarif ettiği Dünya'da olmak üzere iki kez yaratıldığı senaryoları içerir. Bu nedenle, her iki yaratılış anlatısı da aynı anda doğru olabilir ve bu nedenle ikisi bir biri ile tutarlıdır. İkincisi, "çoklu ata savunması", Tanrı'nın Adem'i doğrudan topraktan yaratmış olabileceğini ve onun soyundan gelenlerin evrimleşmiş homo sapiens ile ürediğini öne sürer. Bu nedenle, her iki yaratılış anlatıları da tutarsızlık olmadan bir arada kabul edilebilir. (shrink)

Duygular; insanın epistemik, etik ve estetik yönleriyle doğrudan ilişkili varoluşsal özniteliklerdir. İnsan anlam-lı, değerli ve güzel bir hayat kurarken akılla birlikte duygulardan motivasyon almaktadır. Duygular, çok fonk-siyonlu yapısıyla insanın niyet, tutum, tavır ve eylemlerini belirleme, harekete geçirme, yönlendirme, etkile-me, dönüştürme, frenleme ve bazen de manipüle etme araçlarıdır. Bu nedenle ahlak başta olmak üzere insan eylemlerini problem edinen her araştırma, duyguları ele almak durumun¬dadır. İnsanı tam anlamıyla tanıma-nın yolu, pratik yaşantısı içerisinde ortaya çıkan duygusallığını anlamaktan geçer. Dolayısıyla teorik olanın durağanlığı ile (...) hayatın akışkanlığı arasındaki uçurumda duygular, felsefi bir soruşturmanın konusu olmakta-dır. Duygunun dinamik yapısını ve sınır çizilemeyen doğasını dilin sınırları içerisinde ifade etmek kolay değildir. Bu-nunla birlikte insan için duygular, kendini, evreni, doğayı, maddeyi, bireyleri, toplumları, iyiyi, kötüyü, değerli olanı ve olmayanı anladığı, olgu ve olaylarla başa çıktığı, pratik hayatını yönettiği, karar verme süreçlerinde, niyetlerinde, yönelimlerinde ve seçimlerinde etkin, tüm bu süreçlere içkin, dinamik, fonksiyonel ve bilişsel öznitelikler olarak öne çıkmaktadır. İnsan, günlük yaşamı içinde çok çeşitli duygu durumlarını tecrübe etmek-tedir. Böylece o, tecrübe ettiği bu duygu durumları ile sürekli değişen ruh hallerine sahip olmaktadır. Bu tec-rübeler, dış etkenlere bağlı olabildiği gibi insanın içsel dinamiklerinin etkisiyle de ortaya çıkabil¬mektedir. Sosyal yaşantısı itibariyle insan, duygusal tepkiler veren ve duygusal etkiler alan dinamik bir ahlak yaşantısı-na sahiptir. Bu bağlamda duygular, insanın kendi benliği ile yaşadığı toplumun benliği arasında denge kurma-sını sağlamakta ve insanın temel yönelimlerini belirlemektedir. Duygular, insana eylem motivasyonu kazan-dıran, onun tasavvurlarına, geçmiş, şimdi ve gelecekle ilgili değerlendirmelerine yön veren, harekete geçirici yetilerdir. Pişmanlık, bizzat benliğe yönelen ve onun ahlâkîliğini içsel olarak düzenleyip inşa eden ahlâkî bir özdenetim duygusudur. Bu duygu gerek bireysel ve gerekse sosyal yaşamda insanı etkileyen doğasıyla özel-likle ahlâkî değer dünyasında merkezi bir rol oynamaktadır. Pişmanlık, en yalın haliyle insanın geçmişteki eylemine ya da eylemsizliğine dönük olumsuz yargısını içeren acı bir his biçiminde ortaya çıkmakta ve keşke ifadesiyle dile gelmektedir. Pişmanlık duygusu insanda içsel tesirlerin etkisiyle oluşmaktadır. Çoğu ahlak duygusu gibi pişmanlık da hem fenomenolojik bir duyuş hem de bilişsel bir yargı içermektedir. Psikolojik ve kavramsal açıdan karmaşık bir duygu olan pişmanlık; üzüntü, hayal kırıklığı, özlem, nostalji ve bazen bir şey-den pişmanlık duymamanın verdiği rahatlama gibi bir dizi duyguyu ortaya çıkarmaktadır. Pişmanlık aynı zamanda güçlü, motive edici bir üzüntü ve işlerin istendiği gibi gitmediğine dair tutkulu bir şikâyet olarak da kendini gösterebilmektedir. O, bugünümüzü ve geleceğimizi şekillendiren genellikle geçmişe dönük bir acı deneyimidir. Pişmanlık, genellikle kişinin yaptığı şeyi onaylamadığını, farklı şekilde olmasını arzuladığını, üzüldüğünü, utandığını veya suçlu olduğunu ifade eden ve farkındalıkla ortaya çıkan bir duygudur. Pişmanlık, insanı geçmişteki ve şimdiki hatalarından ders çıkarmaya ve gelecekteki davranışlarını düzeltmeye teşvik eden, insanın özdenetim yeteneğinin bir parçasıdır. Bu duygu, kişinin kendi eylemleriyle ilgili içsel muhasebe-sinin bir sonucu olarak ortaya çıkan düzeltici ve iyileştirici ahlaki bir özdenetim duygusudur. Pişmanlık, insa-nın ahlaki doğasının zorunlu bir sonucudur. Bu duygu onun seçim yapabilen bir varlık olmasından, yani ahlaki özgürlüğünden kaynaklanmaktadır. Pişmanlığın oluşabilmesi için ahlaki eylemin en az iki seçenek arasından yapılacak bir seçim sonucunda gerçekleşmiş olması gerekir. Bu nedenle, pişmanlığın ön koşulu özgürlüktür. Akıl ve duygunun düşüncelerimiz ve eylemlerimiz üzerindeki karşılıklı rolleri, özellikle pişmanlık olgusunda belirgindir. Dolayısıyla ister pratik ister teorik alanda olsun pişmanlık, sadece insanın duygusal yanıyla değil, bilişsel yanıyla da ilgili bir duygudur. Pişmanlığın, geçmişte yaşanmış veya bugün etkisi devam eden bir olgu üzerinde kişinin hatasını fark etmesiyle oluşan bir üzüntü hali olması, onun bir değerlendirme duygusu oldu-ğunu gösterir. Duyguların harekete geçirici yönü pişmanlıkta geriye doğru işlevsiz olacağından, bu teşvik edici yön gelecekte pişmanlık yaratan durumun tekrarını önleme yönünde kendini göstermektedir. Böylece geç-mişte yaşanan üzücü bir durum, olumsuzdan olumluya, yıkıcıdan yapıcıya doğru ahlaki bir evrime zemin hazırlayacaktır. Bu makalede duygu etiğinin ilkeleri, kavramsal ve kuramsal çerçevesi göz önünde bulundurulmak suretiyle pişmanlık duygusunun mahiyeti, değeri ve fonksiyonelliği felsefî açıdan analiz edilip yorumlanacaktır. (shrink)

G.E. Moore, more than either Bertrand Russell or Ludwig Wittgenstein, was chiefly responsible for the rise of the analytic method in twentieth-century philosophy. This selection of his writings shows Moore at his very best. The classic essays are crucial to major philosophical debates that still resonate today. Amongst those included are: * A Defense of Common Sense * Certainty * Sense-Data * External and Internal Relations * Hume's Theory Explained * Is Existence a Predicate? * Proof of an External World (...) In addition, this collection also contains the key early papers in which Moore signals his break with idealism, and three important previously unpublished papers from his later work which illustrate his relationship with Wittgenstein. (shrink)

Among the most outstanding discoveries of the last century is one that is not quite as momentous as the theory of relativity or cybernetics. It may even still be enigmatic. It has no one single author, it is not expressed in a single formula, conception, or invention. Nonetheless it is worth all the others combined.