Volgens hoorn (d) van Philipse’s dilemma is de uitspraak dat God bestaat een feitelijke bewering en kan men die feitelijke bewering rationeel geloven zelfs als men er geen argumenten voor heeft. In deze korte reactie betoog ik dat de argumenten die Philipse tegen de keuze voor deze hoorn inbrengt niet kunnen overtuigen.

The title of this article is ambiguous in the sense that it may direct the attention to either theism as a system of beliefs of persons who are referring to particular facts that serve as external grounds for the foundation of theist beliefs or to theism as a system of beliefs of persons who are convinced of theism’s truth on grounds that are intrinsic to their belief . Traces of both conceptions of theism can be found in Alvin Plantinga’s thesis (...) of the ‘proper basicality’ of religious belief, for instance in the distinction between evidence of the ‘on the basis of …’- type and evidence of the ‘inclination’- type. However, these two types of evidence do only lead to doxastic experience. In order to be warranted with respect to a particular knowledge claim, beliefs must be produced by noetic capacities that function properly, i.e. according to their design plan and in contexts that are appropriate to these capacities. This externalist epistemology exerts its greatest power in the criticism of the ‘evidentialist objection to belief in God’. However, it raises a number of objections with respect to its positive account of theism. When every community of thinkers creates its own relevant set of examples in order to establish criteria of proper basicality, does this not lead to skepticism? And, can doxastic experience not be honoured as a proper response to being called by divine discourse and, correspondingly, be seen as the relational foundation of theist belief? (shrink)

De Grieks-Romeinse cultuur verspreidde zich in de oudheid over het Romeinse wereldrijk. In de hoge Middeleeuwen was het christendom een band tussen de volkeren. Na de Franse revolutie had het ideaal van een religieus geordende samenleving die alle landen in een spiritueel verbond verenigde, voorgoed afgedaan. In de negentiende eeuw trad een spanning op tussen universalistische en nationalistische ideologieën, met later een hoogtepunt in communisme en nazisme. Europa moet de zuiver instrumentalistische opvatting van de rede afzweren. Kunnen we de (...) gemeenschappelijke geestelijke identiteit van Europa nieuw leven inblazen, nu een gemeenschappelijk religieus geloof geen culturele eenheid meer schept? (shrink)

Alvin Plantinga verdedigt een externalistische kentheorie ten aanzien van religieus geloof. In dit artikel beargumenteer ik dat een internalistische benadering meer recht doet aan de manier waarop veel mensen hun relatie ten aanzien van geloven ervaren: geloven gaat vaak gepaard met twijfel, en iemand moet in zijn of haar geloof vaak afwegingen maken tussen argumenten voor en tegen het bestaan van God. In Plantinga’s theorie wordt er aan het metafysische probleem of er al dan niet een God (...) bestaat te weinig recht gedaan, waardoor er tevens te weinig ruimte wordt geboden voor wederzijds respect tussen gelovigen en niet gelovigen. (shrink)

Iedereen die in Wittgensteins werk op zoek gaat naar een omvattende godsdienstfilosofie komt bedrogen uit. Het thema staat niet in het centrum van zijn filosofische aandacht. Toch had Wittgenstein een onmiskenbare interesse in religie en religieus geloof, en heeft hij zich daarover zowel in zijn vroege als in zijn latere filosofie uitgesproken. In deze bijdrage wordt wat hij over religieus geloof gezegd heeft besproken tegen de achtergrond van de ontwikkeling van zijn filosofie.

Hoe kunnen we nog geloven en regels hebben in dit postmoderne tijdperk waarin naar verluidt niets is om in te geloven en geen regels zijn. De beroemde filosoof en onstuitbaar cultuurcriticus Slavoj Zizek daagt iedereen uit in dit overtuigende en adembenemende nieuwe boek. In Geloof , dat van 'cyberspace-denken' tot de paradox van het 'westerse boeddhisme' gaat, legt Zizek de vooronderstellingen bloot achter de manier waarop we gewoonlijk over geloof denken, met name in judaïsme en christendom. Door de (...) zogenaamde authenticiteit van het religieuze geloof tegen een kritisch licht te houden en te putten uit psychoanalyse, film en filosofie, laat hij op schokkende wijze zien dat de basis van onze fundamenteelste overtuigingen minder rotsvast is dan wij denken. (shrink)

In deze bijdrage worden twee alternatieve visies op de verhouding van geloof en weten geschetst aan de hand van twee middeleeuwse denkers: Bernardus van Clairvaux en Thomas van Aquino. De auteur betoogt dat zowel de ‘rationalistische’ positie van Thomas van Aquino als de ‘anti-rationalistische’ positie van Bernardus van Clairvaux beide, geloof en rede, als op waarheid betrokken zien, waarmee zicht wordt geboden op het wijsgerige belang van dit vermeende anti-rationalisme.

Inleiding wetenschapsfilosofie voor 3e jaarsstudenten wis- en natuurkunde aan de TH Delft en Universiteit van Amsterdam.

De zorgverlening is een sector van de samenleving die vandaag de dag in toenemende mate van karakter lijkt te veranderen. Zo is regionalisering een bestuursfilosofie van de overheid die ertoe leidt dat zorg wordt verleend door seculiere, regionale organisaties in plaats van landelijke organisaties met een levensbeschouwelijke signatuur. Of denk aan de verzakelijking in de thuiszorg, die ertoe leidt dat zorg wordt verleend als losse, inkoopbare pakketjes door diverse zorgaanbieders in plaats van integrale hulp die uitdrukking geeft aan de sociale (...) verantwoordelijkheid van een maatschappelijk georganiseerde groep mensen. Was een levensbeschouwelijk geïnspireerde moraal voor veel van de zorgverlening vanouds een belangrijk organisatieprincipe, nu lijkt er in de liberale samenleving te moeten worden uitgegaan van algemene, levensbeschouwelijk en moreel neutrale principes. (shrink)

Two perspectives on religion are contrasted. From the internalist perspective religion is not in need of any neutral justification: its point is manifest within religious life itself, just as the point of morality is manifest within moral life. From the externalist perspective religious practices and attitudes are dependent on the truth of certain assumptions about supernatural realities. It is argued that there are good reasons for endorsing internalism and, consequently, for radically dissociating religion from belief: if religious discourse is non-literal (...) (as the internalist claims), belief becomes dispensable. Finally, however, it is admitted that the internalist, by drawing a sharp line between literal and non-literal language, might miss an important truth about religion. (shrink)

In dit essay keert Forster zich tegen geloof met een grote G: het fundamentalistisch geloof in een religie als de enige bron van waarheid, maar ook het geloof in de macht en het geweld van grote mannen en ideologieën. Hij stelt er zijn eigen geloof met een ‘heel kleine g’ tegenover, een geloof in vrijheid, democratie en individualisme, in de adel van de geest.

Amsterdam University Press is a leading publisher of academic books, journals and textbooks in the Humanities and Social Sciences. Our aim is to make current research available to scholars, students, innovators, and the general public. AUP stands for scholarly excellence, global presence, and engagement with the international academic community.

Both the so-called high priests of atheism and the proponents of Intelligent Design argue that the Darwinian theory of evolution is more problematic for theism than any other scientific theory. Against the grain of most contemporary philosophers and theologians, I contend that their arguments are largely correct. Moreover, neo-Darwinism is especially threatening the soft theism or deism, defended by Darwin and several of the most prominent Darwinian theorists . For the proponents of ID, this implies that a more theistic science (...) is needed, whereas Dennett and Dawkins hold that the triumph of Darwinism as a science goes hand in hand with the death of theism. However, I contend that a reconciliation of today’s evolutionary theory with theism is possible. In order to substantiate this claim, I sketch out different intellectually legitimate ways to immunize theism against the many ‘Darwinian dangers’. (shrink)

La philosophie Ricœurienne de la religion suit l’anthropologie kantienne, la bonté originaire et le mal radical de la nature humaine. Ricœur, toutefois, considère le problème du mal plus profondément que Kant. Il cherche alors, dans le kérygme religieux, la motivation plus profonde que le motif autonome, alors que Kant, par l’interprétation allégorique, s’adonne à la démystication de la religion historique. Le Dieu nommé s’addresse, au-delà du Dieu conceptuel kantien, au sens super-abondant au millieu du non-sens de la vie et ouvre (...) l’horizon de théonomie. Celle-ci fait du commandement de l’amour un appel non-violent; l’amour qui réunit la forme universelle et la matière particulière de la norme morale. (shrink)

Cet article cherche à réfléchir sur la chronologie et les formes d’un féminisme en religion à travers le parcours de deux religieuses, sœur Jeanne d’Arc et sœur Françoise Vandermeersch, qui ont occupé des responsabilités éditoriales importantes dans les années soixante-huit en France. Il essaie de voir comment le Concile Vatican II a permis l’émergence chez les deux femmes l’éclosion d’un féminisme avant sa progressive mise en sourdine dans le contexte de la crise catholique qui touche la société française.

La clôture des religieuses et les rapports de genre dans les couvents italiens (fin XVIe – début XVIIe siècle). L’article examine les changements dans les rapports de genre introduits par les normes du Concile de Trente sur les religieux, en particulier celles concernant la clôture des moniales. À Florence et Bologne prises comme terrains d’observation, les correspondances de l’archevêque Alessandro de’Medici avec le monastère florentin des Murate (1579-1606) et de l’archevêque de Bologne Ludovico Ludovisi avec ses vicaires (1624-1627) permettent de (...) discuter la “perméabilité” de la clôture, un concept avancé par la critique récente. Les règles de la clôture n’ont interrompu ni les rapports étroits des monastères avec la cité et la société, ni la présence dans les couvents de filles à éduquer, veuves et femmes en rupture de ban conjugal, mais elles ont fortement réduit l’autonomie des religieuses, en déléguant aux évêques et à la Congrégation romaine sur les Religieux le contrôle de l’entrée dans les monastères. Les effets de la clôture tridentine à l’intérieur des monastères se traduisent par des changements significatifs dans la hiérarchie des offices, l’organisation de la communauté par classes d’âge et l’orientation des affects vers des personnes du même sexe. En ce qui concerne les rapports de genre, enfin, le rôle des confesseurs, référents masculins privilégiés des nonnes (que ce soit sur le plan spirituel ou sur celui des équilibres internes du monastère), se renforce. (shrink)