Artykuł prezentuje trzy główne stanowiska określające stosunek człowieka do środowiska przyrodniczego: antropocentryzm, biocetryzm i umiarkowany antropocentryzm. Antropocentryzm to stanowisko tradycyjne, które wynosi świat ludzki ponad świat przyrody i akceptuje jego przedmiotowy charakter. Daje przyzwolenie na utylitarne i instrumentalne traktowa- nie przyrody. Biocetryzm proponuje radykalnie odmienny sposób rozumienia świata – wpisuje człowieka w przyrodę i biologiczne procesy życia. Traktuje go jako jeden z wielu bytów, nie umniejszając znaczenia jego duchowego wymiaru. Umiarkowany antropocentyzm zakreśla wyraźnie granice, w jakich człowiek może korzystasz z (...) dóbr przyrody. Jest próba przełamania opozycyjnych ujesz antropcentryzm – biocentryzm i zaproponowania takiej filozofii rozwoju, która mając na względzie interesy człowieka, nie gubi z pola widzenia potrzeb i dobra przyrody, lecz poszukuje mechanizmów harmonijnej koegzystencji świata antroposfery i świata biosfery. (shrink)
We discuss circumscription, a logical formalization of non-monotonic reasoning, introduced by John McCarthy and Vladimir Lifschitz. First section contains presentation of assumptions of logic-based artificial intelligence, problem of non-monotonicity in commonsense reasoning and informal formulation of circumscription. In section two, a formal definition of circumscription is given. The idea of circumscription is discussed from syntactic and semantic point of view. Theoretical investigations are supplemented with examples. In section three, methods of computing circumscription are discussed. Section four contains exemplary circumscription-based formalization (...) of simple non-monotonic reasoning. Finally, not only a comment about the role of logic in artificial intelligence is made but a piece of information about implementation of circumscription is given as well. (shrink)
The article presents ethical views of Julian Ochorowicz, the leading representative of philosophical and social positivism in Poland. Ochorowicz was the author of an unconventional system of scientific ethics. The system consisted of three parts: descriptive ethics and normative ethics, which taken together constitute ethology, and ethnoplastics or the technique of carrying out the injunctions of ethology. Ochorowicz clearly outlined the scope of problems that should be studied by the three parts of the scientific ethics. It had various important theoretical (...) and practical tasks to accomplish. He expected it to make account of moral phenomena, formulate norms of behaviour, and show the ways of practising them. The normative constructions were therefore to be supported by matter-of-fact, comprehensive scientific studies of social morality. But the utmost aims were of practical nature. Ochorowicz hoped to create a system of ethics which could effectively determine behaviour, and revive moral feelings in society in accordance with precepts of ethological foundations. His favourite motto was „Ethics must be realistic”. (shrink)
Wskażmy na początku trzy zasadnicze powody, które zainspirowały toruńskie środowisko filozoficzne do organizacji na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu spotkania znawców i badaczy spuścizny twórczej Henryka Elzenberga. Pierwszy to wzgląd o charakterze rocznicowym. Mijająca w tym roku 120 rocznica urodzin i 40 rocznica śmierci Elzenberga jest właściwą chwilą stwarzającą najlepszą sposobność uczczenia pamięci wybitnego polskiego filozofa i humanisty, przywołania i podkreślenia jego dokonań w zakresie filozofii, aksjologii, etyki, estetyki, filozofii kultury i literatury. Drugi - jeśli tak rzec można - ma (...) charakter lokalny. Wiele lat dojrzałego życia i znaczna część biografii twórczej Elzenberga przypada na toruński okres jego działalności. Obok Tadeusza Czeżowskiego tworzył w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika środowisko filozoficzne, w wydatnym stopniu kształtując jego oblicze duchowe i intelektualną kulturę. Wykłady i seminaria prowadzone w murach uczelni oraz tzw. privatissima odbywające się w domu Profesora cieszyły się niesłabnącym powodzeniem nie tylko u adeptów filozofii, ale także osób różnych zainteresowań i profesji naukowych. Mogli oni podziwiać rozległość wykształcenia i zainteresowań Profesora, jego niezwykle bogatą osobowość i finezyjną kulturę intelektualną. Szacunek budziła dociekliwość badawcza filozofa głęboko penetrująca podejmowane tematy, a szczególnie umiejętność pobudzania do twórczego myślenia i wspólnego dochodzenia do prawdy. Toruński okres w życiu Elzenberga był także - jak można to chyba bez przesady powiedzieć - zwieńczeniem drogi jego intelektualnego rozwoju i aktywności twórczej. Wszystko to stawia przed kolejnym pokoleniem filozofów związanych z toruńską uczelnią zaszczytne zobowiązania i powinności wobec osoby i dorobku Profesora. Trzeci powód jest bardziej ogólnej natury.Dzieło filozofa niewątpliwie należy do najznakomitszych osiągnięć polskiej humanistyki i powinno, naszym zdaniem, znaleźć bardziej poczesne miejsce w świadomości ludzi wykształconych, wyraźniej zaistnieć w rodzimym życiu intelektualnym. Mimo wzrastającego zainteresowania twórczością Elzenberga, istnieje w dalszym ciągu dysproporcja pomiędzy znaczeniem jego dokonań na polu aksjologii,etyki filozofii kultury, krytyki literackiej i literatury a miejscem,jakie zajmuje ona w pamięci i świadomości zbiorowej. Dlatego należy podejmować takie inicjatywy, aby najbardziej wartościowe tradycje rodzimej kultury intelektualnej nie stawały się jedynie pomnikami przeszłości, ale stanowiły przede wszystkim żywy składnik współczesnej kultury Dotychczasowe spotkania konferencyjne charakteryzowała wieloaspektowość podejścia do spuścizny filozofa. Jej badacze, dzieląc się wynikami swoich dociekań,przedstawili dowolnie wybrane tematy, koncentrując się na ich opisywaniu, wyjaśnianiu czy interpretowaniu. Wybór tematyki uzależniony był od kierunku zainteresowań i predylekcji badacza.Zaprezentowano mniej lub bardziej bogaty zestaw problemów odnoszących się do różnych aspektów myśli twórczej filozofa.Otrzymywaliśmy w efekcie analizy wybranych zagadnień z bardzo bogatego obszaru zainteresowań filozofa, począwszy od teorii wartości poprzez tematy etyczne, estetyczne, historyczno filozoficzne, aż po te z zakresu filozofii kultury, literatury, krytyki literackiej, religii i mistyki. Podejmowano także wiele innych bardziej szczegółowych i drobniejszych kwestii odnajdywanych w pismach filozofa, a zwłaszcza tych inspirowanych, imponującą bogactwem tematycznym, refleksją zobiektywizowaną na kartach Kłopotu z istnieniem.Przykładem takie wieloaspektowego odniesienia się do myśli twórczej autora Kłopotu z istnieniem była konferencja zorganizowana przez toruńskie środowisko filozoficzne w 1997 roku pod tytułem Henryk Elzenberg. Dziedzictwo idei. Filozofia - aksjologia - kultura.Tytuł bez wątpienia sugeruje, że intencją organizatorów było zakreślenie w miarę pełnej panoramy zagadnień podejmowanych przez filozofa wraz z ich analizą. (shrink)
Książka ta ukazała się jedyny raz w 1965 roku w Państwowym Wydawnictwie Naukowym. Z tamtego opracowania za uprzejmą zgodą PWN korzystamy, za co Wydawnictwu dziękujemy. Inicjatywa wznowienia Filozofii na rozdrożu w Wydawnictwie Naukowym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika wiąże się nie tylko z obowiązkiem troski o dziedzictwo intelektualne założyciela toruńskiej filozofii, ale także z przekonaniem o ciągłej aktualności jego myśli tworczej oraz zdolności porządkowania i inspirowania myślenia filozoficznego młodszych badaczy. To, co ceni się od dziesięcioleci w pracach Tadeusza Czeżowskiego, to przecież niezwykła (...) zwięzłość i logika wykładu fundamentalnych problemow filozoficznych. Jego filozofia koresponduje - jak się przekonujemy - z głownymi nurtami i pomysłami filozofii XX wieku, wyrastając jednak ze źrodeł charakterystycznych dla Szkoły Lwowsko-Warszawskiej, ktorej był wybitnym przedstawicielem. Wznawiamy więc książkę podsumowującą przemyślenia filozoficzne jej Autora, ktora w znacznej mierze i przede wszystkim jest - jak sugeruje jej tytuł - pracą o charakterze metafilozoficznym. Taki charakter ma zwłaszcza filozofia i metodologia nauki, a także koncepcja etyki naukowej. Czeżowski traktował przedmiot filozofii szeroko i w tym sensie widział w niej zespoł nauk filozoficznych, zaliczając do nich metafizykę, epistemologię, psychologię, etykę, estetykę, logikę i historię filozofii. Jakkolwiek dziedzinami tymi zajmował się z nierownym zaangażowaniem, łączył podejście merytoryczne, w aspekcie historycznym i empirycznym, z podejściem formalnym, kładąc nacisk na logiczny charakter struktur i procedur naukowego badania przedmiotu. Jan Woleński określił kiedyś Czeżowskiego koncepcję nauki jako „skrajnie logiczną", i idą śadem tej oceny, moża powiedzieć ż jest on typowym przedstawicielem polskiej filozofii logicznej. Z drugiej strony, nawiąująe do Franza Brentana, szerokie traktowanie dośiadczenia, rozciąająe je na sferęetyki i estetyki, wyrożia polskiego filozofa na tle skrajnie antymetafizycznych i antyaksjologicznych zwolennikow empiryzmu logicznego z kręu Koł Wiedeńkiego. MetodologicznąotwartośćCzeżwskiego na problemy egzystencjalno-moralne ceniono szczegolnie w nurcie etycznym i metodologicznym Lubelskiej Szkoł Filozoficznej. Wiele wybitnych umysłw wyrażł swąwdzięznośćintelektualnądla tekstow filozoficznych Tadeusza Czeżwskiego i moża miećuzasadnionąnadzieję ż nie sąoni ostatnimi. Do tych należątakż inicjatorzy wznowienia tej książi w 120. rocznicęurodzin jej Autora. Włodzimierz Tyburski, Ryszard Wiśniewski. (shrink)
Generally speaking, philosophical reflection can assume two extreme forms: it can either be based on metaphysical reflection which gives it the traits of a universalistic philosophy, or empiricism, in which case it can be called philosophical minimalism. There are no others alternatives, and the above categories apply to all philosophical systems. Smolikowski’s philosophy is maximalistic and metaphysical, hence he was right to call the system universalism philosophy. As W. Tyburski writes, Smolikowski’s universalism philosophy has two main goals: to provide (...) firmer ground for metaphysics and stand in opposition to both positivism and German pessimism philosophy. (shrink)
Contents: Preface. SCIENTIFIC WORKS OF MARIA STEFFEN-BATÓG AND TADEUSZ BATÓG. List of Publications of Maria Steffen-Batóg. List of Publications of Tadeusz Batóg. Jerzy POGONOWSKI: On the Scientific Works of Maria Steffen-Batóg. Jerzy POGONOWSKI: On the Scientific Works of Tadeusz Batóg. W??l??odzimierz LAPIS: How Should Sounds Be Phonemicized? Pawe??l?? NOWAKOWSKI: On Applications of Algorithms for Phonetic Transcription in Linguistic Research. Jerzy POGONOWSKI: Tadeusz Batóg's Phonological Systems. MATHEMATICAL LOGIC. Wojciech BUSZKOWSKI: Incomplete Information Systems and Kleene 3-valued Logic. Maciej KANDULSKI: Categorial Grammars with (...) Structural Rules. Miros??l??awa KO??L??OWSKA-GAWIEJNOWICZ: Labelled Deductive Systems for the Lambek Calculus. Roman MURAWSKI: Satisfaction Classes - a Survey. Kazimierz _WIRYDOWICZ: A New Approach to Dyadic Deontic Logic and the Normative Consequence Relation. Wojciech ZIELONKA: More about the Axiomatics of the Lambek Calculus. THEORETICAL LINGUISTICS. Jacek Juliusz JADACKI: Troubles with Categorial Interpretation of Natural Language. Maciej KARPI??N??SKI: Conversational Devices in Human-Computer Communication Using WIMP UI. Witold MACIEJEWSKI: Qualitative Orientation and Grammatical Categories. Zygmunt VETULANI: A System of Computer Understanding of Texts. Andrzej WÓJCIK: The Formal Development of van Sandt's Presupposition Theory. W??l??adys??l??aw ZABROCKI: Psychologism in Noam Chomsky's Theory . Ryszard ZUBER: Defining Presupposition without Negation. PHILOSOPHY OF LANGUAGE AND METHODOLOGY OF SCIENCES. Jerzy KMITA: Philosophical Antifundamentalism. Anna LUCHOWSKA: Peirce and Quine: Two Views on Meaning. Stefan WIERTLEWSKI: Method According to Feyerabend. Jan WOLE??N??SKI: Wittgenstein and Ordinary Language. Krystyna ZAMIARA: Context of Discovery - Context of Justification and the Problem of Psychologism. (shrink)
Contents: Leszek NOWAK, Marcin PAPRZYCKI: Introduction. ON THE NATURE OF SOCIAL SYSTEM. Ulrich K. PREUSS: Political Order and Democracy. Carl Schmitt and his Influence. Katarzyna PAPRZYCKA: A Paradox in Hobbes' Philosophy of Law. Stephen L. ESQUITH: Democratic Political Dialogue. Edward JELINSKI: Democracy in Polish Reformist Socialist Thought. Katarzyna PAPRZYCKA: The Master and Slave Configuration in Hegel's System. Maurice GODELIER: Lévi-Strauss, Marx and After. A reappraisal of structuralist and Marxist tools for analyzing social logics. Krzysztof NIEDZWIADEK: On the Structure of Social (...) System. Waldemar CZAJKOWSKI: Social Being and Its Reproduction. ON RATIONALITY AND CAPTIVITY. Marek ZIO??L??KOWSKI: Power and Knowledge. Leszek NOWAK: Two Inter-Human Limits to the Rationality of Man. Marcin PAPRZYCKI: The non-Christian Model of Man. An Attempt at a Psychoanalytic Explanation. Robert EGIERT: Toward the Sophisticated Rationalistic Model of Man. ON SOCIAL REVOLUTION. Leszek NOWAK: Revolution is an Opaque Progress but a Progress Nonetheless. Katarzyna PAPRZYCKA, Marcin PAPRZYCKI: How Do Enslaved People Make Revolutions? Grzegorz TOMCZAK: Is It Worth Winning a Revolution? Krzysztof BRZECHCZYN: Civil Loop and the Absorption of Elites. Richard C. MCCLEARY: What Makes Marxist Historical Materialism Objective? Grzegorz KOTLARSKI: Classes and Masses in Social Philosophy of Rosa Luxemburg. ON REAL SOCIALISM. Ernest GELLNER: The Civil and the Sacred. Witold MARCISZEWSKI: Economics and the Idea of Information. Why socialism must have collapsed? Leszek NOWAK, Katarzyna PAPRZYCKA, Marcin PAPRZYCKI: On Multilinearity of Socialism. Achim SIEGEL: The Overrepression Cycle in the Soviet Union. An Operationalization of a Theoretical Model. Krzysztof BRZECHCZYN: The State of the Teutonic Order as a Socialist Society. DISCUSSIONS. Richard MCCLEARLY: Socioanalysis and Philosophy. W??l??odzimierz HELLER: The Public and the Private in Hannah Arendt's Political Philosophy. Methodological Remarks. Krzysztof BRZECHCZYN: Unsuccessful Conquest and Successful Subordination. A contribution to the theory of intersocial relations. (shrink)
In einem Brief nennt Adorno die "Negative Dialektik" kurz nach ihrem Erscheinen unter seinen Schriften "das philosophische Hauptwerk, wenn ich so sagen darf“. Dieser herausgehobenen Bedeutung, die das Werk für Adorno hatte, entspricht nicht nur die lange Zeit, die er mit der Abfassung des Buchs beschäftigt war, sondern auch die lange Geschichte, die ihre zentralen Motive in seinem Denken haben. Philosophische Begriffsklärung, die Arbeit an "Begriff und Kategorien“ einer negativen Dialektik, versteht Adorno dabei als dialektischen Übergang in inhaltliches Denken – (...) und so betreibt er sie auch hier. Das hat Konsequenzen für die Form des kooperativen Kommentars, der in diesem Band versucht wird. Adornos "Negative Dialektik" zu kommentieren, kann nur in dem Bewußtsein der unüberbrückbaren Kluft gelingen, die den Kommentar von diesem Text trennt. (shrink)
The following is the transcript of a lecture taken in shorthand by Hans-Georg Backhaus. The transcript was originally published as an appendix in Hans-Georg Backhaus, Dialektik der Wertform. Untersuchungen zur marxschen Ökonomiekritik, a complete translation of which is forthcoming in the Historical Materialism book series.
Das »Richtige und das Gute« (1930), das ethische Hauptwerk W. D. Ross’, enthält eine Vielzahl wichtiger moralphilosophischer Thesen und Argumente, die bis in die Gegenwart kontrovers diskutiert werden. Im Mittelpunkt steht seine pluralistische Deontologie, der zufolge sich die richtige Handlung aus einer Abwägung der in der jeweiligen Situation relevanten und unableitbaren Prima-facie-Pflichten ergibt, von denen nur ein Teil auf die Optimierung der Handlungsfolgen bezogen ist. Diese Deontologie wurde zu einem modernen Klassiker unter den normativen ethischen Theorien. Darüber hinaus stellt Ross’ (...) These, dass moralische Intuitionen eine Quelle selbstevidenten Wissens sein können, einen wichtigen Referenzpunkt in Debatten um den erkenntnistheoretischen Fundamentalismus dar. Auch für die Handlungstheorie liefert Ross einflussreiche Argumente, wenn er die Ansicht vertritt, dass Pflichten nie ein bestimmtes Motiv des Handelnden zum Gegenstand haben können. Eine zentrale Stellung nimmt für Ross die Güterlehre ein, in welcher er von vier Grundgütern, Tugend, Wissen, Lust und Gerechtigkeit, ausgeht. Wurde Ross in den ersten Jahrzehnten des 20. Jahrhunderts im damaligen Großbritannien als ein herausragender Ethiker – einer der bedeutendsten des Jahrhunderts, auf Augenhöhe mit G.E. Moore – angesehen, wandelte sich das Meinungsbild in den folgenden Jahrzehnten unter dem Einfluss besonders des Logischen Positivismus und der Philosophie Wittgensteins. In den letzten Jahrzehnten ist jedoch wieder ein wachsendes Interesse an Ross’ Ethik festzustellen. Dabei wird »Das Richtige und das Gute« bisweilen sogar mit der »Nikomachischen Ethik«, Kants »Grundlegung« und Humes »Untersuchung über die Prinzipien der Moral« verglichen. (shrink)
The paper âF. W. Bessel and Russian science by K. K. Lavrinovich published in NTM-Schriftenreihe contains several errors coming mainly from re-translations of German names and texts from Russian into German. The correct spelling of names and original texts are given here. Beside this, some additional information from sources not mentioned by the author is presented, and the kind of relationship between Bessel and W. Struve is discussed on the basis of their correspondence.