Tradycyjne teorie psychologii moralności podkreślają rolę rozumowania i „wyższych procesów poznawczych”, podczas gdy ostatnie prace z tego zakresu uwypuklają udział emocji. W niniejszym artykule rozpatruję dane pochodzące z neuroobrazowania wspierające teorię sądzenia moralnego, zgodnie z którą zarówno procesy „poznawcze”, jak i emocjonalne pełnią istotne a czasami wzajemnie konkurencyjne role. Dane te wskazują, że rejony mózgu związane z kontrolą poznawczą (przednia część zakrętu obręczy i grzbietowo boczna kora przedczołowa) są zaangażowane w rozwiązywanie trudnych moralnych dylematów, w których wartości utylitarne wymagają naruszenia (...) „osobistej” sfery moralnej, co wiąże się ze wzrostem aktywności rejonów mózgu związanych z emocjami i poznaniem społecznym (przyśrodkowa kora przedczołowa, górna bruzda skroniowa, tylna część zakrętu obręczy, bieguny skroniowe, ciało migdałowate). Odkryliśmy także, że aktywność w~obszarach mózgu obejmujących przednią część grzbietowo bocznej kory przedczołowej prognozuje różnice w sądzeniu moralnym, w odmiennych warunkach — obszary te wykazują większą aktywność podczas wydawania sądów o~charakterze utylitarnym. Przypuszczam też, że coraz lepsze rozumienie fizjologicznych i neuronaukowych podstaw wydawania sądów moralnych może mieć wpływ na rozwiązywanie dylematów moralnych w~świecie realnym. (shrink)

W artykule podejmujemy zagadnienie udziału emocji w~podejmowaniu decyzji w sytuacjach dylematów moralnych. Prezentujemy stanowisko, jakie w tej sprawie głosi współczesna neuroetyka. Według badaczy-neuroetyków podczas podejmowania decyzji w sytuacji dylematów osobistych biorą górę czynniki emocjonalne, natomiast w dylematach nieosobistych — czynniki poznawczo-kontrolne. Postulują oni też istnienie specjalnej klasy emocji — emocji moralnych — uczestniczących w wydawaniu sądów moralnych w sytuacjach dylematów moralnych. W artykule proponujemy własne odróżnienie dwóch rodzajów emocji moralnych — emocji nie-epistemicznych i epistemicznych.

Konfabulacja to błędnie ugruntowane przekonanie, które jest skutkiem wypełniania luk w systemie poznawczym. Konfabulację należy odróżnić od kłamstwa, gdyż osoby konfabulujące nie mają intencji oszukania odbiorcy. Wyróżniam konfabulacje patologiczne oraz konfabulacje normalne. Przedstawiam dwa podejścia do problematyki konfabulacji: podejście pamięciowe i epistemiczne. Wedle tego pierwszego, wąskiego podejścia, konfabulacje są wynikiem uzupełniania luk w systemie pamięci. Zgodnie z drugim, szerszym podejściem, konfabulacje mogą być związane także z innymi domenami wiedzy, takimi jak np. percepcja wzrokowa czy percepcja ciała. W artykule proponuję, by (...) przyjrzeć się konfabulacjom jako różnego rodzaju trybom pracy umysłu w sytuacji braku dostępu do informacji. Wyróżniam konfabulacje wypełniające, scalające i addytywne. (shrink)

Na przykładzie koncepcji rozumowania abdukcyjnego, autorstwa Paula Thagarda, w artykule niniejszym omawia się sposób pojmowania abdukcji charakterystyczny dla eksplanacyjno-koherencyjnego modelu tego typu rozumowań, który w chwili obecnej oferuje najbardziej satysfakcjonujące połączenie psychologicznej adekwatności oraz efektywności obliczeniowej definiowanych w jego ramach procedur generowania i oceny hipotez abdukcyjnych.

W ostatnich latach mamy do czynienia z dynamicznym rozwojem neuroetyki, tj. subdyscypliny nauk o mózgu badającej rozmaite zagadnienia etyczne w kontekście funkcjonowania ludzkiego umysłu i mózgu. Centralnym przedmiotem tych badań jest specyficznie ludzka zdolność do wydawania sądów moralnych oraz jej mechanizmy. Tymczasem twierdzenia neuroetyki mają znacznie szerszy wymiar; wykracza on bowiem poza kwestie czysto opisowe i obejmuje swym zasięgiem zagadnienia teoretyczne etyki. W niniejszym artykule rozważam znaczenie badań neuroetycznych dla analiz przeprowadzanych w obszarze etyki normatywnej oraz metaetyki.