Mariusz Grygianiec has criticized the so called "proofs of nonexistence of general objects" as based on a wrong definition. In this paper one of his arguments is shown to depend on an unsatisfiable condition (contradictory to some basic ontological intuitions) without which, however, it is inconclusive as a reductio ad absurdum. Furthermore, it is suggested that even if the argument was sound, it could by no means be counted - contrary to the Author's intention - as a counterargument to Stanisław (...) Leśniewski and Tadeusz Kotarbiński. (shrink)

Artykuł dotyczy doświadczenia moralnego podmiotu pozostającego poza siecią bliskich relacji. Analizuję dwie reguły niezależności moralnej, które mogłyby świadczyć o uprzywilejowaniu podmiotu w tego rodzaju sytuacjach. Zgodnie z pierwszą podmiot pozostający poza siecią relacji unika zagrożeń związanych z utożsamieniem z rolą społeczną. Zgodnie z drugą działania podejmowane przez podmiot charakteryzują się wyższym stopniem bezinteresowności, a co za tym idzie – większą wartością moralną. Argumentuję, że reguły te mogą mieć jedynie charakter prima facie i są ograniczone wieloma czynnikami. Wskazuję również, że uprzywilejowanie (...) podmiotu moralnego w sytuacji cudzoziemca jest równoważone przez trudności w działaniu moralnym w obszarze obietnic, praktyki obwiniania oraz współodpowiedzialności i troski. (shrink)

W 1768 roku Turcja zagrożona ekspansywną polityką Moskwy, w tym zwłaszcza rozwojem sytuacji w Rzeczypospolitej, wypowiedziała Rosji wojnę. Toczyła się ona do 1774 roku i zakończona została klęską Turcji i podpisaniem pokoju w Küczük Kajnardży, na mocy którego Rosja umocniła się kosztem Turcji w basenie Morza Czarnego, a caryca Katarzyna II zrealizowała dążenia podjęte już za Piotra I Wielkiego. Zmagania wojenne Rosji z Turcją obserwowane były w Rzymie z dużą uwagą, a nuncjusze papiescy starali się nadsyłać do Rzymu wszelkie informacje, (...) jakimi dysponowali na ten temat. Stolica Apostolska w swoich zabiegach dotyczących ratowania statusu Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej musiała też uwzględniać przebieg wojny rosyjsko-tureckiej. Ten istotny aspekt polityki Stolicy Apostolskiej nie był dotychczas poruszany w literaturze przedmiotu – zarówno polskiej, jak i obcej – stąd też niniejszy artykuł jest pierwszą próbą podjęcia tego tematu. Informacji na temat wojny papiescy dyplomaci przesyłali wiele. Pochodziły one nie tylko z dworów, przy których byli akredytowani, lecz także od ich informatorów. Często jednak wiele z tych wieści, co w tym czasie było normą, nie było zbyt dokładnych lub zawierało nieprawdziwe dane, lecz w Sekretariacie Stanu konfrontowano je z innymi źródłami, sprawdzając ich wiarygodność, tak że obraz wojny uzyskany tą drogą dawał dobrą orientację zarówno w przebiegu konfliktu, jak i staraniach dyplomatycznych mających na celu doprowadzenie do zawarcia pokoju. Szczególnie bałamutne były informacje napływające z pogranicza turecko-rosyjskiego i pogranicznych ziem Rzeczypospolitej, sugerujące rozszerzenie konfliktu rosyjsko-tureckiego na Rzeczypospolitą. Jednak konfrontacja informacji napływających z różnych źródeł pozwalała kierownikom dyplomacji papieskiej na odtworzenie w sumie poprawnego obrazu wojny. Nuncjusze papiescy trafnie interpretowali też intencje poszczególnych krajów czy to zaangażowanych w konflikt, czy działania dyplomatyczne mające na celu doprowadzenie do pokoju, jak również realizację interesów poszczególnych państw. (shrink)

Wczesny Descartes dokonuje radykalnego usunięcia z rozważań filozoficznych problemu poznania boskiego. Rekonstrukcja wielowiekowej tradycji średniowiecznej ukazała, że daleko idąca racjonalizacja opisu boskiego poznania prowadzi nieuchronnie do groźnej aporii dotyczącej statusu idei-przedmiotu w boskim intelekcie. Zwolennikiem uproszczenia na gruncie metafizyki był Duns Szkot, który dość zdecydowanie porzucił dziedziczony od Platona problem wzorów idei na rzecz wolnego, absolutnego i rozumnego przyczynowania o dominującym charakterze sprawczym. Zgodnie z dystynkcją wprowadzoną przez św. Tomasza, oprócz zagadnienia samych wzorów-rzeczy pojawia się oddzielny problem statusu ogólnych praw (...) rozumnego stwarzania. W obliczu niejasności otwierających możliwość poddania Boga takim prawom, Descartes jako pierwszy umieszcza tzw. prawdy wieczne w dystansie przyczynowym uznając później za „wrodzone” wyposażenie ego. W ten sposób uzyskujemy jasność co do ewentualnej skończoności lub nieskończoności nowego podmiotu. Jak pokazał Kartezjusz w Regułach, samo konstytuowanie przedmiotów Mathesis ma zasięg nieograniczony, choć sprawująca je władza podmiotowa doświadcza swej skończoności dwojako: po pierwsze, w ograniczeniu trwania oczywistości uporządkowanego szeregu ; po drugie, we wtórności względem prawd wiecznych, które choć wytwarzane przez mens, są jednocześnie uprzednio ustanowione. Poszukiwane przez nas związki pomiędzy średniowiecznymi teoriami poznania boskiego a nową teorią przedmiotowości potwierdziły złożoność badanego przełomu myślowego. Choć można mówić o podobieństwach zarówno opisywanych struktur poznawania, jak też używanych pojęć, teoria Descartes’a jest do nich niesprowadzalna. Choć w swej konstrukcji przedmiotu Mathesis, podmiot stycznie zdaje się imitować boskie intellectio, to jednak natychmiast uświadamia on sobie i opisuje własne ograniczenia. Pamiętać należy, że nie jest to ostatnie słowo Descartes’a, który kwestie z pogranicza epistemologii i teologii podejmie z nowymi siłami począwszy od Medytacji o pierwszej filozofii, centralnym zagadnieniem stanie się jednak nie tyle autonomiczny podmiot, co raczej idea nieskończoności. (shrink)

Celem artykułu jest zbadanie źródeł polskiego kartezjanizmu fenomenologicznego, które autor hipotetycznie sytuuje w rozprawie doktorskiej Kazimierza Twardowskiego Idee und Perception. Eine erkenntnistheoretische Untersuchung aus Descartes (1891). Rozprawa jest badana w aspekcie brentanowskiego na nią wpływu, który daje się zauważyć zarówno na poziomie rozstrzygnięć epistemologicznych, jak i w koncepcji uprawiania historii filozofii. Choć Twardowski koryguje w niej kartezjańską interpretację Brentana, to pozostaje na gruncie brentanowskiej psychologii opisowej, stanowiącej pewną wstępną wersję fenomenologii. W drugiej części artykułu rekonstruuje się wątek kartezjański zawarty w (...) egologii Romana Ingardena, jaką zaprezentował w Człowieku i czasie (1937–1946), by w konkluzji scharakteryzować wspólne elementy przemawiające za ciągłością i swoistością motywu kartezjańskiego w początkach polskiej fenomenologii. (shrink)

Zadaniem przedstawiciela handlowego firmy farmaceutycznej jest promocja produktów tej firmy w bezpośrednich kontaktach z lekarzami. Przedstawiciel medyczny pełni funkcję zbliżoną do funkcji przedstawiciela handlowego: reprezentuje firmę farmaceutyczną, jednak reprezentuje w sposób szczególny, bo w bezpośrednich kontaktach z lekarzami. Jego zadaniem jest polecanie" lekarzowi produktów danej firmy. Owo „polecanie" w praktyce nie sprowadza się do udzielenia prostych informacji na temat skuteczności leku, jego skutków ubocznych, zalet i wad w porównaniu z innymi lekami itd., gdyż taką wiedzę lekarz czerpie z fachowych pism. (...) Zadaniem przedstawiciela medycznego jest także nawiązanie możliwie najszerszej sieci kontaktów z lekarzami i podtrzymywanie tych kontaktów. Przedstawiciel medyczny jest zobowiązany do wypełniania poleceń wydawanych przez pracodawcę, co jednak nie zwalnia go z osobistej odpowiedzialności, jeżeli polecenia te są sprzeczne z zasadami etyki. W dyskusji dotyczącej pracy przedstawiciela medycznego można wyróżnić dwa stanowiska. Pierwsze z nich głosi, iż przedstawiciel medyczny powinien poprzestać na udzieleniu możliwie pełnej informacji o danym produkcie. Według zwolenników drugiego stanowiska, etycznie akceptowalne są również inne sposoby zachęcania lekarzy do stosowania określonych produktów, z wyłączeniem jedynie tych, które w oczywisty sposób szkodzą zdrowiu pacjentów. Dyskusja toczy się więc wokół następującego problemu: czy przedstawiciel medyczny ma prawo nie tylko informować o istnieniu danego leku, lecz także uprawiać pewien rodzaj reklamy, a więc nakłaniać lekarza do przepisywania pacjentom tego konkretnego leku, nie zaś leku produkowanego przez konkurencję? Przedstawiciel medyczny działa w interesie zatrudniającej go firmy, a rozdawane przez niego próbki leków, materiały dydaktyczne, nowoczesne oprogramowanie diagnostyczne, słowem - wszystko to, co nie jest,,znaczącą gratyfikacją" w rozumieniu kodeksów etycznych i prawa farmaceutycznego, służy promocji określonych produktów. Ograniczenie sposobów promowania produktów leczniczych może więc doprowadzić do sytuacji, w której firmy farmaceutyczne za pośrednictwem swoich przedstawicieli będą się starały wzmocnić skuteczność dopuszczalnych sposobów reklamy oraz poszukiwać nowych, np. poprzez stosowanie różnych metod manipulacji. Dlatego wydaje się, że formułowanie zbyt szczegółowych norm regulujących działalność przedstawicieli medycznych mija się z celem. Zawsze możliwe będzie wymyślenie nowych metod wywierania presji na lekarzy, a fakt, iż któraś nie została uwzględniona w szczegółowym rejestrze norm etycznych, może wywoływać wrażenie, że jest ona etycznie akceptowalna. Oznacza to także, iż ani kodeksy etyczne, ani panująca w koncernach farmaceutycznych kultura korporacyjna nie są w stanie zwolnić przedstawiciela medycznego od konieczności samodzielnej oceny etycznej podejmowanych przez siebie działań. (shrink)

Le Maitre de Claville należy do tradycji moralistycznej klasycyzmu francuskiego i stara się podołać niebagatelnemu zadaniu stworzenia portretu człowieka godnego, honnete homme’a. Usiłując zdefiniować pojęcie cnoty, odwołuje się do własnego smaku estetycznego, subiektywnych emocji radości, zachwytu i rozkoszy wynikających z obcowania z pięknem. Z dużą dowolnością wybiera to, co sam uważa za najdoskonalsze z antyku, Biblii i w najnowszych prądach myślowych swego czasu: m.in. racjonalizmu. Połączenie tych trzech elementow nie jest łatwe. W jego rozważaniach ujawnia się wysiłek moralisty starającego się (...) nadać swej koncepcji kształt logicznie uporządkowanej doktryny, z elementow swobodnie wybranych, nie zawsze ze sobą zgodnych. (shrink)

The author analyzes recent Polish debates on researching silenced aspects of national history and the problem of the "collective guilt". One of the major questions arising in these debates is: does the study of "white spots" from the past lead to a trauma of continuous collective self-blame? In Poland, a specialized institution, the Institute of National Memory, was founded in 1998, engaging in research, documentation and public education on events related to German and Soviet occupation during WWII and the activity (...) of political police under communism. Polish debates on the past got particularly inflamed after the discovery made by the historian J.T.Gross on the participation of Poles in the massacre of Jewish inhabitants of the town of Jedwabne in 1941. His book published in 2000 provoked a heated debate in which methodological, political and moral arguments were used on both sides. This case also occasioned a polemic between two prominent historians, identifying two basic visions of national history: the "monumental" one, recognizing only the heroic deeds that the nation takes pride in, and the "skeptical" one, which looks for silenced and shameful facts. Though both participants in the polemic opt for the third vision, the "objective" history which dispassionately seeks the truth, one of them stresses the role of the monumental history in maintaining the cohesion of the national community, while the other emphasizes that the collective acknowledgement of the nation's crimes can be a basis for national pride.. U ovom clanku autor analizira debate koje se u Poljskoj vode oko istrazivanja precutanih aspekata nacionalne istorije i problema "kolektivne krivice". Jedno od osnovnih pitanja koja se u tim debatama namecu glasi: da li se istrazivanje "belih mrlja" iz proslosti moze, ili cak mora, pretvoriti u traumu neprekidnog kolektivnog samooptuzivanja? U Poljskoj je 1998. osnovana specijalizovana ustanova, Institut nacionalnog pamcenja, koji se bavi istrazivanjem, dokumentacijom i javnom edukacijom o dogadjajima vezanim za nemacku i sovjetsku okupaciju tokom II svetskog rata i delovanje politicke policije za vreme komunizma. Poljske debate o proslosti posebno je rasplamsalo otkrice istoricara J.T. Grosa o ucescu Poljaka u istrebljenju jevrejskog stanovnistva gradica Jedvabne 1941. godine. U zaostrenoj polemici koju je Grosova knjiga, objavljena 2000. godine, izazvala u strucnoj i siroj javnosti korisceni su argumenti metodoloske, politicke i moralne prirode. Ovaj slucaj je takodje posluzio kao povod za polemiku dvojice istaknutih istoricara u kojoj su identifikovane dve osnovne vizije nacionalne istorije: "monumentalna", koja priznaje samo herojska dela kojima se nacija ponosi, i "skepticna", koja traga za precutanim cinjenicama zbog kojih se treba stideti. Iako se oba ucesnika u polemici zalazu za trecu, "objektivnu" istoriju koja ce bez strasti tragati za istinom, jedan od njih naglasava ulogu monumentalne istorije u ocuvanju kohezivnosti nacionalne zajednice, dok drugi istice da i kolektivno priznanje sopstvenih zlocina moze biti osnova za nacionalni ponos. (shrink)

Książek poświęconych refleksji nad pojęciem racjonalności ukazuje się obecnie wiele, zaś większość z nich przyjmuje bardziej lub mniej jasno wyrażony przesłankę, iż pojęcie to przeżywa obecnie głęboki kryzys. Samo pojęcie kryzysu jest przy tym na ogol stosowane w sposób, który należałoby nazwać intelektualną nonszalancją, gdyby tylko ów niefrasobliwy, niekiedy wręcz metaforyczny użytek, jaki się z niego czyni, był wynikiem świadomego zamiaru. Tak jednak zwykle się nie dzieje, a prace poświęcone trudnościom z prawidłowym zdefiniowaniem pojecia racjonalności i określeniem jego funkcji w (...) obrębie rozważań filozoficznych mówią o kryzysie tak, iż odbiorca ulega niekiedy nieodpartemu wrażeniu, iż chodzi o kryzys porównywalny do kryzysu ekonomicznego, przez który należy możliwie szybko i przy minimalnych stratach własnych przejść i jak najszybciej otrząsnąć się z minionych trudności. Nie miałoby sensu bliższe wnikanie w przyczyny owego stanu rzeczy, bowiem wiąże się one nierozerwalnie z pojmowaniem najważniejszych problemów filozoficznych, przez co niemożliwe jest choćby skrótowe ich omówienie. Przede wszystkim jednak - z punktu widzenia zarówno refleksji nad pojęciem racjonalności, jak i rozważań, które zmierzają do określenia, czy rzeczywiście mamy współcześnie do czynienia z tak poważnym kryzysem racjonalności, jak zdają się sugerować niektórzy autorzy prac poświęconych temu zagadnieniu - poszukiwanie owych przyczyn nie wydaje się czynnością potrzebny. (shrink)

Poppera i Tarskiego wiele łączyło. Obaj urodzili się na początku XX wieku i obaj pochodzili z rodzin żydowskich zasymilowanych w swoich ojczyznach. Obaj emigrowali w czasie wojny ze swych krajów i obaj do końca życia przebywali na obczyźnie. Zarówno Popper jak i Tarski żywo interesowali się filozofią, ale obaj odebrali też akademickie wyksztalcenie matematyczne. Podobny był przedmiot ich głównych zainteresowań: obaj analizowali teorie naukowe. Popper zajmował się metodologią nauk empirycznych, natomiast Tarski badaniami systemów dedukcyjnych. Popper ponadto uprawiał filozofię i wielokrotnie (...) wyrażał swoje stanowisko w kwestiach filozoficznych. Inaczej było z Tarskim: zasadniczo unikał wypowiadania się na tematy filozoficzne, będąc bardzo ostrożnym w wyciąganiu wniosków natury światopoglądowej z logiki, co nie przeszkadzało, że rezultaty jego badań logicznych uznawane były przez wielu, w tym również przez Poppera, za brzemienne w konsekwencje filozoficzne. Obaj byli, każdy w swojej dziedzinie, myślicielami oryginalnymi, więcej - wybitnymi i obaj aktywnie uczestniczyli w życiu naukowym swoich czasów. Kiedy w latach 30. zbliżyli się do Koła Wiedeńskiego, zarówno Popper jak i Tarski zaznaczyli swoją odrębność wobec koncepcji głoszonych przez jego członków. To właśnie za sprawy Koła Wiedeńskiego doszło do ich spotkania - spotkania, o którym później wielokrotnie wspominał Popper. Popper poszukujący teoretycznej podstawy dla swej filozofii nauki znalazł ją. w semantyce Tarskiego. (shrink)

Poppera i Tarskiego wiele łączyło. Obaj urodzili się na początku XX wieku i obaj pochodzili z rodzin żydowskich zasymilowanych w swoich ojczyznach. Obaj emigrowali w czasie wojny ze swych krajów i obaj do końca życia przebywali na obczyźnie. Zarówno Popper jak i Tarski żywo interesowali się filozofią, ale obaj odebrali też akademickie wyksztalcenie matematyczne. Podobny był przedmiot ich głównych zainteresowań: obaj analizowali teorie naukowe. Popper zajmował się metodologią nauk empirycznych, natomiast Tarski badaniami systemów dedukcyjnych. Popper ponadto uprawiał filozofię i wielokrotnie (...) wyrażał swoje stanowisko w kwestiach filozoficznych. Inaczej było z Tarskim: zasadniczo unikał wypowiadania się na tematy filozoficzne, będąc bardzo ostrożnym w wyciąganiu wniosków natury światopoglądowej z logiki, co nie przeszkadzało, że rezultaty jego badań logicznych uznawane były przez wielu, w tym również przez Poppera, za brzemienne w konsekwencje filozoficzne. Obaj byli, każdy w swojej dziedzinie, myślicielami oryginalnymi, więcej - wybitnymi i obaj aktywnie uczestniczyli w życiu naukowym swoich czasów. Kiedy w latach 30. zbliżyli się do Koła Wiedeńskiego, zarówno Popper jak i Tarski zaznaczyli swoją odrębność wobec koncepcji głoszonych przez jego członków. To właśnie za sprawy Koła Wiedeńskiego doszło do ich spotkania - spotkania, o którym później wielokrotnie wspominał Popper. Popper poszukujący teoretycznej podstawy dla swej filozofii nauki znalazł ją. w semantyce Tarskiego. (shrink)

Książek poświęconych refleksji nad pojęciem racjonalności ukazuje się obecnie wiele, zaś większość z nich przyjmuje bardziej lub mniej jasno wyrażony przesłankę, iż pojęcie to przeżywa obecnie głęboki kryzys. Samo pojęcie kryzysu jest przy tym na ogol stosowane w sposób, który należałoby nazwać intelektualną nonszalancją, gdyby tylko ów niefrasobliwy, niekiedy wręcz metaforyczny użytek, jaki się z niego czyni, był wynikiem świadomego zamiaru. Tak jednak zwykle się nie dzieje, a prace poświęcone trudnościom z prawidłowym zdefiniowaniem pojecia racjonalności i określeniem jego funkcji w (...) obrębie rozważań filozoficznych mówią o kryzysie tak, iż odbiorca ulega niekiedy nieodpartemu wrażeniu, iż chodzi o kryzys porównywalny do kryzysu ekonomicznego, przez który należy możliwie szybko i przy minimalnych stratach własnych przejść i jak najszybciej otrząsnąć się z minionych trudności. Nie miałoby sensu bliższe wnikanie w przyczyny owego stanu rzeczy, bowiem wiąże się one nierozerwalnie z pojmowaniem najważniejszych problemów filozoficznych, przez co niemożliwe jest choćby skrótowe ich omówienie. Przede wszystkim jednak - z punktu widzenia zarówno refleksji nad pojęciem racjonalności, jak i rozważań, które zmierzają do określenia, czy rzeczywiście mamy współcześnie do czynienia z tak poważnym kryzysem racjonalności, jak zdają się sugerować niektórzy autorzy prac poświęconych temu zagadnieniu - poszukiwanie owych przyczyn nie wydaje się czynnością potrzebny. (shrink)

Głównym celem książki jest rekonstrukcja teorii retorycznej, wyłożonej przez Bartłomieja Keckermanna (1572–1609), profesora filozofii w Gdańskim Gimnazjum Akademickim, w obszernym traktacie pod tytułem System retoryki (Systema rhetoricae, Hanau 1608). Opierając się na przejrzystej metodzie, u której podstaw leżała zasada podziału dychotomicznego, wywiedziona wprost z pism logicznych Arystotelesa (Organonu), Keckermann przeprowadził systematyzację sztuki przemawiania. Dzięki twórczemu wykorzystaniu koncepcji Stagiryty, Cycerona i Kwintyliana, a także współczesnych sobie teoretyków wymowy, głównie Rudolfa Agricoli, Erazma z Rotterdamu, Filipa Melanchtona i Piotra Ramusa, stworzył on summę (...) renesansowej wiedzy o retoryce. Retoryka ujmowana paradoksalnie (oksymoronicznie) jako antystrofa dialektyki, ukazująca się nam w figuratywnym przebraniu wiernej służebnicy albo nieodłącznej, choć często niepożądanej, towarzyszki logiki (filozofii), została skrojona na miarę ludzkich zdolności i słabości. Jako względnie autonomiczna forma racjonalności (a więc zgodnie z intencją Arystotelesa) i model dyskursywności zbudowany wokół amplifikacji i figuratywności (czyli zgodnie z koncepcją Keckermanna) stanowi apologię niemal powszechnej niekonkluzywności dyskursu, sprzeciwu wobec supremacji intelektu w dziedzinie praktyk sensotwórczych i zgody na brak ostatecznego wyjaśnienia. Mimo tego ma być ona lekarstwem uśmierzającym chroniczną niepewność poznania i środkiem przynoszącym wytchnienie podczas gorączkowego poszukiwania sensu. Dlatego w zależności od potrzeb chwili i celu perswazji retoryka staje się lekarką serc i dusz ludzkich, twórczynią zmysłowych i wielobarwnych obrazów rzeczywistości, a także rewelatorką prawd doskonale już znanych. Za każdym razem zjawia się przed nami pod postacią figury przekształcającej prostą mowę litery w wieloznaczną sekwencję znaków, symboli i obrazów. Przemawiając we własnym imieniu na gruncie teorii wymowy (nawet tej najbardziej metodycznej i usystematyzowanej), retoryka nie może mówić inaczej, jak tylko retorycznie, ożywiając zastygłe w dyskursie toposy i budząc uśpione w języku figury. (shrink)

Współcześnie można zaobserwować pewien paradoks. Z jednej strony wiele słyszy się o wolności sumienia, więźniach sumienia, konflikcie sumienia, klauzuli sumienia. Z drugiej zaś sumienie jest powszechnie ignorowane, przynajmniej w filozofii. Inny rodzaj paradoksu jest następujący: sumienie, które częstokroć w historii jawiło się jako sprzymierzeniec wszystkich walczących przeciw bezprawiu i przeciw arbitralności tyranów, dziś stawiane jest w opozycji wobec obiektywnego prawa moralnego, albo jako racja usprawiedliwiająca wybór po linii zła moralnego. Filozof ma obowiązek zadać pytanie: dlaczego tak sie dzieje? Artykuł poświęcony (...) jest zagadnieniu sumienia. Na początku przypomniana zostaje tradycyjna dystynkcja: intentio, synderesis i conscientia. Sumienie zostaje wprowadzone jako schemat syntetyzujący teorię praktycznej racjonalności i koncepcję wolnej woli. Duch ludzki doświadcza szczególnego napięcia pomiędzy wezwaniem do posłuszeństwa absolutnym i obiektywnym wymogom prawa naturalnego a skłonnością do niezależności płynącą z doświadczenia własnej indywidualności. "Veritatis Splendor" pomaga wyjaśnić owe różne typy paradoksów. (shrink)

Celem artykułu jest ukazanie, jak, mimo ustalonych dawno temu postulatów, nakazujących „oczyszczenie” powieści kryminalnej z elementów fantastycznych i nadprzyrodzonych, motywy te funkcjonują we współczesnych utworach z tego gatunku. Jako kontekst należy wskazać zjawiska dające się zauważyć w najnowszej literaturze i kulturze popularnej. Jednym nich jest zmiana postrzegania typowych monstrów z horroru, które stają się zarówno „mniej groźne”, jak i „bardziej ludzkie”. Kolejnym – zakwestionowanie związku postaci (a także zespołu motywów) z fabułą. To na przykład, co było dotąd typowe dla horroru, (...) może pojawić się w powieści kryminalnej. Przeprowadzono analizę wybranych utworów dwojga współczesnych pisarzy: Katarzyny Puzyńskiej (Czarne narcyzy, Martwiec, Rodzanice i Utopce) oraz Wojciecha Chmielarza (Wampir, Zombie i Wilkołak) pod kątem występowania w nich motywów rodem z powieści grozy. We wszystkich omawianych tekstach to ludzie, a nie potwory są zabójcami. W utworach Chmielarza nazwy rodem z horroru to metafory ludzkiego zła lub szaleństwa (autor odwołuje się do zakorzenionych w kulturze znaczeń słów użytych jako tytuły). Katarzyna Puzyńska z kolei za miejsce zdarzeń wybiera małe, często prawie wyludnione miejscowości, gdzie wciąż żywa jest wiara w duchy, wampiry, nawiedzone domy (autorka odwołuje się między innymi do wierzeń słowiańskich). Ukazuje przy tym siłę ludzkich lęków (dotyczy to, w odpowiednich okolicznościach, nawet policjantów), jak również fakt, że istoty ludzkie potrafią być gorsze od potworów z fikcji literackiej. Motywy rodem z horroru funkcjonują w omawianych tekstach na kilka sposobów: 1) jako odwołania do doświadczenia odbiorcy, który odczytuje np. zaprezentowane w powieści nazwy w oparciu o własną wiedzę; 2) jako element lokalnej lub rodzinnej tradycji (żywy najczęściej w miejscach oddalonych od „centrów”); wreszcie 3) ucieleśnienie ukrytych w ludzkiej psychice obsesji i lęków, które niespodziewanie mogą się ujawnić. (shrink)

Artykuł niniejszy stawia sobie za cel prezentację myśli Henryka Kamieńskiego, autora książki Rosja i Europa. Polska. Wstęp do badań nad Rosją i Moskalami. Polski filozof, socjolog i ekonomista starał się w latach 50-tych i 60-tych XIX wieku uświadomić swym współczesnym złożoność polsko-rosyjskich relacji, opisanych na szerokim, historycznym i geopolitycznym tle. Sprawy Rosji, którą określał mianem „barbarii”, uznawał za istotne nie tylko z polskiej perspektywy, ale wskazywał na cywilizacyjne zagrożenia, jakie mogą wyniknąć dla Europy z lekceważenia imperium carów. Równocześnie, na co (...) wskazuje Wojciech Karpiński, znawca dorobku Kamieńskiego, „nakreślone przez niego socjologiczne i politologiczne interpretacje fenomenu totalitarnego, nie mają sobie równych w europejskiej myśli XIX stulecia i zachowują swoje znaczenie w końcu XX wieku”. (shrink)

The paper discusses the position of young people in Serbia today, as can be inferred from the evidence collected in the study "Politics and everyday life - three years later". Starting from the typology she developed in her 2002 analysis of young people?s interviews, the author traces the changes that have intervened over the past three years in the attitudes of these same respondents concerning politics, personal engagement, views of the future and of their own selves. The fact that the (...) expectations, awakened by the events of 5 October 2000, have been betrayed, has brought strong disappointment, and it is the context in which young people in Serbia once again are losing faith that they will ever find their place in their own society. Against the background of a basic tension in relation to politics - between excessive interest and disgust - there basic strategies of young people in 2005 are formed. "Withdrawal", as the most common strategy, indicates a return of the young to their narrow personal, private, imaginary world, after a short exit into reality and active participation in creating the conditions of their own social existence. The increasingly frequent strategy of "aggression and imposition of one?s own worldview" points to the rising radicalization of the young generation. Finally, it is only the "planning strategy", espoused by just a handful of respondents, that retains traces of faith in future improvement of social conditions. Tekst razmatra poziciju mlade generacije u Srbiji danas, onako kako se ona moze iscitati iz empirijskog materijala prikupljenog studijom "Politika i svakodnevni zivot - tri godine posle". Oslanjajuci se na tipologiju koju je izgradila prilikom analize intervjua s mladim ljudima pre tri godine, autorka prati promene u stavovima prema politici, sopstvenom angazmanu, pogledu u buducnost i dozivljaju samih sebe do kojih je kod istih ispitanika doslo tokom protekle tri godine. Razocaranje zbog izneverenih ocekivanja, probudjenih dogadjajima od 5. oktobra 2000, stvara kontekst u kojem mlade ljude u Srbiji ponovo napusta vera da ce pronaci za sebe mesto u vlastitom drustvu. Na pozadini osnovne napetosti u odnosenju prema politici - izmedju preterane zainteresovanosti i gadjenja - formiraju se tri dominantne strategije mladih 2005. Najzastupljenija "strategija povlacenja" iskazuje povratak mladih u uski licni, privatni, imaginarni svet, posle kratkog izleta u realnost i aktivno sudelovanje u oblikovanju uslova sopstvenog drustvenog zivota. Strategija "napada i nametanja svog pogleda na svet", koja je u porastu, ukazuje na radikalizaciju mlade generacije. Konacno, "strategija planiranja", koju zastupa mali broj ispitanika, jedina zadrzava tragove vere u poboljsanje stanja u drustvu. (shrink)

W artykule rekonstruuję podstawowe zręby tzw. przeżywaniowej koncepcji świadomości, której współtwórcami byli m.in. Roman Ingarden, Antoni B. Stępień, Karol Wojtyła i Wojciech Chudy. Niektóre istotne elementy tej koncepcji zawierają się również w poglądach Arystotelesa, Tomasza z Akwinu, Kartezjusza, Kanta, Brentano, Husserla i Bergsona. Według koncepcji przeżywaniowej, zwanej także refleksywną, główną cechą świadomości jest jej zdolność do samoujawniania się sobie - zdolność do samoprzenikania, samoprzezroczystości lub - jak powie G. Ryle - fosforoscencji. Dzięki niej przeżycia świadome kierują się nie tylko (...) w stronę przedmiotów wobec nich transcendentnych, aleteż w stronę samych siebie. W związku z tym, w ślad za Husserlem, można mówić o „drugiej intencjonalności” strumienia świadomości oraz o wielu różnych odmianach samoświadomości. Spośród różnych odmian samoświadomości specjalnego znaczenia nabierają jednak te, które mają charakter zdecydowanie nieprzedmiotowy, nietematyczny, nieaktowy i nierefleksyjny, jak np. Husserlowska świadomość retencjonalno-protencjonalna, Ingardenowskie przeżywanie czy, wcześniej, refleksja in actu exercito u św. Tomasza i scholastyków, ego cogito u Descartesa, apercepcja transcendentalna u Kanta, intellektuelle Anschauung u Fichtego, inneres Bewusstsein u Brentana i intuicja u Bergsona. Wydaje się, że zdolność świadomości do samoprzenikania i samoujawniania się sobie stanowi jedną z najbardziej kluczowych jej cech, a jednocześnie jej cechę najbardziej specyficzną i dystynktywną. (shrink)

Mīr Zāhid's glosses on al-Dawwānī's commentary on al-Suhrawardī's Hayākil al-nūr on Islamic philosophy.

Wojciech Torzewski What Kind of ‘History’ are We? – the Historicity of Human from Ethical PerspectiveThis article presents the ethical aspect of the concept of narrative identity, especially in relation to the concept of Charles Taylor. The author makes also attemption to reconstruct the two main objections that can be drawn at this concept. Namely, firstly, the complaint relativization of the ethical and, secondly, the complaint absolutizing ethical perspective. Both objections to the concept of narrative identity shall be regarded (...) as irrelevant. Keywords: ethics, narrative identity, historicity, history. (shrink)

Propertarian justifications of intellectual property postulate the appropriation of various entities, often called patterns, designs, or technologies. These must be immaterial and should not be confused with material structures that embody them. Hence two classes of objects are distinguished. It is convenient to refer to them as types and tokens. The type must involve a condition defining which material structures should be considered its tokens. For an IP regime to be economically meaningful one must necessarily appropriate types in a way (...) which restricts access to wide classes of similar, non-identical material structures. Therefore, type conditions must be general. They must define, with a margin of tolerance, only certain aspects of the structure, leaving others unspecified. Consequently, the relationship between such types and tokens is of many-to-many variety. The recognition of these facts leads to four problems in justifying intellectual property on propertarian grounds. The first problem is to demonstrate possession of the type in the pre-legal situation. The second one is to explain, why boundaries of an appropriated type should be placed in a particular location. The third problem is to avoid claim deadlocks resulting from conflicts of rights generated by separate overlapping types. The fourth problem is to justify why ownership of the type should entail the control over other separate entities—that is tokens. In the propertarian framework grounded in the pre-legal state of nature, satisfactory solutions do not seem to have been proposed for any of these four problems. (shrink)

Author: Torzewski Wojciech Title: HERMENEUTICS AND THE QUESTION OF REASON (Hermeneutyka a kwestia rozumu) Source: Filo-Sofija year: 2010, vol:.11, number: 2010/2, pages: 29-40 Keywords: HERMENEUTICS, RATIONALITY, INTERPRETATION Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:This article is an expression and an attempt to justify the belief that hermeneutic philosophy is an interpretation of the rationality’s concept. Although hermeneutics itself is a critique of a certain form of rationalism, and therefore falls under (...) charges “irrationality”, the concept of reason is an essential component of its identity as a philosophy. (shrink)

Teoria własności intelektualnej Kennetha E. Himmy ma na celu uzasadnienie prawa naturalnego do intelektualnej "zawartości" dzieł sztuki i wynalazków. Uważa się przy tym dość powszechnie, że ową zawartość stanowią obiekty abstrakcyjne. Himma proponuje modyfikację znanego argumentu Johna Locke'a z uwzględnieniem koncepcji wartości. Utrzymuje, że nawet jeśli obiekty abstrakcyjne istnieją przed ich rzekomym "stworzeniem", to ich "konsumpcja" nie jest możliwa, dopóki wynalazca lub artysta nie wykona określonej pracy. Praca ta ma jego zdaniem być niezbędna dla zapewnienia dostępu do tychże obiektów. Himma (...) interpretuje ten akt jako "tworzenie wartości" które uzasadnia przyznanie wynalazcom i artystom praw własności intelektualnej. W niniejszej pracy założenia na których opiera się teoria Himmy poddane są krytycznej analizie. Argumentuje się, że ludzka praca nie może zwiększyć dostępności obiektów abstracyjnych oraz że pojęcie wartości nie ma do nich zastosowania. Spostrzeżenie to podważa zasadność proponowanej teorii. Ponadto rozważana jest zasadność postulowanych przez Himmę praw. Argumentuje się, że prawa te są niemożliwe do wyegzekwowania w odniesieniu do obiektów abstrakcyjnych i nie implikują praw do kontroli nad obiektami materialnymi. (shrink)

Early twelfth-century logicians invoked past-tensed statements with future-oriented contents to undermine the assumption that every proposition ‘about the past’ is determinate. In the second half of the century, the notion of future-dependence was used to restrict the scope of necessity per accidens. At some point, this idea began to be applied in theology to solve puzzles surrounding predestination, prescience, prophecy, and faith. In the mid-1160s, Magister Udo quotes some thinkers who insisted that the principle of the necessity of the past (...) should exclude dicta that ‘relate to the future’, such as that he has been predestined. Peter of Poitiers adopted this ‘Ockhamist’ strategy around 1170. We find similar accounts in Simon of Tournai and Alan of Lille, who invoked it in other contexts as well. By the time of Praepositinus of Cremona, Hubert of Pirovano, and Stephen Langton, the restricted principle became something of a common view at Paris. (shrink)

Artykuł prezentuje sposoby pozyskiwania klienta i działania na rzecz jego utrzymania przy pomocy nowych technologii i nowych mediów. Wykazano, iż zarządzanie relacjami z klientem jest pojęciem obszernym ze względu na różnorodność sytuacji, w których kontaktuje się on z przedsiębiorstwem. Zaprezentowano, iż zmiany technologiczne, a zwłaszcza dokonujące się w dynamicznym tempie umasowienie Internetu, przeobrażają oblicza firm i standardy obsługi klienta w stopniu niespotykanym we wcześniejszych pokoleniach. Przedstawiono również, że utrzymanie klienta jest ważniejsze niż pozyskanie nowego – zgodnie z zasadą V. Pareto. (...) Artykuł składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy z nich opisuje rozwój metod komunikacji z klientem, które otworzyły się przed przedsiębiorstwami w związku z rozwojem Internetu. Drugi stanowi przegląd metod działań marketingowych polepszających statystyki pozyskiwania i utrzymywania klientów. W trzecim rozdziale opisano strategię zarządzania relacjami z klientami oraz scharakteryzowano typową budowę systemu informatycznego, wspomagającego realizację tejże strategii. Czwarty rozdział stanowi próbę uzasadnienia celowości nakładów ponoszonych na utrzymanie klientów. (shrink)

SummaryThe Bohr‐Einstein debate on the interpretation of quantum mechanics may be viewed as a discussion on the epistemological status of knowledge gained by physics. It is shown that in fact the advent of quantum theory has led, in a new context, to an old philosophical controversy between epistemological realism and phenomenalism . An inquiry into this controversy, taking into account the contemporary understanding of quantum mechanics based on the axiomatic study of its foundations, leads to the conclusion that contrary to (...) widespread opinion, it is perfectly possible to formulate quantum mechanics in an entirely realistic manner according to the postulate of Einstein. We demonstrate that Bohr's episteme‐logy, in which the role of experimental arrangements in the physical description is taken as a starting point, does not necessarily imply phenomenlism, but may be justifiably considered as a complementary standpoint to the realistic epistemology of Einstein, which is based on the notion of a mental construction which pictures reality. (shrink)

This book challenges the widespread view of Kierkegaard’s idiosyncratic and predominantly religious position on mimesis. -/- Taking mimesis as a crucial conceptual point of reference in reading Kierkegaard, this book offers a nuanced understanding of the relation between aesthetics and religion in his thought. Kaftanski shows how Kierkegaard's dialectical-existential reading of mimesis interlaces aesthetic and religious themes, including the familiar core concepts of imitation, repetition, and admiration as well as the newly arisen notions of affectivity, contagion, and crowd behavior. Kierkegaard’s (...) enduring relevance to the malaises of our own day is firmly established by his classic concern for the meaning of human life informed by reflective meditation on the mimeticorigins of the contemporary age.​ -/- Kierkegaard, Mimesis, and Modernity will be of interest to scholars and advanced students working on Kierkegaard, Continental philosophy, the history of aesthetics, and critical and religious studies. (shrink)

Kazimierz Twardowski attributed high cognitive value to introspection because he believed it plays a fundamental role in psychology, the primary philosophical discipline. He believed that basing philosophy on inner experience would allow it to obtain universal and justified results. Internal experience consists of perceiving one’s own mental facts; it is non-sensual and selfevident. Twardowski referred to introspection in his investigations in various ways, which is presented in the article.

Traditional martial arts continue to be interesting and inspiring to many people around the globe. Some of their contemporary adaptations attract enthusiasts for whom they are especially important. In this article, the author bases his observations on his own long-term participation. The analysis takes into account the influence of the perspectives of Jigoro Kano and several other creators of modern varieties of Japanese budo. It can be concluded that regular, even daily, practice—cultivating martial arts and internalizing its values—co-creates the lifestyle (...) of instructors and advanced students. (shrink)

During the last half of the twentieth century, legal philosophy (or legal theory or jurisprudence) has grown significantly. It is no longer the domain of a few isolated scholars in law and philosophy. Hundreds of scholars from diverse fields attend international meetings on the subject. In some universities, large lecture courses of five hundred students or more study it. The primary aim of the Law and Philosophy Library is to present some of the best original work on legal philosophy from (...) both the Anglo-American and European traditions. Not only does it help make some of the best work avail able to an international audience, but it also encourages increased awareness of, and interaction between, the two major traditions. The primary focus is on full-length scholarly monographs, although some edited volumes of original papers are also included. The Library editors are assisted by an Editorial Advisory Board of internationally renowed scholars. Legal philosophy should not be considered a narrowly circumscribed field. (shrink)