Implikatura skalarna jest bardzo powszechnym typem wnioskowania pragmatycznego, które polega na uznaniu przez odbiorcę za nieprawdziwe zdań zawierających terminy bardziej informatywne niż termin użyty przez mówcę, kiedy wszystkie te terminy można umieścić na jednej skali. Pierwsza część tekstu stanowi przegląd podstawowych teoretycznych podejść do implikatur skalarnych. Druga część oferuje krótki przegląd badań empirycznych na temat rozwoju implikatur skalarnych u dzieci. Ostatnia część jest bazującą na przykładzie implikatur skalarnych próbą refleksji nad wzajemnymi stosunkami między pragmatyką teoretyczną a eksperymentalną.

tom I. Między pragmatyką a semantyką -- tom 2. Między semantyką a epistemologią.

Interakcje na styku język-emocje pozostają w pragmatyce językoznawczej swoistego rodzaju „terra incognita”. Jednak emocje, postawy emocjonalne stanowią esencję codziennej komunikacji. Wydaje się więc, że zbadanie mechanizmów towarzyszących komunikowaniu i przetwarzaniu komunikatów wyrażających postawy emocjonalnie, szczególnie na poziomie mózg/umysł, pozwoli lepiej poznać i zrozumieć jak emocje i język wzajemnie na siebie oddziałują. W artykule omówiono interdyscyplinarną perspektywę badawczą jaką oferuje pragmatyka eksperymentalna i neuropragmatyka w badaniu interakcji towarzyszących komunikowaniu treści emocjonalnych za pomocą językowych środków wyrazu. Zarówno eksplicytne i implicytne, literalne (...) i nieliteralne środki komunikowania i rozumienia znaczeń niosących ładunek emocjonalny, w tym ironiczny, są przedmiotem analizy. W artykule podjęto próbę znalezienia odpowiedzi na zasadnicze pytanie o mechanizmy związane z komunikowaniem i przetwarzaniem znaczeń emocjonalnie nacechowanych. Szczególną uwagę skupiono na walencji emocjonalnej i jej roli w komunikowaniu i rozumieniu znaczeń ironicznych jako emocjonalnie nasączonych. (shrink)

Artykuł jest poświęcony „unikatowości” i „osobliwości” – zarówno jako terminom, które funkcjo­nują w ramach dyskursu teoretyczno-estetycznego, jak i wyrazom odgrywającym istotną rolę w języku potocznym. Poza kontekstem estetyki i filozoficznej refleksji nad sztuką są one powszechnie wykorzystywane przez podmioty realizujące zadania z zakresu polityki społeczno-kulturalnej do promowania wydarzeń, zjawisk i obiektów, mimo iż zarówno ich etymologia, semantyka oraz pragmatyka językowa wskazują, że są problematyczne. Mają bowiem w swoje definicje leksy­kalne wpisane wartościowanie, a także nabierają dodatkowej wartości oceniającej w różnych (...) kontekstach. Ponadto, bazując na słownikowych definicjach dostrzec można, że „unikatowość” i „osobliwość” są wyrazami funkcjonującymi w rodzinie semantycznej stwarzają­cej istotne ryzyko zatarcia znaczeń poszczególnych słów, czego efektem jest także niejedno­znaczność w estetyczno-normatywnej ocenie zjawisk opisywanych za pomocą „unikato­wości” i „oso­bliwości”, nawet jeśli ujmowane są ściślej, jako terminy naukowe funk­cjo­nujących w dyskursie teoretyczno-estetycznym. Analiza źródłosłowów, charakterystyka normatyw­nego potencjału „unikatowości” i „osobliwości” oraz wyrazów, które są im pokrewne, a także podkre­ślenie roli kontekstu, w jakim występują, zestawiona z podstawowym ich zna­czeniem w wy­branych językach nowożytnych, pozwoli uwidocznić kluczowe problemy językowe w doświad­czeniu potocznym, ale również wskazać istotne z punktu widzenia zagadnień specjalistycznych różnice terminologiczne. (shrink)

The purpose of the presented paper is to showcase the links between Hans-Hermann Hoppe’s libertarian argumentation ethics and Karl-Otto Apel’s transcendental pragmatics with a special reference to the consensus theory of truth proposed by the latter thinker. More specifically, the author contends that Hoppe’s theory is logically contingent on Apel’s views on truth in that some crucial gaps in Hoppe’s grounding of the so-called “a priori of communication and argumentation” are filled by Apel’s original arguments. Additionally, the paper provides a (...) case for interpreting Hoppe's ethics as a theory of rational conflict-freedom, which seems to cohere best with the transcendental-pragmatist approach. Finally, the author offers a few remarks on how the most common objections against Hoppe's theory can be overcome on the basis of the transcendental pragmatics and the conflict-freedom principle. (shrink)

The purpose of this article is to propose a synthesis of Jacques Poulain's philosophical reflection on language and its importance for human being and for the society. To do this, we begin with presenting what Poulain has constantly established in the light of anthropobiological knowledge in his various works by showing that the child does not directly enter the world through senses or action, but through language and that it cannot enter the world and become a subject able to think (...) and act in isolation, but necessarily through the intermediary of a Third of speech. The same goes for the author at the institutional level, since man, as a being of language, has only been able to transform himself indirectly, through the intermediary of this Third of speech, which first took the form of the gods, then by making the detour of the judgment. Today, as Poulain argues in polemic with Jürgen Habermas, there can be no other basis for global communication than transcultural linguistic understanding, ie. language constitutes the space where man can be recognized, exercise judgment and strive for harmony with others. (shrink)

In this paper I try to consider the question of understanding as a special mental capacity in the light of the neuroscientific approach and the philosophical tradition. I assert that it is not sufficient to explain the process of understanding on the subpersonal level. The understanding has several dimensions that are revealed only in the aspect of interpretation, communication and social interaction. This kind of understanding implies the meta-representational knowledge, which we wanted to present on the example of rational and (...) hermeneutic thinking. It should be clear that in these cases, the reduction of holistic higher mental states gathered in the form of the mind theory to the neuronal level is not possible. (shrink)

Pogląd standardowy jest taki, że semantyka formalna stosuje się do języka naturalnego tylko w bardzo ograniczonym stopniu. Powodem tego stanu rzeczy jest nieunikniona nieokreśloność mowy potocznej polegająca m. in. na wieloznaczno- ściach, nieostrości czy tolerancji składniowej, a także obecności kontekstów intensjonalnych, co skutkuje limitacjami zasady kompozycjonalności. Ponadto konwersacja potoczna korzysta z rozmaitych reguł, np. reguł Grice’a, które wykraczają poza formalizm logiczny. W konsekwencji język naturalny nie podlega pełnej formalizacji. Z drugiej strony, jeśli L jest językiem formalnym, to metajęzyk ML, w (...) którym ten pierwszy jest opisywany, musi być częściowo nieformalny – zawiera np. terminy zwykłej matematyki, w szczególności teorii mnogości. Nawet jeśli, np. dzięki technice arytmetyzacji, ML daje się przedstawić w L, tego rodzaju reprezentacja jest tylko lokalna. W gruncie rzeczy pogląd taki można wyprowadzić z pewnych uwag Tarskiego o roli języka naturalnego. Zwykle przyjmuje się, że tzw. uniwersalność języka potocznego jest źródłem kłopotów związanych z antynomiami. Tak jest oczywiście i okoliczność ta wymaga pewnej „sanacji”, np. postaci odróżnienia stopni języka. Jednakże nawet usunięcie antynomii w taki lub inny sposób nie zmienia faktu, że to, co nieformalne ma priorytet wobec tego, co formalne. W konsekwencji także semantyka formalna ma także swoje ograniczenia w odniesieniu do języków sformalizowanych. (shrink)