Artykuł przedstawia Deborę Vogel jako jedną z najważniejszych krytyczek i teoretyczek sztuki lat trzydziestych XX wieku. Po polsku oraz w jidysz stworzyła ona system, w którym sztuka jawi się jako poetycko-programowa reakcja na rzeczywistość. Jest ona elitarna, ale też ściśle związana z codziennością. Jest niezbędna dla życia, ale też jest „samym życiem”, w sensie banalnej i wiecznej ballady. Za tą konstrukcją myślową kryje się malarstwo Marca Chagalla. To na przykładzie jego obrazów Vogel dowodzi głównej tezy awangardy o jedności formy (...) i treści. Na tożsamość życia i sztuki Vogel spogląda przez pryzmat aktualności rozumianej nie jako manifestowanie poglądów politycznych, lecz jako konstruowanie rzeczywistości w dziele sztuki. Punktem wyjścia jest dla lwowskiej intelektualistki estetyka Hegla, od której stopniowo przesuwa się ku dialektyce materialistycznej, rozwijając m. in. tezy Lu Märten, pionierki estetyki marksistowskiej. Poetyka życia oraz koncepcje sztuki były u Vogel szeroko zakorzenione w filozofii, m.in. w teorii subiektywnego postrzegania Jakoba von Uexkülla. W artykule omówiona zostaje jego koncepcja koła funkcjonalnego, jak i mająca duży wpływ na artystów awangardowych teza, iż rzeczywistość stanowi dla indywiduum wyłącznie konstrukcję własnych doznań zmysłowych. Na koniec stawiane są pytania dotyczące znaczenia myśli Bergsona i Simmla dla rozumienia sztuki w ujęciu proponowanym przez Deborę Vogel. (shrink)

Niniejszy artykuł dotyczy problemu egzystencjalnej komunikacji w sztuce i literaturze. Problemu, który został przedstawiony i zanalizowany w oparciu o klasyczne teksty S. Kierkegaarda, G.W.F. Hegla, F.W.J. Schellinga, z odniesieniem do polskich klasyków estetyki, choćby R. Ingardena, W. Tatarkiewicza czy St. Ossowskiego. W artykule nie zabrakło także stałych odniesień do takich postaci, jak Don Juan Mozarta, Faust Goethego oraz sędzia Wilhelm Kierkegaarda. Taki dobór autorów, jak i literackich postaci, pozwolił na zderzenie dwóch punktów widzenia na kwestię komunikacji – subiektywnej i obiektywnej. (...) Dzięki temu stało się możliwe udzielenie odpowiedzi na pytanie o możliwość komunikacji w chwili, gdy przedmiot komunikacji nie jest w pełni osiągalny. Odpowiedzi, którą było zrozumienie natury i funkcji, jaką ma do spełnienia sztuka i literatura. A co dało się ostatecznie streścić w formułach, iż sztuka naśladuje życie, lecz nim nie jest, a także, że przeżycie estetyczne, podobnie jak każde inne egzystencjalne przeżycie, da się jedynie w niewielkiej mierze wyrazić słowami. Prawda artysty wymyka się bowiem konceptualizmowi filozoficznemu, a możliwość egzystencjalnej komunikacji skłania go, by wyrażał siebie w obliczu najtrudniejszych pytań, jakie stawia mu los. Pytań o jego własne przeznaczenie i sens twórczości. Tak oto twórca, dla którego jego własne życie jest dziełem sztuki bądź artysta dokonujący wyboru języka znaków, zawsze wyrażają jakieś przesłanie. Zarówno to wzniosłe, jak i najbardziej prozaiczne, które karmi się zafascynowaniem powszednią egzystencją. Biorąc pod uwagę powyższy kontekst, treść artykułu sugeruje, że egzystencjalizacja poznania, która skupia uwagę na subiektywnej, podmiotowej percepcji świata, jest najwłaściwszym sposobem zbliżenia się do samego twórcy, jak i jego artystycznej aktywności. Rzecz jasna, odpowiada to długiej tradycji myślenia egzystencjalnego i możliwości wykorzystania metody egzystencjalnej komunikacji. (shrink)

t. 1. Ocalenie przez sztukę.--t. 2. Kreatywne funkcje sztuki.

Mysticism and life. Religious relationship in Michel Henry’s phenomenologyThis article discusses the concept of mysticism in the phenomenology of Michel Henry, which involves the relationship of life and the living, as set against two opposing views on the connection of life to the living: Arthur Schopenhauer’s naturalistic philosophy of life and the religious doctrine of Master Eckhart. In the first approach, life is identical with the will to live, a natural force inherent to everything that is alive. In the other (...) one, life is identified with the Christian God, encompassing all individual livings and constituting the foundation for all creation existing out of him. Hermeneutic analyses carried out in the article consider those texts by Michel Henry which comment on the works of Master Eckhart and Schopenhauer and provide for his own interpretations of them. They aim to show that Henry’s thought involves the religious understanding of mysticism as pertaining to the connection of life and the living identified with the relationship of God and humans. Moreover, the mysticism of life should be distinguished from Schopenhauer’s naturalistic metaphysics of life, while its main inspiration are the Christian teachings of Master Eckhart, therefore the former may be considered as one of the interpretations of the latter. Irrespective of its Christian background, Henry’s thought can be also of interest to non‑Christians, as it presents a way of accessing life through the experience of a living body underlying self‑affectivity, largely forgotten in modern times but which can be revived by communing with art, because aesthetic experience is one of the forms of feeling one’s own being. In Henry’s thought, aesthetics, ethics and religion are closely interrelated, providing an effective remedy for the contemporary cultural crisis. (shrink)

John Barker’s beautiful paper was full of elegant arguments against my view that mathematical proofs cannot really be beautiful or elegant, except in a metaphorical sense. The same is true of Barker’s impressive paper if I am right! On first and second readings, I was almost ready to wave a white flat of surrenderhis arguments, positive and negative, seemed unassailable. I contemplated a brief, if unsporting, “I agree” response. Nevertheless, I think I can offer something in reply.

In the article I analyse the phenomenological possibilities of sanctioning a religious revelation through the experience of art. First, I present the context for reflections on the religious dimension of art on the grounds of contemporary phenomenological research. Next, I analyse the main methodological problems within the research area under consideration. I also propose an interdisciplinary approach to the issue of art and revelation, which allows for a complementary presentation of this complex research problem at the intersection of aesthetics, phenomenology, (...) philosophy of religion and theology. (shrink)

In Polish philosophical aesthetics Karol Tarnowski’s considerations about art reflect transformations that occurred in phenomenology – particularly French – in the second half of the 20th century. Religious thinking combined with the scholastic tradition and the classical doctrine of transcendentals turn out to be similar in many aspects, but still not identical with Jean-Luc Marion’s phenomenology of donation and Michel Henry’s nonintentional phenomenology of invisible life. The aesthetic views of Karol Tarnowski, an outstanding philosopher of religion and pianist himself, can (...) be found in scattered texts whose main subject matter is not always art. This is why the article aims at a synthetic presentation of this particular reflection in the context of current debates around phenomenology. (shrink)

Das Buch über J. Mirewicz wurde von Slawomir Szczyrba, einem Lehrbeauftragten des Priesterseminars in Łódź, als Doktorarbeit unter der Leitung von Professor Bischof B. Bejze verfaßt. Szczyrba rechnet seine Arbeit der religionsphilosophischen Werken zu. Er will die These nachweisen, daß die Stellung des Menschen gegenüber Gott einen bedeutenden Einfluß auf sein Wertsystem und, in weiterer Folge, auf sein moralisches Benehmen hat. Derselben Meinung war auch Mirewicz. In Hinsicht auf die ethische Implikationen der Bejahung Gottes gehört das Hauptthema der vielartigen Tätigkeiten (...) Mirewicz's zu der immerwährend aktuellen und offenstehenden Frage nach der Selbständigkeit der Ethik. (shrink)

Łódź that has never had significant literary tradition, reached a few interesting debuts of young artists during the dramatic years of the war. Tuwim siblings should be named among them, along with Aleksander Kraśniański and Mieczysław Braun. Multi-ethnicity of Lodz resulted in a diverse view on the ongoing conflict, which found its echo in the work of local writers. In their works we find descriptions of both the drama of everyday life as well as questions about the meaning of the (...) war and the future of the reborn state. Since there was problem with publishing books, the local newspaper publishes gave enormous contribution to the development of local literature by publishing the work of young artists on its pages. (shrink)