Aksjologia muzyki: systemowy irracjonalizm w ocenach wykonań muzycznych Praca licencjacka

Aksjologia muzyki: systemowy irracjonalizm w ocenach wykonań muzycznych

The Axiology of Music: Systemic irrationality in judging the performance of music

Praca opiera się na założeniu, że oceny estetyczne mają irracjonalny charakter. Jury i eksperci muzyki często udostępniają nam opis swoich przeżyć oraz oceny i tym samym wyznaczają standardy piękna i umiejętności. Oceny te mają aksjonormatywny charakter. Można je badać analizując wypowiedzi, które opisują subiektywne i jednostkowe przeżycia jako uzasadnienia osądu, czyli poprzez metody heterofenomenologii - proponowane przez Daniela Dennetta - jak również poprzez analizę błędów poznawczych w myśleniu. Jednocześnie irracjonalizm ten jest raczej systemowy aniżeli arbitralny, czyli irracjonalne oceny są powtarzalne i przewidywalne. Zawężając problematykę do zagadnienia decyzji, omawiam koncepcje dotyczące rozstrzygnięcia piękna dzieł muzycznych – a ściślej: kryteriów oceny medium przekazywania utworów, jakim jest wykonawca. Korzystam z dorobku nurtu ekonomii behawioralnej, w ramach którego zakłada się, że człowiek jest irracjonalnym zwierzęciem. W tym kontekście niniejsza praca jest próbą zarysowania analogicznej „estetyki behawioralnej” na przykładzie muzyki.

This paper assumes that aesthetic judgements are irrational in nature. Judges and music experts often provide us with a description of their experiences as well as assessments, and thus set standards for beauty and skill. These assessments have an axionormative character. They can be evaluated by analyzing the statements made which describe the subjective and individual experiences that justify the judgment, or with the methods of heterophenomenology - proposed by Daniel Dennett - as well as through an analysis of cognitive biases in thinking. At the same time, irrationalism is systemic rather than arbitrary or irrational assessments are repetitive and predictable. Narrowing the issues to the problem of decision making, I discuss ideas on resolving the beauty of musical works - or more precisely criteria for assessing the medium for the work, which is the performer. I use results from behavioral economics, according to which man is an irrational animal. In this context, this paper is an attempt to draw a similar discipline of "behavioral aesthetics" in music.

irracjonalność, oceny wykonań muzycznych, ekonomia behawioralna, estetyka behawioralna, wpływ muzyki na człowieka, relatywizm kulturowy, relatywizm sytuacyjny, heterofenomenologia, przestrzeń aksjonormatywna, uwarunkowania, muzyka, estetyka.

irrationality, evaluating music performance, behavioral economics, behavioral aesthetics, effect of music on man, cultural relativism, situational relativism, heterophenomenology, axio-normative area, conditioning, music, aesthetics.