Skip to content
Licensed Unlicensed Requires Authentication Published by De Gruyter (A) November 8, 2014

Transmisión indirecta en un compendio altomedieval de toxicología: extractos de la Medicina Plinii, fragmentos desconocidos de Dioscórides B, y una nueva versión del capítulo sobre la hierba basilisca

  • María Teresa Santamaría Hernández EMAIL logo
From the journal Philologus

Abstract

This article analyses three chapters of an early medieval compendium of toxicology preserved in the manuscript Vendôme, Bibliothèque Municipale, 109 (11th century) and, with variants, in the Liber de Venenis of Sante Ardoini (Venetiis, 1492). These chapters were composed from extracts of late antique medical texts: one derives from the Medicina Plinii and provides readings different from the transmitted ones; another extract is from the ancient Latin translation of Dioscorides known as B, and contains hitherto unknown fragments of this translation; finally, the compendium ends with an adapted version of the chapter on the herb ‘basilisca’ transmitted in the Herbarium of Pseudo-Apuleius, which presents new variants and an additional fragment on harvesting the plant, and provides information that makes possible a textual emendation of that work.

Bibliografía

Aetii medici graeci contractae ex veteribus medicinae tetrabiblos, hoc est, quaternio, siue libri uniuersales quatuor ... per Ianum Cornarium Medicum Physicum Latine conscripti, Lugduni, ex officina Godefridi et Marcelli Beringorum fratrum, 1549.Search in Google Scholar

J. André, Remarques sur la traduction des mots grecs dans les textes médicaux du Vème siècle: (Cassius Félix et Caelius Aurélianus), RPh 37.1, 1963, 47–67.Search in Google Scholar

S. Ardoini, Liber de uenenis, Venetiis 1492.Search in Google Scholar

A. Beccaria, I codici di medicina del periodo presalernitano (secoli IX, X e XI), Roma 1956.Search in Google Scholar

M. Cronier, Le Dioscoride alphabétique latin et les traductions latines du De materia medica, en: D. Langslow/B. Maire (eds.), Body, Disease and Treatment in a Changing World: Latin Texts and Contexts in Ancient and Medieval Medicine (Proceedings of the IX International Conference «Ancient Latin Medical Texts», University of Manchester, 5th-8th September 2007), Lausanne 2010, 189–200.Search in Google Scholar

M. C. Díaz y Díaz, Los capítulos sobre los metales de las Etimologías de Isidoro de Sevilla: Ensayo de edición crítica, con traducción y notas, VI Congreso Internacional de Minería: La minería hispana e iberoamericana. Contribución a su investigación histórica. Estudios, fuentes, bibliografía, vol. 7, León 1970.Search in Google Scholar

Dyascorides quem Petrus Paduanensis legendo correxit, Colle 1478.Search in Google Scholar

V. de Donato, Ardoini (Arduino, Arduini), Sante, Dizionario Biografico degli Italiani 4, Roma 1962.Search in Google Scholar

A. Delatte, Herbarius, Liège/Paris 1938.Search in Google Scholar

J. Feáns Landeira (ed.), Isidoro de Sevilla, Etimologías, Libro XVI: De las piedras y los metales, Paris 2011.Search in Google Scholar

A. Ferraces Rodríguez, De Dioscórides y Faventino a Isidoro de Sevilla: el capítulo De argento (XVI 19) de las Etimologías, Euphrosyne 26, 1998, 95–108.10.1484/J.EUPHR.5.125700Search in Google Scholar

–, Estudios sobre textos latinos de fitoterapia entre la Antigüedad tardía y la Alta Edad Media, La Coruña 1999, 318–319.Search in Google Scholar

K.-D. Fischer (ed.), Pelagonii Ars veterinaria, Leipzig 1980.Search in Google Scholar

–, Physica Plinii, Lexikon des Mittelalters 6, München 1993, 2111.Search in Google Scholar

–, Bibliographie des textes médicaux latins. Antiquité et Haut Moyen Âge, Premier Supplément, 1986–1999, Saint-Étienne 2000.Search in Google Scholar

–/F. Kudlien, Medicina Plinii, en: R. Herzog (ed.), Nouvelle histoire de la littérature latine, 5: Restauration et renouveau (284–374), Turnhout 1993, 84–87.Search in Google Scholar

–/S. Sconocchia, Nuovi excerpta scriboniani tra Tardo Antico e Medioevo, RFIC 136. 3, 2008, 267–311.Search in Google Scholar

I. L. Heiberg (ed.), Pauli Aeginetae Epitomae medicae libri VII, CMG IX.2 (libri V-VII), Lipsiae/Berolini 1924.Search in Google Scholar

R. Heim, Incantamenta magica Graeca Latina, Lipsiae 1892.Search in Google Scholar

G. Helmreich (ed.), Scribonii Largi Conpositiones, Lipsiae 1887.Search in Google Scholar

E. Howald/H. E. Sigerist (eds.), Antonii Musae de herba vettonica liber. Pseudo Apulei Herbarius. Anonymi de taxone liber. Sexti Placiti liber medicinae ex animalibus, CML IV, Lipsiae/Berolini 1927.Search in Google Scholar

F. W. T. Hunger (ed.), The Herbal of Pseudo-Apuleius from the ninth-century manuscript in the Abbey of Monte Cassino [codex Casinensis 97] together with the first printed edition of Joh. Phil. de Lignamine [Editio Princeps Romae 1481], Leyden 1935.Search in Google Scholar

J.-M. Jacques (ed.), Nicandre. Oeuvres. Tome III: Les Alexipharmaques. Lieux parallèles du livre XIII des Iatrica d’Aetius, Paris 2007.Search in Google Scholar

H. Koebert, De Pseudo-Apulei herbarum medicaminibus, Baruthi 1888.Search in Google Scholar

W. M. Lindsay (ed.), Isidori Hispalensis episcopi Etymologiarum siue Originum libri XX, Oxford 1911.Search in Google Scholar

E. Löfstedt, Late Latin, Oslo 1959.Search in Google Scholar

Medicina Antiqua. Codex Vindobonensis 93 der Österreichischen Nationalbibliothek, Codices Selecti 27, Graz 1971; Ch. H. Talbot, F. Unterkircher, Kommentarband, Graz 1972.Search in Google Scholar

Mittellateinisches Wörterbuch bis zum ausgehenden 13. Jahrhundert, München 1967-.Search in Google Scholar

A. Önnerfors (ed.), Plinii Secundi lunioris qui feruntur De medicina libri tres, CML III, Berlin 1964.Search in Google Scholar

I. Raeder (ed.), Oribasii Collectionum medicarum reliquiae IV libros XLIX-L, libros incertos, eclogas medicamentorum, indicem continens, CMG VI 2.2, Lipsiae/Berolini 1933.Search in Google Scholar

V. Rose (ed.), Plinii Secundi quae fertur una cum Gargilii Martialis medicina, Lipsiae 1875.Search in Google Scholar

G. Sabbah/P.-P. Corsetti/K.-D. Fischer (eds.), Bibliographie des textes médicaux latins. Antiquité et Haut Moyen Âge, Saint-Étienne 1987.Search in Google Scholar

Ma T. Santamaría Hernández, La toxicología en los textos médicos latinos de la Antigüedad, en: A. Ferraces Rodríguez (ed.), Tradición griega y textos médicos latinos en el período presalernitano. Actas del VIII Coloquio Internacional ‘Textos médicos latinos antiguos’ (La Coruña, 2–4 de septiembre de 2004), La Coruña 2007, 289–316.Search in Google Scholar

–, La tradición de la toxicología grecolatina en el Herbario de Ps. Apuleyo: el capítulo sobre la hierba basilisca, en: A. Ferraces Rodríguez (ed.), Fito-zooterapia antigua y altomedieval: textos y doctrinas, La Coruña 2009, 97–119.Search in Google Scholar

S. Sconocchia (ed.), Scriboni Largi Compositiones, Lipsiae 1983.Search in Google Scholar

G. Schmitz (ed.), Physicae quae fertur Plinii Florentino Pragensis liber tertius (Lateinische Sprache und Literatur des Mittelalters 24), Frankfurt am Main 1988.Search in Google Scholar

L. Spengel, Classisches Mittel für langes Leben, Philologus 21, 1864, 119–122.10.1524/phil.1864.21.14.119Search in Google Scholar

– (ed.), Ps.Dioscurides, Περὶ δηλητηρίων φαρμάκων καὶ τῆς αὐτῶν προφυλακῆς καὶ θεραπείας. Περὶ ἰοβόλων ἐν ᾧ καὶ περὶ λυσσῶντος κυνός, en: C. G. Kühn (ed.), Medicorum Graecorum opera quae exstant 26.2, Lipsiae 1830, 1–91.Search in Google Scholar

H. Stadler, Dioscorides Longobardus (Cod. Lat. Monacensis 337), RomForsch 13, 1902, 161–243.Search in Google Scholar

U. Stoll (ed.), Das ‘Lorscher Arzneibuch’. Ein medizinisches Kompendium des 8. Jahrhunderts (Codex Bambergensis medicinalis 1). Text, Übersetzung und Fachglossar (= Sudhoffs Archiv Beihefte 28), Stuttgart 1992.Search in Google Scholar

P. Stotz, Handbuch zur lateinischen Sprache des Mittelalters 4: Formenlehre, Syntax und Stilistik, München 1998.Search in Google Scholar

M. Wellmann (ed.), Pedanii Dioscuridis Anazarbei De materia medica libri quinque; Dioscuridis liber de simplicibus, 3 vols., Hildesheim 1999 (= Berlin 1906–1914).Search in Google Scholar

E. Wickersheimer, Les manuscrits latins de médecine du Haut Moyen Âge dans les bibliothèques de France, Paris 1966.Search in Google Scholar

H. Zotter, Antike Medizin. Die medizinische Sammelhandschrift Cod. Vindobonensis 93 in lateinischer und deutscher Sprache, Graz 1980.Search in Google Scholar

Search in Google Scholar

Search in Google Scholar

Search in Google Scholar

Published Online: 2014-11-8
Published in Print: 2014-11-1

© 2014 Walter de Gruyter GmbH, Berlin/München/Boston

Downloaded on 12.6.2024 from https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/phil-2014-0021/html
Scroll to top button