Abstract

Er zijn twee domeinen in de traditie van het Europese humanisme, dat van de democratie en dat van kunst, literatuur, filosofie en dergelijke. Alexis de Tocqueville geeft in zijn boek over de democratie in Amerika middelen aan om degeneratie van de democratie tot een zacht democratisch despotisme te voorkomen. Tot die middelen behoren bestuurlijke decentralisatie en het invoeren van kleinschalige organisatievormen. Een ander middel zijn bijvoorbeeld nationale debatten en het activeren van een partijsysteem ten tijde van grote nationale bedreigingen. Het is van belang naast werk en spel ruimte te scheppen voor vrije tijd, tijd die vrij is voor kunst, literatuur, filosofie en dergelijke.