Abstract

Although the question of relationship between basic concepts of traditional ontology and central concepts of fundamental ontology is not a topic which is systematically dealt with in Being and Time, it is obvious that some of the theses which are crucial not only for Heidegger's interpretation of philosophical tradition, but also for the whole project of fundamental ontology, concern this 'conceptual scheme'. In fact, the backbone of Heidegger's critical confrontation with dominant philosophical conceptions is the question of relationship between the concept of 'substance' and the concept of 'Being', i.e. the discussion of philosophical doctrines in which 'Being' is reduced to 'substance'. Besides this context, which concerns the ontological problematics in the strict sense, it is possible to show that the refutation of the basic categories of traditional ontology is an issue which has a decisive role in more concrete phases of the realization of the project of fundamental ontology. This is especially confirmed in Heidegger's discussion of the concept of 'Being-There'. The interpretation of Heidegger's treatment of the relationship between the concepts of 'Being-there', 'existence' and 'existentials' on the one hand, and the concepts of 'substance', 'essence' and 'categories' on the other, shows that one of Heidegger's basic theses is that a transformation of concepts of traditional ontology is necessary for an appropriate understanding of human being. Iako pitanje odnosa izmedju temeljnih pojmova tradicionalne ontologije i centralnih pojmova fundamentalne ontologije nije tema koja je sistematicno obradjena u Bitku i vremenu, evidentno je da se neke od teza koje su kljucne ne samo za Hajdegerov odnos prema filozofskoj tradiciji, vec i za celokupan projekat fundamentalne ontologije, ticu suceljavanja pomenutih 'pojmovnih aparatura'. Naime, okosnicu u Hajdegerovom distanciranju od nasledjenih filozofskih koncepcija cini upravo propitivanje odnosa izmedju pojma 'supstancija' i pojma 'bitak', odnosno, osporavanje filozofskih ucenja u kojima se pojam 'bitak' svodi na pojam 'supstancija'. 'Destrukcija' tradicionalne ontologije, kao interpretativni model kojim Hajdeger pristupa filozofskoj povesnoj predaji, postavljena je kao problematizovanje nasledjenog poimanja bitka kao 'supstancije', nasuprot kojem se razvija fundamentalnoontolosko razmatranje 'problema bitka'. Pored naznacenog konteksta, u kome je rec o ontoloskoj problematici u uzem smislu, moguce je pokazati da je osporavanje temeljnih kategorija tradicionalne ontologije tema koja ima odlucujucu ulogu i u konkretnijim etapama realizacije projekta fundamentalne ontologije. Prethodno se posebno potvrdjuje u Hajdegerovoj tematizaciji pojma 'tubitak'. Sagledavanjem Hajdegerovih izvodjenja u kojima se razmatra veza izmedju pojmova 'tubitak', 'egzistencija' i 'egzistencijalije', sa jedne strane, i pojmova 'supstancija', 'sustina' i 'kategorije', sa druge, i procenjuje merodavnost navedenih pojmova tradicionalne ontologije u izlaganju ljudskog bitka, dolazi se do uvida da Hajdeger polazi od teze prema kojoj je u svrhu dosezanja izvornog razumevanja coveka nuzno izvrsiti prevrat u pojmovnosti tradicionalne ontologije.