Abstract

Με την ανακοίνωση αυτή εξετάζω την παρουσία του Spinoza στο έργο του Ψαλίδα Ἀληθής εὐδαιμονία του 1791. Ο σκοπός μου δεν είναι μόνο μία έρευνα πάνω στις πηγές, αλλά η μελέτη της λειτουργίας και της υφής των αναφορών στο έργο Ethica ordine geometrico demonstrata του 1677 του Spinoza. Κατά τον φθίνοντα δεκατοόγδοο αιώνα ο Spinoza εθεωρείτο, του-λάχιστον από μεταφυσικής απόψεως, ένας από τους πιό σκληρούς εχθρούς της χριστιανοσύνης. Η παρουσία του λοιπόν στο έργο Ἀληθής εὐδαιμονία του Ψαλίδα, γραμμένο για το ορθόδοξο κοινό των Βαλκανίων, είναι σημαντική σαν μέσο διάδοσης και κριτικής ορισμένων αντιλήψεων από την πλευρά του συγγραφέα. Το κείμενο θέτει δύο βασικά ερευνητικά ζητήματα: πρώτο, της φιλοσοφικής τοποθέτησης του Spinoza στους κριτικούς της Αποκάλυψης, δεύτερο, το ρόλο αυτών των αναλύσεων στη φιλοσοφία του έργου Ἀληθής εὐδαιμονία. Η ερμηνεία προσπαθεί, μέσω αυτής της ανάλυσης, να διερευνήσει το πρόβλημα της μεταφυσικής και θρησκευτικής κατάταξης του έργου του Ψαλίδα στο πανόραμα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, που έχει απασχολή-σει διάφορους ερευνητές και μεταξύ αυτών τον Κονδύλη και τον Νούτσο.