Abstract

Bu araştırmanın amacı; Cumhuriyet Dönemi ilköğretim ikinci kademe Türkçe dersi programlarında yer alan değerleri incelemektir. 1924 ile 2013 yılları arasında orta kademe için kullanılan Türkçe dersi öğretim programları incelenmiştir. Araştırma verileri Yaman'ın 62 maddeden oluşan "Ders Kitaplarındaki Değerler Formu " dikkate alınarak elde edilmiştir. Formda değerler estetik, teorik, iktisadi, siyasi, sosyal ve dini değerler olmak üzere altı grupta toplanmıştır. Verilerin işlenmesinde doküman incelemesi kullanılmış, veriler içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Bu araştırmanın sonucunda Türkçe programlarında en çok sosyal değerlere vurgu yapıldığı ortaya çıkmıştır. Tüm programlarda edebi metinler, estetik değerlerin kazandırılmasında en önemli araç olarak karşımıza çıkmaktadır. 2006 Türkçe Dersi programıyla estetik değerlerin sadece edebi metinler ile ele alınamayacağı fikri ön plana çıkmış; sürekli değişen ve gelişen teknolojinin etkisinin de göz önünde bulundurulması gerekliliği vurgulanmıştır. Siyasi değerler, dönemin özellikleri de göz önünde bulundurularak Türkçe dersi programlarına yansıtılmış, günümüze gelene kadar ise özellikle 2006 İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı'nda siyasi değerler evrensel bir boyutta ele alınmıştır. Teorik değerlerin yapılandırmacı yaklaşımın da etkisiyle 2006 programında ayrıntılı bir biçimde ele alındığı ve bu değerlerin sistematik olarak programa yansıtıldığı görülmüştür. Etkinlik temelli ve öğrenci merkezli yaklaşımın temel dil becerilerinin kazandırılmasında en önemli faktör olarak kendini göstermesi ile birlikte teorik değerler, 2006 programı ile ulaşılması beklenen temel becerilerin belirlenmesinde en önemli etken olarak karşımıza çıkmasına sebep olmuştur. Bütün programlarda dini ve iktisadi değerlere diğer değerlere oranla daha az yer verildiği görülmüştür. Araştırmanın bulguları literatür ışığında yorumlanmış ve birtakım öneriler getirilmiştir.