Abstract

Profesor Ija Lazari‑Pawłowska wysoko ceniła filozofię Gandhiego, poświęciła mu interesującą książkę i zalecała, by metody powstrzymania się od przemocy stosować w rozmaitych kulturach i we wszystkich konfliktach politycznych i społecznych. Jej podejście do filozofii Gandhiego i własnych rekomendacji etycznych cechowała wieloaspektowość lub ujęcie „pakietowe”. Uznawała za wiarygodne tylko takie propozycje, w których znajdowała realistyczne uznanie dla rozpowszechnionych społecznie postaw, jakąś koncepcję porządku prawnego oraz pewną filozofię moralną. To podejście łączyło w sobie praktycyzm moralny i absolutyzm etyczny. Autora interesuje, czy to „pakietowe” podejście daje się pogodzić z uznawanym przez prof. Lazari‑Pawłowską absolutyzmem moralnym. By to ustalić, porównuje ahimsę z asabijją – czyli hinduskie odrzucenie przemocy z arabską koncepcją wsparcia wspólnotowego. Jego zdaniem bezstronne porównanie tych dwóch propozycji normatywnych jest możliwe i da się wykonać bez popełnienie błędnego koła, czyli bez milczącego założenia wyższości jednej z nich. Autor argumentuje, że do tego celu Lazari‑Pawłowska stosowała kryterium, które można scharakteryzować jako „maksimum uprawnień i minimum przemocy”.