Abstract

Karl Marx, diyalektik özdekçi felsefesini Alman İdealizminden öncelikle Feuerbach ve Hegel’in eleştirel felsefelerinden yararlanarak oluşturur. Marx, önce Hegel’e karşı Feuerbach’ın özdekçi Hegel eleştirisinden yararlanır, daha sonra soyut ve metafizik bulduğu Feuerbach’ın özcü ve hümanist özdekçiliğinin eksik yanlarını Hegel’in somut tarihsel ve toplumsal diyalektik felsefesi aracılığıyla düzeltmeye çalışır. Marx’ın diyalektik özdekçi felsefesi hem Feuerbachçı köktenci din eleştirisinden hem de Hegelci diyalektik içkin eleştiri geleneğinden etkilenir. Marx, Feuerbachçı ve Hegelci eleştirel felsefeyi birbirine karşı kullanır. Böylece, Hegel’in diyalektiğine uygun bir biçimde Marx, her iki felsefenin basit bir uzlaşım ya da bireşimini gerçekleştirmekle yetinmez, diyalektik bir olumsuzlamayla, özgün bir felsefe geliştirmek için onların eleştirel felsefelerinin olumlu özelliklerini koruyarak aşar. Bu makale de Marx’ın, Feuerbach’ın Hegel’in saltık idealist felsefesini eleştirirken “ters çevirme” olarak adlandırılan yöntemini, sadece Hegel’e karşı onun diyalektiğini ayakları üzerine oturtmak için kullanmakla kalmadığı, aynı zamanda bu yöntemi Hegel felsefesinden destek alarak Feuerbach’ın metafizik özdekçiliğine de uyguladığı gösterilmeye çalışacaktır.