Abstract

Hoe moet een democratie omgaan met antidemocraten, wat zijn de bedreigingen van de democratie, en hoe moeten die bedreigingen begrepen worden? Deze vragen staan centraal in het debat over weerbare democratie. Een discussie die aan actualiteit wint door de bedreigingen van religieus extremisme enerzijds en antirechtsstatelijke politieke partijen anderzijds. In dit artikel willen wij aantonen dat het debat over weerbare democratie verdiept kan worden door bestudering van het werk van Claude Lefort en Karl Popper. Het artikel is dan ook niet zozeer een studie van het werk van Lefort en Popper als zodanig, maar in de eerste plaats een bijdrage aan de politiek-filosofische theorievorming over weerbare democratie. We bespreken de elementen in het werk van Lefort en Popper die voor de weerbare democratie relevant zijn. We betogen ten eerste dat zowel Lefort als Popper, om verschillende redenen, zich niet voetstoots laten uitleggen als weerbare democratiedenkers. Ten tweede, dat er, desondanks, in hun werk vruchtbare argumenten voor een weerbare democratie gevonden kunnen worden. En, ten derde, dat het denken van Lefort en Popper belangrijke lessen biedt die de theorie van weerbare democratie kunnen verdiepen. De belangrijkste les in het geval van Lefort is: aandacht voor democratie als samenlevingsvorm, en niet louter als institutie, en daarmee een beter begrip van hoe ons ‘democratisch-zijn’ kan uitmonden in democratische zelfvernietiging. Het denken van Popper kan daarentegen juist de ontsporingen binnen democratische instituties, of breder: het democratische debat, verhelderen. Tot slot probeert dit artikel ook een bescheiden aanzet te zijn tot een nadere bestudering van de samenhang in het werk van twee denkers die doorgaans in isolement bestudeerd worden.