Paul de Grauwe gaat in op de mogelijkheden die de Brexit biedt voor het Europese project. Eerst beschrijft hij kort wat precies de Britse inzet was toen ze het lidmaatschap van de Europese Unie tot onderwerp van een referendum opwierpen. Het was de Britten om de zeggenschap over hun geld, wetten en grenzen te doen. Als ze op die inzet niet willen toegeven dan is in de onderhandelingen alleen een ‘harde’ Brexit mogelijk, waarbij ze net al elk ander land binnen (...) het kader van de Wereldhandelsorganisatie tot een vergelijk moeten komen met Europa op tal van punten. Willen ze toegang tot de Europese markt aan de huidige voorwaarden behouden, dan zullen ze net als Noorwegen een heleboel macht aan Europa moeten laten, maar zonder inspraak. Voor de Europese Unie biedt de Brexit eigenlijk ook veel mogelijkheden om nu eens echt uit de institutionele crisis te geraken waar ze nu al een aantal jaar in verzeild is geraakt. Het VK heeft immers altijd aan de Europese kar gehangen. De Britten participeerden op tal van domeinen juist om het continent niet te machtig te maken, om Europa verdeeld te houden. Zonder het VK kan de Unie eindelijk verdiepen. (shrink)

Hoe moet een democratie omgaan met antidemocraten, wat zijn de bedreigingen van de democratie, en hoe moeten die bedreigingen begrepen worden? Deze vragen staan centraal in het debat over weerbare democratie. Een discussie die aan actualiteit wint door de bedreigingen van religieus extremisme enerzijds en antirechtsstatelijke politieke partijen anderzijds. In dit artikel willen wij aantonen dat het debat over weerbare democratie verdiept kan worden door bestudering van het werk van Claude Lefort en Karl Popper. Het artikel is dan ook niet (...) zozeer een studie van het werk van Lefort en Popper als zodanig, maar in de eerste plaats een bijdrage aan de politiek-filosofische theorievorming over weerbare democratie. We bespreken de elementen in het werk van Lefort en Popper die voor de weerbare democratie relevant zijn. We betogen ten eerste dat zowel Lefort als Popper, om verschillende redenen, zich niet voetstoots laten uitleggen als weerbare democratiedenkers. Ten tweede, dat er, desondanks, in hun werk vruchtbare argumenten voor een weerbare democratie gevonden kunnen worden. En, ten derde, dat het denken van Lefort en Popper belangrijke lessen biedt die de theorie van weerbare democratie kunnen verdiepen. De belangrijkste les in het geval van Lefort is: aandacht voor democratie als samenlevingsvorm, en niet louter als institutie, en daarmee een beter begrip van hoe ons ‘democratisch-zijn’ kan uitmonden in democratische zelfvernietiging. Het denken van Popper kan daarentegen juist de ontsporingen binnen democratische instituties, of breder: het democratische debat, verhelderen. Tot slot probeert dit artikel ook een bescheiden aanzet te zijn tot een nadere bestudering van de samenhang in het werk van twee denkers die doorgaans in isolement bestudeerd worden. (shrink)

De sjoemelsoftware in auto’s bracht de vraag naar de rol van ingenieurs bij het ontwikkelen van auto’s die aan toenemende milieueisen voldoen plots veel dichterbij de consument. Maar elke techniek en technologie kan vragen oproepen omdat telkens de vraag gestel kan worden: is het goed? Is het beter? Maar het antwoord blijkt meestal veel complexer te zijn wanneer men ingaat op het waardenkader dat deze technische/technologische ontwikkelingen mee bepalen. In dit artikel proberen we wat achtergrond te bieden die kan helpen (...) om de verschillende vragen naar verantwoording te ontrafelen. (shrink)

Aan de hand van recente ontdekkingen op het gebied van neurowetenschappen, biologische evolutie, paleontologie, evolutionaire psychologie en evolutionaire dynamicamodellen, leggen Dirk Van Duppen en Johan Hoebeke uit hoe pro-sociale gedragingen en altruïsme het succes van de ‘homo sapiens’ evolutionair hebben bepaald. Vermits de mens als meest kwetsbaar en meest prematuur dier op de wereld is gekomen, was zijn enige manier om te overleven een biologisch-culturele co-evolutie waarbij zijn intelligente vermogens zich enkel konden ontwikkelen door zijn ingeslepen drang om zich sociaal (...) te gedragen. Dit wetenschappelijk gegrond beeld van de ‘homo sapiens’ staat volledig haaks op dit van de neoliberale ‘homo economicus’ die enkel op individuele winstmaximalisatie gericht is en op de competitiedrang, die als enige drijfkracht voor de vooruitgang wordt beschouwd. De discrepantie tussen de biologisch-culturele fundamenten van onze soort en de actuele overheersende ideologie waaraan wij continu onderworpen worden, zou het stijgend ongenoegen en het ‘mal vivre’ in onze maatschappijen kunnen verklaren. Zoals José Saramago het uitte: ‘Als de omstandigheden zo bepalend zijn voor de mens, laat ons dan die omstandigheden meer menselijk maken.’. (shrink)