This work has been selected by scholars as being culturally important, and is part of the knowledge base of civilization as we know it. This work was reproduced from the original artifact, and remains as true to the original work as possible. Therefore, you will see the original copyright references, library stamps (as most of these works have been housed in our most important libraries around the world), and other notations in the work. This work is in the public domain (...) in the United States of America, and possibly other nations. Within the United States, you may freely copy and distribute this work, as no entity (individual or corporate) has a copyright on the body of the work. As a reproduction of a historical artifact, this work may contain missing or blurred pages, poor pictures, errant marks, etc. Scholars believe, and we concur, that this work is important enough to be preserved, reproduced, and made generally available to the public. We appreciate your support of the preservation process, and thank you for being an important part of keeping this knowledge alive and relevant. (shrink)

De kennis van de "werkelijkheid", die zich achter den dichten nevel van veelzinnige woorden verbergt, is op het gebied der massa-psychologie wel heel moeilijk toegankelijk. Dit blijkt duidelijk uit de heerschende theorieën, inzonderheid de pessimistische theorieën van de laatste halve eeuw, over den zoogenaamd noodlottigen invloed van het saamhoorigheidsgevoel op het oordeel van de, in zulk een gevoel vereenigde, menschen. De meeste der opvattingen, die thans over de mogelijkheden en de onontbeerlijkheid der politieke propaganda worden verkondigd, passen in hetzelfde kader (...) van onklare, overdreven angstvoorstellingen betreffende de verstandelijke tekortkomingen van den mensch in de massa. Het nuchtere onderzoek, dat op de vaststelling van verifieerbare feiten is gericht, dient zich te hoeden voor de vele fouten, die vooral op het gebied der massa-psychologie plegen te worden gemaakt. Het dient zich voornamelijk bewust te zijn, dat het gevaar eener ongegronde veralgemeening hier bijzonder groot is. We zien "dè massa" niet, zelfs niet, wanneer we menschenmenigten vóór ons zien. We willen immers doordringen tot de onzichtbare gevoelens, waarvan we niet kunnen weten, in hoeverre en in welken graad ze zich van de menschen, die we zien, hebben meester gemaakt! Inderdaad zijn we dan ook niet in staat, de "massa" psychologisch te onderzoeken, maar wel afzonderlijke individuen, zij het dan ook vele individuen. Daarbij komt nog, dat de in dit verband voor de geestelijke processen gebezigde woorden zoo vaag onmogelijk zijn. We kennen bij voorbeeld zeer weinig nauwkeurige bijzonderheden, wanneer we de "meening" van een mensch "vaststellen". Want de "meening" is ook voor den enkelen mensch een min of meer vaag begrip. En voor de "openbare meening" geldt dit in het bijzonder. Voorzichtig te werk gaande, kunnen we evenwel voldoende en betrouwbare waarnemings-resultaten op dit terrein te bereiken, wanneer we door den woordnevel heendringen. Zulke resultaten worden bij voorbeeld verkregen door de waarneming van het gedrag van krantenlezers in verband met pogingen tot beïnvloeding der meening door censuur, door misleiding en andere "propaganda"-middelen. Het gedrag der krantenlezers schijnt ons veelal vol tegenstrijdigheid, maar geeft den deskundige toch een bruikbaar en scherp-omlijnd beeld van onbewuste neigingen en behoeften. Overschat wordt in den regel het aantal menschen, dat tot blinde daden van zoogenaamde massahartstocht wordt opgezweept. Het nuchtere onderzoek van de feiten toont aan, dat de meerderheid slechts de rol van radelooze en hulpelooze toeschouwster speelt, een toeschouwster, die in den grond der zaak vreedzaam en verdraagzaam is. Het gedrag der meerderheid wordt in zulke gevallen bepaald door dwang en intimidatie. De problemen der massa-psychologie, die nog niet zijn onderzocht, liggen dan ook hoofdzakelijk op dit gebied. Voornamelijk dient de werking van dwang en intimidatie -- de "moreele" en de gewelddadige intimidatie -- te worden onderzocht en haar invloed op de achteraf gevormde meening der meerderheden, die zich in radelooze gelatenheid in hun lot hebben geschikt. De door gewelddadige minderheden uitgeoefende dwang en intimidatie zijn altijd en overal de oorzaken van de ontstellende ontaardingsverschijnselen van het saamhoorigheidsgevoel, die op rekening van de "massa" worden gesteld. (shrink)

De mythe van de verdrijving van Adam en Eva uit de Hof van Eden en die van de wetgeving op de berg Sinaï vormden de grondslag van alle theorieën over de moraal. Vele denkers hebben in de loop van de tijd de moraal verbonden met de gehoorzaamheid aan de goddelijke wetten. Knud Logstrup en Emmanuel Levinas daarentegen houden het erop dat de kennis van goed en kwaad, waarvoor Adam en Eva uit het paradijs van het onbewuste bestaan zijn verdreven, de (...) voorwaarde voor een morele levenswandel is. (shrink)

Een poging om de geschiedenis van een denkwijze door de eeuwen heen, in dit geval die van het schema van “het midden- en middellijkheidsdenken” , resp. het “denken in termen van ‘midden’ en ‘bemiddeling’” , kritisch in kaart te brengen valt op het eerste gezicht onder het genre Ideengeschichte of history of ideas. Zeker wanneer men ideeëngeschiedenis enerzijds enger, maar anderzijds daarbinnen weer breder opvat dan de invulling die Arthur Lovejoy daaraan gaf in zijn bekende The Great Chain of Being (...) .Het enerzijds betreft de inperking tot het terrein van de filosofie. Het anderzijds raakt hetgeen als idea wordt geaccepteerd. Lovejoy spreekt over ideeën vaak als “unit ideas” en vergt dat deze eenvoudig en ook enkelvoudig zijn. Ik zou in de ideeëngeschiedenis ook ruimte willen maken voor meer complexe filosofische noties, schema’s en zelfs filosofische theorieën. Wel lijkt me dat moet worden vastgehouden aan de eis dat deze ideeën naspeurbaar zijn door filosofische stromingen heen en dat zij bij voorkeur een zekere breedheid vertonen, ook in de zin van toepassing blijken te vinden in meerdere deelgebieden van de filosofie. En hier zij alvast maar genoteerd dat ook Van der Hoeven Lovejoy en diens studie noemt. (shrink)

Na een algemene beschouwing en een overzicht van de hedendaagse theorieën komen ethische vraagstukken zoals agressie, revolutie in oorlog, kernonderzoek en milieubeheer, seksualiteit en huwelijk, abortus en euthanasie ter sprake.

In 'Philosophy of Mind, Brain and Behaviour' wordt het begrip 'cognitiefilosofie' voor het eerst in Nederland op de kaart gezet als een combinatie van de Angelsaksische en de fenomenologische philosophy of mind. Onderwerpen op het snijvlak van filosofie, sociale en neurowetenschappen komen aan bod, zoals sociale cognitie, persoonlijke identiteit, het lichaam-geestprobleem en theorieën over bewustzijn, emoties en vrije wil. Om een breed academisch publiek te bedienen, verschijnt dit boek in het Engels.00Marc Slors is hoogleraar cognitiefilosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. (...) Eerder verscheen van hem bij Uitgeverij Boom 'Dat had je gedacht!'. Leon de Bruin en Derek Strijbos werken als onderzoeker en docent aan diezelfde universiteit. (shrink)

Studie over het verschijnsel helderziendheid waarbij de verschillende in de loop der tijden ontwikkelde theorieën en verklaringen in een logisch verband behandeld worden.

De filosofie heeft de cultuur als symbolische aktiviteit van de mens pas laat ontdekt. Pas Giambattisto Vico trachtte de geschiedenis als een organisch proces in zijn filosofie te betrekken. Kant en Herder ontwikkelden op eigen wijze deze cultuurfilosofie verder. In de afgelopen eeuw zijn de theorieën zover uitgewaaierd dat er nauwelijks meer een metafysische synthese te vinden is, die alles kan bevatten.

Een van de hoekstenen van het idee dat de wetenschap een eenheid is, wordt gevormd door de overtuiging dat er in haar rijk één taal wordt gesproken: de taal van de feiten. Natuurlijk zijn er tussen de wetenschappen ook grote verschillen, maar die betreffen volgens deze overtuiging het gebied van de theorieën. De data waarop deze zich baseren, zouden neutraal geformuleerd kunnen worden. Als dit niet zo zou zijn, wordt ons het angstbeeld van een grote spraakverwarring voorgehouden.

Dutch: Bij alle aandacht die er op dit moment is voor de aard van zingevingsvragen is de analogie tussen de betekenis van taal enerzijds en leven en werkelijkheid anderzijds wel opgemerkt, maar nog nergens uitvoerig doorgelicht. Marcel Sarot voorziet in dit gemis door een zorgvuldige analyse van de structurele overeenkomsten tussen verschillende theorieën over beide vormen van betekenis. Vervolgens past hij de gemaakte onderscheidingen toe in een weerlegging van de argumenten tegen de theïstische vorm van zingeving van Elmar D. Klemke (...) en Jaap van Heerden. -/- English: The question of the meaning of life is the subject of a lively scholarly debate both in the Netherlands and abroad. I concentrate on an aspect of this question that has often been mentioned but is still waiting for a careful treatment: the analogy between linguistic meaning and the meaning of life. With respect to linguistic meaning, I distinguish between two types of theories of meaning. According to the first type of theory words are names for concepts and hence also for the structural divisions of reality to which our concepts correspond, and the meaning of a word is the concept (or thing or class of things) to which it refers. According to the second type of theory, words are tools which we use to exercise conceptual skills, and the meaning of a word is the conceptual skill exercised with that word. Corresponding to these theories of linguistic meaning, I distinguish between two types of theories of the meaning of life. According to the first type of theory, externalism, the meaning of life is determined by its relation ("reference") to a transcendent primary determinant of meaning; it is therefore independent of the "use" we make of it. According to the second type of theory, internalism, the meaning of life is determined by the use we make of it: life cannot acquire meaning without our giving meaning to it. Just as the theory which construes words as tools does not imply that we cannot use words to refer to extra-linguistic objects, internalism does not imply that reality does not provide objective grounds upon which to build our meaning. Subjective internalists argue that there is no such ground and that man has to create his own meaning ex nihilo, but objective internalists, most theists among them, argue that there are such grounds. Finally I employ the distinctions made above in a counter-argument against the anti-theistic arguments of two subjective internalists, Jaap van Heerden and Elmar D. Klemke. I show that they mistakenly suppose that the theistic alternative has to be construed along externalist lines, whereas theists themselves construe their theory of meaning along objective internalist lines, which renders it much more plausible. (shrink)

Met als hoofdgedachte dat begrip voor het gevoel en het lijden van de mens centraal moet staan, geeft een psychiater zijn inzichten over de wetenschappelijke basis van de psycho-analyse en over de bestaande psychoanalytische theorieën.

Bruno Latour is de eerste grote filosoof die de wereld systematisch in termen van netwerken denkt. Hij laat op intrigerende wijze zien hoe talloze uiteenlopende zaken zich met elkaar moeten vervlechten om bureaucratische organisaties, wetenschappelijke theorieën, complexe technologieën en menselijke samenlevingen tot stand te brengen. Als grondlegger van de zogenoemde actor-netwerktheorie speelt hij al meer dan veertig jaar een prominente rol in debatten over wetenschap, politiek, technologie en ecologie.0Latour is wereldwijd een van de meest geciteerde auteurs in de sociale wetenschappen, (...) maar hij staat ook in toenemende mate op de radar van kunstenaars en beleidsmakers. In al deze domeinen doet zijn denken de gemoederen hoog oplopen. Zijn critici noemen hem zowel een gevaarlijke postmodernist als een bloedeloze technocraat. Zijn bewonderaars zien zijn werk juist als een instrument om de wereld met een realistische en inclusieve blik tegemoet te treden.00Arjen Kleinherenbrink (1984) is metafysicus en filosofisch antropoloog aan de Radboud Universiteit, waar hij ook het programma Philosophy, Politics and Society coördineert. Zijn eerdere Nederlandstalige boeken zijn 'Alles is een machine' (2017) en 'Avonturen bestaan niet' (2018, met Simon Gusman). (shrink)

Ter gelegenheid van het afscheid van prof. dr. W.J. van der Dussen als hoogleraar cultuurgeschiedenis en filosofie aan de Open Universiteit Nederlanden zijn in deze bundel verspreide opstellen van zijn hand opgenomen. De bijdragen hebben betrekking op de filosofie, de geschiedenis en geschiedfilosofie, maar ook de cultuurfilosofie en -kritiek. De bundel bevat tevens enkele artikelen over de Engelse filosoof R.G. Collingwood: Van der Dussen is internationaal bekend vanwege zijn onderzoek naar diens theorieën en heeft enkele herziene uitgaven van Collingwoods geschiedfilosofische (...) werken verzorgd. (shrink)

Intellectuelen hebben veel politieke schade aangericht. In hun studeerkamer bedachten zij wereldvreemde theorieën die geheel voorbijgingen aan de weerbarstige werkelijkheid. Gelukkig zijn er ook steeds politieke denkers geweest die het vaandel van het gezond verstand hooghielden. Gezond verstand bevat 24 helder geschreven portretten van zulke denkers en een analyse van hun belangrijkste intellectuele bijdrage aan de ontwikkeling van een vrije samenleving. Een eerbetoon aan wijze, dappere filosofen met inspirerende denkbeelden.