The author concentrates on the problem of dishonest approach to the responsibilities of the scientist and the scholar. She focuses on unconscionable uses of language in scientific publications resulting in making lies. The term ‘lie’ is so used as to refer to any utterance which is put forward under a pretence of making a scholarly statement, if that statement contains false sentences which have been put in deliberately. Different techniques of lying are reviewed: making blatantly untrue statements, concealment of the (...) truth, linguistic manipulations in descriptions and explanations aimed at producing false impressions. The author asks the question, who lies more often, the people who belong to the elite or those who remain in the social peripheries? The answer is qualified by a further distinction which separates moral peripheries from institutional peripheries. (shrink)

Historia kłamstwa zaczyna się tam, gdzie historia prawdy. Na przestrzeni wieków zmieniają się jego definicje i oceny moralne. Warunki historyczne, polityczne, społeczne ujawniają jego nowe konteksty. W niniejszym artykule przedstawiam trzy charakterystyki kłamstwa: ze względu naprawdę, w odniesieniu do języka i jego rolę w sztuce. Różnorodność znaczeń implikuje oceny moralne tego zjawiska. Filozoficzna refleksja jest o tyle istotna, o ile stanowi bazę dla innych nauk, np. dla psychologii lub socjologii. Historia kłamstwa wskazuje na niejednoznaczność rozumienia tego pojęcia i konieczność ciągłej (...) refleksji nad jego konsekwencjami. Ta wieloaspektowość sprawia, że mamy do czynienia z relatywizmem, na który jednak nie wszyscy filozofowie się zgadzają. Arystoteles, Aureliusz Augustyn czy Kant bezwzględnie kłamstwo potępiali. Na współczesne postrzeganie kłamstwa składa się więc szereg często niezgodnych ze sobą określeń. (shrink)

Przedmiotem pracy są uwagi Jerzego Pelca dotyczące pojęcia kłamstwa i kłamania opublikowane w O pojęciu kłamstwa – z punktu widzenia semiotyki (1990). Przedstawioną w niej definicję kłamania porównuję z warunkami nakładanymi na to pojęcie przez innych autorów. Pokazuję, że zdaniem Pelca, warunek ekstensji przekonań nie jest koniecznym warunkiem na kłamstwo. Dodatkowo, zauważam, iż pewne uwagi Pelca skłaniają do wniosku, że można kłamać implikując coś, co uważa się za fałsz, nie zaś wyraźnie to stwierdzając. Argumentuję, że przyjmowany w analizowanej pracy (...) warunek chęci oszukania adresata jest wątpliwym warunkiem koniecznym kłamania. Ostatecznie, uwzględniając spostrzeżenia Pelca, proponuję następująca definicję: (DEF. Kłamania*) Osoba A kłamie w określonym kontekście K osobie B, że p, zawsze i tylko wtedy, gdy: (1) A posługuje się w K pewnym znakiem Z, zaś zgodnie z pewną przyjętą lub utartą konwencją posłużenie się Z przez A wobec B w K może być zasadnie uznane za twierdzenie przez A wobec B, że p, i (2) A nie uznaje w K, że p, oraz (3) nie powiadamia uprzednio o tym B, albo też (2*) A uznaje w K, że p, ale (3*) zakłada, że pomimo (1) B uzna, że A nie sądzi, że p. (shrink)

Każdej sensownej wypowiedzi towarzyszy zawsze akt nazwany przez Austina illokucyjnym. Akt illokucyjny umożliwia słuchającemu określenie intencji mówiącego, czyli zinterpretowanie wypowiedzi (np. jako twierdzenia, pytania, prośby itp. ). Kluczowym pojęciem w semantycznej analizie aktów illokucyjnych dokonanej przez Searle 'a i Vandervekena jest moc illokucyjna. Określenie siedmiu składników mocy: celu illlokucyjnego, sposobu osiągania celu, stopnia siły celu, warunków szczerości, stopnia siły warunków szczerości, warunków przygotowawczych, warunków zawartości zdaniowej - je s t równoważne określeniu rodzaju aktu illokucyjnego. Semantyka Searle'a i Vandervekena stawia aktom (...) illokucyjnym warunek, aby były szczere. Modyfikacja tej semantyki ma na celu takie jej rozszerzenie, aby można było za jej pomocą opisać również akty nieszczere, np. kłamstwo, krzywoprzysięstwo, dezinformację oraz akty pomyłkowe, np. mylić się, bredzić. Rozszerzeniu uległy definicje: warunków szczerości oraz przygotowawczych. Warunkom tym odpowiada zbiór {1,0}, w zależności od tego, czy są spełnione (1), czy też nie (0). Istnieje zależność między wartością wymienionych warunków a warunkami spełnienia aktu illokucyjnego (conditions de satisfaction), które wobec tego uznane zostały za ósmy składnik mocy, na równi z innymi decydujący o rodzaju aktu. Wprowadzenie do semantyki mocy illokucyjnych wartości warunków szczerości, przygotowawczych oraz spełnienia aktu umożliwiło opis aktów nieszczerych i pomyłkowych, zbliżając w rezultacie teorię illokucji do faktycznych użyć języka. (shrink)

The immediate inspiration for this text is Tomasz Polak's book "System kościelny czyli przewagi pana K" (The Church System or the Advantages of Mr. K). The author analyses in detail how the "system" works, claiming that it has taken over the church from the very beginning of its existence, absorbing the original vitality of the community. The conclusion he reaches is that the "system" is unreformable. In this article I compare T. Polak's basic thought with what Tomasz Węcławski wrote years (...) ago about the church. I emphasize that this is the same person who changed his name due to life circumstances. I try to analyze how far the thinking, the way of argumentation, and finally the formulated conclusions have changed. The key word for these considerations is "phantasm." In this light, the question of God "with me, in me, and over me" dies in the face of the workings of the "church system." The phantasm prevails over man and his living relationship to God. "The Church System or the Advantages of Mr. K", is a very sad story about an individual, even though told in an expert and difficult language. Religion, faith, which someone makes the determinant and meaning of life, is something that from the beginning is doomed to drift towards an unshakeable phantasm, something that, in fact, will never come true, except in the most intimate and private dimension. (shrink)