Abstract

Według tradycyjnych standardów, nauka powinna być wolna od wartościowań i perswazji, a w swej formie dążyć do beznamiętnego, obiektywnego opisu. Takich kryteriów nie da się jednak utrzymać szczególnie w naukach humanistycznych czy społecznych, operujących językami naturalnymi. Języki te obfitują bowiem w wyrażenia nacechowane emocjonalnie i oceniające, co sprawia, że nie mogą być wolne od perswazji. Perswazyjność języka należy do specyfiki nauk humanistycznych i nie jest zjawiskiem negatywnym. Jednakże świadome przedstawianie argumentacji i definicji perswazyjnych jako czystego opisu stanowi, z punktu widzenia reguł metodologicznych, praktykę zasługująca na ocenę negatywną. Szczegółowa analiza i interpretacja popularnonaukowej książki pt. Płeć Mózgu, których dokonuję w niniejszym tekście, ujawniają zastosowane w niej liczne zabiegi perswazyjne. Autorzy świadomie posługują się nimi w celu przekonania odbiorcy do określonego światopoglądu, zaś powołanie się na autorytet nauki (tj. przyrodoznawstwa) ma uwiarygodnić ich stanowisko. Ten kontrowersyjny zabieg posiada nie tylko wymiar metodologiczny (wyznaczenie standardów literatury popularnonaukowej), ale także moralny, związany jest bowiem z odpowiedzialnością popularyzatorów nauki, którzy mogą wprowadzić czytelnika w błąd