У статті розглянуто місто як регіон соціальної реальності. Обґрунтовується, що міські процеси нелінійні, показано, що пошук граничних підстав функціонування соціального порядку міської спільноти може заповнити дослідницьку лакуну в поясненні впливу нелінійних факторів та їх наслідків на зміни в соціальному бутті. Пропонується поглянути на східноукраїнський конфлікт як на результат дії конфліктогенних чинників в купі з детермінованими міфом міста стратегіями поведінки городян.

This article discusses the causes of Lev Shestov’s psychological and worldview crises that he experienced in 1895, forcing the thinker to abandon his idealist philosophy and to embark on a path of...

This article reviews the problem of the marginal communities’ representation in Richard Rorty’s philosophy. The purpose of the research is to analyze a specific character of the legitimating the marginal communities’ representatives in the levels of the social formations, participative democracy, and social antagonism. A theoretical base of the research consists of the works by R. Rorty, A. Badiou, P. Bruckner, J. Ranciere, K. Marx, and B. Latour. On the example of the USA, the right for a state as the (...) legal institution to represent the national interests was reasoned in spite of the cases with the violation of the principle of the fundamental moral action in its history, due to the constructive character of the social experiments and the realization of their creative character. The issue of self-identification with the Other is revealed, based not on the similarity with the particular individuals but rather on the empathy to the other culture’s autonomous subject, who has the right for respect and dignity. The ways of achieving a balance between a social antagonism in the pluralism of the opinions and an intersubjective consensus between the members of a liberal community, necessary to omit the shaping up of a tyranny, are also analyzed. The necessity of toleration of the polyphonic discussions is explained on the example of a possible dictatorship in the ethically unified community, regulated with the strict repressive imperatives. Generally, the inclusivity of a Rortian liberal utopia, where the representatives of different social groups have the voting rights and are solidarized on the principles of the sentimental education, have been analyzed. This research will find its application in the following analysis of the factors of the otherness in the sentimental education. Manuscript received 18.02.2020. (shrink)

This article reviews the problem of the otherness in contemporary Western philosophy. The peculiarities of the representation of the category of the otherness in the 21st-century anglophone continental philosophy were analyzed. A theoretical base of the research consists of the works by Richard Rorty, Bruno Latour, Richard Kearney, Nancy. Fraser, Dan Zahavi, Chad Kautzer, Eduardo Mendieta, and Slavoj Žižek. Within the frameworks of an Anglophone philosophy, we made a comparison of the 20th-century pragmatist approaches based on the exceptionalism and the (...) exclusion of the Absolute Other from the intersubjective consensus and of the modern neopragmatist tendencies shaped on the principles of the generalized patience and extension of the framing of the subjectivity with the post-territorial regulation. The hermeneutical and phenomenological problems of the otherness typical for continental philosophy were covered with the analysis of the genealogy of the feeling leading to the victimization of the Other, its identification with Me, or its recognition with the preservation of the own identity. The author also analyzes ways to find a social consensus in the conditions of the antagonism between the emancipatory interests of different marginalized groups. Generally, the ways of adequate coexistence, which support the universal solidarity in a situation the global challenges humanity, had been demonstrated. That is why, finding out of a compromise in the analysis of the problem of the Otherness will be achieved with a realization of the following factors: all-affected principle, formed on the basis of the equal agency for all the subjects of communicative action for consensus with the help of a network activism, and a realization of the principles of a diacritical hermeneutics on the basis of the empathy to the Other and the termination of his/her marginalization. For this, it was offered to gain the equal rights for all the living forms for their own modes of existence to avoid antagonism between different social groups and to predict the impact of the obscurantist elites on the mass consciousness.Manuscript received 06.09.2020. (shrink)

Ця стаття є спробою проаналізувати інтерпретацію Ричардом Рорті категорії Іншості в контексті глобального проєкту ліберальної утопії – суспільства майбутнього, базованого на відсутності насилля. Еволюцію розуміння поняття Іншості розглянуто в контексті соціально-антропологічних практик американського прагматизму та французького постструктуралізму, де причини відчуження певних індивідів пояснено на міфологічній і лінгвістичній основі, а люди солідаризуються, утворюючи генералізованого іншого. Інший у певній культурі суміщає в собі функції цаба-відбувайла та месії водночас. У підході Рорті проаналізовано різні причини маргіналізації індивіда на класовій, релігійній, гендерній і поведінковій основі. (...) Розглянуто метод сентиментальної освіти у розвитку в дитини емоційного інтелекту та емпатії, опріч загальної ерудиції, за допомогою ознайомлення з художньої літературою. Кантівський моральний імператив піддано критиці за механістичний і легалістський характер. Замість цього запропоновано моральні принципи, основані на братерстві. Це братерство має базуватися радше на персональній ідентифікації з певною нацією, класом або гендером, ніж на праві народження. Також розглянуто переваги й недоліки радикального плюралізму (розуміння відносної цінності всіх способів життя) та його відмінність від постмодерного культурного релятивізму. Результат дослідження оприявнює вторинну роль у відмінностях між людьми для їхньої консолідації у ліберальній утопії Ричарда Рорті, якщо спільним між ними є базовий принцип нетерпимості до насилля, хоч би яким воно було – чи прямим фізичним, чи пасивно-агресивним аб’юзом у насмішках. (shrink)

The paper is devoted to reviewing the materials of “The Human of the Future” symposium, which took place at UNESCO Headquarters from 16 to 18 November on the occasion of the World Philosophy Day. In a hyper-technological world, the very concept of humanity undergoes constant evolution. In view of the scale of modern challenges, within the framework of the event, it was suggested to reflect upon the concept of “the human of the future” from the point of view of their (...) own evolution and historical development, as well as from the viewpoint of the world upheavals causing human to overflow and surpass their own historical formation. The purpose of the article is to determine contemporary philosophical and anthropological tendencies in the development of Humanities and Social studies and to examine the status of a philosophical approach as relevant to the digital world for understanding the “human”. The theoretical basis is represented by the materials of the speeches of contemporary philosophers, anthropologists and researchers within the framework of “The Human of the Future” symposium and focused on the search for alternative anthropocentrism ways of understanding human and technology. Conclusions. The future is presented as a challenge faced with a number of serious crises in the context of information overload and unstoppable speed of data flows circulation. Studying the process of multiplying technological updates and human transformations leads to the idea of reconstructing the nature of philosophical research. Two philosophical and anthropological trends are presented: the expansion of the understanding of “human” through the introduction of technological objects and the biogeophysical dimension into its interpretation, as well as the process of ontologization of digital technologies. There is specified a range of current issues in the Social Sciences and Humanities research: communication between species, life definition, ambiguous relationship of people with technology, with increasingly blurred boundaries between technology and biology. (shrink)

One of the main trends of modern society is a marked increase of the theoretical interest to the sphere of mythology and the theory of myth. And in light of globalization approaches explicitly focus on the impact study of the regional aspects of social phenomena. In this regard, in regional studies of mythology appear attempts seen the myth city's as a socially formalized knowledge about the city or region, a strong regulatory and mobilization element in society, which is capable of (...) forming a regional entity and identity. A problem is in that every city has the own myths and specific municipal culture. It can be one of reasons of conflicts at co-operation of townspeople of different regions because all of us are inclined to identify itself with a sub-group on the sign of place of inhabitation, line of business or the world view. Thus, at all cities have different myths and symbols. We are inclined to see our city as city of the chosen townspeople, while other cities and regions are inhabited by demons and monsters. The article suggests to consider the city like a self-valuable phenomenon. The article submitted to scientific use of the term "the myth city's" which, the author's perspective is not identical to the concept of "myths of the city" and "Mythology of the city." also authors conducted analysis the history of the formation of the Donetsk's myth, identified the main stages of its formation, and conducted explication of its meaningful and functional characteristics. (shrink)

Review of Long, A. A.. How to be free. An Ancient Guide to the Stoic Life. Epictetus. Encheiridion and Selections from Discourses. Princeton: Princeton University Press.

Interview of Illia Davidenko, Kseniia Myroshnyk, Daria Popil with Anatoly Loy.

Interview of Amina Kkhelufi, Kseniia Myroshnyk, Nataliia Reva with Natalia Viatkina.

Interview of Vsevolod Khoma, Kseniia Myroshnyk and Olha Simoroz with Yevhen Bystrytsky.

An interview of Amina Kkhelufi and Kseniia Myroshnyk with Tetiana Chaika, dedicated to the formation of the idea of an oral history of philosophy.

Interview of Vsevolod Khoma, Kseniia Myroshnyk and Olha Simoroz with Yevhen Bystrytsky.

Interview of Vsevolod Khoma, Illia Davidenko and Kseniia Myroshnyk with Anatoliy Yermolenko.

Interview of Amina Khelufi, Kseniia Myroshnyk and Nataliia Reva with Natalia Viatkina.

Interview of Vsevolod Khoma, Kseniia Myroshnyk and Olha Simoroz with Yevhen Bystrytsky.

Interview of Vsevolod Khoma, Illia Davidenko and Kseniia Myroshnyk with Anatoliy Yermolenko.

Extinct megafaunal mammals in the Americas are often linked to seed-dispersal mutualisms with large-fruiting tree species, but large-fruiting species in Europe and Asia have received far less attention. Several species of arboreal Maloideae (apples and pears) and Prunoideae (plums and peaches) evolved large fruits starting around nine million years ago, primarily in Eurasia. As evolutionary adaptations for seed dispersal by animals, the size, high sugar content, and bright colorful visual displays of ripeness suggest that mutualism with megafaunal mammals facilitated the (...) evolutionary change. There has been little discussion as to which animals were likely candidate(s) on the late Miocene landscape of Eurasia. We argue that several possible dispersers could have consumed the large fruits, with endozoochoric dispersal usually relying on guilds of species. During the Pleistocene and Holocene, the dispersal guild likely included ursids, equids, and elephantids. During the late Miocene, large primates were likely also among the members of this guild, and the potential of a long-held mutualism between the ape and apple clades merits further discussion. If primates were a driving factor in the evolution of this large-fruit seed-dispersal system, it would represent an example of seed-dispersal-based mutualism with hominids millions of years prior to crop domestication or the development of cultural practices, such as farming. (shrink)

Interview of Vsevolod Khoma, Illia Davidenko and Kseniia Myroshnyk with Anatoliy Yermolenko.

Open visiting policy in intensive care units is considered a favorable visiting regime that may benefit patients and their family members as well as medical staff. The article examines the conditions and causes of OVP-making process in Ukraine and presents the ethical analysis of its implications with respect to the key stakeholders: ICU patients, family members, and medical staff. The OVP, established by the Ministry of Health in June, 2016, changes current approaches to the recognition of the role of families (...) in critically ill patients’ care dramatically; it does, however, have serious shortcomings. The analysis of risks and benefits showed that OVP does not adequately cater to the needs of all the key players—family members, patients, and medical staff. Moreover, there is no clear mechanism to control OVP implementation via feedback from all the key players. These issues give rise to a concern that the implementation of OVP will die on the vine. In order to prevent this, a range of measures is required: the optimization of the ICU facilities and internal procedures, supervision of OVP implementation by policy-makers, training of medical staff, and providing family members with educational programs. Considering current shortcomings, it is crucially important to develop clear and consistent internal guidelines in hospitals that will guarantee the introduction of open ICU visiting and quality of critical care provisions. (shrink)

Interview of Vsevolod Khoma, Illia Davidenko and Kseniia Myroshnyk with Anatoliy Yermolenko.

Myślą Ludwika Gumplowicza polscy uczeni zainteresowali się stosunkowo późno. Jej pierwsze opracowania autorstwa Jana Karola Kochanowskiego, Stanisława Posnera, Mieczysława Szerera, Jana Stanisława Bystronia, Aleksandra Kraushara przypadają na lata 1910–1917, a więc na okres zwany Młodą Polską, który wpisuje się w ogólnoeuropejski modernizm. Nowa generacja uczonych, pisarzy i artystów, działająca w okresie młodopolskim znacząco różniła się w przyjmowanych założeniach filozoficzno-ideowych od pokolenia pozytywistów i realistów krytycznych. Niemniej ukształtowane w pozytywizmie nawyki myślenia nie zanikły po roku 1890 całkowicie – pozostały one indywidualnym (...) a zarazem wspólnym dorobkiem intelektualnym generacji szkół i uczonych wykształconych w dobie pozytywizmu. Postawy światopoglądowe pozytywizmu i modernizmu przenikały się, zaś zasadniczym łączącym je elementem, pomimo programowego buntu modernizmu wobec haseł pozytywistycznych, było zadłużenie wobec naturalizmu. Jednak że schyłkowe lata XIX wieku przynoszą antyscjentystyczne niepokoje, w tym krytykę pozytywistycznego modelu nauki, teorii ewolucjonizmu i jemu właściwego rozumienia postępu, protest przeciwko utylitaryzmowi i odrodzenie metafizyki. […] W polskich pracach z lat 1910–30 poświeconych socjologii L. Gumplowicza interesujące są trzy wątki, wskazujące na kierunek i postać, jaki przybrała recepcja dzieła socjologa z Grazu: zespół wspólne podzielanych przekonań odnośnie genezy systemu Gumplowicza oraz dwie warstwy wartościowania jego dorobku: pozytywna i negatywna. Zatem nasze ujęcie opinii, sądów i ocen sformułowanych przez St. Posnera, M. Szerera, J. St. Bystronia, A. Kraushara oraz F. Mirka pod adresem teorii Gumplowicza będzie miało charakter syntetyzującego przeglądu, uwzględniającego specyfikę stanowisk w kwestiach, które znacząco się od siebie różnią. Ta uwaga odnosi się przede wszystkim do bardzo zindywidualizowanej krytyki spuścizny Gumplowicza. Jako odrębne w tym przeglądzie wyróżnione zostanie stanowisko J. K. Kochanowskiego z uwagi na jego odmienność: oryginalne i twórcze nawiązanie polskiego historyka i socjologa do myśliciela z Grazu. (shrink)

Książka _Józef Tischner _opublikowana przez Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie w ramach serii „Polska Filozofia Chrześcijańska XX wieku” jest wieloautorską monografią napisaną pod redakcją Jarosława Jagiełły. Publikacja wprowadza czytelnika przede wszystkim w filozofię sławnego „księdza na manowcach” i autora popularnej _Historii filozofii po góralsku_, ale wzbogacona jest również w rys biograficzny tego myśliciela oraz zwraca uwagę na czasy, w których przyszło Tischnerowi żyć i filozofować, co w jego przypadku miało duży wpływ na tematykę, którą podejmował. Ponadto w wydaniu tym (...) znajdziemy wybór oryginalnych tekstów Tischnera z jego czołowych dzieł filozoficznych (wydanych jeszcze za jego życia), jak _Filozofia dramatu_, _Myślenie według wartości _czy _Spór o istnienie człowieka_. Głównymi autorami artykułów w monografii są ludzie, którzy poświęcili się studiom nad myślą tischnerowską – Jarosław Jagiełło oraz Mirosław Pawliszyn. Redaktor publikacji – Jarosław Jagiełło – nie tylko znał księdza Tischnera osobiście, ale dotąd pozostaje jego wiernym uczniem i kultywatorem jego myśli, która, na tle współczesnych filozofii, pozostaje niezwykle oryginalna. O tym, z jakimi tradycjami filozoficznymi Tischner natomiast polemizuje (tomizm, marksizm), oraz o tym, o kształt których koncepcji nieraz zacięcie walczy (odpowiedzialność, człowiek), pisze Miłosz Hołda. (shrink)

Artykuł ukazuje problematykę rozwoju majątku Floriana Zebrzydowskiego h. Radwan (zm. 1566), jednego z najbardziej zaufanych dworzan, wojskowych i urzędników Zygmunta Augusta. Stosując metodę indukcyjną, zwrócono uwagę na niemal nieznane dotychczas w historiografii wejście przez Zebrzydowskiego w posiadanie majątku we wsi Radocza k. Wadowic w księstwie zatorskim. Jako współwłaściciel tej wsi Zebrzydowski procesował się w latach 1549–1550 z Jakubem Frydrychowskim. Z kolei dokumentem z 1551 roku król nadał Zebrzydowskiemu przywilej budowania tamy/ fosy na rz. Skawie w celu doprowadzania wody do majątku (...) w Radoczy, co było niezbędne m.in. do zbudowania stawów rybnych (edycja wraz z tłumaczeniem w Aneksie). Osiem lat później Florian Zebrzydowski przeprowadził transakcję majątkową dotyczącą Radoczy z Felicją Frydrychowską i jej mężem Stanisławem Milanowskim. Nie udało się jednak ustalić, kiedy dostojnik pozbył się majątku w tej wsi, jednak źródła z okresu ostatnich lat jego życia i kolejnych dziesięcioleci wymieniające właścicieli Radoczy nie wspominają już o Zebrzydowskich. Przy okazji ustaleń dotyczących Radoczy ukazano także przykładowe inne transakcje majątkowe, w których brał udział Zebrzydowski. Studium miało za zadanie zasygnalizować konieczność podjęcia szerszych badań nad rozwojem majątku Floriana Zebrzydowskiego w powiązaniu ze sprawami majątkowymi jego rodziny, szkicując tym samym nowe perspektywy badawcze. (shrink)

Na powstanie nowożytnego arystotelizmu chrześcijańskiego istotny wpływ miało pojawienie się reformacji, która - początkowo - zakwestionowała użyteczność filozofii dla teologii. Ukonstytuowana w dobie Soboru Trydenckiego równowaga między tendencjami biblicystycznymi a teologią zorientowaną filozoficznie wypromowała zwłaszcza arystotelizm tomistyczny w celu doprecyzowania doktryny katolickiej w opozycji do teologii wyznań reformowanych. Choć wykorzystanie humanistycznych metod hermeneutycznych w pogłębionym studium doktryny Arystotelesa było elementem trwałym, to z czasem coraz większego znaczenia nabiera wykorzystanie osiągnięć złotej scholastyki tak dalece, iż nowożytny arystotelizm chrześcijański, zwłaszcza w szkolnictwie (...) kościelnym coraz bardziej przyjmuje formę tzw. drugiej scholastyki w postaci szkół arystotelesowskich, szczególnie dominikańskiego tomizmu, franciszkańskiego szkotyzmu i jezuickiego suarezjanizmu. Jednak dalej dokonanie Arystotelesa nie przestaje pełnić funkcji unifikującej te szkoły, co tłumaczy dbałość o zachowanie integralnego charakteru nowożytnego arystotelizmu, kierując się tyleż racjami dbałości o zachowanie ujęcia systemowego, co też względami jedności i trwałości filozoficzno-teologicznego compositum. W tej formie nowożytny arystotelizm chrześcijański był niechętny wobec coraz bardziej aktywnych form filozofii i nauki uznanej dziś za charakterystyczną dla nowożytności. Ich kulturowe parcie było jednak źródłem bardziej lub mniej świadomej asymilacji elementów nowożytnych w corpus arystotelizmu, m.in. w ramach studium matematyki, prowadząc do ukonstytuowania się eklektyzmu typowego dla oświecenia, choć jeszcze w ramach scholastycznego kursu filozofii rozsadzanego zwłaszcza przez ekspozycję osiągnięć nowożytnego przyrodoznawstwa w ramach tzw. philosophia recentiorum. (shrink)

Postęp technik transplantacyjnych otworzył możliwości ratowania życia ludzi, którzy dawniej skazani byli na nieuchronną śmierć. Wraz z rozwojem, a co za tym idzie – upowszechnianiem się tego typu zabiegów ciągle wzrastała liczba oczekujących na przeszczep, a organów brakowało; to skłoniło do poszukiwania nowych ich źródeł, a jednym z nich stały się narządy naturalne pobierane od zwierząt. Rozwiązanie to miało wypełnić lukę, spowodowaną wysokim popytem, a jednocześnie stworzyć możliwość dokonywania transplantacji bez konieczności radzenia sobie z wątpliwościami moralnymi, jakie pojawiają się przy (...) pobieraniu narządów ludzkich. Stosowanie jednakże nowego materiału do przeszczepów pociągnęło za sobą nowe, nieznane dotąd problemy natury etycznej, których przedstawieniu poświęcony będzie ten artykuł. (shrink)

Filozofowie analityczni zwykle uważają, że dyskutowany przez nich problem uniwersaliów jest tym samym problemem, którym zajmowano się w starożytności i średniowieczu. Historycy filozofii pokazują jednak, że dawny spór o uniwersalia dotyczył wielu różnych kwestii i wcale nie skupiał się na dyskutowanym obecnie problemie wspólnych własności. W swojej książce Tropy i uniwersalia przyjmowałem, że pojęcie powszechników miało zawsze mniej więcej to samo znaczenie i interpretowałem stanowisko św. Tomasza z Akwinu jako rodzaj współczesnego realizmu. Moja interpretacja wywołała interesujące polemiki ze strony historyków (...) filozofii, Tomasza Tiuryna i Michała Głowali. W tym artykule staram się zbadać podobieństwa i różnice między współczesnym a średniowiecznym rozumieniem powszechników i odpowiedzieć na niektóre sformułowane przez nich zarzuty. Wygląda na to, że w średniowieczu istniały co najmniej trzy różne pojęcia uniwersaliów. Po pierwsze, rozumiano je jako byty wspólne, ściśle tożsame w wielu swoich realizacjach. To pojęcie uniwersaliów być może zawdzięczamy patrystycznym dyskusjom o Trójcy Świętej w IV wieku. Po drugie, uniwersalia definiowano jako byty orzekane o wielu, to znaczy ogólne pojęcia istniejące w intelekcie. Po trzecie wreszcie, uważano je, zwłaszcza w późnej scholastyce, za byty dzielące się w swoich realizacjach. Tylko to pierwsze pojęcie zgadza się ze współczesnym rozumieniem uniwersaliów. Wynika z tego, że średniowieczny i współczesny spór o powszechniki częściowo pokrywają się ze sobą. Staram się także pokazać, że proponowane przez Tiuryna i Głowalę interpretacje stanowiska św. Tomasza prowadzą do osobliwego poglądu łączącego teorię tropów i strusi nominalizm Quine’a. (shrink)

Teoria cywilizacji Marcuse oferuje udaną syntezę freudyzmu i marksizmu. Podejście Marcusego, które znalazło swój najdobitniejszy wyraz w Erosie i cywilizacji, miało na celu całkowite przeformułowanie nauki o popędach Freuda, uhistorycznienie jej i sprzęgnięcie z zagadnieniem strukturalnej przemocy czy zinstytucjonalizowanymi (oraz zinternalizowanymi) mechanizmami represji. Twierdzę, że wspomniane przeformułowanie stanowi kamień węgielny dla idiosynkratycznej wersji teorii krytycznej Marcusego, która w mojej interpretacji posiada wyraźne akcenty protoakceleracjonistyczne. Artykuł krótko rekapituluje "dialektykę cywilizacji" Marcusego i wskazuje na jej zaskakujące zbieżności z akceleracjonistyczną wersją post-kapitalizmu w (...) refleksji Marcusego nad polityką, technologią oraz rolą sztuki i wyobraźni estetycznej w zakwestionowaniu afirmatywnego (desublimującego) charakteru kultury. (shrink)

Artykuł ten stanowi próbę omówienia wpływu, jaki poglądy Williama Ockhama wywarły na przejście od średniowiecznego do nowożytnego rozumienia celowości świata natury. Rozważeniu poddaje się sposób, w jaki do idei celowości świata natury odnosili się wybrani autorzy nowożytni. Krytyce poddaje się „tradycyjną” interpretację przejścia, jakie dokonać miało się w tym aspekcie między średniowieczem a nowożytnością, podług której nowożytność miała przynieść całkowity kres posługiwaniu się celowością w filozofii natury, zastępując ją odwołaniami do przyczynowości sprawczej. Następnie wskazuje się na nowsze, bardziej subtelne próby (...) podejścia do tego zagadnienia, wskazujące na to, iż w filozofii nowożytnej mamy raczej do czynienia z reinterpretacją, a nie porzuceniem idei przyczynowości celowej. W związku z tym autor artykułu proponuje wyróżnienie w obrębie owej filozofii dwóch głównych nurtów. Dalszą część stanowi analiza koncepcji Ockhama, polegająca na wskazaniu w niej tych wątków, które – jak się twierdzi – mogły wywrzeć szczególny wpływ na narodziny nowożytnego rozumienia celowości świata natury. Autor wymienia cztery takie wątki, próbując je powiązać z wyróżnionymi wcześniej dwoma nurtami nowożytnego rozumienia teleologii natury. (shrink)

Wydane w latach 1782-1786 Niemieckie baśnie ludowe Johanna Karla Augusta Musausa, znanego oświeceniowej publiczności autora poczytnych Podróży fizjognomicznych, przyjęto początkowo entuzjastycznie, uznając je za wyjątkowo udaną formę literaryzacji elementów baśniowej tradycji ustnej i pisanej oraz podkreślając walory "dowcipnej" narracji. W wieku XVIII pojęcie "baśni" miało szerokie znaczenie. Słowniki i leksykony wskazują na to, iż pojęcia: "bajka", "baśń", "podanie" i "legenda" mogły być używane zamiennie. Musaus definiuje we wstępie do swego zbioru zatytułowanym Słowo wstępne do pana Dawida Runkela, będącym humorystyczną autoprezentacją (...) pisarza i jego baśni, pojęcie "baśni" jako "poetę cudowną", przemawiającą w sposób szczególny do wyobraźni czytelnika. Taka definicja baśni pozwoliła zebrać Musausowi w swym zbiorze teksty, które według dzisiejszych kryteriów określono by w większości jako podania. Ukazanie się w roku 1812 pierwszego tomu Baśni dziecięcych i domowych braci Jakuba i Wilhelma Grimmów było wydarzeniem epokowym w historii baśni. Baśnie braci Grimmów na długo stały się normą o uniwersalnym znaczeniu, według której oceniano baśniowość tego typu utworów. Podług romantycznej miary Grimmów oceniano również oświeceniowe baśnie Musausa, a ocena ta najczęściej nie wypadała pozytywnie. Artykuł przedstawia recepcję Niemieckich baśni ludowych Musausa u braci Grimmów, Ludwika Tiecka, Achima von Arnima i u nawiązującego bezpośrednio do romantycznych koncepcji Grimmów Ludwika Bechsteina, uwypuklając na ich przykładzie różnicę w ujęciu fenomenu baśniowości w oświeceniu i romantyzmie. (shrink)

Thomas Reid, twórca szkockiej szkoły zdrowego rozsądku, głosił tezę, że wszystkie wcześniejsze systemy filozoficzne obciążone są tym samym „grzechem pierworodnym” – przyjęciem (w różnych formach) reprezentacjonistycznej teorii spostrzeżenia zmysłowego. Nazywał ją „teorią idei”, której konsekwencją miało być oddzielenie podmiotu i przedmiotu poznania nieusuwalną „zasłoną idei”. Konstruowanie własnej filozofii poprzedził analizą historii tego zagadnienia od starożytności do czasów sobie współczesnych, usiłując wykazać zasadność swego stanowiska. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie o trafność poglądów Reida, wyrażonych w przyjmowanej teorii spostrzeżenia. Chodzi więc (...) przede wszystkim o pogląd charakterystyczny dla tradycji arystotelesowsko-tomistycznej, tradycyjnie interpretowany jako prezentacjonizm, oraz poglądy Kartezjusza dotyczące statusu „idei” w procesie poznawania tzw. świata zewnętrznego. Przeprowadzone analizy wskazują jednocześnie na uproszczenia w Reidowskiej interpretacji poglądów jego poprzedników na naturę spostrzeżenia oraz na cechy krytykowanych teorii, które w pewnym stopniu usprawiedliwiają tę krytykę. ------------------------- Zgłoszono: 28/10/2022. Zrecenzowano: 24/11/2022. Zaakceptowano do publikacji: 16/12/2022. (shrink)

Współczesność oraz znana nam kultura związane są ściśle z postępem technicznym. Ta kultura w sposób dogłębny przenika nasze codzienne życie – służy jako rozrywka, wygoda, narzędzie pracy czy komunikacji. Fakt, że krocząc w przyszłość, stajemy się coraz bardziej zależni od technologii, jest źródłem wielu problemów różnorakiej natury. Istnieje w konsekwencji potrzeba dyskusji nad zagadnieniami takimi jak: technologiczne uzależnienia, realność rzeczywistości wirtualnej, wpływ technologii na relacje międzyludzkie bądź konsekwencje cyfryzacji. Owa potrzeba jest realizowana w dyskusji uniwersyteckiej, tak jak miało to miejsce (...) na konferencji Człowiek i społeczeństwo wobec wyzwań technologii. Filozoficzno-kulturowe aspekty postępu technicznego. Odbyła się ona 23 maja 2019 roku w budynku Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego przy ulicy Wóycickiego 1/3 w Warszawie. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Koło Naukowe Studentów Filozofii UKSW, a uczestnicy pochodzili z licznych środowisk akademickich całej Polski. (shrink)

W dniach 15–16 października 2019 roku na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie miało miejsce międzynarodowe sympozjum naukowe pt. "Przyrodoznawstwo – filozofia – teologia. Obszary i perspektywy dialogu". W konferencji wzięło udział ponad dwudziestu naukowców z dziesięciu krajów.

Wielkie poselstwo cara Piotra I Aleksiejewicza Romanowa, czyli podróż dyplomatyczna do Europy Zachodniej, miało miejsce między 9/10 marca 1697 r. a 25 sierpnia 1698 r. Towarzyszyła mu szeroko zakrojona aktywność innych moskiewskich dyplomatów, jak np. Borysa Szeremietiewa. Już w marcu 1698 r. odwiedził Wiedeń, gdzie otrzymał listy polecające do Fryderyka Kazimierza Wolffa SJ, cesarskiego dyplomaty, wywodzącego się z Rzeczypospolitej, a konkretnie z senatorskiego rodu z województwa inflanckiego. Ojciec Wolff zalecał przyjęcie w Rzymie Szeremietiewa, rzekomo skłonnego do unii, przez jakiegoś jezuitę (...) znającego język słowiański. W ten sposób skrzyżowały się drogi moskiewskiego dyplomaty z ojcem Tomaszem Duninem Szpotem. Ten zostawił relację opisującą wizytę i audiencje Szeremietiewa w Rzymie, w których generał zakonu Tirso González de Santalla podsuwał moskiewskiemu dyplomacie jako dary polskie manuskrypty przygotowane przez Szpota na temat misji w Japonii czy postanowień soborów powszechnych Kościoła katolickiego. Relacja ta przedstawia również pobyt Piotra I w Wiedniu, podczas którego – dzięki możliwości porozumiewania się w języku polskim – pomiędzy ojcem Wolffem a carem wytworzyły się więzy szczególnej zażyłości. (shrink)

28 maja 2019 roku na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu miało miejsce międzynarodowe sympozjum naukowe nt. "Jakie będzie chrześcijaństwo przyszłości? Doświadczenie religijne, kultura i racjonalność wiary w twórczości Romano Guardiniego".