Benadering van enkele klassieke filosofische kwesties vanuit een door de Angelsaksische taalfilosofie geïnspireerde visie op de zingevende rede.

Bevat het religieuze discours aanspraken die vergelijkbaar zijn met de aanspraken die in strict cognitieve contexten, zoals wetenschap, gemaakt worden? Is van het spreken over religieuze fenomenen, en van het religieuze spreken, in enige zin een rechtvaardiging mogelijk die men kan vergelijken met de manier waarop wetenschappelijke of alledaagse overtuigingen zich lenen tot rechtvaardiging? Hoe zou zo'n rechtvaardiging er moeten uitzien? De bijdragen in deze bundel cirkelen rond deze vragen. De hefboom wordt echter ook dieper aangezet. Is het element van (...) overtuiging (belief) of geloofsinhoud, dat aanwezig lijkt in de meeste vormen van religiositeit, de grond voor andere aspecten zoals de religieuze praktijk en houdingen? Of zijn andersom de praktijken en (vertrouwvolle) houdingen de grond waarop religieuze overtuigingen eerst kunnen bloeien? Naast werk van Vlaamse auteurs, werden ook vertaalde artikelen opgenomen van D.Z. Philips en Alvin Plantinga. Paul Cortois (1954) is doctor in de wijsbegeerte. Momenteel is hij verbonden aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte (KU Leuven) en aan de Vakgroep Filosofie van de Universiteit Antwerpen (UFSIA). Walter Van Herck (1962) is doctor in de wijsbegeerte. Hij is verbonden aan de Vakgroep Filosofie van de Universiteit Antwerpen (UFSIA) en aan de Karel de Grote-Hogeschool Antwerpen. (shrink)

Rational public decision-making is nearly impossible for two reasons : the organisational complexity of public services and the existence of two circuits, a political one, and an administrativeone.Moreover, public decisions are made by different pressure groups, and from different decision centres. In Belgium the impact of political parties is steadily increasing, up to the point where they function as master-organisations that have set up their own institutions to carry out public tasks. In thesocio-economie field the government acts more often as (...) an arbitrator and money-supplier than as a decision-maker.In the welfare state the government's position in the whole field of decision-making amounts to delegating decisions to private organisations and pressure groups, which in due course leads to corporatism andirrationality. Finally, the organisation structure of the civil service itself stimulates irrationality because it was set up as a pyramid hierarchy in a time when the government did not have many tasks. (shrink)

Overzicht van de gewijzigde visie in de 20e-eeuwse filosofie op emoties.

Overzicht van de hedendaagse ontwikkelingen in de wetenschapsfilosofie.

Deze studie onderzoekt de zin van de empirische sociale weten- schap voor de interpretatie van het menselijk bestaan. Ik vraag naar de betekenis van de sociale wetenschap voor het begrip van het menselijk bestaan als grondslag van rationaliteit en vrijheid. De analyse van de wetenschapsleer, de ethiek en de cultuurfilosofie van Max Weber levert een bijdrage aan de beantwoording van deze vraag. De filosofische vraagstelling die deze studie leidt is niet vreemd aan de inspiratie van Webers denken. Die inspiratie (...) is gelegen in de vraag naar het lot van de vrijheid van individuen onder voorwaarde van een gerati- onaliseerde wereld. In deze studie wordt de aandacht in hoofdzaak gericht op de filosofische grondslagen van Webers wetenschapstheoretisch en ethisch denken. De centrale leidraad van mijn interpretatie is de oppositie van feitelijkheid en idealiteit, en van immanentie en transcendentie. Daardoor kan een aantal belangrijke motieven van Webers denken rond rationaliteit en vrijheid aan het licht gebracht worden welke samenhangen met de filosofische grondslagen ervan. Weber heeft gesteld, dat het probleem van rationaliteit en vrijheid in onze samenleving alleen intellec- tueel zuiver gethematiseerd kan worden op basis van een empirisch wetenschappelijke benadering van de realiteit. Een dergelijke analyse moet zich los maken van de vooroordelen van een speculatieve geschiedfilosofie. Het sociaal-wetenschappe- lijk denken van Weber pretendeert empirische geldigheid en heeft daarom in zijn visie een antimetafysische strekking. Toch blijft zijn denken gebonden aan zeer specifieke vooron- derstellingen van filosofische aard welke hij ontleent aan de wetenschapslogica van zijn dagen. Het is een van de theses van deze studie dat Weber de filosofische grondslagen van zijn conceptie van sociale wetenschap verheldert door een beroep op te doen het neo-kantianisme van H. Rickert en de fenomenologie van E. Husserl. (shrink)

Nu we de totale vrijheid hebben bereikt, heeft het weinig zin meer om over zonden te spreken. Als vanzelf wordt het toch weer interessant om over deugden na te denken: een positieve eigenschap waarover we beschikken of een goede manier van handelen. Rik Torfs treft die deugden aan op onverwachte momenten, wanneer we ons met humor proberen te beschermen, de eindeloosheid van onze wereld toch begrenzen of eenvoudigweg praten met elkaar. Even scherpzinnig als verontrustend beschrijft Torfs hoe wij, hypermoderne mensen, (...) meer mens proberen te zijn en hoe we onderweg het spoor bijster raken. Een teveel aan rationaliteit ligt volgens hem bijna altijd aan de basis van overspannen gevoelens over onszelf en foute inschattingen van de wereld, of het nu gaat over de manier waarop we ons persoonlijke geluk benaderen, over migratie denken of met onze eigen sterfelijkheid omspringen. Net omdat mensen geen rationele of volmaakte wezens zijn, is het beter om van de nood een deugd te maken. (shrink)

Volgens hoorn (d) van Philipse’s dilemma is de uitspraak dat God bestaat een feitelijke bewering en kan men die feitelijke bewering rationeel geloven zelfs als men er geen argumenten voor heeft. In deze korte reactie betoog ik dat de argumenten die Philipse tegen de keuze voor deze hoorn inbrengt niet kunnen overtuigen.

Hoofdstukken over het maatschappijbeeld van verschillende filosofen en filosofische stromingen, waarbij de begrippen macht en rationaliteit centraal staan.