Else Margarete Barth (1928-2015) was een Noors-Nederlandse filosoof.0Else Barth vond dat filosofie in dienst zou moeten staan van de combinatie van medemenselijkheid en helder, geïnformeerd denken en discussiëren. Barth was ervan overtuigd dat zorgvuldig redeneren en debatteren noodzakelijk is voor het verbeteren van menselijke relaties. Met logica als wapen bestreed ze vaagheid en vooroordelen. Om logica van betekenis te maken voor het praktische leven, verbond ze het met analytisch onderzoek naar ideeën die rondwaren in wetenschap en politieke cultuur. (...) Haar bijzondere belangstelling ging daarbij uit naar anti-argumentatieve en anti-parlementaire houdingen en denksystemen die, vaak ten faveure van een hoger doel, minachting voor (groepen) individuen legitimeren of zelfs aanmoedigen. Met haar pleidooi voor een 'empirische logica' leverde Barth een originele bijdrage aan de Europese wijsbegeerte, die ook voor de huidige tijd relevant is.0'Empirische logica' is een selectie uit Barths werk. De bundel bevat voorbeelden van toegepast empirisch-logisch onderzoek, naar de logische grondslagen van het Duitse idealisme bijvoorbeeld, die volgens Barth dezelfde zijn als die van de klassieke homeopathie, naar het denken van de Noorse nazi Quisling, maar ook naar de onevenredige aandacht voor 'gemiddelden' in de sociale wetenschappen, die tot stigmatisering leidt. In beschouwende stukken reflecteert de auteur onder meer op het belang van cultuur-georiënteerd logica-onderwijs en zoekt ze een verklaring voor de kloof tussen logica en politiek. Ten slotte zijn essays0opgenomen die Barth schreef over filosofen die haar inspireerden: Bertrand Russell, Evert Willem Beth en Arne Naess. (shrink)

Overzicht van de ideeën omtrent politieke macht in verleden en heden.

Studie over de politieke ideeën van de Amerikaanse, uit Duitsland afkomstige filosofe (1906-1975).

Zoals bekend is de verhouding tussen filosofie en politiek problematisch. De veroordeling van Socrates door de polis maakte diepe indruk op zijn leerling Plato. Mede om dit soort misstappen te voorkomen ontwierp deze een ideale staat waarin filosofen koningen moesten worden. Vanuit dit idee probeerde hij ook Dionysus, de heerser van Syracus, tot een wijsgerig verantwoorde politiek te brengen. De mislukking van dit Siciliaans avontuur heeft velen na hem ervan overtuigd dat filosofen zich beter niet in kunnen laten met (...) class='Hi'>politieke besluitvorming. Immers, Plato’s poging om Dionysus tot een wijsgerig verantwoorde politiek te brengen strandde jammerlijk. Maar, filosofen zijn natuurlijk hardleers en de aantrekkingskracht van het rijk der mensen en dingen op hen, die zich zo thuisvoelen in het rijk der ideeën valt niet altijd te loochenen. Hoewel voor Plato de politieke arena van alledag wezenlijk ongeschikt bleek te zijn voor filosofische uiteenzettingen, heeft toch zijn leerling en collega Aristoteles zich nog korte tijd met het onderwijs aan de jonge Alexander de Grote bemoeid – hoewel Aristoteles’ ambities al bescheidener waren dan van Plato. Het verhaal wil zelfs, dat Alexander op diens veldtochten een exemplaar van het werk van Homerus met aantekeningen van Aristoteles erin bij zich droeg. Na de dood van Alexander werd de anti-Macedonische atmosfeer in Athene voor Aristoteles zodanig bedreigend dat hij de stad verliet, om te voorkomen ‘dat de polis zich ten tweede male aan de filosofie bezondigde.’ Wie wel in het lot van Sokrates heeft moeten delen, is Thomas More, de auteur van het in 1516 verschenen ‘Utopia’. More weigerde Henry VIII als hoofd van de kerk te erkennen en moest dat met zijn dood bekopen. Dit vonnis vloeide dus niet direct voort uit het boek waarmee More zo bekend zou worden. Wellicht had More geleerd van de eerdere moeizame betrekkingen tussen filosofie en politiek en had hij daarom besloten om zich over ‘Ou-topia’ of ‘Nus-quama’ te buigen: over niet-plaats of nergens. Het in dialoogvorm opgetekende reisverhaal gaf op indirecte wijze kritiek op het Engeland van zijn tijd. Waarschijnlijk nog belangrijker dan het vermijden van risico’s door het schrijven over een niet reëel bestaande samenleving was het voordeel dat More op die manier een geheel ander beeld van een samenleving kon opstellen en beschrijven – ongehinderd door contingente omstandigheden, praktische bezwaren of politieke obstakels. More sloot de dialoog in ‘Utopia’ af met een korte overweging, waarin de auteur zegt zich nauwelijks te kunnen voorstellen dat deze samenleving ergens gerealiseerd zou kunnen worden. Vele lezers hebben deze overweging echter niet gezien of serieus genomen, zodat er al snel een ernstig meningsverschil over het genre van de utopie ontstond: vormde een utopie een blauwdruk voor een ideale samenleving die zonder meer ingevoerd zou moeten worden, of moest de utopie veeleer gelezen worden als een mengvorm van kritiek en ideaal – kritiek op de bestaande samenleving en richtinggevend ideaal voor nastrevenswaardige veranderingen van de huidige samenleving? (shrink)

Aanleiding voor dit nummer over 'democratie en representatie' is het overlijden, op 3 oktober van vorig jaar, van een van de belangrijkste naoorlogse politieke denkers in Frankrijk, Claude Lefort. Omdat we niet zozeer de man, maar des te meer zijn ideeën willen memoreren hebben we ervoor geopteerd om de kern van zijn politiek-filosofische nalatenschap onder de aandacht te brengen. Zonder twijfel is dat het inzicht in de onlosmakelijke verwevenheid van democratie en representatie.

Aanleiding voor dit nummer over 'democratie en representatie' is het overlijden, op 3 oktober van vorig jaar, van een van de belangrijkste naoorlogse politieke denkers in Frankrijk, Claude Lefort . Omdat we niet zozeer de man, maar des te meer zijn ideeën willen memoreren hebben we ervoor geopteerd om de kern van zijn politiek-filosofische nalatenschap onder de aandacht te brengen. Zonder twijfel is dat het inzicht in de onlosmakelijke verwevenheid van democratie en representatie.

Aanleiding voor dit nummer over 'democratie en representatie' is het overlijden, op 3 oktober van vorig jaar, van een van de belangrijkste naoorlogse politieke denkers in Frankrijk, Claude Lefort . Omdat we niet zozeer de man, maar des te meer zijn ideeën willen memoreren hebben we ervoor geopteerd om de kern van zijn politiek-filosofische nalatenschap onder de aandacht te brengen. Zonder twijfel is dat het inzicht in de onlosmakelijke verwevenheid van democratie en representatie.

Agalev and Ecolo consented to supporting the institutional reform of Belgium. Product-policy will be assigned to the federal government. Ecotaxes, fiscal instruments that fit in a product policy, are introduced. Three criteria are defined: 1) the primary goal is to bring about a change of behaviour, 2) the revenues are allocated towards environmental policy and 3) alternative products should be available. Whoever wants to know society, must try to change it. The enormous resistance of industry cannot only be explained by (...) economic considerations. Much more, it is a matter of pure power : who has something to say about what. But resistance and desinformaton also came from consumers' organisations, thewritten press in its comments and even from some 'environmental scientists'.Authors wonder what farces will be unleashed when the discussion on 'reducing consumption ' starts. (shrink)

Chantal Mouffe herneemt de centrale gedachte van Carl Schmitt dat de antagonistische relatie tussen vriend en vijand constitutief is voor het politieke. Anders dan bij Schmitt leidt die idee bij haar tot een links en radicaal democratisch model voor een pluralistische samenleving. Een juiste appreciatie van de niet te elimineren politieke dimensie van strijd geeft aanleiding tot een kritische evaluatie van het politieke liberalisme van John Rawls en de deliberatieve democratie van Jürgen Habermas. Tegelijkertijd werpt Mouffe daarbij (...) een nieuw licht op enkele recente politieke fenomenen, zoals de opkomst van rechtse populistische partijen in Europa en de internationale ‘oorlog tegen het terrorisme’. (shrink)

‘De huidige ‘‘consensus van het midden’’ is niet -- zoals vaak wordt beweerd -- een blijk van vooruitgang van de democratie, maar een reëel gevaar voor haar toekomst. Het ontbreken van een agonistisch debat tussen de democratische partijen en van een confrontatie tussen verschillende politieke stromingen heeft het de burgers onmogelijk gemaakt zich te identificeren met een gedifferentieerd scala aan democratische politieke identiteiten. Dit heeft een vacuüm geschapen dat in toenemende mate door rechts-populistische partijen wordt gevuld. Zij vervangen (...) de afgezwakte tegenstelling tussen links en rechts door een nieuwe wij-zij-tegenstelling die wordt opgebouwd rond de tegenstelling tussen ‘‘de bevolking’’ en ‘‘het establishment’’. Het is nodig om te beseffen dat ondanks de voorspelde verdwijning van collectieve identiteiten en de vermeende overwinning van het individualisme, de collectieve dimensie niet uit de politiek kan worden verwijderd. Als ze niet beschikbaar zijn via de traditionele politieke kanalen, zullen collectieve vormen van identificaties worden aangeboden in andere vormen, die veel minder vatbaar zijn voor democratische beïnvloeding. Als de maatschappelijke tweedeling niet meer kan worden weergegeven als een verdeling in links en rechts, kunnen gevoelens niet langer worden gekanaliseerd in de richting van democratische doelen en kunnen conflicten een vorm aannemen die de democratische instituties in gevaar brengt.’. (shrink)

The study of comparative European politics since the 1930s shows a shift from a largely normative and institutional concern with a few larger European countries towards a clear subdiscipline of modern political science. Marked influences were the need to rethink democratie development in the light of the rise of totalitarianism and the rapid decline of democracy in most emerging new states after 1945.The field shows a strand influence of the wish to bring the particular experience of individual countries onto the (...) map of general comparative politics.Thus, one finds the effect of a typical cross-Channel dialogue contrasting Britain and France, the extrapolation of 'polarised pluralism' from an Italian background, the deliberate challenge to the Westminster model from consociational democracy theorists, and the transposition of Norwegian experience onto a Macro-Model of Europe in center-periphery terms. More recent developments also mirror new political developments, e.g., neo-corporatism, the rise and crisis of the welfare state, and concerns about public policy generally. Yet such challenges pale compared to the potential effect which processes of European integration, the decline of bipolar international polities, and above all problems of democratic development in post-totalitarian Eastern and Central Europe, must haveon comparative politics in and on Europe. (shrink)

«Without a theory of corruption there cannot be a remedy for corruption unless by happy accident». There are empirical theories, such as the functional approach of the political process, but how useful they may be, they essentially fall short. One needs a normative, i.e. an ethical theory of political action.After having evaluated the idea, that politicians and rulers have the right to make use of violence, lies and ruses in order to combat violence and ruse within the community, the article (...) draws some important conclusions from the general democratic principle «no power without control and possibility of sanction by those being subject to that power».Applied to the problem of corruption, this principle can be used as a guideline for a systematic exploration of the structural sources of corruption, defined in a general way as abuse of power. The main thesis reads as follows. The sources of corruption are to be found in those «deficiencies of the system» that create chances for a particular pressure of power to exert an overweight - without possibilities of control and sanction - in the processes of actual definition of the «public interest» or the «common good».An elaboration of the thesis is made by means of an analysis of this kind of «deficiencies» in the Belgian political-administrative system, most of them however not specific for the Belgian situation in particular.Finally, some suggestions for «remedies » against corruption are made, especially in the field of legislative measures. (shrink)

How is the growth and the structure of government spending in Belgium related to the political composition of the successive governments? A distinction is made between center-right and center-left governments.We find that during 1960-83 bath the growth and the composition of government spending has been unrelated to these two types of governments. There is one major exception. Spending for social security increases significantly faster during periods of center-right governments, even after correction for business cycle variables. These results are interpreted in (...) the framework of the median-voter model. (shrink)

To what extent can politics be part of education? Recent incidents indicate how educational activities aimed at raising political awareness are perceived by some as forms of ‘indoctrination’. This article explores, firstly, how philosophical perspectives might help us understand the notion of indoctrination in education. Drawing on the work of Hannah Arendt and Michael Hand, two notions of ‘indoctrination’ are discussed and subsequently problematized in light of classroom practices. Expanding our perspective to the larger historical context of reflections on education (...) and democracy, we then show how the dilemma of indoctrination should be understood as part of a tradition in pedagogical thinking that emphasizes the complex dynamics of socialization and critical thinking in education. Finally, we argue that from a pedagogical perspective, the issue is not whether or not certain educational activities might be forms of indoctrination, but to what extent these activities provide students an opportunity for both socialization and critical inquiry. (shrink)

In 1985 Cleymans showed in this journal that politica! participation in Belgium did not differ much from what was found in international research in other European countries. In this article some pieces of "conventional wisdom" in the international literature about structure and selectivity of political participation are questioned with Dutch data. Furthermore, information about participation in the Netherlands is important in itself. As neighbouring countries with close connections and interrelated histories, Belgium and Holland certainly deserve more attention as objects for (...) comparative study. In a range of ten activities from trying to contact politicians to joining a demonstration it seems to make less and less sense to look for a polarity of conventional and unconventional participation in the Netherlands. The overall political participation since 1973 appears to remain at the same level. This finding questions popular beliefs about shifts from a rebellious beginning of the seventies to a quiet period in the second half of that decade to spectacular outbursts of unconventional political behaviour at the beginning of the eighties and resulting in political apathy at the moment. On a macro-level the stability of participation seems to be combined with a constant or slowly rising passive political involvement. Political involvement and participation in the 1980'sare still related with individual and social background characteristics as education, sex, age, involvement in the Labour force and religion. However, relationships are not very strong in the 1980's. Following political participation of some social categories in the 1973-1986 period, it appeared that education and leftright-selfrating are of most and possibly still growing importance. Besides the higher educated and leftisht people, public employees are the "big participators" during all the years. Students evidently lose position. The gap between the sexes seems to disappear. Whereas in Belgium working outside the home does not seem to be a factor that stimulates the participation of wamen, in the Netherlands it seems to be of an utmost importance.It turns out that there are similarities and differences in political involvement and participation between Belgium and the Netherlands. Same differences may result from the fact that Cleymans used data of 1975, whereas we used data until 1986. It is clear, however, that there have been developments in the structure andselectivity of participation in the Netherlands and it would be interesting to have more recent comparative information about Belgium. (shrink)

Our research concerns political knowledge among eighteen-year-old pupils in Belgium and the variables that may cause a differential level of political knowledge.The results point out that the average level of political knowledge is really low, though some elementary items score up to 98 %. The studyreveals as the most significant independent variables : the sex, political participation of the parents, mass media, and school. Mass media are most frequently mentioned as the most important sources of political information. Moreover, respondents with (...) a high level of newsmedia exposure do indeed score best. Political education at school shows to have low impact, on the contrary, respondents that mention school as their most important source of political information tend to score worst. (shrink)

Schmitt staat in de vooroorlogse periode zeker niet alleen met zijn kritiek op de democratie, het liberalisme en de moderne cultuur. De discussie met tijdgenoot Leo Strauss verheldert de positie van Schmitt substantieel. Deze deelt immers Schmitts kritiek, maar tegelijk laat hij de vooronderstellingen en de tegenstrijdigheden ervan zien. Schmitts kritiek gaat volgens Strauss niet ver genoeg, want blijft onuitgesproken schatplichtig aan datgene wat hij zelf bekritiseert.