Author: Koepke Ireneusz Title: ANDRZEJ WALICKI AND “WARSAW SCHOOL OF THE HISTORY OF IDEAS” (Andrzej Walicki i „warszawska szkoła historyków (historii) idei”) Source: Filo-Sofija year: 2005, vol:.5, number: 2005/1, pages: 259-276 Keywords: ANDRZEJ WALICKI, WARSAW SCHOOL OF THE HISTORY OF IDEAS Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:This article is an attempt of presenting Andrzej Walicki connections with the so called Warsaw School of the History of Ideas (...) and his research on basic methodological issues created by this “school”, which are linked with the history of ideas and the history of philosophy. The most important are research rules which has been used by A. Walicki, and their consequences on his intellectual work as well as some critical remarks. (shrink)

Profesor Ryszard Panasiuk przez ostatnich kilka dekad należał do grona wiodących polskich filozofów. Jego książki na temat Hegla, ruchu młodoheglowskiego czy Marksa należą do kanonu historiografii idei. Publikowany tutaj obszerny wywiad z Profesorem może stanowić wartościowe i oryginalne źródło do historii inteligencji i humanistyki w tzw. Polsce Ludowej. Profesor Panasiuk opowiada w nim o swojej karierze naukowej, jednocześnie kreśląc obraz przemian akademickiego środowiska filozoficznego w powojennej Polsce. Wiele uwagi poświęca również swojej relacji z Bronisławem Baczką i innymi wybitnym (...) reprezentantami Warszawskiej Szkoły Historii Idei. Ponadto Profesor analizuje proces narastania prądów dysydenckich wśród zwolenników marksizmu po Październiku ’56 i wyjaśnia ostateczny rozkład post-stalinowskiej ortodoksji w polskim życiu intelektualnym tego okresu. Jak również dowodzi, że choć Marks stanowi ważny i wciąż warty badania rozdział w historii filozofii europejskiej, to marksizm, z uwagi na zawarty w nim koncept „radykalnej wspólnoty”, jest ideologią z gruntu utopijną. (shrink)

The article’s primary purpose is to discuss the process of creating the extended interview titled _“Innego końca świata nie będzie”. Z Barbarą Skargą rozmawiają Katarzyna Janowska i Piotr Mucharski_ [En. _“There will be no Other End of the World”. Katarzyna Janowska and Piotr Mucharski Are Talking with Barbara Skarga_], published in 2007. The analysis refers to Barbara Skarga`s personal archive, which is available at the Joint Libraries of the Faculty of Philosophy and Sociology of the University of Warsaw, the Institute (...) of Philosophy and Sociology of the Polish Academy of Sciences, and the Polish Philosophical Society. Archival materials related to this ‘spoken book’ involve mainly computer printouts with handwritten deletions, notes, and additions. The article also includes the philosopher’s typescripts related to her academic activity. Studying the process of shaping the conversation in _Innego końca świata nie będzie_… leads to more general conclusions about the style of Barbara Skarga’s language. Conclusions indicating the type of subjectivity revealed in the interview were also used to discuss the author’s essays. (shrink)

W niniejszym artykule poddane są analizie problemy historiografii filozofii ukraińskiej, wynikajace w tym momencie, kiedy przedmiotem badań stają się instyticje, prądy umysłowe, osobowości należące do kanonicznej ukraińskiej filozofii, lecz zbadanie których nie jest możliwe bez uwzględnienia kontekstu poskiego. Taki kontekst utworzony został przez „wspólna strefę” polskiej a ukraińskiej historii i obejmuje tak ważne dla tych historii postaci oraz instytucje jak Stanisław Orzechowski, Akademia Kijowsko-Mohylańska lub Szkoła Lwowsko-Warszawska. Zdaniem autora, badania nad polskim kontekstem filozofii ukraińskiej wymagają ponownie (...) przyjrzeć się uspadkowanym poglądom i mniemaniom odnośnie ukraińskiej tożsamości narodowej i są w stanie pokonać pojmowanie narodowej tradycji filozoficznej jako dostatecznego i oryginalnego produktu własnej narodowej kultury. (shrink)

Idea końca historii jest nośna filozoficznie i szeroko komentowana przez przedstawicieli wielu tradycji filozoficznych. W niniejszym tekście przedstawiamy, jak owa idea jawi się w filozofii postmetafizycznej, odwołując się do trzech jej reprezentantów: Gianniego Vattima, Odo Marquarda i Viléma Flussera. Mimo różnic, które występują w ich ujęciach końca historii, można także zauważyć pewien wspólny rys, związany głównie z rozumieniem historii jako metanarracji oraz z krytycznym stosunkiem do metafizyki.

W niniejszym artykule (bardzo wybiórczo) chciałbym przedstawić poglądy Jana Jonstona (Johannes Jonstonus) 1603-1675 na dzieje przyrody i człowieka oraz pokrótce przedstawić jego sylwetkę. Rekonstruując owe filozoficzne i metodologiczne kwestie, warto także przytoczyć kilka zagadnień związanych z życiorysem tego uczonego oraz z recepcją jego dzieł. Jonston był przyrodnikiem, lekarzem i filozofem. Obecnie jest mało znany i zapomniany, a w konsekwencji jego filozofia przyrody i filozofia człowieka, jego wizja świata, a więc w pewnym sensie i Kosmologia, uległy zapomnieniu i marginalizacji. Uległa także (...) zapomnieniu jego filozofia i metodologia nauki. Jonston należał do pokolenia Kartezjusza, jednakże jego poglądy na przyrodę i na naukę były bliższe filozofii brytyjskiej niż kontynentalnej i nawiązywały do idei, które sformułował Francis Bacon, a potem kontynuował Robert Boyle. Zapewne stanowisko Jonstona zostało ukształtowane w trakcie jego studiów na uniwersytetach w Wielkiej Brytanii. Owe inspiracje metodologią nauk zasługują, by były się przedmiotem osobnych rozważań, ale ze względu na ograniczony charakter pracy zostaną tu pominięte. Jonston w pracy O stałości natury (An history of the Constancy of Nature…) formułuje swoją wizję przyrody. Owa filozofia przyrody kształtuje się w konfrontacji z poglądami chiliastów dotyczącymi natury człowieka i pośrednio całej przyrody. Poglądy chiliastów wynikały ze specyficznej interpretacji Biblii mówiącej o „starzeniu się” świata człowieka, kultury, a w konsekwencji i przyrody. W związku z tym, że idea chiliastów obejmuje zjawiska przyrodnicze i antropologiczne, a w dodatku maja historyczny charakter, Jonston w swoich kontrargumentach musiał odwoływać się i do empirii, i do historii: Biblijnej, oraz naturalnej. Tym samym, współuczestniczył nie tylko w tworzeniu nowożytnej filozofii przyrody, ale także nowożytnej „historii naturalnej” i nowożytnej metodologii, postulującej matematyzację wiedzy o przyrodzie. (shrink)

The article presents ethical work of an outstanding representative of the philosophical Lvov-Warsaw School – Izydora Dąmbska. The conviction that philosophy is a science and is axiologically grounded was inherited from her teacher Kazimierz Twardowski. According to this point of view, being a philosopher means realization of both intellectual and moral values. The text gives an insight into the ways Dąmbska understands the term ethics and her notion of the most fundamental terms of axiological ethics: assessment, values, norms. The four (...) distinguished by her issues of scientific ethics: the issue of ethical criteria, sources of morality, moral foundation and range of ethics are also examined. Dąmbska’s achievements in the history of ethics, her reflections on ethics’ independence from religion and on teaching ethics at school are also presented. (shrink)

W monografii Radical Entlightenment. Philosophy and the Making of Modernity poświęconej dziejom oświecenia brytyjski historyk Jonathan Irvine Israel sformułował nową tezę dotyczącą datowania, źródeł i charakteru tego okresu historii i przypisał filozofii Spinozy znaczącą rolę w sformułowaniu haseł oświecenia. Jego praca wywołała szereg kontrowersji i uwag krytycznych, dotyczących oceny faktów należących do obszaru historii idei. Artykuł przypomina o interpretacjach roli filozofii Spinozy i o jej wczesnej recepcji, kiedy filozof oddziaływał bezpośrednio. Wydarzenia polityczne w Niderlandach w okresie 1648–1677 (...) oraz losy filozofii Descartes’a są czynnikami wydatnie ingerującymi w kształtowanie się pierwotnej recepcji spinozyzmu i przesądzają na długo o losach tej filozofii. (shrink)

Thomas Reid, twórca szkockiej szkoły zdrowego rozsądku, głosił tezę, że wszystkie wcześniejsze systemy filozoficzne obciążone są tym samym „grzechem pierworodnym” – przyjęciem (w różnych formach) reprezentacjonistycznej teorii spostrzeżenia zmysłowego. Nazywał ją „teorią idei”, której konsekwencją miało być oddzielenie podmiotu i przedmiotu poznania nieusuwalną „zasłoną idei”. Konstruowanie własnej filozofii poprzedził analizą historii tego zagadnienia od starożytności do czasów sobie współczesnych, usiłując wykazać zasadność swego stanowiska. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie o trafność poglądów Reida, wyrażonych w przyjmowanej teorii (...) spostrzeżenia. Chodzi więc przede wszystkim o pogląd charakterystyczny dla tradycji arystotelesowsko-tomistycznej, tradycyjnie interpretowany jako prezentacjonizm, oraz poglądy Kartezjusza dotyczące statusu „idei” w procesie poznawania tzw. świata zewnętrznego. Przeprowadzone analizy wskazują jednocześnie na uproszczenia w Reidowskiej interpretacji poglądów jego poprzedników na naturę spostrzeżenia oraz na cechy krytykowanych teorii, które w pewnym stopniu usprawiedliwiają tę krytykę. ------------------------- Zgłoszono: 28/10/2022. Zrecenzowano: 24/11/2022. Zaakceptowano do publikacji: 16/12/2022. (shrink)

Celem artykułu jest zbadanie źródeł polskiego kartezjanizmu fenomenologicznego, które autor hipotetycznie sytuuje w rozprawie doktorskiej Kazimierza Twardowskiego Idee und Perception. Eine erkenntnistheoretische Untersuchung aus Descartes (1891). Rozprawa jest badana w aspekcie brentanowskiego na nią wpływu, który daje się zauważyć zarówno na poziomie rozstrzygnięć epistemologicznych, jak i w koncepcji uprawiania historii filozofii. Choć Twardowski koryguje w niej kartezjańską interpretację Brentana, to pozostaje na gruncie brentanowskiej psychologii opisowej, stanowiącej pewną wstępną wersję fenomenologii. W drugiej części artykułu rekonstruuje się wątek kartezjański zawarty (...) w egologii Romana Ingardena, jaką zaprezentował w Człowieku i czasie (1937–1946), by w konkluzji scharakteryzować wspólne elementy przemawiające za ciągłością i swoistością motywu kartezjańskiego w początkach polskiej fenomenologii. (shrink)

The publication presents the historical and theoretical background of work of the Ukrainian philosopher Stefan Ołeksiuk under the title “On object of so-called perceptual judgment”. In particular, the points of contact and the importance of Ołeksiuk’s ideas for philosophical traditions of the Lvov-Warsaw School and Husserlian phenomenology were shown.