RésuméCet article vise à établir que la place centrale d'Avicenne dans l'histoire intellectuelle de l'Islam ne se limite pas aux disciplines de la philosophie théorique, mais que cet auteur a eu aussi une influence profonde et forte sur la conception de la philosophie pratique jusqu'aux temps modernes. J'analyserai l'impact de la conception avicénienne de la philosophie pratique en étudiant les différentes classifications de la philosophie pratique proposées par Avicenne tout au long de sa carrière ainsi que les facteurs motivant sa (...) négligence de la philosophie pratique dans ses sommes philosophiques, sur la base de sa conception des relations entre philosophie etšarīʿa. Pour établir ma thèse concernant l'influence de cet auteur sur la conception de la philosophie pratique dans la tradition islamique, j'étudierai des œuvres majeures concernant la classification des sciences ainsi que les commentaires et gloses relatifs aux deux sommes philosophiques les plus importantes et les plus largement diffusées dans la tradition philosophique post-avicénienne, que sont lesHidāyat al-ḥikmad'al-Abharī's et lesḤikmat al-ʿaynd'al-Kātibī's. (shrink)

The great chain of being is an ontological conception in which all beings, from inanimate things to God, are ranked on a scale according to their perfectness. This hierarchical scheme, though widely known in the history of ideas, was systematically addressed by Arthur Lovejoy in 1936. The great chain of being as formulated by Lovejoy is composed of three main principles, whose roots can be found in Plato and Aristotle’s philosophies. These principles are “the principle of plenitude”, “the principle of (...) gradation” and “the principle of continuity.” The first principle, the principle of plenitude, was pointed out in Plato’s philosophy and the latter two, the principle of gradation and the principle of continuity, were addressed in Aristotle’s philosophy. According to Lovejoy, these three principles were systematically addressed in Plotinus’s philosophy and became an essential part of Neo-Platonic cosmology. Platon explains the abundance of beings with reference to the absolute goodness of the God in his famous book Timaios. Accordingly, God has absolute goodness and this attribution has given rise to an abundance of beings as goodness requires the existence of things. The other two principles, the principle of gradation and the principle of continuity, were forwarded by Aristotle and through his works affected Western thought. While the principle of gradation refers to the ranking of beings in a chain based on the criteria of their perfection, the principle of continuity is the natural consequence of that ranking in that all beings share at least a minimum level of similarity. Plotinus synthesized and systematized those three principles as an expression of ranked beings specific to emanation theory and added three hypostasis -One, Nous, and Soul- in addition to the natural world addressed in Aristotle’s works. Therefore, we see that beings were ranked from inanimate things to God in Plotinus’s works. This concept of hierarchical order of beings, the great chain of being, affected many cultures and philosophical ideas from Classical Islamic philosophy to the Western tradition. In this article, we confine our subject to only Western thought, including Medieval Christian theology and philosophy, the Renaissance period, and the Age of Enlightenment as well as a peculiar implication and interpretation of the great chain of being specific to modern times. In every period we will deal with just one thinker and their ideas to demonstrate the effect of the great chain of being on those thinkers’ philosophies and systems. In this context, we examined how Thomas Aquinas used the great chain of being to justify some theological and philosophical matters and tried to show how he utilized the principle of continuity effectively to explain the relationship between matter and soul. Marcilio Ficino, a Neo-Platonist philosopher of the Renaissance period, also used the great chain of being to explain the hierarchical order of beings and their ontological relationship to the perfect being, which is God, placing them in a rising line according to their closeness to God. On the other hand, when we come to the Age of Enlightenment we see that the great chain of being continues to be apparent in some philosophical works. One example is John Locke’s famous book An Essay Concerning Human Understanding. Here Locke tries to make sense of the existence of many species of spirits with reference to the great chain of being, especially by using the principle of continuity. This attempt of justification shows us that the great chain of being, as an old philosophical and ontological concept, was still used even in the Enlightenment. Finally, it would be beneficial to address how the chain of being in question was presented and understood in modern times. Unlike the justification of some philosophical or theological subjects, in modern times the hierarchical structure of the great chain of being has been anachronistically read into the theory of evolution with reference to some medieval Muslim philosophers’ works. This approach, however, springs from the figural similarities between the great chain of being and the theory of evolution, although the contents of both theories are completely different. It would be accepted easily that similarities in figure do not necessitate similarities in content. In short, the great chain of being has been very effectively used in the history of philosophy to justify different subjects in different areas such as philosophy and theology. In this article, we address the usages of the chain in question and trace its effects specific to the Western tradition from the ancient period to modern times. (shrink)

Büyük varlık zinciri felsefe tarihinde özellikle ontolojik bir tasvir olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kavram her ne kadar düşünce tarihinde bir “mefhum” olarak yer alsa da 1936’da Arthur Lovejoy tarafından kökenlerine inilmek suretiyle sistematize edilmiş ve düşünce tarihindeki izi Lovejoy’un çalışmasından itibaren daha detaylı olarak sürülebilmiştir. Her düşünürde farklı nüanslarla ele alındığını müşahede ettiğimiz büyük varlık zinciri ana hatlarıyla; cansızlıktan bitkilere oradan sırasıyla hayvanlar ve insanlar alemine daha sonra ise melekler, gayr-ı maddi varlıklar alemi ve nihayetinde ana gaye olan Tanrı’ya değin (...) varlıkları en düşük mertebeden en yüksek mertebeye değin hiyerarşik bir düzene tabi tutan ontolojik bir sistem olarak tanımlanabilir. Çokluk, mertebeleşme ve devamlılık ilkelerinden müteşekkil hiyerarşik bir şema olarak karşımıza çıkan büyük varlık zinciri felsefi, teolojik ve hatta edebi bağlamlarda pek çok filozof ve düşünür tarafından epistemik düzeyde çeşitli problemlere cevap üretebilmek adına etkili bir şekilde kullanılmıştır. Bu bağlamda hakkında Türkçe literatürde çok fazla çalışma olmadığını müşahede ettiğimiz büyük varlık zincirinin, Lovejoy’un ortaya koyduğu prensiplerden hareketle ilk olarak kökenlerini tespit edecek akabinde ise ilgili hiyerarşinin; Antik Dönem, Orta Çağ, Rönesans Dönemi, Aydınlanma Dönemi ve modern zamanda Batı düşüncesindeki etkilerinin izini sürmeye çalışacağız. Bu açıdan bahsi geçen dönemlerde ilgili hiyerarşinin tüm etkilerini ele almak bir makalenin sınırlarını aşacağı için her. (shrink)

In Ḥanafī legal thought, ta‘ātī (mutual delivery of goods and price) has been seen as a sales contract without the need for an additional legal transaction. This situation raises the question of whether the delivery transaction took place after a void (bāṭil) or invalid (fāsid) sales contract can be considered as a new contract that is revealed through ta‘ātī. In this study, which we aim to answer the aforementioned question, first of all, the issue of what kind of relationship is (...) established between the definition of the sales contract and the legitimacy of the ta‘ātī is discussed. Secondly, the relationship between the principles of “When something is void, what is implicit in that thing is also void.”, “What builds on what is invalid is also invalid” and the delivery transaction that took place after a void or invalid contract is discussed. Thirdly, it has been discussed whether the acceptance of the delivery transaction after a void or invalid contract as a new contract is dependent on the fact that the first contract has been legally terminated. In Ḥanafī thought two approaches have emerged regarding the relationship between ta‘ātī and void or invalid contract. According to Ḥanafī jurists based on the above-mentioned two principles, the delivery transaction that took place after a void or invalid contract is not a new contract. The fact that the delivery transaction becomes a new contract depends on the fact that the first contract was terminated in a legal way. In the approach of Ḥalvānī and Kāsānī, the fact that the delivery transaction that took place after a void or invalid contract gains the quality of a new contract is not dependent on the fact that the first contract is legally terminated. This approach is very important in terms of making it possible for the idea that “Delivery that took place after a void or invalid contract has the quality of a new contract.” to attribute the classical Ḥanafī thought. (shrink)

Tarihin başlangıcından itibaren insan ile yaşamış olduğu mekân arasındaki ilişki ve sosyal olarak inşa ettiği bu mekândan kopuş dikkat çekici bir meseledir. Bu ilişki sadece inşa edilen sosyal mekândan kopuş ile cereyan etmemekte, mekânsal değişikliğin ardından gelinen yerdeki sosyal inşa da yeni bir ilişkinin ve sosyal değişimin kapısını aralamaktadır. Bu bağlamda, insanlığın varoluşundan itibaren temel ihtiyacı olan güvenli çevre oluşturma gayretinin toplumsal değişime ve göç olgusuna olan etkisi, günümüzde özellikle Avrupa devletlerinde klasik güvenlik anlayışının dışında Kopenhag Okulu’nun sosyal inşacı bir (...) anlayış ile ortaya koyduğu “güvenlikleştirme” yaklaşımının ana unsurları olan siyasal, ekonomik, çevresel ve toplumsal anlamda bir güvenlik tehdidi olarak ele alınmaktadır. Avrupa ülkelerinde son yıllarda politika yapıcılar, devlet dışı aktörler ve göçmenlerin varlığından rahatsız olan kitleler göçü toplumsal güvenliğin alt unsuru olan kültürel güvenliklerine bir tehdit olarak görmektedir. Güncel politikalarında ve gelecek stratejilerinde bu olguyu dikkate almışlardır. Politika yapıcıların kültürel güvenliğe ilişkin yaklaşımlarını hem literatür derlemesi hem de göç karşıtı söylemler üzerinden analiz eden bu çalışmanın temel amacı, toplumsal güvenlik içerisinde yer alan kültürel güvenlik ile göç arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Çalışmanın argümanı göçün güvenlik unsuru haline getirilmesi sürecinde kültür konusunun niçin ve nasıl ele alındığına açıklık getirmektedir. Göçmenlerin genellikle söylemsel olarak hedef ülkenin sosyal uyum, kültürel doku ve kimliğine bir tehdit olarak sunulması, devamında “yabancı istilası” olarak güvensizlik yaratan bir sosyal aktör gibi düşünülmesi; çalışmanın yöntemi olan eleştirel söylem analizinin mikro boyutu ile çıkarım yaratma aracına karşılık gelmektedir. (shrink)

Kavram mantığı üzerine bina edilen klasik mantık bilimi, daha çok ad kavramlar ve bu kavramlardan bileşen önermeler üzerinden yürütülmüştür. Bu, İslâm mantık tarihinde öncekilerin mantık geleneğinde böyle olmakla birlikte sonrakilerin mantık geleneğinde çok daha belirgindir. Mantık biliminin, bu eğilimle yürütüldüğü ve yüzyılları içeren tarihinde fiil kavramlar, hem kavram hem de yargı bağlamlarıyla kimi belirsizlikleri beraberinde sürükleye gelmiştir. Her ne kadar mantık bilimi, kurulduğu andan itibaren psiko-sosyal temelli dillerin belirleyiciliğinden mümkün oldukça kendisini yalıtıp bilimlere evrensel dil sunma iddiasında bulunmuş ve bu (...) doğrultuda onun evrensel kurallarını oluşturmaya çalışmış olsa da psiko-sosyal temelli dil yapılarının, mantık biliminin işini zaman zaman zorlaştırdığı göze çarpmaktadır. Farklı dillerde farklı yapılarda ifade edilen belirsiz adlar, belirli fiil ve belirsiz fiiller mantıkçıların işini epey güçleştirmiştir. Onlar bize göre dillerden kaynaklı bu güçlüğün üstesinden gelmek için fiiller yerine en az tartışma barındıran belirli adlar üzerinden mantık bilimini işleme yolunu tercih etmişlerdir. Fakat öyle olsa bile bu, kanaatimizce problemi çözüme kavuşturmak yerine ötelemiş, özellikle fillerin kavram ve yargı mantığı bakımından neliği sorunu büyük oranda cevapsız kalmıştır. Çalışmamız, mantık biliminin, dillerin psiko-sosyal temelli yapılarına sırtını dönmekten kaynaklı problemlerinden biri olarak belirsiz ad ve filleri soruşturmaya açmaktadır. (shrink)

Gömülü Teori, sosyal bilimler alanında yapılan çalışmalarda teorik olarak toplanan verilerin analiz edilmesi yöntemiyle sistematik boyut kazanan bir metodolojidir. Bu metodolojik yaklaşımda, sonuca ulaşma biçimi olarak tümdengelim modelinin yerine, tümevarımsal akıl yürütme modeli kullanılır. Gömülü Teori ile yapılan çalışmalar ağırlıklı olarak bir soru ile, hatta bazen yalnızca nitel verilerin toplanmasıyla başlamaktadır. Araştırmacılar toplanan verileri analiz ederken, tekrar eden düşünce, kavram veya öğeleri belirtir ve bu unsurlar verilerden elde edilen kodlarla etiketlenir. Daha fazla veri elde edilip çalışma tekrar kontrol edildikçe kodlar; (...) kavram ve daha sonra kategorilere ayrılabilir. Böylece yeni bir teorinin temelleri atılmış olur. Bu nedenle, Gömülü Teori, araştırmacının mevcut bir teorik çerçeveyi seçtiği ve ancak o zaman teorinin incelenen fenomene nasıl uygulandığını veya uygulanmadığını göstermek için veri topladığı geleneksel araştırma modelinden oldukça farklıdır. Yani yapılan çalışmalarda elde edilen sonucu mevcut teoriler açıklayamadığı veya açıklamada yetersiz kaldığı durumlarda Gömülü Teori ile yeni bir teori elde edilmiş olmaktadır. Bu anlamda Gömülü Teori bir teori olmaktan çok yeni bir teorinin çıkışına zemin hazırlayan metodolojik bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada Gömülü Teori’nin metodolojik boyutu bilgiye nasıl ulaşabileceğine ilişkin; “Araştırmanın amacı nedir?/ Araştırma yöntemi nasıl olmalıdır?/ Araştırmacının rolü nedir - ne olmalıdır? Değerlerin rolü nedir?/ Araştırma raporunun dili nasıl olmalıdır?” sorularına verilecek cevaplar üzerinden ele alınacaktır. Ayrıca Gömülü Teori’nin tarihçesi ve uygulama biçimi gözden geçirilerek bu teorinin Din Sosyolojisi çalışmalarına ne şekilde taşınıp taşınamayacağı tartışılacaktır. (shrink)

The emphasis that the modernity gives to disengagement and beginning leads one to think that the modernity itself is in fact a culture that initiares crisis. Even if there is no initial crisis, it can be created through the ambivalent nature of modernity. Behind the concept of crisis lies the notion that history is a continuous process or movement that opens the door to nihilistic understanding which stems from the idea of contemporary life and thought alienation through the pessimistic meaning (...) of the word. There is a dialectical relationship between the ideas of modernity and progress, and the decadence, and the main theme of Nietzsche's philosophical career. Since the death of Hegel, who made the idea of crisis plausible, everything is nothing but a counter-movement not only in Germany, but also in Europe. The first of these counter-movements is romanticism with its objection to the mind which is liberated from the bonds of tradition. The main thesis of the present article is, between reactiveness of romanticism -on the surface- and the modernity; from one side romanticism's consuming modernity, which is its mirror image, while at the same time feeding from it and modernity's manipulating the ideas developed against it and monopolizing them thanks to its ambivalent nature. For this purpose, following an an anti-enlightenment thinker Nietzsche's, anti-romantic footsteps which at the same time feeds from the romantic heritage, an attempt will be made to analyze the relationship between modernity and romanticism. Another goal of this article is to allow a comparison of how the intellectual development in the West finds its response on the modernization process of our country by probing how the modernization experience of early period Islamist's who experienced this process in a feeling of "backwardness" and with a wounded consciousness and anxiety has led to a shallow romantic worldview. SummaryRomance and romanticism are the main topics of this article. Romanticism is a period, whereas romance is a spiritual attitude not limited to this period, therefore, even today it’s existence is felt. In other words, it is not specific to the Germans. This term is often used to correspond to certain aspects of European intellectual life in the late eighteenth and early nineteenth centuries, for instance between 1790 and 1850. In its extremely diverse definitions, the most "romantic" definition in our opinion, belongs to Novalis: “I'm romanticizing by giving a high meaning to ordinary things, a mysterious reputation to the ordinary, the honor of the unknown to the known, an infinite look to the finite.” The rejection of existing social reality, the experience of loss, the melancholic longing and the search for loss are the main components of the romantic motive. This study is based on the argument that there is a dialectical relation between romanticism and modernity, which is known as an opposing movement against enlightenment thought. The intellectual feature, which contains the opposite of modernity itself, makes this argument plausible. In addition, the view of modernity as a crisis culture due to the emphasis on disengament and beginnings offers us the possibility to establish a relationship between modernity, which accepts itself as decadence, and romance. Behind the concept of crisis lies the idea that history is a continuous process or movement opening the door to the nihilist understanding in which modern life and thought are alienated in a pessimistic sense. Thus, Allan Megill defines historicism as a prerequisite for nihilism. According to the author, Prophets of Extremity, if the history has no direction to be changed, maintained or lost when wandering in history, it also cannot have a "crisis". The suggestion of "God is dead" is the most concise expression of this crisis. In this crisis state of nihilism, it is a completely forlorn condition of living in the present. Today, which is in the absolute forlorn state; the savior declares his belief that he is devoid of all sorts of features, things that let us reconcile with the current situation of things. In the face of this situation, when people see that the present becomes completely forlorn, they move in two opposite directions with a desire to regenerate culturally: They either have to go back to the past or head for the future. However, every attempt to determine what the future or the past posess will require them to be real, belonging to the present. This will return us to the forlorn state. Nietzsche embraces both opposing sides, but does not attempts choose between them. This is the place where Nietzsche dictates that today is corrupt taking a radical attitude against romanticism fed by the notion of crisis. The fact that modernity has given up its critique of reason, which is revealed by its dialectic, had a great influence on Nietzsche's putting distance between himself and romantics. That is to say, in response to enlightened thought, although romantics speak of unity, apparently, they could not prevent emergence of emotion against mind, local against the universal, individual against social, in other words, the emergence of the second values, which they believed that these were belittled and despised by Enlightenment. Therefore, romantics seem like they could not save themselves from being caught in the web of dialectics in the account they entered that is based on the subject-object distinction in cartesian thought. It is because modernity acts with the consciousness that the life is established on the occurrence and decadence. Based on this, we can say that decadence is inevitable. This decadence (distortion) from the outside may be through movements developed against it, or experienced within itself (even if no one attempts to destroy it). Modernity, with the awareness that it cannot escape from the decadence, wants to arbitrate itself by turning this decadence in its favor by manipulating it. In other words, the modernity dramatizes the feeling of crisis considering itself decadence and the seemingly contradictory ideas of avant-garde and decadence become almost synonymous. It must be the reason why Nietzsche identifies modernity with decadence Modernity manages to put the decadence in its body at the center of attraction by producing self-opposing movements, monopolizing and manipulating. In short, both romanticism and avant-garde movements are the movements that are emerged not against modernity but from itself. Just like an apple worm, they both consume modernity and feed on it. They act as a mirror. Although they seem to criticize, as movements that have emerged from it, they allow the modernity to complete and correct the deficiencies. As a result of this, we can say that romantic critical movements are developed against the world and are shaped by modernity, beginning with the idea of enlightenment, and moved forward in the track of modernity.While romanticism developed in the West as opposed to modernity, in Ottoman-Turkish thought, it was seen as the rhetoric of retardation and regretting of backwardness from civilization. It is inevitable that the experience of modernization in a sense of backwardness, with a wounded consciousness and urgency, will open up space for romance. In our modernization adventure starting with Tanzimat, it is a fact that there has not been a drastic reckoning due to Enlightenment on an intellectual basis, industrialization on an economic basis, programs of revolutionary and nationalist formations on a political basis. Therefore, in Turkish thought, it is not possible to talk about a critical tradition developed against modern paradigm. The status of being audience to what was being experienced in Europe, resulting from superiority was transformed into grudge due to the defeats in the military field. Due to the decadence experienced in the present, inability to find the solution to the problems of its age, melancholic state of mind because of being stuck in the golden age experienced in the past, in the case of a preference, led to a romantic world view because of the appeal of its simplicity to imitate what was once lived in the past. Thus, it is very natural that the direction of Namık Kemal, the cult personality of Islamist-Turkish thought, is towards the past even when talking about progress and civilization. Seeing the 19th century Europe as a re-implementation of ideas and institutions that are actually Islamic, Namık Kemal, in our opinion, showed us a clear example of a typical Islamist romanticism and an example of occidentalist approach regarding that the West learned the civilization from Muslims. In fact, the exact equivalent of this approach displayed in Turkish cogito without even knowing that it is romantic, emerging in the personality of Namık Kemal and in the feeling of backwardness,with a hectic and injured consciousness, is kitschization. So much so that, the state of being kitsch also explains the current situation of Islamic geography which is far from creating a tradition for at least a century, and it clearly tells the usual romantic end. (shrink)

Modernite, uzun bir zamandır tüm dünyada, Avrupa-merkezci bir ideolojiyle suç ortaklığı yapmasına ve özünde barındırdığı çelişkilerin bağdaşmazlığına rağmen, bilgi üretimi ve disiplinlerin teorik çerçevesini belirlemede hâkim paradigma olmayı sürdürmektedir. Avrupa-merkezci ideolojiyle girişilen suçun iştirakçilerinden bir diğeri de, modernliğin kendi kendini gözleme tarzı olarak ve onunla birlikte gelişen, aralarında totolojik bir görünüm sergileyen sosyolojidir.Modernitenin özünde barındırdığı çelişkilerin bağdaşmazlığı, yadsıma, inkâr vs. ötekileştirme nosyonunu kaçınılmaz kılar.Sosyolojik literatürde ötekileştirme, özcü bir yaklaşımla Batıda yaşanan tarihsel sürecin tek doğru ve evrensel olduğu iddiasıyla geliştirilen tarih (...) yazımında, sömürgeleştirme faaliyetlerine koşut olarak geliştirilen oryantalist söylemde, ideal tiplerin oluşturulması gibi konularda referans noktası olmuştur.Bu makale, modernite ve sosyolojideki teorik çerçeve ve anlatının Avrupa-merkezci bir söylem barındırmasındanhareketle post-kolonyal teoriye göreeleştirisini yapmayı amaçlamaktadır.Ötekileştirmeyen bir paradigmanın izini sürerken post-kolonyal teorinin karşılaştığı zorluklar ve açmazlarıortaya koymak da bu çalışmanın bir diğer amacı olacaktır.Çalışma, post-kolonyal teorinin sosyolojideki oryantalist söylem üzerinden hâkim paradigmayı eleştirirken self-oryantalizmin ağına düştüğü hususları belirtmek suretiyle özgün olmayı hedeflemektedir. (shrink)

Türk milleti dünyanın en zengin kültürüne sahip olduğu gibi en zengin diline de sahiptir. Ancak daha eski çağların dil verileri ne yazık ki, yazılı vesikalara aktarılmamış, karanlık dönem olarak kalmıştır. O bakımdan Türkçenin Altay veya Proto-Türk devri hakkında bilgimiz sınırlıdır ve sahip olduğumuz kelime sayısı da çok azdır. Eski Türkçe adlanan bu lügat sadece Orhun-Yenisey yazıtları ile tespit edilen ve Uygur yazıtları ile devam eden Türkçenin malum en eski yazılı kaynaklarının sözlüğüdür. Yer yüzündeki diller arasında Türkçenin yerine baktığımızda, Ural-Altay dil (...) grubunun Altay koluna bağlı bir dil olduğu ve geçmişinin M.Ö. 4000’li yıllara indiği görülür. Bu tarihten, M.Ö. 5. yüzyıla kadar olan dönem genel olarak Altay veya Proto-Türk devri olarak adlandırılır. Bu dönemde Türkçe ile ilgili az da olsa birtakım dil kalıntılarına rastlanır; ancak bunun yeterli olmaması ve bu dönemden bize yazılı herhangi bir metnin ulaşmaması, bu çağların karanlık dönem olarak adlandırılmasına neden olmuştur. Bu dönemde Türkçenin Çuvaşça ve Yakutça ile henüz ayrılmadığı, hattâ daha eskiye gittiğimizde Moğol, Mançu, Tunguz dilleriyle aynı çatı altında toplandığı varsayılır. Bilindiği gibi daha önce Eski Türkçe döneminin ayrı ayrı metinlerini kapsayan birçok sözlük çalışması yapılmıştır. Ancak bu sözlükler birbirinden bağımsız hazırlanmış, bir kısmı Göktürk dönemi ile Orhun Yazıtlarını, diğer bir kısmı da Uygur dönemi ile bu dönem metinlerini temel almıştır. Eski Türkçe bir bütün olarak düşünüldüğünde, bu sözlüklerin bazı yönlerden yetersiz kaldığı bir gerçektir. Bu çalışmanın genel amacı, daha önce ortaya konulan Eski Türkçe sözlükleri bir araya getirerek Göktürk ve Uygur dönemlerini birlikte ele alan, daha kapsamlı ve tek bir sözlük oluşturmaktır. O bakımdan daha önce meydana getirilen sözlük çalışmaları temel alınarak ortaya yeni bir sözlük konulmuştur. (shrink)

Bişr el-Merîsî taraftarları ile Osman ed-Dârimî arasında burada tartışma konusu yapılan hadisler haberî sıfatları konu alan ve müşkil nitelikte olan rivayetlerden oluşmaktadır. Bu rivayetleri genelde Bişr el-Merîsî ve taraftarlarının tecsîm ve teşbîh içerdiği iddiasıyla münker kabul ettikleri görülmektedir. Ehl-i re’y özellikleri taşımakla birlikte ilahî sıfatlar konusunda Mu’tezilî bir anlayışa sahip olduklarından tenzih anlayışları gereği sıfatları reddetmektedirler. Yaratılmışlara ait niteliklerin yaratıcıya nisbet edilmesini tenzîh anlayışlarına aykırı gördüklerinden bu tür müşkil rivayetleri ya kendi anlayışları doğrultusunda te’vîl ya da reddettikleri gözlenmektedir. Sert bir (...) ehl-i hadîs âlimi olan Osman ed-Dârimî ise, ayet ve hadislerde bildirilen ilahî sıfatlara iman edilmesi gerektiğini kabul etmektedir. Bu anlayışı sebebiyle bu rivayetlerde bildirilen haberî sıfatlara da te’vîl etmeksizin lafzî anlamıyla yaklaşmakta; kendi görüşü doğrultusunda Bişr el-Merîsî ve taraftarlarının yaptığı te’vîlleri reddetmekte, bu te’vîllerin ta’tîle yol açacağını ileri sürmektedir. Bu rivayetlerin lafzî (literal) anlamları doğrultusunda anlaşılması gerektiğini savunmaktadır. Bu hadisler üzerinde yapılan tartışmalar, temel hadis eserlerinin yazıldığı dönemde Ehl-i re’y ve Ehl-i hadîs ekollerine mensup âlimlerin hadislere yaklaşımlarını göstermesi bakımından önem arzetmektedir. Burada vermiş olduğumuz hadisler üzerindeki tartışmalar bu iki ekolün uluhiyet anlayışını, haberî sıfatlara yaklaşımlarını ortaya koyduğu gibi bunların genel anlamda hadis perspektifi hakkında bizlere bilgi vermektedir.ÖzetBu araştırma, temel hadis kitaplarının yazıldığı dönemde, yani III./IX asırda, haberî sıfatlar ihtiva eden bazı hadisler üzerinde yapılan tartışmaları ele almaktadır. Tartışma Osman ed-Dârimî (ö. 280/894) ile Bişr el-Merîsî’nin (ö. 218/833) taraftarları arasında geçmektedir. Hadisler üzerinde Ehl-i hadîs ile Ehl-i re’y mensubu âlimler arasında gerçekleşen bu tartışmalar bir yönüyle hadislerin anlaşılması ve yorumlanmasını ilgilendirmektedir. Tartışmanın, burada ele alınan hadislerin nasıl anlaşılması gerektiği; lafızların kelime anlamı mı (literal) yoksa bu lafızların ötesindeki muhtemel mecazî anlamları dikkate alınarak mı anlaşılması gerektiği noktasında odaklandığı söylenebilir. İnceleme konusu yapılan hadisleri tartışan tarafları kısaca tanıtmak yerinde olacaktır. Sözünü ettiğimiz rivayetlerle ilgili tartışmalar Bişr el-Merîsî taraftarları ile Osman ed-Dârimî arasında geçmektedir. Ehl-i hadîs’in önemli simalarından biri olan Osman ed-Dârimî, hadislerle ilgili bu tartışmaları içeren ayrı bir eser yazmıştır. Bu eser, Allah’ın sıfatları ve bazı hadis meseleleri konusunda Bişr el-Merîsî ve onun iki talebesinin görüşlerine reddiye olarak yazılmıştır. Bişr el-Merîsî, Ebû Yusuf’tan (ö. 182/798) fıkıh tahsil etmiş, önemli bir kelâmcı olarak tanınmıştır. O, kelâmla ilgili konularda aralarında İmâm Şâfiî’nin (ö. 204/820) de bulunduğu pek çok âlimle ilmî tartışmalar yapmış bir ehl-i re’y âlimdir. Halife Me’mûn’un (ö. 218/833) danışma meclisinde bulunmuş, Kur’ân’ın yaratılmışlığı (Halku’l-Kur’ân) görüşünün benimsenmesinde önemli payı olmuştur. Osman ed-Dârimî ise, Yahyâ b. Ma’în (ö. 233/848), Ali b. Medînî (ö. 234/848-49), İshâk b. Râhûye (ö. 238/853) ve Ahmed b. Hanbel (ö. 241/855) gibi döneminin otoritelerinden hadis öğrenmiş bir ehl-i hadîs âlimidir. Hadis tahsili için önemli bütün şehirleri dolaşarak hadis öğrenmiş ve rivayette bulunmuştur.Haberi sıfatları ispat ve bunlarla ilgili rivayetlerin teviline karşı çıkan anlayış ile, bu rivayetlerin tenzih anlayışına uygun biçimde tevilini savunan kesimler ilk dönemden itibaren eserler telif etmişlerdir. Osman ed-Dârimî’ye göre, ehl-i hadîs’in eleştiri edebiyatının ortaya çıkmasında, Mu’tezile’nin ilahî sıfatları reddetmesi etkili olmuş ve pek çok müellif bu yönde eserler yazmışlardır. Ebû Hüreyre’den nakledilen bir rivayetle ilgili olarak muârız, bu rivayetin Allah için bildiğimiz göz ve kulak organlarından oluştuğu izlenimi verildiğini söyler. Osman ed-Dârimî, bu hadisin göz ve kulak organlarını değil görme ve işitmeyi ispat ettiğini söyler. Hiçbir konuda Allah’ın benzerinin bulunmadığını belirtir. Dolayısıyla Allah’ın organlardan oluştuğu iddiasını ehl-i hadîs’e nisbet etmek iftiradır. Ebû Dâvûd, bu hadis ile Allah için görme ve işitme sıfatlarının ispat edildiğini ve Cehmiyye’nin ilahî sıfatları inkar görüşüne reddiye olduğunu belirtir. Ebû Hüreyre’in Hz. Peygamber’e nispet ederek naklettiği: "İman Yemenlidir, hikmet Yemenlidir! Ben Rabbi’nizin nefesini Yemen tarafından hissediyorum!" rivayetini de muârız münker kabul etmiştir. Çünkü Bişr el-Merîsî ve ashâbına göre nefes ancak karın boşluğu olanlardan çıkar, Allah ise bundan münezzehtir. Osman ed-Dârimî’ye göre, muârız yanlış anlamıştır. Burada kastedilen, Yemen tarafından esen ve insanı rahatlatan rüzgardır. Bu rivayet bağlamında bakıldığında, Bişr el-Merîsî taraftarlarının rivayeti literal değerlendirdiğini, Osman ed-Dârimî’nin ise rivayeti yorumladığını görmekteyiz. İbnü’s-Selcî, "Siz, Allah’a ondan çıkandan (Kur’ân’dan) daha faziletli bir şeyle yaklaşamazsınız!" rivayeti hakkında, Müşebbihe’nin bunu, karın boşluğu olan, kendisinden kelâm çıkan şeklinde anladıklarını belirtir. Allah boşluğu olmayan anlamında "samed" olduğundan bu anlayış geçersizdir. Bu hadisle, Kur’ân’ın Allah’tan değil O’nun katından çıkması kastedilmiştir. Osman ed-Dârimî’ye göre, İbnü’s-Selcî’nin asıl maksadı Allah’ın kelâm sıfatını inkâr etmektir. Kur’ân’ın O’ndan çıktığında bir şüphe yoktur, bunu sadece kelâm sıfatını kabul etmeyenler inkâr etmektedir. İbn Abbâs’a atfedilen; "Rükn (Hacerülesved) yeryüzünde Allah’ın sağ elidir, halk ile onunla musafaha eder" rivayetinde geçen "yemînullah" (Allah’ın sağ eli) sözünün anlamı, İbnü’s-Selcî’ye göre bildiğimiz sağ el değil, Allah’ın nimeti ve ikrâmıdır. Hacerülesved ile elin kastedilmediğini kabul eden Osman ed-Dârimî’ye göre, İbnü’s-Selcî’nin maksadı, geçersiz te’villerle Allah hakkında ayet ve hadislerde belirtilen iki eli inkar etmektir. İbn Abbâs’ın Hz. Peygamber’den naklettiği başka bir rivayeti İbnü’s-Selcî’nin eserine alıp nakletmesini eleştiren Osman ed-Dârimî, bu tür zayıf rivayetlerin yayılmaması gerektiğini söyler. Buna ilave olarak İbnü’s-Selcî’nin yaptığı yorumun da çirkin olduğunu belirtir ve eleştirir. Çünkü sözü edilen rivayette Allah, yeşil bir takım elbise giymiş kıvırcık saçlı bir genç olarak tasvir edilmektedir. Böyle bir rivayet Hz. Peygamber’den gelen sahih rivayetlerle çeliştiği için de güvenilmez bir rivayettir. Rivayetle ilgili bu değerlendirmeyi yapan Osman ed-Dârimî, rivayet hakkında muârızın yaptığı yorumları da reddeder. Muârıza göre, "Rabbimin yanına girdim" sözü, "Adn cennetinde Rabbimin huzuruna girdim" demektir. Osman ed-Dârimî’ye göre bu gibi müşkil (problemli) hadisler re’y ile tefsir edilmemeli, rivayet edilip bırakılmalıdır. Hz. Peygamber’e dayandırılan ve Allah’ın kendisine geldiğinden bahisle cevabını bilemediği bazı sorulan sorduğundan, sonra Rabbinin elini sırtına koymasıyla parmaklarının serinliğini hissettiğinden ve her şeyi öğrendiğinden bahseden rivayetle ilgili olarak muarız şu değerlendirmede bulunur: Allah Resûlü’ne gelen Rabbi değil güzel suretli bir melekti, o melek Allah tarafından yönledrilmekteydi ve elini koyan da o melekti. Osman ed-Dârimî, muârızın bu yorumunu reddeder. Bu yorum aynı zamanda diğer sahih hadislere de aykırıdır. Osman ed-Dârimî, sözkonusu rivayet hakkında muârızın yorumunu reddettikten sonra zikrettiği sahih rivayetlere dayanarak buna güvenilemiyeceğini ifade etmiştir. İlahî sıfatlar hakkında konuşmak en zor konular arasında görüldüğünden, selef âlimleri bu konuda susmayı tercih etmişlerdir. Ancak sonraki nesiller bu konuda farklı yollar tutmuşlardır. İlahi sıfatları anlama konusundaki temel yaklaşımları tefvîz, teşbîh ve te’vîl şeklinde üç ana başlıkta toplamak mümkündür. Tefvîz, selef alimlerinin benimsediği yol olup, Allah’ın zâtı ve sıfatlarının mahiyetine ilişkin bilgiyi ilâhî ilme havale etmek demektir. Teşbîh, Allah’ı yaratılmışlara veya yaratılmışları Allah’a benzetmek anlamına gelir. Te’vil, Allah’ın yaratılmışlara benzediği izlenimini veren ayet ve hadisleri dil bilimi ve aklî bilgilerle yorumlamaktır. Sıfatları inkar edenlere Muattıla denilmiş, sıfatları ispat edenler Sıfâtiyye diye anılmıştır. Ehl-i re’y’e göre Allah’a atfedilen ve sözlük anlamı bakımından teşbîh ve tecsîm izlenimi veren sıfatları uygun biçimde te’vil etmek gerekir. İlâhî sıfatlarda Mu’tezile tenzihi öne çıkarmış, Eş’ariyye ve Mâtürîdiyye ise tenzihe uygun te’vili benimsemiştir. Müşebbihe, Vehhâbî-Selefî anlayış da ilahî sıfatlardaki lafızları zahiri anlamlarıyla almışlardır. Hadis ilminde en önemli temel eserlerin telif edildiği II./VIII. ve III./IX. asırda yaşamış olan âlimler arasında cereyan eden inceleme konusu yaptığımız tartışma, ilk döneme ait olması bakımından önemlidir. Bunun yanında tartışma, âyet ve hadislerden oluşan naslara yaklaşımda, iki temel yaklaşımı göstermesi bakımından da önemli bilgiler ihtiva etmektedir. Bu iki temel yaklaşımdan biri ehl-i re’y ekolünü, diğeri ise Ehl-i hadîs anlayışını temsil etmektedir. Osman ed-Dârimî genel olarak rivayetin lafzına bağlı kalmayı savunmakta, Bişr el-Merîsî ve ashâbı ise münker olduğu gerekçesiyle rivayeti eleştirmekte ya da te’vil etmektedir. Nadir de olsa Osman ed-Dârimî’nin rivayeti ret ya da te’vil ettiği, Bişr el-Merîsî ve ashâbının ise rivayeti savunduğu yerler de görülebilmektedir. Müteşâbih (problemli) rivayetler hakkında Bişr el-Merîsî’nin yaptığı te’viller sonraki âlimler üzerinde etkili olmuştur. Onun te’villeri, Cübbâî (ö. 303/916), Kādî Abdülcebbâr (ö. 415/1025), Ebü’l-Hüseyin el-Basrî (ö. 436/1044) gibi Mu’tezilî âlimlerin yanı sıra, İbn Fûrek, Gazâlî (ö.505/1111), İbn Akîl (ö. 513/1119), Fahreddîn er-Râzî (ö. 606/1210) gibi sünnî âlimler tarafından da iktibâs edilmiştir. Rivayete dayalı olan hadis ilminde hakikatin ortaya konulabilmesi, "rivayet" ve "re’y" seçeneklerinden birini tercih etmekle değil; bunların her ikisini de yerinde ve dengeli olarak kullanılmasına bağlı olduğunu hatırda tutmak gerekir. Hakikatin ortaya çıkarılmasında rivayet re’ye, re’y de rivayete muhtaçtır. Rivayet ve re’y birbirinin rakibi değil tamamlayıcı unsurları olarak görmek gerekir. (shrink)

İslam’ın toplum hayatındaki tezahürlerinin mahiyet ve işlevi hakkındaki tartışmalar neredeyse Hz. Peygamber’in vefatından hemen sonraya kadar uzanır. Kelamın ehl-i hadisi eleştirisinde, Müslüman filozofların kelamcıları eleştirisinde, Gazzâlî’nin (ö. 1111) filozofları eleştirisinde daima İslam’ın “nasıl” anlaşılması gerektiği sorusunu görmek mümkündür. Gazzâlî ve İbn Rüşd (ö. 1198) gibi birbirine muhalif olan iki âlimin dahi kendi dönemlerindeki fukahayı eleştirmede müttefik olmasında yine İslam’ın “nasıl” anlaşılması gerektiği ve toplum hayatında “nasıl” uygulanacağı sorusu görülebilir. Son yüz yıllık dönemde ise bu tartışmalar ve uğraşların zirve yaptığını söyleyebiliriz. (...) Müslümanlar olarak küçük bir köye dönüşen dünyaya kayıtsız kalamayız, kendimizi merkeze aldığımız bir dünya tasavvur edemeyiz. Sosyolojimizin, psikolojimizin, siyaset, ekonomi, eğitim ve kültürümüzün diğer milletler ve din mensupları ile etkileşim halinde olduğu gerçeğini yok sayamayız. Durum böyle olunca maalesef Müslüman ülkelerin birçok alanda yaşamış olduğu sorunlar her geçen gün yüzümüze vurulmaktadır. Konuya vakıa tespiti yaparak başladığımız takdirde incelemesini yapacağımız İslam Işığında Müslümanlığımızla Yüzleşme eserinin önemi daha belirgin olacaktır. (shrink)

M. Cüneyt Kaya, Bir ve Çok Âmirî Felsefesinde Tanrı ve Âlem, İstanbul: Klasik Yayınları, 2017, 195 s.

This study described the relationships between academic class and student moral sensitivity and reasoning and between curriculum design components for ethics education and student moral sensitivity and reasoning. The data were collected from freshman (n = 506) and senior students (n = 440) in eight baccalaureate nursing programs in South Korea by survey; the survey consisted of the Korean Moral Sensitivity Questionnaire and the Korean Defining Issues Test. The results showed that moral sensitivity scores in patient-oriented care and conflict were (...) higher in senior students than in freshman students. Furthermore, more hours of ethics content were associated with higher principled thinking scores of senior students. Nursing education in South Korea may have an impact on developing student moral sensitivity. Planned ethics content in nursing curricula is necessary to improve moral sensitivity and moral reasoning of students. (shrink)

Biobanks act as the custodians for the access to and responsible use of human biological samples and related data that have been generously donated by individuals to serve the public interest and scientific advances in the health research realm. Risk assessment has become a daily practice for biobanks and has been discussed from different perspectives. This paper aims to provide a literature review on risk assessment in order to put together a comprehensive typology of diverse risks biobanks could potentially face. (...) Methodologically set as a typology, the conceptual approach used in this paper is based on the interdisciplinary analysis of scientific literature, the relevant ethical and legal instruments and practices in biobanking to identify how risks are assessed, considered and mitigated. Through an interdisciplinary mapping exercise, we have produced a typology of potential risks in biobanking, taking into consideration the perspectives of different stakeholders, such as institutional actors and publics, including participants and representative organizations. With this approach, we have identified the following risk types: economic, infrastructural, institutional, research community risks and participant’s risks. The paper concludes by highlighting the necessity of an adaptive risk governance as an integral part of good governance in biobanking. In this regard, it contributes to sustainability in biobanking by assisting in the design of relevant risk management practices, where they are not already in place or require an update. The typology is intended to be useful from the early stages of establishing such a complex and multileveled biomedical infrastructure as well as to provide a catalogue of risks for improving the risk management practices already in place. (shrink)

With agents relying more and more on information from central servers rather than their own sensors, knowledge becomes property not of a specific agent but of the data that the agents can access. The article proposes a dynamic logic of data-informed knowledge that describes an interplay between three modalities and one relation capturing the properties of this form of knowledge. The main technical results are the undefinability of two dynamic operators through each other, a sound and complete axiomatisation, and a (...) model checking algorithm. (shrink)

The aim of this essay is to investigate the intersections between masculinity, shame, art, anality, the abject and embodiment by focusing on a particular period of the British art duo Gilbert & George's work in the 1990s. In their series The Naked Shit Pictures, The Fundamental Pictures and The Rudimentary Pictures, the duo's artistic self-performance opens a scatological narrative territory where the male body encounters its own abject fluids strategically magnified. Situating itself within the boundary between queer theory and Lacanian (...) psychoanalysis with a particular focus on the phallus and the abject, this essay argues that Gilbert & George's art-works mentioned above could be regarded as visual commentaries on and queer interventions into bodily anxieties of normative masculinities. It thus reads the artists’ visual discourse of performative hypervisibility as a queer/ing one where the conventional male masculinity confronts simultaneously its ejaculatory bliss and its fear of anal penetration. (shrink)

This article argues that Mariam uses its eponymous heroine's lived and embodied experiences of veiling to explore the impact of French secular legislation on Muslim schoolgirls' everyday lives in F...

ABSTRACT In this article I discuss Bernardine Evaristo’s Girl, Woman, Other as a transmodern narrative that gives voice to a marginalised group of black women living in Britain. Written in a hybrid style that combines prose and poetry and eschewing punctuation and long sentences, the novel interweaves sundry stories from the late nineteenth to the twenty-first century set in countries ranging from Africa, the Caribbean, and America to Britain. This networked structure exposes transtemporal and transnational patterns of diversity, connectedness and (...) relationality, as well as the distinctive genealogy of black British women and their maternal empowerment. I argue that the resilience of the characters in the face of social, racial and gender marginalisation springs from their empathic relatedness and solidarity. This emphasis on the importance of care for the other highlights the need for improving not only women’s rights and socioeconomic opportunities but of benefiting humanity on a broader scale. (shrink)

It is one of the main allegations impelled by feminist theorists against Kant's philosophy that the subject Kant placed at the base of his understanding of rationality is masculine, a Westerner and belongs to upper/middle class. In fact, there is considerable supporting evidence to promote this claim for mainstream Western philosophy in general and Kant's philosophy in particular. On the other hand, while reckoning with the history of philosophy, and examining whether it is possible to break away from philosophical concepts (...) and categories or not, is another matter of discussion. In this article, I try to focus on various possibilities that can reconcile Kant's philosophy with the demands of liberal feminism and an inclusive democratic participation principle. It is important that to discuss whether it is possible to make a new reading that can be reconciled with feminist demands by ignoring the misogynistic discourses in Kant's works, especially starting from the concepts of autonomy and personality. Today, many factors like traditions, prejudices, oppressive forms of government, etc. prevent women from taking part in public life as free agents and autonomously, and from being considered as “subjects with the status of rights”. Therefore, I argue that Kant's concepts such as autonomy, becoming a person and having the conditions for free action, do have something in common with feminist demands. (shrink)