Recently, constructivism has become one of the most important movements in metaethics. According to metaethical constructivism, moral judgements do not refer to moral facts but are constructed as solutions to practical problems. At the same time this claim is not seen as incompatible with cognitive realism. A variant of metaethical constructivism, developed in opposition to the dominant Kantian branch, alludes to Aristotle’s practical philosophy. In this article I raise two issues. Firstly, I present a new version of the Aristotelian constructivism (...) in metaethics, more elaborate than the previous proposals. Its fundamental element is the concept of the coherence of emotional response seen as a complex cognitive-affective state. Secondly, I argue that the acceptance of the Aristotelian version of metaethical constructivism entails the need to accept constructivism in the area of the theory of knowledge, which is contrary to the metaethical premises of constructivism. (shrink)

Cele tekstu przedstawiają się następująco: 1) wskazanie, iż (właściwie dookreślona) perspektywa konstruktywistyczna pozwala na satysfakcjonujące modelowanie poznania, w tym również fenomenu skuteczności praktyk laboratoryjnych, 2) rekonstrukcja oraz uwypuklenie znaczenia najnowszych tendencji w obrębie tak zwanych studiów nad nauką oraz technologią, które skłaniają do zastąpienia używanej wobec nich etykietki konstruktywizmu społecznego terminem (post)konstruktywizmu, 3) wskazanie, w jaki sposób (post)konstruktywizm konceptualizuje fenomen technonauki.

Artykuł zawiera prezentację teorii konstruktywizmu metaetycznego Sharon Street i stanowi próbę ustalenia, czy koncepcja ta posiada status adekwatnej teorii metaetycznej pociągającej wiarygodne konsekwencje normatywne. W toku analizy okazuje się, że konstruktywizm Street jest stanowiskiem niedookreślonym w szczegółach, a jego relacja do ekspresywizmu pozostaje niejasna. Normatywne konsekwencje konstruktywizmu głębokiego są nieintuicyjne i kontrowersyjne – przede wszystkim dlatego, że teoria ta uzależnia sferę powinności od dokonywanych przez jednostkę wartościowań, o ile tylko wartościowania te są ze sobą wzajemnie spójne i są instrumentalnie (...) racjonalne w świetle prozaicznych faktów. Konstruktywizm pada ofiarą problemu autoreferencji, który to problem może być sformułowany w postaci następującego pytania: czy konstruktywistyczne ujęcie warunków prawdziwości twierdzeń normatywnych wynika z każdego praktycznego punktu widzenia, czy też jego trafność jest niezależna od praktycznego punktu widzenia w ogóle? Problem jest poważny, ponieważ stawia pod znakiem zapytania wewnętrzną spójność dyskutowanego stanowiska. Ponadto jest rzeczą wątpliwą, czy konstruktywizm jest najmocniejszym poglądem antyrealistycznym w metaetyce – wydaje się, że teorie odwołujące się do reakcji podmiotów znajdujących się w idealnych okolicznościach posiadają przewagę. Te ostatnie są zasadnie bardziej restrykcyjne w dziedzinie etyki normatywnej, nie wchodzą w konflikt z wnioskami wyciąganymi przez Street z tzw. dylematu darwinowskiego oraz w mniejszym stopniu niż konstruktywizm dopuszczają wpływ nieistotnych procesów przyczynowych. (shrink)

This book is the first presentation in Polish scientific literature of the views and concepts of social constructivists on the complex and varied problems of the philosophy of science with particular consideration of mathematics. It is based on numerous publications and comments of the founders and supporters of social constructivism.

Wrocławska szkoła badań historycznych nad zdrowiem, chorobą i problemami ludzkiej cielesności i emocjonalności wiąże swoją genezę ze standardem badań, wypracowanym w Instytucie Historii Nauki PAN, określanym przez metodologów historii (W. Wrzosek) mianem stylu myślowego IHN PAN. Do jego cech należą historycyzm, antropocentryzm i kulturalizm oraz polimorfizm teoretyczny, związany zarówno z uprawianiem w IHN PAN historii różnych dyscyplin nauki, jak i heterogenicznością inspiracji metodologicznych, do których w tej placówce nawiązywano. Celem artykułu jest przedstawienie kształtowania się wrocławskiego ośrodka badawczego, wywodzącego się z (...) IHN PAN i skupionego wokół prof. Bożeny Płonki-Syroki i jej inicjatyw wydawniczych i organizacyjnych: cyklów konferencji, serii wydawniczych i czasopism naukowych, a także ukazanie inspiracji metodologicznych, do których odwołuje się praktyka interpretacyjna tworzonej przez nią grupy badawczej (F. Znaniecki, L. Fleck, S. Amsterdamski). Artykuł zawiera bibliografię najważniejszych publikacji teoretycznych B. Płonki-Syroki oraz przykłady stosowania propagowanego przez nią ujęcia dziejów nauki (antropologia wiedzy) w praktyce interpretacyjnej autorów akceptujących ten standard metodologiczny. (shrink)

In the first part of the article, Giuseppe Veronese’s concept of arithmetical constructivism is reconstructed from his dispersed remarks. It is pointed out that although for Veronese time is a necessary condition for the construction of natural numbers by an individual subject and the subject cognizes time in an a priori way, it is not a (proto-)intuition of the subject. This is a fundamental difference between the concept proposed by Veronese and the constructivism of Kant and Brouwer. Veronese’s justification of (...) the subject’s ability to cognize infinity, represented in his text by infinite sequences, is analyzed in the second part of the paper. The only condition for the cognition of the infinite sequence is to have a rule according to which its successive terms “follow one another.” The price of the ability to cognize the infinitive “whole” (sequence) may be the uncognizability of certain “parts” (terms of sequence). Infinite sequences, cognizable according to Veronese, are allowed as objects of mathematical research, although they do not meet the condition of constructability. (shrink)

W artykule autor podejmuje dwa istotne dla zrozumienia natury praktycznego uzasadnienia problemy. Pierwszy z nich dotyczy kontraktualistycznej procedury uzasadnienia, drugi natomiast konstruktywistycznej procedury uzasadnienia. Obie procedury odgrywają istotną rolę w uzasadnieniu danej koncepcji sprawiedliwości.

The author rejects the opinion that Kant’s views on mathematics lend in any interesting sense support to constructivism, understood as the thesis that the truth conditions of mathematical propositions consist in the existence of their constructive proofs or in the possibility of proving them constructively. Kant’s insistence on the role of intuitive construction in mathematics is here interpreted as a thesis concerning mathematical concepts, not mathematical objects, and therefore not in any sense implying that the objects of mathematical cognition cannot (...) be interpreted classically. (shrink)

Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie: jak można być konstruktywistą, a jednocześnie traktować naukę jako jedno z najważniejszych osiągnięć współczesnych społeczeństw? Jako że konstruktywizm jest bogatym nurtem, mającym wiele odmian, autor skupia się tylko na jego dwóch przedstawicielach – Richardzie Rortym i Bruno Latourze. Stara się dowieść, że z połączenia wybranych aspektów ich stanowisk można zbudować spójną odpowiedź na zadane pytanie. Choć Rorty i Latour odrzucają realistyczną wizję nauki, to jednocześnie przekonują, że nauka jest skutecznym sposobem na radzenie sobie (...) ze światem, czy też – by użyć terminu Latoura – z czynnikami pozaludzkimi. Tak więc to pragmatyczna kategoria „radzenia sobie” – a nie filozoficznie rozumiane pojęcia reprezentacji bądź korespondencji – staje się uzasadneniem renomy nauki. Obaj myśliciele podkreślają, że skuteczność we wchodzeniu w interakcje z czynnikami pozaludzkimi jest wynikiem swoistej kultury współpracy i wzajemnej kontroli, wpisanej w działalność naukową. (shrink)