Dat in het rituele gedrag symbolen geen lege vormen zijn die buiten alle werkelijkheid zouden staan, is een uitdaging aan de moderniteit die in natuurwetenschappelijkheid haar hoogste kenniseisen vervuld ziet. In dit artikel nemen we een oud dispuut over de transsubstantiatie of wezensverandering in het ritueel of sacrament van de christelijke avondmaalsviering of eucharistieviering als uitgangspunt. Dit dispuut gaat over de werkelijkheidswaarde van brood en wijn als het lichaam en bloed van Christus. Als we het symbool in zijn oorspronkelijke betekenis (...) van het verbindende nemen en de notie ‘werkelijkheid’ niet uitsluitend aan de criteria van de natuurwetenschappelijkheid onderwerpen, dan kunnen we inzien hoe rituelen, juist omdat ze symboliseren, werkelijkheid op het oog hebben. (shrink)

Subject of this article is the Belgian citizen's oppositional behaviour taken in the largest sense and considered as an opportunity to express his preferences. Starting from the supposition that a policy decision is not perceived as being conform to the citizens' interests or beliefs, attention is focused on their propensity to engage in oppositional action and their preferences for different means of expression.Such propensity appears to be rather limited and therefore one has also examined their belief in the success of (...) an oppositional action and their insight in contemporary societal problems.Those data are compared with the actual oppositional behaviour during the last five years, which was found to be even smaller than the propensity. Further, three scales are constructed, indicating similarities and dissimilarities, as far as means of expression are concerned, between the preferences of the whole population and the behaviour of the small number of opponents.In a second approach, the degree of politica! participation, dissatisfaction and information is successively examined in relation to the oppositional behaviour. This research reveals that each of these three elements induces a more intensive oppositional activity as well as a different behaviour concerning the use of oppositional means. Political participation however is the most infiuencing factor. Oppositional behaviour is a complex phenomenon. Information on the content of the oppositional action, not included in this inquiry, would complete this approach. (shrink)

Both in the pre-war and the post-war period right-wing extremism was not very strong in Britain. Historians, political scientist and politicians have suggested a whole range of elements to explain this failure. In the light of this limited success the victory of the British National Party in an election of the Millwall district in the London Bourough of Tower Hamlets was indeed a surprise. lt raised the question whether this was the beginning of something similar to what happened earlier in (...) France, Germany, Belgium and the Netherlands. The very specific characteristics of the London East End and ofthe Millwall district in particular make the BNP victory however quite exceptional, and do not enable a generalization of the phenomenon. This is supported by the electoral results for the London Borough and District Council of May 5 1994. Yet one can still argue that the specific danger of the BNP is not its electoral potential, but the impact of its local activities on the relations between the ethnic groups in the neighbourhoods where it is present. (shrink)

Beschouwingen van de hoogleraar voor kennisleer en metafysica aan de Universiteit van Amsterdam over regelpatronen.

Als Plato de hedendaagse academie zou aanschouwen, zou hij niet alleen stomverbaasd zijn over de massificatie en de byzantijnse bureaucratie, maar gezien het ethische doel van de universiteit zou hij ook reden hebben om bezorgd te zijn.

Psychologische, rechtstheoretische en sociobiologische benadering van altruïstisch gedrag als grondslag van de menselijke samenleving.

'Europa is eeuwenlang gekenmerkt door een energieke dialoog tussen geloof en ongeloof. Wat gebeurt er als je één kant van de dialoog verliest? Dan ontwikkelt de resterende kant in zijn isolement een monsterachtige groei en loopt hij uit op het Europese nihilisme dat nu zichtbaar wordt in de culturele uitputting van Europa. [...]Het kwaad hoeft niet de vorm aan te nemen van een seriemoordenaar of een monster zoals Hitler. Het kan de vorm aannemen van medici met naalden voor het ombrengen (...) van gehandicapte pasgeborenen of van zwakke patiënten die misschien aan depressie lijden, in plaats van hen te genezen en te verzorgen; of de vorm van het isoleren en verwaarlozen van immigranten; de vorm van het negeren van antisociaal gedrag en wreedheid tot het zich openbaart als openlijke en algemene criminaliteit; de vorm van een onverschilligheid die een fanatieke minderheid, in de naam van verdraagzaamheid, in staat stelt op te roepen tot het ombrengen van degenen die spotprenten hebben getekend, en tot nog meer zelfmoordaanslagen en moorden op onschuldigen. Het is deze weigering om Europa aan een definitie te binden die het gezicht van het Europese nihilisme bepaalt. En als er dan een reactie komt, is deze waarschijnlijk extreem en vertekend, omdat er zo lang onverschilligheid heeft geheerst.Het grote Europa van de verbeelding zal ondergaan wanneer Europa verschrompelt tot iets waarin haar beste kwaliteiten niet langer herkenbaar zijn.’. (shrink)

De ontwikkeling van normen voor menselijk gedrag zijn onontbeerlijk voor de aanpak van de milieuproblemen. Daarbij kan het economisch denken een grote steun zijn. Geloof en betrokkenheid verbeteren het milieu niet, hiervoor zijn rationeel denken, economische analyse en normvaststelling nodig.

Waarom je denkt objectief en rechtvaardig te zijn, maar dat toch niet bent. -/- We kunnen mensen onrechtvaardig behandelen zonder het te willen, en zelfs zonder het op te merken. Onbewust en ongewild maken we onderscheid tussen personen op basis van hun gender, etniciteit, leeftijd, lichaamsgewicht of seksuele oriëntatie. Hoe kan het dat ons zelfbeeld zo afwijkt van ons gedrag? -/- Het antwoord lijkt helder: in het onbewuste liggen vooroordelen opgeslagen, die ongemerkt onze gedachten, gevoelens en beslissingen beïnvloeden. Maar is (...) dat wel de juiste manier om over deze problematiek na te denken? Is het wel behulpzaam om de blik naar binnen te richten? Filosoof en psycholoog Lieke Asma pleit voor een radicaal ander perspectief. Om oog te krijgen voor onze blinde vlekken, moeten we de aandacht juist verplaatsen naar de wereld buiten ons. Alleen door te kijken naar patronen in gedrag, keuzes en reacties, en door te luisteren naar ervaringen van anderen kunnen we discriminatie herkennen en voorkomen. (shrink)

De kennis van de "werkelijkheid", die zich achter den dichten nevel van veelzinnige woorden verbergt, is op het gebied der massa-psychologie wel heel moeilijk toegankelijk. Dit blijkt duidelijk uit de heerschende theorieën, inzonderheid de pessimistische theorieën van de laatste halve eeuw, over den zoogenaamd noodlottigen invloed van het saamhoorigheidsgevoel op het oordeel van de, in zulk een gevoel vereenigde, menschen. De meeste der opvattingen, die thans over de mogelijkheden en de onontbeerlijkheid der politieke propaganda worden verkondigd, passen in hetzelfde kader (...) van onklare, overdreven angstvoorstellingen betreffende de verstandelijke tekortkomingen van den mensch in de massa. Het nuchtere onderzoek, dat op de vaststelling van verifieerbare feiten is gericht, dient zich te hoeden voor de vele fouten, die vooral op het gebied der massa-psychologie plegen te worden gemaakt. Het dient zich voornamelijk bewust te zijn, dat het gevaar eener ongegronde veralgemeening hier bijzonder groot is. We zien "dè massa" niet, zelfs niet, wanneer we menschenmenigten vóór ons zien. We willen immers doordringen tot de onzichtbare gevoelens, waarvan we niet kunnen weten, in hoeverre en in welken graad ze zich van de menschen, die we zien, hebben meester gemaakt! Inderdaad zijn we dan ook niet in staat, de "massa" psychologisch te onderzoeken, maar wel afzonderlijke individuen, zij het dan ook vele individuen. Daarbij komt nog, dat de in dit verband voor de geestelijke processen gebezigde woorden zoo vaag onmogelijk zijn. We kennen bij voorbeeld zeer weinig nauwkeurige bijzonderheden, wanneer we de "meening" van een mensch "vaststellen". Want de "meening" is ook voor den enkelen mensch een min of meer vaag begrip. En voor de "openbare meening" geldt dit in het bijzonder. Voorzichtig te werk gaande, kunnen we evenwel voldoende en betrouwbare waarnemings-resultaten op dit terrein te bereiken, wanneer we door den woordnevel heendringen. Zulke resultaten worden bij voorbeeld verkregen door de waarneming van het gedrag van krantenlezers in verband met pogingen tot beïnvloeding der meening door censuur, door misleiding en andere "propaganda"-middelen. Het gedrag der krantenlezers schijnt ons veelal vol tegenstrijdigheid, maar geeft den deskundige toch een bruikbaar en scherp-omlijnd beeld van onbewuste neigingen en behoeften. Overschat wordt in den regel het aantal menschen, dat tot blinde daden van zoogenaamde massahartstocht wordt opgezweept. Het nuchtere onderzoek van de feiten toont aan, dat de meerderheid slechts de rol van radelooze en hulpelooze toeschouwster speelt, een toeschouwster, die in den grond der zaak vreedzaam en verdraagzaam is. Het gedrag der meerderheid wordt in zulke gevallen bepaald door dwang en intimidatie. De problemen der massa-psychologie, die nog niet zijn onderzocht, liggen dan ook hoofdzakelijk op dit gebied. Voornamelijk dient de werking van dwang en intimidatie -- de "moreele" en de gewelddadige intimidatie -- te worden onderzocht en haar invloed op de achteraf gevormde meening der meerderheden, die zich in radelooze gelatenheid in hun lot hebben geschikt. De door gewelddadige minderheden uitgeoefende dwang en intimidatie zijn altijd en overal de oorzaken van de ontstellende ontaardingsverschijnselen van het saamhoorigheidsgevoel, die op rekening van de "massa" worden gesteld. (shrink)

‘Veel te veel van ons sociale, politieke en zelfs familiale gedrag is sadistisch, misleidend of intellectueel primitief gebleven. Onze begeerte, onze hang naar slachtingen schijnt zonder einde te zijn. De stank van geld bederft ons leven. Maar als we een Shakespeare-sonnet maken, wanneer we een mis in b mineur componeren of eeuwenlang worstelen met de stelling van Goldbach of het drie-lichaam-probleem, overstijgen we onszelf. Ja, dan is er ‘geen groter wonder dan de mens’.

Een van de centrale doelen van wetenschap is het begrijpen van de wereld om ons heen. Wetenschappers geven beschrijvingen van verschijnselen en doen voorspellingen, maar bovenal trachten ze de verschijnselen te verklaren – en wetenschappelijke verklaringen leiden tot begrip. Of het nu het ontstaan van het universum betreft, het gedrag van levende organismen of de huidige sociale en economische ontwikkelingen, wetenschap streeft naar begrip ervan. En niet alleen wetenschappers zelf zijn geïnteresseerd in zulk begrip, wetenschappelijk begrip is van belang voor (...) iedereen. Het Intergovernmental Panel on Climate Change bijvoorbeeld stelt zich expliciet ten doel om te evalueren in hoeverre er wetenschappelijk begrip is van klimaatsverandering. Het begrijpen van de klimaatsverandering is cruciaal voor onze toekomst. (shrink)

Runkel links Perceptual Control Theory (PCT) thinking to psychological literature and discusses it against that background.

Toen de jonge Duitse natuurkundige Werner Heisenberg in 1925 ontdekte dat het gedrag van deeltjes op atomair niveau onbepaalbaar is, ontketende hij een wetenschappelijke revolutie die het moderne wereldbeeld op zijn kop zette. Tot het moment van Heisenbergs ontdekking dachten wetenschappers dat alles meetbaar was en leek het een kwestie van tijd voordat de mens de natuur geheel en al zou hebben doorgrond. Met de quantumfysica, waarvoor Heisenberg de grondslag legde, kwam aan dit optimisme een abrupt einde. Er bleek een (...) kloof te gapen tussen onze waarneming en de dynamiek waar alles uit voortkomt.00In?Quantum, de oerknal en God? onderneemt Maarten van Buuren een filosofische verkenning van de consequenties van Werner Heisenbergs ontdekking. Dat brengt Van Buuren tot een nieuw inzicht over de oorsprong van de dingen.?God is Natuur? stelde Baruch Spinoza in de 17e eeuw, maar met de opkomst van de moderne natuurkunde in de 18e en 19e eeuw raakte de natuur haar goddelijke status kwijt. Volgens Van Buuren keert God dankzij de quantumfysica terug als alomvattende kiemkracht in de Natuur. Het idee dat alle natuurprocessen gehoorzamen aan de wet van afkoeling en verval moet volgens hem worden herzien. Aan afkoeling en verval gaat een dynamische impuls vooraf waaruit alle dingen ontstaan en die de energie levert voor alles wat groeit en bloeit.?Vormkracht? is de motor van het universum.0. (shrink)