Tematem wiodącym jest kwestia prawa do życia. Punkt wyjścia stanowi art. 3. Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, który przypisuje to prawo wszystkim ludziom. Problem zaczyna się jednak, kiedy trzeba uściślić, czy w tekście Deklaracji chodzi o pojęcie "istoty ludzkiej", którego desygnatem jest istota ludzka w sensie czysto biologicznym, czy też chodzi raczej o pojęcie "osoby", a więc termin odnoszący się do sfery moralności. Współczesna definicja "osoby ludzkiej", jakiej używa bioetyka wywodzi się z filozofii nowożytnej: ta zaś za cechę konstytutywną ludzi (...) uznaje świadomość. Rozumowanie w tych kategoriach nieuchronnie oznacza kłopoty ze zdefiniowaniem moralnego statusu, a co za tym idzie, pozwala na zgłaszanie wątpliwości co do prawa do życia w przypadku embrionów i osób nieuleczalnie chorych, w stosunku do których rozważana bywa możliwość zastosowania eutanazji. Zagadnienie, które jest dyskutowane w niniejszym artykule, w kontekście prawa do życia dotyczy aborcji, a więc odnosi się do pierwszej z grup istot ludzkich, których osobowy status bywa podważony. Tytułowa dla artykułu moralna niepewność nie dotyczy częstokroć w kontekście dyskusji nad dopuszczalnością aborcji normy "nie zabijaj". Zwolennicy aborcji nie przeczą, że zabijanie ludzkich osób jest złem, wątpią jednak w możliwość uznania prenatalnych faz rozwojowych człowieka za fazy, w których mamy do czynienia z pełnoprawną ludzką osobą. Wątpliwość ta ma charakter moralny, a nie jedynie teoretyczny, decydując o aborcji nie ryzykujemy zatem błędnego sądu o charakterze teoretycznym, lecz spełnienie moralnie niesłusznego czynu. Jakkolwiek niepewność i ryzyko są nieodłącznymi elementami ludzkiego działania, to w przypadku gdy przedmiotem ryzyka jest moralnie doniosłe dobro, a takim jest ludzkie życie, stawiamy ryzyku granice: nie ryzykujemy życia drugich. W tradycyjnej teologii moralnej przywoływano tutaj zasadę tutioryzmu, nakazującą w przypadkach wątpliwych zawsze zachować odnośne prawo, czyli w dyskutowanym tu przypadku normę "nie zabijaj". Podobna intuicja towarzyszy współczesnemu kanadyjskiemu filozofowi, T. Lockhartowi. Autor zastrzega, że nie chce rozstrzygać, czy ludzki płód już jest, czy też jeszcze nie jest osobą wraz z przysługującym jej prawem do życia, przyjmuje jednak zasady działania w sytuacji niepewności, z których wynika, że niezależnie od przyjmowanych przez nas tutaj przekonań. wyborem racjonalnym jest zaniechanie aborcji. (shrink)

Business ethics is usually seen as set of communicates addressed to representatives of the sphere of economy. Meanwhile this attitude towards the kind of knowledge seams to be false. There are two points which justify this opinion. First of them concerns the relation between legal and ethical perspectives useful to evaluate business phenomena. Both axiological systems (in indicated background) are complementary to one another. It tends to the second argument. The relation between low and ethics makes necessary to indicate the (...) public sphere as the place, where managers together with citizens and politicians – day by day – take part in debate about rules of social and economic correctness each of them. (shrink)

Tematem artykułu jest pytanie, czy będąca podmiotem autonomicznym jednostka ma prawo do niewiedzy o własnym stanie zdrowia. Punkt odniesienia dla prowadzonych rozważań stanowi klasyczny artykuł J. Harrisa i K. Keywood pt. Ignorance, Information and Autonomy i zawarte w nim stanowisko, zgodnie z którym rzekome prawo do niewiedzy jest sprzeczne z autonomią. Autorka koncentruje się na krytycznej analizie przyjętej przez wspomnianych autorów koncepcji autonomii, która prowadzi ją do wniosku, że tak rozumiana autonomia (1) nie może zostać uznana za nadrzędną (...) wartość etyki medycznej oraz (2) wyklucza podejmowane przez jej zwolenników próby ugruntowania prawa do niewiedzy w innych wartościach. W końcowych partiach tekstu autorka stara się uzasadnić tezę, iż odpowiednio sformułowana koncepcja autonomii pozwala stwierdzić, że pacjent, jako podmiot autonomiczny, pośród innych praw ma także prawo do niewiedzy o własnym stanie zdrowia. (shrink)

Czy eutanazja gwałci prawo do życia ("the right to life")? Odpowiedź na to pytanie zależy od rozumienia terminu "prawo do życia". Autor, odwołując się do pojęcia uprawnienia i typologii uprawnień, zaproponowanej przez Stiga oraz Helle Kanger, wyróżnia i analizuje w kategoriach formalnologicznych cztery rozumienia tego terminu. Każdemu z nich odpowiada odmienne stanowisko w sprawie dopuszczalności eutanazji. Pierwszym z tych stanowisk jest "mocna doktryna świętości życia", według której prawu do życia towarzyszy obowiązek przedłużania życia za pomocą wszelkich możliwych środków. (...) Eutanazja zatem, według zwolenników tego stanowiska, jest niedopuszczalna pod żadną postacią. Takie zdecydowane odrzucenie eutanazji stoi w sprzeczności z zasadą szacunku dla autonomii pacjenta oraz zasadą niezadawania zbędnego cierpienia (the principle of nonmaleficence). Uwzględnienie tych dwóch zasad prowadzi do modyfikacji powyższego stanowiska, w wyniku czego otrzymujemy "słabą doktrynę świętości życia". Według tego stanowiska dopuszczalna jest pod pewnymi warunkami eutanazja bierna, czyli zaniechanie leczenia czy też podtrzymywania życia pacjenta. Odmienne stanowisko od zwolenników doktryny świętości życia w obu jej odmianach zajmują zwolennicy liberalnego podejścia do eutanazji. Tutaj także możemy wyróżnić dwa stanowiska. Według słabego stanowiska liberalnego, w pewnych warunkach dopuszczalne moralnie jest popełnienie samobójstwa, niemniej jednak ściśle zakazana jest pomoc osób trzecich w samobójstwie, jak też pozbawienie z rozmysłem życia drugiej osoby na jej własną prośbę. Mocne liberalne stanowisko uznaje za moralnie dopuszczalną pomoc w samobójstwie czy też pozbawienie z rozmysłem życia drugiej osoby na jej własną prośbę. Innymi słowy, za moralnie dopuszczalną uznaje eutanazję czynną. (shrink)

Tekst dotyczy zaproponowanej przez Arthura Kaufmanna koncepcji prawa do sprzeciwu (wobec władzy - wobec niesprawiedliwych ustaw) "w drobnej monecie". Koncepcja ta stanowi punkt wyjścia do refleksji nad formułą Radbrucha (nad czymś, co określam mianem "ciemnej strony" formuły Radbrucha), nad możliwością modyfikacji tej formuły i nad rozproszoną kontrolą konstytucyjności jako sposobem realizacji prawa do sprzeciwu "w drobnej monecie".

Zagadnienie prawa do interwencji zbrojnej ma naturę zagadnienia trudnego, często kontrowersyjnego, zwłaszcza jeśli chodzi o wykazanie, że w wielu przypadkach – jeśli nie całkowicie, to przynajmniej w zasadniczej mierze – prawo to powinno być zarzucone. W prawie międzynarodowym sytuacja taka w pewnym sensie ma miejsce, co więcej, niekiedy wręcz uznaje się, iż w jego obrębie jest uzasadnione mówienie już o obowiązywalności ius contra bellum. Praktyka wciąż daleka jest jednak od takiego ideału. Zasadniczym celem niniejszego artykułu jest analiza w aspekcie (...) normatywnym zagadnienia prawa do interwencji zbrojnej jako jednego z ważniejszych wątków filozofii pokoju globalnego. W artykule zostały sproblematyzowane argumenty stosowane na rzecz prawa do interwencji zbrojnej. Dwa uznane za kluczowe to, po pierwsze, argument z tzw. domniemanego barbarzyństwa i po drugie argument ze złożoności i niepowtarzalności każdego przypadku. Artykuł napisany jest głównie z perspektywy filozoficznej i etycznej, jednakże autorka stara się odwoływać w nim również do materiału empirycznego, głównie z zakresu nauk o polityce, ale też do wątków z zakresu prawa międzynarodowego, starając się stworzyć tym samym perspektywę interdyscyplinarną. Wybrane zagadnienie kluczowe stanowi zarazem okazję do tego, by przybliżać i rozwijać na gruncie polskim filozofię pokoju globalnego, co jest również ważnym celem artykułu. Tekst ten pisany jest bowiem w duchu głębokiego przekonania, że pokój globalny jest bodaj najwyższym, tzn. fundamentalnym ideałem dla ludzkości, swoistym Summum Bonum. (shrink)

Contemporary concepts of development (the process of globalization, sustainable development) can be diversified according to their relation to axioms, natural law, values and paradigms. The subcategories obtained constitute the ground for business ethics. Ethics in business is always needed, however, it can be implemented at-source (as a component of management) or as an end-of-pipe measure. In Poland, constitutional regulations guarantee, indirectly at least, business ethics as a component of management.

Choses vues, non, pas même vues jusqu'au bout. Choses simplement entrevues, aperçues. Etres qui passent, souvent au féminin pluriel, comme la Béatrice de Dante, Laura de Pétrarque, la " nymphe " d'Aby Warburg, la Gradiva de Jensen et de Freud ou la " passante " anonyme des rues parisiennes selon Charles Baudelaire. Créatures ou simples formes qui surgissent ou qui tombent. Instants de surprise, ou d'admiration, ou de désir, ou de volupté, ou d'inquiétude, ou de rire. Impressions enfantines, deuils. Colères (...) aussi. Réflexions esquissées. Instants critiques. Ou descriptions, tout simplement. Phraser le passage des aperçues? Comme un recueil de circonstances, de visions en bribes, d'émotions inattendues, de pensées qui s'inventent devant des choses ou des êtres apparaissants, apparus et, très vite, disparaissants, disparus. Une phénoménologie, une poétique, une érotique du regard s'esquissent. Tout cela devenu, sans crier gare, un journal sans continuité, un ensemble de récits sans personnages bien définis, un autoportrait sans visage unique. Remonter ce journal en désordre. Découvrir, alors, qu'il était fait d'occasions (où les temps passent vite), de blessures (où les temps frappent fort), de survivances (où les temps reviennent toujours) et de désirs (où les temps adviennent pour un futur entraperçu). (shrink)

Cet article montre l’influence des fonds structurels européens sur la langue polonaise. On assiste aujourd’hui à l’émergence d’une nouvelle langue euro-polonaise, version polonaise de l’euro-langue, à moins que ce ne soit l’euro-version du polonais. Cette langue a toutes les apparences du polonais, mais elle est si imprégnée de termes bureaucratiques que l’on est en droit de se demander s’il s’agit toujours de la même langue. Par quel mécanisme ce problème d’ordre linguistique est-il apparu ? Pourquoi l’euro-polonais est-il si inutilement compliqué (...) ? Pourquoi éprouve-t-on autant de difficultés à comprendre les textes de l’UE, et singulièrement les appels d’offre ? Telles sont les questions auxquelles répond l’article, qui plaide pour une plus grande lisibilité des textes, sans laquelle il n’est pas de réelle démocratie.This article shows how the EU’s structural funds have influenced the Polish language. What is emerging today is a new language called Euro-Polish, the Polish version of Eurospeak – or possibly the Euro-version of Polish. It certainly looks like Polish, but it is so saturated with bureaucratic terms that one may well wonder whether it is really the same language. How did this problem – a linguistic one – arise? Why is Euro-Polish so pointlessly complicated? Why are EU texts so difficult to understand, and particularly its calls for tenders? This article answers these questions, and pleads in favour of the plain language, without which true democracy cannot exist. (shrink)

Autor przedstawia i poddaje analizie, stworzoną przez Ch. Perelmana koncepcję logiki prawniczej. Rozpatrując ten problem autor odwołuje się do teoretycznego modelu stosowania prawa. Analizy Perelmana doprowadziły go, jak wiadomo, do wniosku, iż logika prawnicza odwołuje się nie tyle do technik formalnologicznych ile raczej do technik znanych z teorii argumentacji. Koncepcję tę uznać należy za antyformalistyczną, wiążącą się z przekonaniem, że błędne jest traktowanie logiki prawniczej jako zastosowania logiki ogólnej w domenie prawa. Stanowisko Perelmana poddane zostaje krytyce. Nie negując bowiem znaczenia (...) argumentacji, odrzucić należy pogląd kwestionujący użyteczność szeroko rozumianej logiki w sferze prawa. (shrink)

The article brings a sketch of an attempt to reintegrate ethics with legal studies. The task was tackled by means of determining the following question: To what an extent may the law be regarded as subject to non-legal evaluations, to ethical ones in particular? Ethical evaluations are treated in a very comprehensive manner, including both ethical evaluations in the strict sense of the word, as well as felicitological and praxeological ones. In that broad interpretation an ethical evaluation has as its (...) point of focus a particular ideal of good life, supposed to serve as the standard of reference in evaluating the law. (shrink)

Contemporary medical practices based on new technical inventions make it possible to prolong the patient’s life and his coma as well. Even if we assume that the patient has a specific obligation to stay alive it does not follow that it is the doctor’s duty to prolong his life indefinitely by using all possible techniques of resuscitation. The time has come to reformulate the proper objectives of medicine in order to make them compatible with the right to die.

Niniejszy artykuł powstał z myślą, aby dokonać analizy wybranych zagadnień Kantowskiej teorii własności. Należy bowiem zaznaczyć, że pomimo istniejącej już bogatej literatury poświęconej filozofii Immanuela Kanta, to część Nauki prawa, która dotyczy własności wciąż pozostaje w cieniu innych, dyskutowanych od lat problemów. Za taką sytuację odpowiada po części sam Kant, którego wykład poświęcony własności odnajdziemy jedynie w kilku paragrafach prawa prywatnego Nauki prawa. W kolejnych częściach w tym między innymi tych, które dotyczą prawa publicznego, pojęcie własności jest jedynie wzmiankowane. Pomimo (...) wrażenia, że może ono należeć do mniej istotnych zagadnień Kantowskiej filozofii prawa, to znaczenie, jakie filozof mu nadaje, zdaje się być niepodważalne. W swoim artykule postanowiłem skoncentrować się na tych elementach dzięki, którym mogłem dokonać wprowadzenia do Kantowskiej teorii własności. Wśród nich znalazło się m.in. pojęcie prawa wraz z podziałem nauki prawa. Zakreśliłem obszar badań do prawa nabytego, co pozwoliło mi przejść do pojęcie posiadania i pojęcia własności oraz usystematyzowania pojęcia nabywania. Na końcu wskazałem, że jedynie w stanie prawno-obywatelskim własność każdego poszczególnego podmiotu jest mu prawnie przydzielona i zapewniana. (shrink)

In the 2013 book Partiality Simon Keller surveys and critiques three most popular theories of morally justified diversions from impartiality: the projects view, the relationships view, and the individuals view. Rejecting the first view, Keller appeals to some of the intuitions which are to be found in the second view to offer his own version of the third. On his proposal, justified partiality is a response to the unique worth of a particular person, the response being determined by the special (...) relationship between the agent and that person. This solution, however, is questionable. The paper attempts to defend the projects view, which Keller rejected, in the version proposed by B. Williams. (shrink)

The article talks of an evolution of a Biblical notion of Law. The author shows the way, the meaning of the Hebrew term “Torah” was transformed throughout the Pentateuch, in the prophetic tradition and in the wisdom books. He puts into analysis the relationship between the Judaism as a religious formation and the Law as a code. The Law included basic regulations to the moral, religious and political life of Israel.

Modern and contemporary times have brought a juxtaposition and a peculiar rivalry between the positive law and man\'s freedom that have not been known earlier. This is accompanied not only by a tendency to give law and freedom autonomy, but also to separate them from man\'s nature, from real order of social life and from the moral dimension of human activities. The article undertakes an attempt at revealing the ostensible character of the antagonism between positive law formulated by man and (...) freedom. In the author\'s opinion, this antagonism, so distinct in modern conceptions referring to liberalism, anarchism, as well as to totalitarianism and collectivism and other trends — can be solved not by engaging in a discussion with participants of the dispute, but by showing the truth of reality itself, or by understanding the nature of human freedom itself and the nature of law itself. Thus the author of the present article claims that basic explanation of the relation of human freedom to positive law needs studying reality of law itself and reality of human freedom itself. Non-antagonistic character of the relation between positive law and human freedom was best shown and explained by St Thomas Aquinas (STh I-II, q. 90-97). (shrink)