The controversies related to John Taurek’s rescue case concern the importance of numbers in deciding about whom to help in situations in which there is a shortage of means. Taurek thinks that the number of the needy does not matter; we can save one person rather than many people. Since both common sense and the duty to responsibly administer help make us approve the decision to help those who are more in number, Taurek’s thesis seems counterintuitive. The majority of authors (...) discussing Taurek’s thesis defend the importance of numbers in such decisions, and few are inclined to accept some of his intuitions, recognizing the counting of people who need help as morally problematic. However, the authors who defend the importance of numbers reject a simple utilitarian approach and try to justify the claim that the majority should have priority in such a way that no person involved in the conflict of distribution could charge the rescuer with not having taken his or her claims into account. (shrink)

Artykuł omawia problemy związane z użyciem słowa pomoc w odniesieniu do tych działań lekarzy, które obejmują leczenie i ratowanie życia. Autorki rozważają rozmaite modele relacji lekarz–pacjent na tle szeroko podzielanych wartości obecnych we współczesnych, pluralistycznych społeczeństwach liberalnych. Autorki twierdzą, że wypełnianie obowiązków lekarza, które są określone w umowie z pacjentem, nie wymaga działań altruistycznych i że wobec tego nie można go nazwać pomocą. Termin ten można jednak poprawnie zastosować do tych specjalności medycznych, w których pacjenci są szczególnie podatni (...) na skrzywdzenie oraz w długoterminowej opiece medycznej. W takich dziedzinach medycyny moralnie dobra praktyka polega na gotowości do wykraczania poza obowiązki kodeksu medycznego. Gotowość taka wyraża się w trwałej dyspozycji do działania dla dobra pacjentów, a nawet w gotowości do poświęcenia części własnego dobra. (shrink)

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie – z perspektywy filozoficznej – pewnej interpretacji pism Lina Yutanga (1895–1976), chińskiego pisarza, myśliciela, tłumacza, lingwisty i wynalazcy. Lin Yutang był przede wszystkim dwujęzycznym autorem i myślicielem, wychowanym i wykształconym w dwóch obszarach kulturowych, a mianowicie w kręgu tradycji chińskiej oraz w chrześcijańskim obszarze świata anglojęzycznego. Jego wielka erudycja i talenty intelektualne sprawiły, że mógł on stać się – w sensie metaforycznym i tym zupełnie dosłownym – pośrednikiem między tradycją chińską oraz dwudziestowieczną cywilizacją Zachodu. W (...) ciągu swojego długiego życia Lin opublikował ponad sześćdziesiąt książek. Czterdzieści z nich ukazało się w przekładach angielskich – i tylko sześć stanowiły powieści. Lista niebeletrystycznych prac Lina jest znacznie dłuższa i obejmuje m.in. krótkie i długie eseje, monografie poświęcone chińskim mędrcom takim jak Konfucjusz, Laozi czy Zhuangazi, a także przekłady i antologie z tłumaczeniami ich dzieł. Szczególną popularność przyniosło Linowi kilka książek beletrystycznych, niezwykle wysoko ocenionych przez krytykę, popularność zyskał Lin również dzięki swym próbom częściowego przeszczepienia kultury chińskiej na grunt zachodni. Po opublikowaniu _My Country My People _(1935) oraz _The Importance of Living _(1937) Lin osiągnął wielką sławę jako „filozof chiński”, jednak jego własna myśl filozoficzna, rozproszona w wielu tekstach, rzadko bywała przedmiotem zainteresowania uczonych. (shrink)

In the evolution of the vertebrates and probably a few other animals (Metazoa), biological values have been translated (subjectivized) into affective experience that necessarily involves the consciousness of external objects/events (as different from one’s body), which is tantamount to the origins of subjectivity. Mammals, birds and other vertebrates are experiencing subjects even though their negative and positive experience greatly vary in scope. Some mammals are capable of vicarious experience and may act as empathic agents, and some of them, at least (...) the great apes, use true reflective self-consciousness and thus perceive themselves as agents, which generates attributive feelings. The balance of positive and negative experience determines the intrinsic value of (an individual) life. Every subjective life is autotelic in striving to maximize this balance. A subjective life may also have a social value that is measured in terms of the impact on intrinsic values of other lives. The social value of life is contingent upon an agency, that is, conscious intentional actions that impact intrinsic value of other lives. The difference between the social value of a subjective life and an instrumental value of an individual comes down to the difference between agent causation and event causation. The moral agency refers to a subcategory of agent causation that involves the awareness of impact on another subject’s wellbeing (interests). The moral agency is at present known only in the hominids (including the chimpanzees) which understand causality and use reflective self-consciousness, which in turn enables them to perceive themselves as agents and attribute to themselves responsibility. The moral agency originated as a motivational mechanism of reciprocity execution , and thus as an adaptation for group life, which is why it favors ingroup members and often promotes norms that harm other groups. The human moral agency is frequently used by third parties to implement group norms that are based on ideologies (religious or secular) and may actually harm both group members and the entire groups. Any received, bioculturally evolved morality is unlikely to be good in either absolute or universal sense. Therefore, the moral capacity alone does not make a human life categorically more valuable, even if human motivation were dominated by moral agency (which is true only of some people). The life of a vertebrate has, therefore, two values, intrinsic and social. Each can be negative or positive, and may vary to a large extent independently of the other, whereby a joint value of a subjective life cannot be sensibly assessed and compared without prior assessments of the intrinsic and social component separately. In the absence of objective reasons to rate the intrinsic value of a human life as categorically higher than that of other mentally advanced mammals, and in consideration of the observed range of social values of human lives, some of which approach zero and some are highly negative (lower than any thinkable negative values of non-human lives), the doctrine of extraordinary and inalienable (innate) human „dignity” is groundless and unethical, as it leads to a depreciation of the lives of non-human subjects, and often preempts the need to impart a real social value to one’s own life. (shrink)

Tematem tekstu jest wizja społeczeństwa postkapitalistycznego brytyjskiego ekonomisty i badacza zrównoważonego rozwoju, Tima Jacksona. Jest to utopia unikatowa, możliwa do zrealizowania, budowana w oparciu o najnowsze ekonomiczne ustalenia empiryczne i raporty przyrodoznawców dotyczące powagi współczesnych zagrożeń środowiskowych. Artykuł systematycznie rekonstruuje jej najważniejsze założenia. Argumentacje Jacksona wymierzone są przeciwko „wzrościzmowi” (ang. growthism), to znaczy bezrefleksyjnej akceptacji samej logiki nie kończącego się wzrostu gospodarczego za wszelką cenę. Utopia budowana przez tego ekonomistę opiera się na filarach równowagi, dobrobytu (prosperity), psychologicznego przepływu (flow) i (...) wytwarzania (work). Artykuł wykorzystuje idee zawarte w pracach Jacksona (Dobrobyt bez wzrostu. Ekonomia dla planety o ograniczonych zasobach z 2009 roku oraz Post Growth. Life after Capitalism z roku 2021), a także wybrane tezy i ustalenia nurtu ekonomii ekologicznej dewzrostu. (shrink)

Jakość Życia Seniorów W Xxi Wieku Z Perspektywy Polityki Społecznej Andrzej Klimczuk Wydawnictwo Biblioteka (2010) .

The Pastoral Constitution on the Church in the Modern World “Gaudium et Spes” says, “for man is the source, the center, and the purpose of all economic and social life” (63). Therefore, the man’s dignity has to be considered integrally in both his spiritual and bodily constitution and emphasized alongside his value and supernatural vocation. This enables attributing a special role to his transcendence in economic life. In their own productive activity, the possession and exchange of goods, a man should (...) adhere to proper moral norms. However, what is observed is the incessant deepening of social inequalities in different parts of the earthly globe. Luxury accompanied by the wasting of goods adjoins indigence of people suffering a shortage of necessities. Thus it seems vital that economic institutions be established whose goal will be promoting good living conditions and an individual’s engagement in dignified economic activity and which will not destroy their human, moral and social dimension. (shrink)

The article makes a critical assessment if Heidegger’s conception of an authentic life. After presenting a number of social reasons which account for the current expansion of anthropological problems within philosophy, the author observes that the criticism of contemporary philosophical anthropologies – first and foremost of existentialism – is one of the fundamental tasks confronting the marxist philosophy. The reason for the critical studies on existentialism rests not only in the fact of its dealing with certain problems arising in definite (...) social circun1stances, which, incidentally, marxism has to face too, but also because the problems of the philosophy of man are an integral part of Marxism itself, and have so far been rather neglected. The author further presents the basic tents of Heidegger’s philosophy, his conception of atheism, the thesis of human solitude and the necessity of making choice without a chance of learning beforehand anything about the things to be chosen. He lays the main stress on the problems of an „authentic life”. As Heidegger put it, the authentic life is nothing else but our courage to face the whole truth about our existence. An authentic man is he who „realises that he is a nonentity, and from that position evaluates his whole life”. Only the authentic man is free in the full meaning of the word, „since he knows that all he has achieved will eventually be blotted out, that he is alone and condemned to death”. Therefore, terror and anxiety constitute the essence of our existence. Understanding of the essence of death and conscious acceptance of fear and the necessity of choice determine our freedom. Living through our existence, understood as being-to-death, delivers us from the non-authentic life. That is how – concludes the author – rebelling against the bourgeois-style life, which strips a man of his identity is reduced to the dimension of the deliverance within an individual consciousness – „an apparent deliverance”, as Marx put it while criticizing Stirner’s nihilism, to which Mounier added the term „the alienation of Narcissus” – the deliverance which emancipates an individual not only from „conformism resulting from living in a community”, but also life understood as a realisation of life itself through social expression. What only remains is the sense of nullity of one’s own existence. That is how the rebellion turned into a self-contradicting value – freedom became synonymous with the alienation of inter-human ties. The alienation of individuals, the sense of absurdity of everything that surrounds them, and questioning and subsequent rejection of all social value and forms – all this has been advanced to the rank of a virtue, and recognized as the hallmark of freedom and the „authentic life”. (shrink)

Tematem wiodącym jest kwestia prawa do życia. Punkt wyjścia stanowi art. 3. Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, który przypisuje to prawo wszystkim ludziom. Problem zaczyna się jednak, kiedy trzeba uściślić, czy w tekście Deklaracji chodzi o pojęcie "istoty ludzkiej", którego desygnatem jest istota ludzka w sensie czysto biologicznym, czy też chodzi raczej o pojęcie "osoby", a więc termin odnoszący się do sfery moralności. Współczesna definicja "osoby ludzkiej", jakiej używa bioetyka wywodzi się z filozofii nowożytnej: ta zaś za cechę konstytutywną ludzi (...) uznaje świadomość. Rozumowanie w tych kategoriach nieuchronnie oznacza kłopoty ze zdefiniowaniem moralnego statusu, a co za tym idzie, pozwala na zgłaszanie wątpliwości co do prawa do życia w przypadku embrionów i osób nieuleczalnie chorych, w stosunku do których rozważana bywa możliwość zastosowania eutanazji. Zagadnienie, które jest dyskutowane w niniejszym artykule, w kontekście prawa do życia dotyczy aborcji, a więc odnosi się do pierwszej z grup istot ludzkich, których osobowy status bywa podważony. Tytułowa dla artykułu moralna niepewność nie dotyczy częstokroć w kontekście dyskusji nad dopuszczalnością aborcji normy "nie zabijaj". Zwolennicy aborcji nie przeczą, że zabijanie ludzkich osób jest złem, wątpią jednak w możliwość uznania prenatalnych faz rozwojowych człowieka za fazy, w których mamy do czynienia z pełnoprawną ludzką osobą. Wątpliwość ta ma charakter moralny, a nie jedynie teoretyczny, decydując o aborcji nie ryzykujemy zatem błędnego sądu o charakterze teoretycznym, lecz spełnienie moralnie niesłusznego czynu. Jakkolwiek niepewność i ryzyko są nieodłącznymi elementami ludzkiego działania, to w przypadku gdy przedmiotem ryzyka jest moralnie doniosłe dobro, a takim jest ludzkie życie, stawiamy ryzyku granice: nie ryzykujemy życia drugich. W tradycyjnej teologii moralnej przywoływano tutaj zasadę tutioryzmu, nakazującą w przypadkach wątpliwych zawsze zachować odnośne prawo, czyli w dyskutowanym tu przypadku normę "nie zabijaj". Podobna intuicja towarzyszy współczesnemu kanadyjskiemu filozofowi, T. Lockhartowi. Autor zastrzega, że nie chce rozstrzygać, czy ludzki płód już jest, czy też jeszcze nie jest osobą wraz z przysługującym jej prawem do życia, przyjmuje jednak zasady działania w sytuacji niepewności, z których wynika, że niezależnie od przyjmowanych przez nas tutaj przekonań. wyborem racjonalnym jest zaniechanie aborcji. (shrink)

This article presents the criteria and measurement tools employed when assessing quality of life for children and adolescents. The notion of ‘quality of life’ is dynamic, in that quality of life changes as a function of age, stage of development, level of reflection, the undertaking of new tasks, and the adoption of new roles. How we assess the subjective quality of life of children and adolescents depends on the level of development and quality-of-life criteria specific to a given period. For (...) younger children, the fulfilment of basic needs - i.e. emotional needs, such as the need to feel safe or valued by others - is especially relevant. For older children, family and health are important, but so are peer-acceptance and school achievements. For adolescents, personal considerations such as the sense of self, autonomy, interpersonal relationships, having friends, possibilities of development and prospects for the future, are all important. It is possible to measure quality of life even in small children, but doing so requires that we pay attention to the specifics of their development, the scope of their personal experiences, and their ability to express their assessments. Hence an approach that makes use of an attractive format is to be preferred. Knowledge of the specific quality-of-life criteria involved enables researchers to construct adequate tools, and to use their results to help bring about improvements in quality of life and the promotion of healthy living. (shrink)

In 1939 Gaston Bachelard published a book Lautréamont on the poem The Songs of Maldoror by Isidore Ducasse. Bachelard’s Lautréamont was inspired by the method of psychoanalysis. The purpose of this article is to analyze Bachelard’s interpretation of the Chants, to compare his version of psychoanalysis with the versions of Freud and Jung, and to show its meaning in the historical and philosophical context.

Czy eutanazja gwałci prawo do życia ("the right to life")? Odpowiedź na to pytanie zależy od rozumienia terminu "prawo do życia". Autor, odwołując się do pojęcia uprawnienia i typologii uprawnień, zaproponowanej przez Stiga oraz Helle Kanger, wyróżnia i analizuje w kategoriach formalnologicznych cztery rozumienia tego terminu. Każdemu z nich odpowiada odmienne stanowisko w sprawie dopuszczalności eutanazji. Pierwszym z tych stanowisk jest "mocna doktryna świętości życia", według której prawu do życia towarzyszy obowiązek przedłużania życia za pomocą (...) wszelkich możliwych środków. Eutanazja zatem, według zwolenników tego stanowiska, jest niedopuszczalna pod żadną postacią. Takie zdecydowane odrzucenie eutanazji stoi w sprzeczności z zasadą szacunku dla autonomii pacjenta oraz zasadą niezadawania zbędnego cierpienia (the principle of nonmaleficence). Uwzględnienie tych dwóch zasad prowadzi do modyfikacji powyższego stanowiska, w wyniku czego otrzymujemy "słabą doktrynę świętości życia". Według tego stanowiska dopuszczalna jest pod pewnymi warunkami eutanazja bierna, czyli zaniechanie leczenia czy też podtrzymywania życia pacjenta. Odmienne stanowisko od zwolenników doktryny świętości życia w obu jej odmianach zajmują zwolennicy liberalnego podejścia do eutanazji. Tutaj także możemy wyróżnić dwa stanowiska. Według słabego stanowiska liberalnego, w pewnych warunkach dopuszczalne moralnie jest popełnienie samobójstwa, niemniej jednak ściśle zakazana jest pomoc osób trzecich w samobójstwie, jak też pozbawienie z rozmysłem życia drugiej osoby na jej własną prośbę. Mocne liberalne stanowisko uznaje za moralnie dopuszczalną pomoc w samobójstwie czy też pozbawienie z rozmysłem życia drugiej osoby na jej własną prośbę. Innymi słowy, za moralnie dopuszczalną uznaje eutanazję czynną. (shrink)

Literatura fantastycznonaukowa od dziesięcioleci kreśli wizje życia rozumnego na innych planetach. Rodzą się oczywiste pytania: czy możliwe jest porozumienie z intelektem rozwiniętym w skrajnie różnym od ludzkiego środowisku, wyposażonym być może w odmienną percepcję, odmienne sposoby odbioru rzeczywistości. Najciekawszą realizacją tematu wydaje się powieść Stanisława Lema „Solaris”, w której ludzkość próbuje komunikować się z gigantycznym oceanem plazmy, a więc istotą skrajnie od ludzkości różną. Inny problem sygnalizują bracia Strugaccy w książce „Piknik na skraju drogi” – tytuł jest metaforą opisującą (...) różnicę potencjałów kulturowych między obcą cywilizacją a homo sapiens. Inne intrygujące pytanie – jakie konsekwencje metafizyczno-teologiczne niesie ze sobą kontakt z obcymi cywilizacjami; pojawia się problem „protezowania metafizyki” w literaturze fantastycznej. (shrink)

Przemysł farmaceutyczny oferuje coraz to nowe leki, które mają przedłużać życie osób cierpiących na nieuleczalne choroby. Innowacyjne terapie są często w jakimś stopniu skuteczniejsze, ale też (w co najmniej takim samym stopniu) droższe. Upoważnieni decydenci reprezentujący społeczeństwo muszą zatem rozstrzygać, które z nich będą finansowane ze środków publicznych. Jednym z głównych kryteriów, na których podstawie podejmuje się takie decyzje, jest stosunek dodatkowych kosztów, związanych z nową terapią, do czerpanych z niej dodatkowych korzyści. Dodatkowe korzyści, wynikające z nowych leków dla osób (...) śmiertelnie chorych, wydają się jednak często niezbyt wielkie w porównaniu do ich zawrotnych dodatkowych kosztów. Rodzi się zatem wątpliwość, czy refundacja tych leków, do której opinia społeczna skądinąd na ogół się skłania, daje się pogodzić z równie powszechnie akceptowaną zasadą ekonomicznej efektywności. Pewną próbą uzgodnienia tych postaw byłoby przyjęcie, że z pozoru niewielkie korzyści, przysparzane osobom zbliżającym się do śmierci — jak marginalne zwiększenie długości ich życia lub nieznaczne podniesienie jego jakości — w rzeczywistości mają większą wartość, ponieważ życie tych osób trzeba cenić wyżej. W przedstawianym artykule zastanawiam się nad tym, czy ta koncepcja jest do utrzymania — czy wartość życia wzrasta wobec bliskiej śmierci. (shrink)

Artykuł ukazuje problematykę ochrony życia w myśli ekofilozoficznej. Autorka próbuje odpowiedzieć na pytanie: co stanowi podstawę etycznego nakazu ochrony życia? Przedstawia ontologiczne podstawy tego imperatywu, obecne w wybranych współczesnych teoriach ekofilozoficznych. Analizuje zarówno kierunki holistyczne, jak i chrześcijańskie. Odnosi się także do pozaeuropejskich źródeł ekofilozofii, nawiązując do filozofii indyjskiej i taoizmu.