Work of elderly is a controversial problem. The introduction of protection of old age in form of pensions and retirement caused shaping in modern societies qualitatively new social category of persons in post-working age. Growth of human life-span with simultaneous lack of the principle changes of pensionable age inflicts grow in quantity of persons’ using welfare benefits. Growing costs of seniors livelihood lead to transformations in socio-economical structures as well as forcing them to engage in activities that will help increase (...) their social participation, including the lengthening of their professional activity. It seems that the nowadays processes of dematerialization of work combined with the shaping of knowledge-based economy and the movement of third-age universities largely enable the achievement of these objectives. Article aims to approximate the results of qualitative analysis of elderly economic activity in Bialystok conducted in the context of social capital research. Study describes main factors that restrict work opportunities for older people, as well as their hidden resources and potential workplaces. ** Wykonywanie pracy zarobkowej przez osoby starsze jest zagadnieniem kontrowersyjnym. Wprowadzenie zabezpieczenia starości w formie rent i emerytur sprawiło, że w społeczeństwach nowoczesnych ukształtowała siȩ jakościowo nowa kategoria społeczna składaj¸a}ca siȩ z osób w wieku poprodukcyjnym. Wzrost długości życia ludzkiego przy jednoczesnym braku zasadniczych zmian progów wieku emerytalnego sprawia, że ilość osób korzystaj¸a}cych ze świadczeń rośnie. Zwiȩkszaj¸a}ce siȩ koszty utrzymania seniorów prowadz¸a} do szeregu przemian w strukturach społeczno-ekonomicznych oraz wymuszaj¸a} podejmowanie działań, które pozwol¸a} na wzrost ich uczestnictwa społecznego, w tym na wydłużanie ich aktywności zawodowej. Wydaje siȩ, że zachodz¸a}ce współcześnie procesy dematerializacji pracy ł¸a}czone z kształtowaniem siȩ gospodarki opartej na wiedzy oraz ruch uniwersytetów trzeciego wieku w znacznej mierze umożliwiaj¸a realizacjȩ tych celów. Artykuł ma na celu przybliżenie wybranych wyników jakościowych analiz aktywności ekonomicznej ludzi starych w Białymstoku prowadzonych w kontekście badań nad kapitałem społecznym. Określone zostały podstawowe czynniki ograniczaj¸ace możliwości wykonywania pracy przez ludzi starych, jak również ich ukryte zasoby i potencjalne miejsca pracy. (shrink)

The subject matter of the paper is the John Paul II teachings on the fields of a state’s activity in economic life. The first part of article talks about general elements of economic order: private property, liberal market, a just salary for labour and the participation of workers in the control of a business. The second part of the paper confirms that the state ought to create a solid infrastructure of economy and to find a good balance between different sectors (...) of economic life. The last part of the paper shows that the state ought to interfere sometimes in the economic field, for example, to combat unemployment and poverty, or to protect the family. (shrink)

Artykuł zawiera prezentację i dyskusję wybranych zagadnień świadomości śniącej. Pierwsze z nich dotyczy znaczenia adaptacyjnego świadomości podczas snu. Drugie zagadnienie obejmuje charakterystykę kognitywnej świadomości śniącej. Efektem krytycznego przeglądu badań i koncepcji jest teza, że: (1) świadomość śniąca nie ma charakteru adaptacji biologicznej, (2) świadomość śniąca jest formą zdegradowanej reprezentacji kognitywnej w porównaniudo świadomości w stanie czuwania. W szczególności świadomość śniąca zawiera deficyty intencjonalności (uwagi) oraz wyższych form kognitywnych, w tym dysfunkcji wykonawczych.

It is important to specify terms – the truth is conformity of a word to a thing or an event, whereas a lie is making the truth unavailable to someone who has the right to it. John Paul II promoted the essential truth that a man is God’s creation; God knows what is good for his creation; human person is God’s image, then should act in such a manner that the image is clear. Faith has moral dimension-it is moral dimension. (...) It is the source of practical involvement which remains in harmony with faith. The principles of one’s conduct are God’s commandments, whereas individualistic ethics, practised in the spirit of illusory freedom, prevents us from discovering the only certain truth-God. Contemporary crisis of society is that faith is rejected and as a result there is breaking off the essential and constitutive bond between the truth and freedom. In economy we can see that the truth in one’s conduct cannot withstand the style of the present geared towards profit. It is proper that the Church supports profit but the profit cannot be the only regulator of a company’s life. There are still human and moral factors. Economic growth should respect human values. Freedom in the economic and social area cannot be torn out from the truth about a human being. The meeting of the Church and the workers’ movement in 1980 showed that it is possible to demand ethics in economy in the name of the truth of a human being-then the civilisation of love is created with its main principles: a person before a thing, more important to be than to have, ethics before technology, mercy before justice, defeat evil with good. Problems existing in this area cannot be disregarded. The matter is important and urging – otherwise, as Pope Leo XIII said in the Encyclical Rerum Novarum, delaying would make evil incurable. (shrink)

Celem artykułu jest przedstawienie działalności publicznej marszałka wielkiego koronnego i starosty krakowskiego Mikołaja Zebrzydowskiego w czasie toczących się latem 1596 r. w Krakowie międzynarodowych pertraktacji w sprawie zawarcia pod egidą papiestwa antytureckiej Ligi Świętej. Do odtworzenia tego aspektu autor wykorzystał głównie rękopiśmienne materiały źródłowe pochodzące z archiwów rzymskich oraz źródła drukowane i odnośną literaturę przedmiotu. Mikołaj Zebrzydowski pojawił się w Krakowie 10 lipca 1596 r. w momencie, gdy już od prawie miesiąca przebywał w nim legat papieski, kardynał Enrico Caetani, który (...) miał przewodniczyć wspomnianym obradom. Zebrzydowski wielokrotnie spotykał się z kardynałem zarówno na oficjalnych obradach, jak również na stopie prywatnej. Kardynał informował o tych kontaktach Sekretariat Stanu, donosząc, iż Zebrzydowski jest jednym z tych polskich dostojników, który otwarcie pragnie wspierać inicjatywę Stolicy Apostolskiej. Jak się jednak wydaje, Mikołaj Zebrzydowski jako bliski współpracownik kanclerza Jana Zamoyskiego realistycznie oceniał te szanse, dostrzegając zagrożenie dla polityki papieskiej w twardym i nieprzychylnym Polsce stanowisku Habsburgów. (shrink)

Recenzja książek W. Buchner, Wojna i konkwista. Hiszpańska myśl polityczna Złotego Wieku i A.A. Chaufe, Wiara i wolność. Myśl ekonomiczna późnych scholastyków.

Assessing the implementation of various instruments and solutions in a healthcare system, we cannot limit ourselves to examining their impact on the fulfillment of the criteria of justice and equity alone. Another important social objective is to maximize social welfare under the conditions of the scarcity of resources. The aim of the article is to analyze the impact on social welfare of the implementation of private insurance into the existing system of public security, with a view to the following factors: (...) the reasons for restrictions in the public system, the assumed forms of the aggregation of individual utilities into the social welfare function, and the assumed image of society. (shrink)

Artykuł poddaje namysłowi aktywność grupy Twożywo, którą tworzą Mariusz Libel i Krzysztof Sidorek, działający w Polsce od połowy lat 90. XX wieku w obszarach street artu, net artu, grafiki użytkowej, designu i sztuki. Asumpt do podjęcia refleksji daje opublikowana w 2020 roku książka Plądrujemy ruiny rzeczywistości, pieczołowicie przygotowana pod względem koncepcji i kształtu typograficznego publikacja, którą zwykle uznaje się za retrospektywny katalog, postscriptum, podsumowanie czy monografię. Autorka polemizuje z tą tezą, wskazując, że lepiej rozpatrywać pozycję w charakterze artbooka, wypowiedzi (...) artystycznej, której celem jest testowanie możliwo­ści, jakie w zakresie prezentacji i rearanżacji dla wcześniejszych realizacji Twożywa daje medium książkowe. Autorka weryfikuje ponadto różne informacje faktograficzne dotyczące grupy. Nieuf­nie podchodzi zwłaszcza do daty oficjalnego zakończenia działalności duetu. Formacja wprawdzie oficjalnie ogłosiła dezaktywację w 2011 roku, jednak trudno mówić o jej całkowitym zamilknięciu czy wygaszeniu obecności na scenie artystycznej w świetle podejmowanych przez twórców późniejszych aktywności, również tych ostatnich już po wydaniu książki Plądrujemy ruiny rzeczywistości, kiedy następuje przyrost ich kolejnych ciekawie zakrojonych dzieł. (shrink)

Choć teorie C.G. Junga i J. Hillmana były już dogłębnie analizowane w licznych tekstach, prezentowany artykuł ma na celu wprowadzenie nowego spojrzenia na genealogię ich koncepcji. Śledząc historię pojęć obrazu psychicznego oraz archetypu, tekst rekonstruuje ewolucję ich myśli na kanwie dwóch jakościowych podejść psychologii: freudowskiej Metapsychologii (pierwotnie rozumianej jako psychoanalityczną naukę skoncentrowaną na zastąpieniu metafizyki) oraz diltheyowskiej Psychologii Realnej (deskryptywnej psychologii badającej aktywność duszy). Prezentowane studium skupia się na okresie 1912-1979 rozciągającym się od ustanowienia integralnej szkoły jungowskiej do ustanowienia (...) przez J. Hillmana Psychologii Archetypowej. Tak też niniejszy test ma na celu przedstawienie krytycznego i historycznego podejścia do psychologii głębi oraz psychologii obrazu. (shrink)

1 października 2019 roku dotychczasowa Sekcja Filozofii Przyrody, składająca się z Katedry Filozofii Przyrody, Katedry Filozofii Przyrodoznawstwa oraz Katedry Metodologii Nauk Systemowo-Informacyjnych, została przekształcona w Katedrę Filozofii Przyrody (KFP). W okresie od utworzenia Katedry Filozofii Przyrody do końca 2022 roku aktywność naukowa jej pracowników obejmowała: realizację indywidualnych i wspólnych programów badawczych i związaną z nimi działalność publikacyjną; udział w konferencjach naukowych; spotkania w celu omówienia bieżących spraw organizacyjnych; spotkania tematyczne, poświęcone prezentacji realizowanej problematyki badawczej oraz dyskusji nad prezentowanymi treściami. (...) -------------------------- Zgłoszono: 20/02/2023. Zrecenzowano: 28/03/2023. Zaakceptowano do publikacji: 30/03/2023. (shrink)

Artykuł prezentuje wyniki analizy ilościowej i jakościowej zawiadomień o retrakcji w publikacjach z zakresu filozofii (o zasięgu globalnym) zawartych w Retraction Watch Database, z punktu widzenia zaleceń Komisji Etyki Publikacji. Pod względem ilościowym próba wynosi jedynie 0,48% rekordów w całej bazie, przez co trudno uznać ją za reprezentatywną dla dyscypliny, a tym bardziej niemożliwe jest uogólnienia wniosków na całą aktywność naukową. Statystyka wycofań publikacji może być jednak podstawą do studium przypadków. Treść zawiadomień jest często niekompletna lub niejednoznaczna. Normatywne uregulowania (...) retrakcji publikacji w odniesieniu do przedmiotu badań należy uznać za nie w pełni adekwatne do specyfiki praktyki wydawniczej w filozofii. (shrink)

Żyjemy w czasach cywilizacyjnego przełomu. Ludzka aktywność skierowana na podporządkowanie sobie środowiska naturalnego doprowadziła do jego dewastacji, niosącej katastrofalne skutki dla dalszego trwania ludzkości. Naukowe prognozy, publikowane od października 2018 roku, ukazują realne zagrożenie globalną katastrofą klimatyczną w najbliższych latach jako oczywisty scenariusz w przypadku niepodjęcia skutecznej próby przeciwdziałania zagrożeniu. Powstrzymanie katastrofy staje się coraz trudniejszym zadaniem dla społeczności ludzi obecnie żyjących. Artykuł koncentruje się na zagadnieniu reakcji na wspomniany kryzys w dyskursie filozoficznym. W świetle przeprowadzonej analizy wiele wskazuje (...) na to, że w filozofii współczesnej zagrożenie globalną katastrofą nie wywołuje wyraźnej reakcji jej przedstawicieli. Przeprowadzona analiza zmierza do ukazania przyczyn tego stanu rzeczy. -------------------------- Zgłoszono: 24/11/2022. Zrecenzowano: 27/02/2023. Zaakceptowano do publikacji: 24/04/2023. (shrink)

W powieściach Officium Secretum. Pies pański Marcina Wrońskiego i Agent Jego Świątobliwości Karola Kowala bohaterami pierwszoplanowymi są „nietypowi duchowni”. Owa „nietypowość” zasadza się na tym, że dominikanie – ojciec Marek Gliński i ojciec Władysław Klonowiejski – zostali wykreowani przez twórców na agentów tajnych służb watykańskich. W odróżnieniu od innych postaci duchownych z kart literatury najnowszej nie pełnią oni funkcji typowo kościelnych, pastoralnych, lecz są duchownymi-tajniakami. Protagonista z dzieła Wrońskiego to zakonny James Bond, który zwerbowany do Officium Secretum, czyli wewnętrznej służby (...) kościelnej będącej spadkobierczynią Inkwizycji, w okresie PRL służył Kościołowi jako podwójny agent (został funkcjonariuszem Służby Bezpieczeństwa). Agentem specjalnym jest także ojciec Klonowiejski. W książce Kowala jawi się on jako wszechstronnie wyszkolony wywiadowca Świętego Przymierza, który podróżuje przez dziewiętnastowieczną Europę w celu unieszkodliwienia agenta o pseudonimie „Haman”. Czy osadzenie bohaterów w habitach w przestrzeni występku oraz wszelkiego rodzaju zbrodni należy uznać za kontrowersyjną koncepcję artystyczną? Wnikliwa analiza dzieł Wrońskiego i Kowala pozwala na stwierdzenie, że w tym przypadku – podobnie jak w innych powieściach z kapłanem w roli głównej napisanych w ostatnich dwóch dekadach – nie można mówić o desakralizacji kapłaństwa czy chęci niszczenia autorytetu Kościoła. Kreacje zakonników należy uznać za swoisty znak czasów współczesnych, w których zmniejszenie dystansu między przedstawicielami Kościoła hierarchicznego i wiernymi sprawił, że duchowni poznawani są i oceniani za działalność także poza sferą sacrum. W Officium Secretum i Agencie Jego Świątobliwości „niecodzienna” aktywność bohaterów w habitach jest pretekstem do ujawniania przez twórców nie tylko spraw eklezjalnych – tajemnic działania instytucji kościelnych – ale także mechanizmów działania instytucji państwowych oraz istotnych problemów życia politycznego i społecznego. (shrink)

Tradycyjne teorie psychologii moralności podkreślają rolę rozumowania i „wyższych procesów poznawczych”, podczas gdy ostatnie prace z tego zakresu uwypuklają udział emocji. W niniejszym artykule rozpatruję dane pochodzące z neuroobrazowania wspierające teorię sądzenia moralnego, zgodnie z którą zarówno procesy „poznawcze”, jak i emocjonalne pełnią istotne a czasami wzajemnie konkurencyjne role. Dane te wskazują, że rejony mózgu związane z kontrolą poznawczą (przednia część zakrętu obręczy i grzbietowo boczna kora przedczołowa) są zaangażowane w rozwiązywanie trudnych moralnych dylematów, w których wartości utylitarne wymagają naruszenia (...) „osobistej” sfery moralnej, co wiąże się ze wzrostem aktywności rejonów mózgu związanych z emocjami i poznaniem społecznym (przyśrodkowa kora przedczołowa, górna bruzda skroniowa, tylna część zakrętu obręczy, bieguny skroniowe, ciało migdałowate). Odkryliśmy także, że aktywność w~obszarach mózgu obejmujących przednią część grzbietowo bocznej kory przedczołowej prognozuje różnice w sądzeniu moralnym, w odmiennych warunkach — obszary te wykazują większą aktywność podczas wydawania sądów o~charakterze utylitarnym. Przypuszczam też, że coraz lepsze rozumienie fizjologicznych i neuronaukowych podstaw wydawania sądów moralnych może mieć wpływ na rozwiązywanie dylematów moralnych w~świecie realnym. (shrink)

Proces rozwoju myśli filozoficznej Zachodu - poczynając od antyku poprzez tradycję chrześcijańską aż do Oświecenia - prowadzi do destrukcji absolutu moralnego i metafizycznego. Najdobitniej opozycję między pozbawionym treści aksjologicznych światem a człowiekiem jako bytem wolnym uświadamia sobie po raz pierwszy Kant. Hegel pragnie kantowski dualizm bytu naturalnego i człowieka przezwyciężyć w kreującym w czasie wartości absolucie. Historia staje się u niego obszarem odsłaniania się treści aksjologicznych. Krok dokonany przez młodszych jego uczniów, a przede wszystkim Feuerbacha i Marksa, prowadzi do ujęcia (...) universum jako porządku czysto przyrodniczego, przestrzenno-czasowego, w który człowiek przez swoją aktywność świadomą - tworząc kulturę - wpisuje wartości. Istnieją one jedynie intencjonalnie i są rozpoznawalne tylko w relacji do świata ludzkiego. (shrink)

W artykule autor ustosunkowuje się do dwóch sposobów interpretacji filozofii Marksa prezentowanych przez M. Henry w pracach "Une philosophie de la réalité" i "Une philosophie de l'eсопоmie" oraz książkach L. Althussera "Lire le Capital" i "Pour Marx". Na wstępie autor zastanawia się czy filozofia Marksa stanowi zdecydowane zerwanie z niemiecką tradycją filozoficzną, czy też stanowi jej kontynuację. Przypominając stanowisko L.Althussera autor zauważa, że odczytanie spuścizny Marksa w duchu scjentystycznym, w świetle którego materializm jest tylko odrzuceniem heglowskiego idealizmu, sprawia, że unieważnia (...) się w ten sposób ładunek humanistyczny tkwiący w sferze ideologicznej tej filozofii. Innym problemem poruszanym przez autora jest stosunek funkcji teoretycznych marksizmu do jego zadań praktycznych. Jego zdaniem teksty polityczne Marksa nie interpretują się same, lecz konieczne jest odniesienie ich do "Ideologii niemieckiej", gdzie tkwią założenia metahistoryczne nadające dopiero sens historii wydarzeniowej. Następnie autor omawia kluczowe momenty analizy M. Henry: problem materializmu historycznego i realności faktów ekonomicznych. Jest zdania, że kategoria praktyki, różnicująca w sposób zdecydowany filozofię Marksa wobec Hegla i Feuerbacha, pozwala przezwyciężyć rozziew pomiędzy opisywaną przez materializm historyczny bazą ekonomiczną a jednostką wraz z całą jej sferą subiektywności. Następnie autor udowadnia, że w "Kapitale" Marks nie redukuje człowieka do anonimowych stosunków ekonomicznych, ale kapitalistyczne prawa ekonomii interpretuje poprzez kategorie pracy wyalienowanej, której nie można wyjaśnić na gruncie faktów ekonomicznych. Artykuł kończy się tezą, że kategoria praktyki umożliwia uniknięcie dwóch skrajności w interpretacji Marksa: takiej, gdzie podmiot rozpływa się w faktach obiektywnych i innej, gdzie subiektywność podmiotowa nie pozwala dotrzeć do rzeczywistości realnej. (shrink)

W artykule zasygnalizowano niektóre aspekty działalności południowoafrykańskich instytucji i organizacji państwowych, prywatnych i społecznych w dziedzinie ekologii. Aktywność ta ma w Afryce Południowej długą i bogatą tradycję, a jej intensyfikacja przypada na okres dwóch ostatnich dekad. Realizacja celów dokonuje się między innymi przez regulacje prawne, sankcje finansowe, program badań i kształcenia kadr, masową edukację społeczeństwa, pilotowanie konkretnych przedsięwzięć. Południowoafrykańskie działania ekologiczne mają często wymiar międzynarodowy i prowadzone są na poziomie kontaktów bilateralnych, regionalnych i globalnych.

Celem przeprowadzonych badań jest próba oceny sposobu funkcjonowania Uniwersytetu Trzeciego Wieku działającego na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie w latach 2019–2022 w kontekście wykorzystania w procesie kształcenia narzędzi cyfrowych. Na podstawie zebranych danych i przeprowadzonej analizy podjęto próbę uzyskania odpowiedzi na następujące pytania badawcze: Jaka formuła została wówczas przyjęta, jeśli chodzi o sposób prowadzenia wykładów, organizowania uroczystości akademickich i innych wydarzeń naukowych oraz kulturalnych w okresie obowiązujących restrykcji sanitarnych spowodowanych pandemią SARS-CoV-2? Jaka była aktywność słuchaczy podczas zastosowania nowych metod i (...) technik kształcenia? Czy narzędzia cyfrowe, wdrożone wówczas w celu realizacji zadań, znalazły zastosowanie po zniesieniu obowiązkowych restrykcji sanitarnych? (shrink)

Niniejsza praca poświęcona jest pozycji człowieka we współczesnym świecie. Autor wychodzi do przedstawienia status quo Milana Kundery. Następnie omawia takie zagadnienia jak,,wolność jest czynnikiem bezpieczeństwa”,,,własność i wolność”. Jego zdaniem wolność i bezpieczeństwo nie mogą być przeciwstawiane. Pewne bezpieczeństwo nie może być rozumiane z perspektywy praw człowieka i wolności. Uważa on, że wolność jest atrybutem istoty ludzkiej, a humanizm entelechią ludzkiej natury. Porównuje liberalne hasło,,własność jest wolnością” z definicją ekonomiczną,,płaca jest tożsama z własnością prywatną”. Autor analizuje Fabrykę os Iaina Banksa oraz (...) Pachnidło Patricka Suskinda. Uważa, że obydwie powieści opowiadają o braku miłości, a cieszą się taką popularnością, ponieważ niewielu ludzi potrafi kochać, ale każdy chce wiedzieć, co to znaczy kochać i być kochanym. Powieści na swój sposób zaświadczają, że bez miłości zanika osobowość, że to miłość czyni człowieka ludzkim. Autor utrzymuje, że pojmowanie człowieka jako istoty stwarzającej sprawia, że czynienie ostatecznych sądów o nim jest wysoce problematyczne. Poza czysto teoretycznymi ujęciami, morderstwo, samobójtwo, kara śmierci, dożywocie, eutanazja, wojna, ludobójstwo oraz inne metody mogą się do nich zaliczać. Takie działania,,kategoryczne” są na porządku dziennym we współczesnym świecie. Z tego powodu zasadniczo eleganckie, spekulatywne usprawiedliwienie stoi za brutalną przemocą fizyczną. Jednocześnie autor proponuje metafizyczny argument przeciwko karze śmierci. Jego zdaniem ostateczne wyroki na istotach ludzkich są niedopuszczalne. (shrink)

Istnieją przynajmniej dwa powody zajęcia się liberalizmem w pracy poświęconej zależnościom pomiędzy myślą a rzeczywistością. Centralnym problemem filozofii polityki jest najlepszy ustrój, który stanowi owoc spotkania ludzkiego umysłu z życiem społeczno-politycznym. To po pierwsze. Po drugie, liberalne ujecie związków teoria – praktyka stanowi jeden z wyznaczników doktryny liberalnej w ogóle. Liberalizm był i jest filozofią, która wywiera potężny wpływ na charakter nowoczesnych społeczeństw i nowożytnej myśli społecznej. Liczne hasła, które stanowiły kiedyś o jego odrębności, weszły na stałe do abecadła zachodniej (...) kultury (np. prawa człowieka, konstytucjonalizm, trójpodział władzy, społeczeństwo obywatelskie, tolerancja, rozdział Kościoła od państwa). Zarazem został on uznany za wroga przez wszystkie inne nurty filozofii polityki (konserwatystów, socjalistów, marksistów, anarchistów, feministki, komunitarystów, libertarian), można wręcz powiedzieć, że uzyskały one swą tożsamość przez opozycję wobec liberalizmu. Sytuacja ta jest szczególnie widoczna w Polsce, gdzie w wiedzy potocznej i dyskursie medialnym (a nierzadko i naukowym) głęboko zakorzeniła się definicja liberalizmu wywodząca się z propagandy antyliberalnej uprawianej przez środowiska ideowo zainteresowane krytyką tej filozofii . Nad Wisłą oznaczanie liberalizmu koncentrowało się na pomówieniach, wadach odmian skrajnych przy jednoczesnym lekceważeniu zalet podstawowych idei. Konsekwentnie liberalizm kojarzono z koncepcjami Thomasa Hobbesa, Jean Jacques Rousseau i prorynkowych myślicieli (neoliberałów, a nawet libertarian). Kładziono nacisk na skrajny leseferyzm i indywidualizm. Natomiast przemilczano wspólnotowe i socjalne wątki myśli liberalnej, utajano liberalne wysiłki prowadzące do minimalizacji napięcia między dobrem wspólnym i wolnością jednostki, wolnością indywidualną i wolnością polityczną, wolnością ekonomiczną a równością i sprawiedliwością. W ustach Polaka słowo „liberalizm” to wciąż obelga bądź straszak. Parafrazując powiedzenie Ludwiga von Misesa można powiedzieć, że nienawiść do liberalizmu jest jedyna rzeczą, co do której Polacy zgodzili się. Zanim zatem przejdziemy do prezentacji relacji między praxis a logos w myśli liberalnej rozwikłajmy problemy semantyczne narosłe wokół liberalizmu. (shrink)

At the beginning of the XXI century, human societies are entering a period of "late modernity" characterized by new forms of trust and risk, untransparent social situations and economic, political and cultural globalization. These processes are associated with the presence of abstract systems that surround people and which require support of people with expertise in the fields which include transport, telecommunications, finance, security, media, energy. At the same time, it is noted that the expertise cult is born and specialists not (...) only meet the identified needs, but also produce new, thus contributing to the development of a culture of narcissism. Article aims to explain the characteristics of expert systems and cultural narcissism, experts role as a participant in social change, model types and kinds of experts with their arcane in to ontological and epistemological structures of the social world. I also highlight the problems associated with the suppression of restrictions in to the access of expertise knowledge. ** Wraz z początkiem XXI wieku społeczeństwa ludzkie wchodzą w okres „późnej nowoczesności” cechujący się nowymi formami zaufania i ryzyka, nieprzejrzystością sytuacji społecznych oraz postępującą globalizacją ekonomiczną, polityczną i kulturową. Procesy te wiążą się z obecnością systemów abstrakcyjnych, które otaczają ludzi i do funkcjonowania wymagają wsparcia osób z wiedzą specjalistyczną z zakresu m.in. transportu, telekomunikacji, finansów, bezpieczeństwa, mediów, energetyki. Jednocześnie zauważa się, iż rodzi się kult ekspertyzy a specjaliści nie tylko zaspokajają rozpoznane potrzeby, ale też wytwarzają nowe, przyczyniając się tym samym do rozwoju kultury narcyzmu. Artykuł ma na celu przybliżenie specyfiki systemów eksperckich i narcyzmu kulturowego, roli eksperta jako uczestnika przemian społecznych, modelowych typów ekspertów i rodzajów ich wtajemniczeń w struktury ontologiczne i epistemologiczne świata społecznego oraz zwrócenie uwagi na problemy związane ze znoszeniem ograniczeń dostępu do wiedzy specjalistycznej. -/- . (shrink)

Problematyka intencjonalności została przywrócona filozofii przez Franciszka Brenatana. Jednakże już on wskazywał, że źródlła tej problematyki sięgają starożytności i średniowiecza. Poszukiwanie śladów tej problematyki w dziejach filozofii doprowadziło mnie do stwierdzenia, że intencjonalność jako niezbywalna właściwość świadomości charakteryzuje się trójwymarowością, która wyraża się w theoria, praxis i poiesis. Współcześni badacze intencjonalności skupiają się przede wszystkim na intencjonalności poznawczej, a w tym – albo na samym odniesieniu się do przedmiotu, albo na immanentnym przedmiocie, inegzystującym w przeżyciach psychicznych. Tymczasem charakteryzuje ona całe (...) życie świadomościowe człowieka. Dookreśla całą świadomościową aktywność podmiotu w sferach: teoretycznej, praktycznej i wytwórczej. Przejawia się zatem jako sposób bycia podmiotu świadomego : jako zawieranie w sobie treści intencjonalnych, jako relacyjność, odniesienie, skierowanie, otwarcie i zdawanie sobie sprawy, a także jako nadawanie sensu i powoływanie bytów czysto intencjonalnych. Jako podstawowy faktor intencyjności ujawnia się w budzeniu się świadomości, budując przeżycia świadome, które mają charakter pojetyczny, praktyczny i teoretyczny. Tak określony charakter przeżyć jest jednakże jedynie wskazaniem na dominujący moment w danym przeżyciu, gdy każde z nich określane jest przez wszystkie trzy momenty. Dzięki niej przeżycie świadome charakteryzuje się trójwymiarowością poznawczą, działaniową i wytwórczą. Wszelka aktywność świadomości jest zawsze pewnym działaniem, które zawiera w sobie moment poznawczy i które wytwarza coś transcendentnego wobec własnego działania. Zdanie sobie sprawy z trójwymiarowości intencyjności i intencjonalności pozwala zrozumieć człowieka oraz rodzące się dylematy dotyczące jego działania, poznania i wytwarzania. (shrink)

Poniższa dyskusja odbyła siȩ we wrześniu 2018 w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Skupiła zarówno badaczy problematyki polityki senioralnej, ekspertów, analityków. Dyskusjȩ moderował i zaplanował Andrzej Klimczuk, zwi¸a}zany z SGH, natomiast zaproszenie do dyskusji przyjȩli: Barbara Szatur-Jaworska, polityk społeczny i gerontolog z Uniwersytetu Warszawskiego, Paweł Kubicki, ekonomista, SGH, Marek Niezabitowski, socjolog z Politechniki Śl¸a}skiej, Ryszard Majer, polityk społeczny, Agnieszka Cieśla, architektka i urbanistka, Politechnika Warszawska, Marzena Rudnicka, fundatorka oraz prezeska Krajowego Instytutu Gospodarki Senioralnej. Paneliści podczas dyskusji analizowali nastȩpuj¸a}ce zagadnienia: I. (...) pocz¸a}tki polityki senioralnej, jej definiowanie, dokumenty strategiczne państwa, II. rola samorz¸a}dów w animowaniu działań w obrȩbie polityki senioralnej oraz organizacji pozarz¸a}dowych, III. powstanie i rola ustawy o seniorach, IV. zróżnicowanie środowiska osób w wieku senioralnym, V. działania w innych krajach w obrȩbie polityki senioralnej, VI. zmiany w świadomości społecznej, ewolucja postaw wobec osób starszych, starości, starzenia siȩ, VII. rynek produktów i usług dla seniorów, VIII. aktywność seniorów, formalna i nieformalna, infrastruktura aktywności, IX. mieszkalnictwo dla osób starszych i starzej¸a}cej siȩ ludności X. rola państwa i samorz¸adu w polityce senioralnej, dialog z władz¸a, partnerstwo publiczno-prywatne, XI. wyzwania i kierunki rozwoju polityki senioralnej, XII. deficyt usług opiekuńczych XIII. polityka senioralna i emerytalna, XIV. konwergencja i dywergencja w polityce senioralnej. ** The following discussion took place in September 2018 at the Warsaw School of Economics. It focused on both senior politics, experts, and analysts. The discussion was moderated and planned by Andrzej Klimczuk, associated with the Warsaw School of Economics, and invited to the discussion: Barbara Szatur-Jaworska, social politician and gerontologist from the University of Warsaw, Paweł Kubicki, economist, Warsaw School of Economics, Marek Niezabitowski, sociologist from the Silesian University of Technology, Ryszard Majer, social politician, Agnieszka Cieśla, architect and urban planner, Warsaw University of Technology, Marzena Rudnicka, founder and president of the National Institute of Senior Management. Panelists during the discussion analyzed the following issues: I. Beginnings of the senior policy, its definition, strategic documents of the state, II. The role of local governments in animating activities within the framework of senior policy and non-governmental organizations, III. Creation and role of the law on seniors, IV. Diversification of the environment of seniors, V. Activities in other countries within the framework of the senior policy, VI. Changes in social awareness, the evolution of attitudes towards older people, old age, ageing, VII. The market for products and services for seniors, VIII. Seniors’ activity, formal and informal, activity infrastructure, IX. Housing for older people and ageing population X. The role of the state and self-government in the senior policy, dialogue with the authorities, public-private partnership, XI. Challenges and directions of development of the senior policy, XII. The deficit of care services, XIII. Senior and pension policy, XIV. Convergence and divergence in the senior policy. (shrink)

Complexity of the changes taking place in modern societies makes it is necessary to deepen the analysis of the impact of social inequality on the activity of old people. Dissemination of new technologies and organizational forms allows solving many social problems and improving the quality of human life. At the same time broadens the range of areas in which old people are losing their authority and differ in expertise required for the achievement of socially valued goods. Article aims to highlight (...) the importance of inequality for the activity of the elderly and its relationship to social capital in conditions of shaping social dispersion space order. Study brings closer chosen results of empirical studies portraying the dimensions of internal diversity of seniors. ** Złożoność przemian zachodz¸a}cych we współczesnych społeczeństwach sprawia, iż niezbȩdne staje siȩ pogłȩbienie analiz oddziaływania nierówności społecznych na aktywność ludzi starych. Upowszechnianie siȩ nowych technologii i form organizacyjnych pozwala na rozwi¸a}zanie wielu problemów społecznych i podniesienie jakości życia ludzkiego. Jednocześnie poszerza siȩ zakres dziedzin, w których ludzie starzy trac¸a} swój autorytet oraz różni¸a} siȩ miȩdzy sob¸a} kompetencjami wymaganymi do osi¸a}gania społecznie cenionych dóbr. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na znaczenie nierówności dla aktywności ludzi starych oraz jej zwi¸azków z kapitałem społecznym w warunkach kształtowania siȩ w polskiej przestrzeni społecznej ładu rozproszonego. Opracowanie przybliża wybrane wyniki badań empirycznych, które ukazuj¸a wymiary zróżnicowania kategorii społecznej ludzi starych. (shrink)

Badania dotyczące pojawiania się myśli oderwanych od zadania wykonywanego przez podmiot pokazują, że takich myśli jest tym mniej, im większe wymagania stawia ono systemowi poznawczemu, jeśli chodzi o zaangażowanie procesów zarządczych, złożoność, trudność bądź częstość wykonywanych operacji. Jednym z możliwych wyjaśnień tych zależności jest hipoteza biernej regulacji zasobowej: aktywność umysłowa oderwana od zadania rozwija się w takim zakresie, w jakim procesy realizujące zadanie pozostawiają wolne zasoby niezbędne do jej rozwoju. Analizy przedstawione w artykule motywowane są pytaniem o teoretyczną konkretyzację (...) tej idei. Jaka jest natura zasobowych ograniczeń, które mają uniemożliwiać równoczesne rozwijanie się aktywności umysłowej dotyczącej zadania i oderwanej od niego? Na jakim etapie rozwoju aktywności umysłowej prowadzącej do pojawienia się myśli oderwanej od zadania występuje w związku z tymi ograniczeniami zasobowa blokada? Pod tym kątem rozważane są cztery współczesne znaczące ujęcia „roboczej” części umysłu: modele pamięci roboczej Baddeleya i Cowana oraz architektury kognitywne ACT-R i CAPS. Chociaż w tych teoriach są uwzględnione ograniczenia dotyczące przetwarzania lub aktywnego przechowywania, z którymi może wiązać się bierna regulacja zasobowa, to ważne pytania dotyczące mechanizmów takiej regulacji pozostają bez odpowiedzi. Wyjaśnienie odwołujące się do idei biernej regulacji zasobowej stawia przed modelami funkcjonowania umysłu nowe wyzwania. (shrink)

Wielkie poselstwo cara Piotra I Aleksiejewicza Romanowa, czyli podróż dyplomatyczna do Europy Zachodniej, miało miejsce między 9/10 marca 1697 r. a 25 sierpnia 1698 r. Towarzyszyła mu szeroko zakrojona aktywność innych moskiewskich dyplomatów, jak np. Borysa Szeremietiewa. Już w marcu 1698 r. odwiedził Wiedeń, gdzie otrzymał listy polecające do Fryderyka Kazimierza Wolffa SJ, cesarskiego dyplomaty, wywodzącego się z Rzeczypospolitej, a konkretnie z senatorskiego rodu z województwa inflanckiego. Ojciec Wolff zalecał przyjęcie w Rzymie Szeremietiewa, rzekomo skłonnego do unii, przez jakiegoś (...) jezuitę znającego język słowiański. W ten sposób skrzyżowały się drogi moskiewskiego dyplomaty z ojcem Tomaszem Duninem Szpotem. Ten zostawił relację opisującą wizytę i audiencje Szeremietiewa w Rzymie, w których generał zakonu Tirso González de Santalla podsuwał moskiewskiemu dyplomacie jako dary polskie manuskrypty przygotowane przez Szpota na temat misji w Japonii czy postanowień soborów powszechnych Kościoła katolickiego. Relacja ta przedstawia również pobyt Piotra I w Wiedniu, podczas którego – dzięki możliwości porozumiewania się w języku polskim – pomiędzy ojcem Wolffem a carem wytworzyły się więzy szczególnej zażyłości. (shrink)