U odnosu filozofije i umjetnosti, metaforičko mišljenje ima poseban status. Od antičke retorike, metafora je bitna jezička figura. U prošlom stoljeću postaje modelom estetičkih i znanstvenih procesa spoznaje i stvaralaštva i teorijskih rasprava u znanosti o književnosti, filozofiji jezika i lingvistici, tj. o hermeneutičkim, jezičkoanalitičkim i strukturalističkim paradigmama. Zanimati će nas Grassijeva hermeneutika metafore. Dok Heidegger drži da je pretpostavka metaforičkog mišljenja tradicionalno razlikovanje osjetilnog i nadosjetilnog bića, tj. da pjesništvo nije metafora, Grassi ide drugim putom, zastupajući tezu (...) da je pjevanje pjesnika i sâmo povijesni bitak zapadnog čovjeka − tumačeći npr. ironički izraz u romantičara novim oblikom mišljenja. Slično Grassiju, i Ricoeur smatra da je Heideggerova upotreba metafore ipak važnija od onoga što usput govori protiv nje. (shrink)

Questo volume su Metafore dello spazio, che fa seguito al primo dedicato a La politica e gli spazi, fa parte della serie dedicata ad illustrare i risultati di un gruppo di studio interdisciplinare, promosso da Lea Campos Boralevi, Vittore Collina e Bruna Consarelli, docenti di Storia delle Dottrine politiche, intitolato Figure dello spazio, politica e società, che mira ad indagare i grandi temi politici e sociali dell'età moderna e contemporanea dal punto di vista degli spazi e della loro produzione.

Öz: Bu yazıda Elisabeth Camp'in metafor kuramını eleştireceğim. Bu kurama göre metaforik anlam metaforik olarak kullanılan terimin işaret ettiği şeyin karakterizasyonunun bir başka şeyin karakterizasyonu ile etkileşimi yoluyla ortaya çıkar. Bu etkileşim beraberinde metaforun önemli bilişsel özelliklerinden biri olan olarak-görme etkisini zorunlu olarak getirir. Ben bu kuramın açıklamaya çalıştığı dilsel olguyu gereksiz yere karmaşıklaştırdığını savunacağım. Söz konusu olgu etkileşime gerek olmadan da açıklanabilir. Camp'in tersine, olarak-görme etkisinin metafor için özsel olmadığını savunacağım. Bunların yanı sıra Camp'in metafor kuramının kimi değillenmiş metafor (...) kullanımlarını açıklayamadığını göstermeye çalışacağım. Abstract: In this paper, I will criticise Elisabeth Camp's theory of metaphor. According tothis theory, the metaphorical meaning arises from the interaction of the characterization of the thing which the metaphorically used term indicates with the characterization of another thing. The interaction forces outone of the most important cognitive features of metaphor, the seeing-as effect. I will argue that this theory unnecessarily complicates the linguistic phenomenon it tries to explain, and that the phenomenon in question couldbe explained without the need for interaction. Contrary toCamp, I will try to show that the seeing-as effect is not essential for metaphor. I will also try to demonstratethat Camp's theory of metaphor fails to explain some uses of negated metaphors. (shrink)

Davidson, özellikle semantik metafor kuramlarına karşı eleştirel bir yaklaşım geliştirir. Ona göre metafor, bu kuramların aksine, tek anlamlı olarak kabul edilmelidir. Bunun için ifadeleri, anlamla ve kullanımla ilgili olarak ikiye ayırır. Metafor tek anlamlı ve açıkça yanlış bir ifadedir. Fakat birisi, çoğunlukla, doğru olduğuna inandığı ifadeler dile getirme eğilimindedir. Bu nedenle, bilerek yanlış bir ifade dile getirmek anlamla değil; kullanımla ilgili olmalıdır. Metaforlar yanışlıklarından dolayı kullanımla ilgilidir ve muhatapta dürtmeye benzer bir etki ortaya çıkarırlar. Bu etkinin bir neticesi bazı karşılaştırmalar (...) yapmak ve bazı benzerlikler bulmak olabilir. Ancak bunlar, anlamadan sonra gerçekleşen şeyler olduğu için anlamsal olmayacaktır. Dolayısıyla Davidson, metafor ifadelerin bilişsel, anlamsal ve önermesel olmadıklarını düşünür. Ayrıca metaforları eksiltilmiş benzetme olarak gören kuramların görüşlerini kabul etmez. Metaforla ilgili, sınırlı olumlu tanımlarından birisi ise Wittgenstein’ın tavşanördek görseline (T-Ö kafası) dayanır. Buna göre, metaforlar bir şeyi görmeyi değil ama bir şeyi, başka bir şey olarak-görmeyi sağlar. Dolayısıyla olarak-görme metaforu açıklamak için iyi bir yoldur. Bu çalışmada, Davidson’ın metafor kuramının ana hatlarını verdikten sonra, onun üç önemli özelliği bağlamında bir inceleme yapacağım. İlki, metaforla benzetme/benzerlik ilişkileri ve bunlarla ilgili sorunlardır. Diğeri metaforu olarak-görme ile açıklamanın sorunlarıdır. Sonuncusu ise metaforun tek anlamlı olduğu savıyla ilgilidir. Bu savın sorunlu yanlarına rağmen, semantik ve pragmatik metafor kuramları kadar iyi çalışan bir özellikte olduğunu göstermeye çalışacağım. Bununla birlikte, çoğunlukla, Davidson’ın kendi anlam kuramıyla ve başka metafor kuramlarıyla ilişkileri de göstermeyi deneyeceğim. (shrink)

Článek analyzuje funkci, kterou v díle raného M. Heideggera plní myšlenka destrukce, a zkoumá na tomto základě, jak je obecně možné charakterizovat vztah mezi hermeneutikou a destrukcí, resp. vzhledem k pozdějšímu vývoji filozofie mezi hermeneutikou a dekonstrukcí. Při analýze pojmu destrukce je položen důraz na to, jak je postup destrukce použit na tradici aristotelské substancialistické ontologie a na Kantovu teorii poznání, což jsou dvě klíčová témata raného Heideggera. Při zkoumání vztahu mezi hermeneutickou a dekonstruktivní intencí filozofování se naproti tomu článek (...) soustředí na to, jak jsou oba tyto přístupy rozvinuty u pozdějších autorů, na něž měla Heideggerova filozofie silný vliv: u J. Derridy a u H.-G. Gadamera. V závěru článku je upozorněno na to, že určité pojítko mezi hermeneutikou a dekonstrukcí lze navzdory všem rozdílům spatřovat v pojmu kritiky. (shrink)

Polazeći od osnovnih postavki Gadamerove filozofske hermeneutike, u članku se tematizira mogućnost njene primjene u književnoj teoriji. Prostor Gadamerova promišljanja, a tako i njegove hermeneutike, otvara pitanje »kako je moguće razumijevanje«? Odgovori na to pitanje impliciraju etičko-estetski zahtjev »filozofije slušanja« u kojoj se mora uspostaviti dijalektika pitanja i odgovora. Proces dolaska do značenja tako se odvija u jeziku, koji nam omogućuje, u najgorem slučaju, da se stvari barem približimo, ako ne i da je razumijemo. Tumačeva situacija obilježena je njegovim predrasudama, (...) preduvjerenjima , a situacija teksta prezencijom, ali i temporalnošću. Upravo je temporalnost umjetničkog djela osnova Gadamerovu poimanju tradicije, odnosno predaje, kojoj, pod Heideggerovim utjecajem, Gadamer pridaje regulativni karakter. Procijep između dvaju horizonata, tradicijsko-povijesnog i predrasudno-tumačeva, rješava se »stapanjem horizonata« kao krajnjim ishodom dijaloga, a to stapanje ujedno postaje temeljem razumijevanja. Iako je Gadamerova hermeneutika bila kritizirana, ona je ujedno nezaobilazna u proučavanjima interpretacije teksta.Beginning with basic postulates of Gadamer’s philosophical hermeneutics, the article challenges the possibility of its application in literary theory. Ther space of Gadamer’s thought, as well as his hermeneutics, opens up a question: “how understanding is possible”? The answers to that question implicate ethico-aesthetical claim of “philosophy of listening” where this dialectics of questions and answers should be established. The proccess of coming to meaning is happening in language, that makes possible, in the worst circumastances, at least to approach to the matter of things, if not to understand it. The interpreteur’s situation is marked with his prejudices, prethinking , and the situation of a text by its presence, as well as with temporality. It is precisely temporality of artwork, that is the foundation of Gadamer’s conception of tradition, i.e. heritage, which is, under Heidegger’s influence, supplied by regulative characteristics. The gap between two horizons – traditionally-historical and prejudice-interpreteur’s – is solved by “merging of horizons” as the final result of dialogue, and that merging is at the same time the basics of understanding. Even though Gadamer’s hermeneutics was criticized, it was also unsourmountable in the studies of interpreting texts. (shrink)

[The Hermeneutics and Non-Dogmatic Dialectics of Gadamer].

U bogatoj literaturi o Gentskom oltaru, jednom od najvažnijih umjetničkih djela sjeverne renesanse što ga je 1432. dovršio Jan Van Eyck, često se tvrdi da je središnja scena zatvorenog Gentskog oltara, tj. Navještenje, jednostavno ilustracija teksta Lk 1, 26–38 kojega Van Eyck vjerno slijedi. Iako je Van Eyck nesumnjivo crpio nadahnuće iz tog teksta, ovaj rad nastoji uspostaviti i istražiti drukčiju hipotezu — da se Van Eyck namjerno udaljio od Lukinog teksta Navještenja, i to iz vrlo dobrog razloga koji je (...) povezan s kompozicijom i porukom Gentskog oltara u cjelini. U radu se ovoj „nekonvencionalnoj“ hipotezi pristupa ponajprije analizom dvaju mogućih pristupa tekstu Navještenja: idiličnom i kenotičkom. U tom se kontekstu Van Eyckov način prikaza Navještenja promatra s motrišta teorijskih doprinosa hermeneutici Lukina teksta, osobito u djelima Sørena Kierkegaarda i Josepha Ratzingera, tj. u skladu s kenotičkim (ili egzistencijalnim) tumačenjem. (shrink)

U radu ću pokušati ukazati na moguće doprinose razmatranja metafora kao načela spoznaje raspravi o konceptualnim temeljima krize u medicini. Stoga ću u prvom dijelu rada dati sažeti prikaz temeljnih postavki kognitivne teorije metafore u djelu Georgea Lakoffa i Marka Johnsona koje će poslužiti kao smjernice u propitivanju metafora zdravlja i bolesti. U drugom dijelu u razmatranje ću uzeti primjere metafora vezanih uz pojmove zdravlja i bolesti uvriježenih kako u svakodnevnom govoru tako i u znanstvenim i stručnim medicinskim diskursima. (...) Pokušat ću ukazati na koji način one utječu na poimanje zdravlja i bolesti te usmjeruju djelovanje unutar medicinske prakse, u kojoj se kriza medicine najjasnije očituje u vidu dehumaniziranog karaktera odnosa između aktera te prakse. Također će biti riječi i o nekonvencionalnim, alternativnim metaforama i njihovim potencijalima za uspostavu drukčijih, humanijih pojmova i principa prema kojima bi se medicinska praksa mogla ravnati. U konačnici ću ponuditi jedan takav prijedlog koji proizlazi iz temeljnih postavki kognitivne teorije metafora.In this paper I will attempt to point out possible contributions of considering metaphors as principles of cognition to the discussion on conceptual grounds of crisis in medicine. Hence the first part will be a brief review of the basic features of cognitive theory of metaphor in the works of Georg Lakoff and Mark Johnson, which will serve as guidelines in examining metaphors of health and illness. The second part will deal with conventional metaphors associated with the notions of illness and health in everyday speech as well as in scientific and professional medical discourses. I will try to indicate the ways in which these metaphors influence notions of health and illness, thus directing actions in medical practice, which is the place where the crisis of medicine is most clearly manifested in the form of dehumanised character of relationship between medical practice participants. Unconventional, alternative metaphors and their potential for establishing different, more humane notions and principles which could guide medical practice will also be discussed. Finally, I will offer one such proposal which follows the basic ideas of cognitive theory of metaphor. (shrink)

Metaphors for the encounter between God and humanity and a roaming theologian’s reflective journey. This article maps the theology of Christo van der Merwe as a mobilising theology which aided the Netherdutch Reformed Church in Africa in discerning its character, role and purpose. The core of Van der Merwe’s theology consists of a journey with God as encountered in the narratives about Jesus and the Spirit told in the Christian Bible. The article shows that the mobilising core of his theology (...) is due to an ‘interoperational relationship’ between ‘knowing and believing’. In the article, the metaphor ‘roaming’ is used to illustrate this biographical journey as contextual theology which equips pastors with ministerial skills to take care of people who are haunted by trauma. (shrink)

Paul Ricoeur dovodi u pitanje filozofiju subjekta. Njegove knjige Temps et récit i Soi-même comme un autre prožete su s barem tri filozofijske intencije: sebstvo ukoliko se suprotstavlja »ja« i odgovara na pitanje identiteta; identitet definiran kao idem-identitet i ipse-identitet, čija dijalektika upućuje na dva načina na koji se osobni identitet odnosi prema vremenu i tvori pojam sebstva; te drugi koji mnoštvom svojih figura obnavlja tradicionalnu dijalektiku Istoga i Drugoga. Autorica nastoji pokazati Ricoeurovo promišljanje u dijalogu s autorima kao što (...) su H. Arendt, E. Lévinas, J. Nabert, J. Greisch i dr.Paul Ricoeur met en question les philosophies du sujet. Ses livres Temps et récit et Soi-même comme un autre sont traversées par au moins trois intentions philosophiques: le soi, en tant qu’il s’oppose au « je » et qu’il répond à la question de son identité, l’identité narrative qui se définit par l’identité-idem et l’identité-ipse renvoyant aux deux manières dont l’identité personnelle se rapporte au temps et fonde la notion de soi; l’autre qui par ses multiples figures renouvelle la traditionnelle dialectique du Même et de l’Autre. L’auteur essaye de montrer la penseé du Ricoeur en dialogue avec H. Arendt, E. Lévinas, J. Nabert, J. Greisch etc. (shrink)

The purpose of the present paper is to discuss several metaphorical conceptualizations of the phenomenon of communication from the perspective of cognitive linguistics. Apart from the purely linguistic and philosophical issues, the article touches upon the questions that concern the process of teaching and learning a foreign language (especially the so called "radically different one"). The thesis about our essentially metaphorical understanding of the phenomenon of communication, widely acknowledged in cognitive linguistics, is supported by empirical data drawn from Arabic and (...) several Indo-European languages. Subsequently, the thesis is taken as a point of departure for discussing such issues as the problem of cross-linguistic variation of metaphors and their biological motivation. The paper consists of three sections: the first one examines the metaphor of communication as transfer, the second considers the metaphor of communication as enlightening, whereas the third presents some philosophical observations. The most important conclusion that is drawn here has it that the potential universality of various metaphorical conceptualizations is a very useful heuristic and didactic tool, for the existence of a common ground between languages that are genetically unrelated makes it possible not only to account for the ease with which certain elements of the target language can be translated into the source language, but also to hypothesize about the general mechanisms that are responsible for understanding and acquiring the (radically) different target language. Needless to say, such hypotheses are of paramount importance for the process of teaching and learning a foreign (especially radically different) language. (shrink)

V svojem referatu izhaja avtor iz »situacijske semantike« ter razume pomen kot izhajajoč iz odnosov med situacijami, imenovanimi omejitve. Človeška bitja so prilagojena na omejitve ter jih izrabljajo, da bi se iz danih situacij učila glede drugih situacij. Misel, ki je izražena z metaforično izjavo, je misel, ki bi normalno ustrezala njenemu dobesednemu pomenu. Metafora zadeva korelacijo med situacijami in te korelacije so tisto, kar iščemo, kadar interpretiramo določeno metaforo.

This article tries to explain the foundational entrapment of the logic of modernism, which imprisons interpreters in only one truth. It elucidates a clash between foundationalism and hermeneutics, and offers an alternative to overcome it. This study concludes that foundational textualism (bayani), intuisionism (`irfani), and empericism (burhani) in the history of Islamic thought, claim their own truth. Contemporary chal- lenges presented by post-modernism have shocked social and cultural conventions, systems of belief, statism and foundationalism of thinking, cultures and outlooks, which (...) have been sacralized by Moslem society for long time. In order to look for a way out from this crisis of Islamic thinking, which eventually affects its social praxis, multicultural interpretation should become an alternative for Moslems in promoting Islam as a uni- versal grace for the whole creation. Keywords: Fondasionalisme (foundationalism), hermeneutika (hermeneu- tics), pemikiran Islam (Islamic thought), multikulturalisme (multicul- turalism), interpretasi (interpretation). (shrink)

Abstrak : Penilitian ini berusaha mencari concurrent validity dari metapor pemaknaan organsasi diukur nilai dasar kerja seseorang. Metapor pemaknaan organisasi diukur dengan cara kualitatif yaitu meminta orang untuk menyampaikan ekspresi perasaannya tentang perusahaan dalam bentuk gambar dan ungkapan lisan atau tulisan, sedangkan pengukur nilai dasar kerja menggunakan alat ukur Nilai Kerja (PVQ) dari Schwartz (2001). Sampel penilitian ditetapkan secara purposif yaitu karyawan PT. Pembangkit Jawa Bali sejumlah 129 yang sedang mengikuti pelatihan manajemen dasar pada tahun anggaran 2004. Analisis fenomenologi terhadap (...) metapor pemaknaan organisasi digunakan sebagai metode eksplorasi yang akan menghasilkan dan interpretasi dari pengalaman-pengalaman tersebut. Hasil analisis fenomenologi kemudian dikonfirmasikan dengan hasil pengukuran kuantitatif PVQ.  . (shrink)

Bilindiği gibi zaman Antik Çağ’dan itibaren felsefenin önemli konularından biri olmuştur. Metafor ve metaforun olmazsa olmaz sayıldığı şiir de hemen her çağda filozofların ilgisini çekmiş, metaforu kimileri ifade aracı olarak kullanmış, kimileri doğrudan araştırma nesnesi saymış, şiirin doğasına ilişkin sorgulamalar estetik felsefesinin doğmasında önemli rol oynamıştır. Bu makale zaman, metafor ve şiire felsefe değil filoloji ve edebiyat eleştirisi perspektifinden yaklaşmıştır ama hemen her adımı felsefeyi çeşitli açılardan ilgilendirdiğinden çok disiplinli ya da doğrudan felsefi başka çalışmalara katkı sağlayacağını umuyoruz. Dünyayı ve (...) insan doğasını anlama amacının birleştirdiği, hakikati arama biçimlerinin ayırdığı edebiyat ve felsefenin tarih boyunca şiddeti değişse de süren geriliminin pek çok açıdan verimli olduğu, bilişsel estetik gibi yeni yaklaşım ve bilgi alanlarının da bu ilişkiye boyut kazandırdığı açıktır. Çalışmamızda, öznel zaman algısına dayalı zaman metaforlarının ağırlıklı olarak Augustus Dönemi’ne (MÖ 27–MS 14) ait Latin şiirlerindeki başlıca örnekleri kavramsal metafor kuramı çerçevesinde çözümlenmiş ve bu kuramsal çerçevenin Latin şiirine ilişkin eleştirel çözümlemelerin geneli açısından sağlayabileceği imkânlar çeşitli yönleriyle tartışılmıştır. Catullus, Horatius, Ovidius, Tibullus, Statius ve Phaedrus’tan örnekler içeren bir seçki üzerinde yaptığımız bu çalışmanın bulguları şiirdeki metaforların oluşmasında ve algılanmasında hem bilişsel süreçlerin hem anlatı tekniklerinin devrede olduğu görüşünü desteklemekte ve Latin şiirlerinin bu çifte bakış açısıyla daha verimli yorumlanabileceğine işaret etmektedir. İncelenen örnekler zamana ilişkin öznel, başka deyişle, şair ya da anlatıcının bireysel algısının öne çıktığı metaforlardan seçilmiş olmakla birlikte, zamanla ilgili kültürel ve öznel tasarımların birbirinden kesin biçimde ayrılamadığı, belirli kavram sistemlerinin farklı katmanlarını oluşturduğu görülmüştür. (shrink)