In 2017, Pope Francis appointed a commission to investigate the continued suitability of the Liturgiam Authenticam Instruction, approved by John Paul II, on the rules of translating liturgical texts. This article shows the genesis of this event, not necessarily the one which is marking the next stage of a “dewojtylization” of the Church, as conservative Vatican commentators would have it. The main reason for the establishment of this commission is the controversy over the two translations into English: the official one, (...) approved in 2010, which is maintained in the spirit of Liturgiam Authenticam, and the earlier one, from 1998, done in accordance with the principles of the Instruction of Paul VI of 1969, which, in fact, recommended the use of the so-called dynamic equivalence, which in practice implied the usage of contemporary colloquial language. In order to understand the essence of the dispute, the author of this article presents the concept of dynamic equivalence developed by Pastor Eugene Nida, pointing to its strengths and weaknesses. The former mainly lies in the fact that in the years around the Council it was the first serious scientific theory of translation. That concept is also full of weaknesses, which are reflected in the significant development of translation theory over the past 60 years. The most serious of these is the fact that it reduces the act to the already existing resources of the target language thus inhibiting its development. Therefore, it is essentially the opposite of the method of St. Jerome, adopted in the Catholic tradition. According to the author the Liturgiam Authenticam Instruction takes into account several decades of biblical translation practice in the post-Conciliar spirit, with its successes and failures. The conclusions of this analysis are as follows: The absolutization of dynamic equivalence as “the only scientific theory of translation” proves that there is no cooperation between the biblical studies communities and those developing contemporary theories of The Liturgiam Authenticam Instruction focuses on what is preventing the process of desacralization of liturgy, as occurring in many Protestant Churches, but also in many post-conciliar Catholic. (shrink)

Autor niniejszego artykułu stawia tezę, iż w _Biblii Paulistów_, w szczególności zaś w tłumaczeniu Ewangelii i Psalmów, zastosowano tylko pozornie „język współczesny”, gdyż jej tekst w wielu wypadkach zapożycza pełne frazy z _Biblii Tysiąclecia_. Powstaje w ten sposób pewna hybryda językowa, mieszająca język potoczny i już utrwalony tradycją „polski styl biblijny”. Tezę tę ilustrują liczne przykłady oparte o analizowany tekst. Kolejną poruszaną kwestią jest teoretyczna i praktyczna zasadność samego faktu sięgania po język współczesny, a w istocie po język potoczny w (...) przekładzie Pisma Świętego. Z teoretycznego punktu widzenia jest to jednoznacznie sprzeczne z tradycją wyznaczoną przez _Wulgatę _św. Hieronima, którego przekładowy język naruszał kanony łaciny cycerońskiej (a więc języka naturalnie brzmiącego dla ówczesnego wykształconego odbiorcy) w trosce o jak największą wierność wobec oryginału. Święty Hieronim zderzał łacinę ze strukturami składniowymi języka hebrajskiego, w wyniku czego powstała pewna nowa jakość, odbierana jeszcze długi czas później jako „dobroczynny zgrzyt językowy” (sformułowanie A. Bermana), prowadzący również do poszerzenia zasobów języka docelowego. Ta zasada została przyjęta w późniejszych katolickich przekładach Biblii, w tym w przekładzie ks. Jakuba Wujka, i odrzucona dopiero przez nową tradycję protestancką zainaugurowaną przez Marcina Lutra. Z praktycznego natomiast punktu widzenia wolno zadać pytanie o duszpasterską skuteczność używania takiego języka i sięganie do tradycji protestanckiej w sytuacji, gdy kościoły protestanckie Europy pustoszeją mimo propozycji „chrześcijaństwa ułatwionego”. (shrink)

The author presents an analysis of the philosophical views of Alasdair MacIntyre. A distinctive feature of MacIntyre and one made manifest in his works, is his temperament, which is that of a philosophical radical. The attack he undertook on the liberal, individualist modernity which is unable to depart finally from the closed circle of the Enlightenment, belongs with the most radical and global of those articulated in the past few decades. At the same time, it numbers among the most intellectually (...) weighty and ambitious and, in the author’s opinion, is not without some grounds, bearing in mind the disturbing processes which are genuinely underway. (shrink)

he article is a review of Kamil Trombik’s book, in which he presents particular concepts of the philosophy of nature at the Pontifical Academy of Theology in Kraków in the years 1978 to 1993. It was the first and decisive period in the formation of the Faculty of Philosophy at the Academy. The goal of the monograph was to demonstrate the factors that contributed to philosophy of nature becoming one of the most prominent and representative trends in this academic center, (...) as well as to attempt to answer the question of why “philosophy in science,” developed initially by Michał Heller and Józef Życiski, became the main style of doing philosophy of nature there. In the reporting part of the review main problems that the author raises are presented. They are collected in three chapters of his work, which corresponds to three initial phases of the formation of the philosophical department at the Pontifical Academy of Theology. Then, in the critical part, some aspects of Trombik’s work are assessed. First of all, the attention is paid to the part concerning the determination of the sources of “philosophy in science” which—although it seems to be the most interesting—is also the least original part of the work. Next, the contribution of Karol Wojtyła and many other lesser-known scientists and philosophers to the formation of an interdisciplinary atmosphere and the promotion of “philosophy in science” in the structures of The Pontifical Academy of Theology and the Krakow intellectual milieu is also appreciated. Many hypotheses and research perspectives in Trombik’s book are highlighted in the review, demonstrating the importance of this Krakow research center for the history of Polish science and philosophy. (shrink)

Wskażmy na początku trzy zasadnicze powody, które zainspirowały toruńskie środowisko filozoficzne do organizacji na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu spotkania znawców i badaczy spuścizny twórczej Henryka Elzenberga. Pierwszy to wzgląd o charakterze rocznicowym. Mijająca w tym roku 120 rocznica urodzin i 40 rocznica śmierci Elzenberga jest właściwą chwilą stwarzającą najlepszą sposobność uczczenia pamięci wybitnego polskiego filozofa i humanisty, przywołania i podkreślenia jego dokonań w zakresie filozofii, aksjologii, etyki, estetyki, filozofii kultury i literatury. Drugi - jeśli tak rzec można - ma (...) charakter lokalny. Wiele lat dojrzałego życia i znaczna część biografii twórczej Elzenberga przypada na toruński okres jego działalności. Obok Tadeusza Czeżowskiego tworzył w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika środowisko filozoficzne, w wydatnym stopniu kształtując jego oblicze duchowe i intelektualną kulturę. Wykłady i seminaria prowadzone w murach uczelni oraz tzw. privatissima odbywające się w domu Profesora cieszyły się niesłabnącym powodzeniem nie tylko u adeptów filozofii, ale także osób różnych zainteresowań i profesji naukowych. Mogli oni podziwiać rozległość wykształcenia i zainteresowań Profesora, jego niezwykle bogatą osobowość i finezyjną kulturę intelektualną. Szacunek budziła dociekliwość badawcza filozofa głęboko penetrująca podejmowane tematy, a szczególnie umiejętność pobudzania do twórczego myślenia i wspólnego dochodzenia do prawdy. Toruński okres w życiu Elzenberga był także - jak można to chyba bez przesady powiedzieć - zwieńczeniem drogi jego intelektualnego rozwoju i aktywności twórczej. Wszystko to stawia przed kolejnym pokoleniem filozofów związanych z toruńską uczelnią zaszczytne zobowiązania i powinności wobec osoby i dorobku Profesora. Trzeci powód jest bardziej ogólnej natury.Dzieło filozofa niewątpliwie należy do najznakomitszych osiągnięć polskiej humanistyki i powinno, naszym zdaniem, znaleźć bardziej poczesne miejsce w świadomości ludzi wykształconych, wyraźniej zaistnieć w rodzimym życiu intelektualnym. Mimo wzrastającego zainteresowania twórczością Elzenberga, istnieje w dalszym ciągu dysproporcja pomiędzy znaczeniem jego dokonań na polu aksjologii,etyki filozofii kultury, krytyki literackiej i literatury a miejscem,jakie zajmuje ona w pamięci i świadomości zbiorowej. Dlatego należy podejmować takie inicjatywy, aby najbardziej wartościowe tradycje rodzimej kultury intelektualnej nie stawały się jedynie pomnikami przeszłości, ale stanowiły przede wszystkim żywy składnik współczesnej kultury Dotychczasowe spotkania konferencyjne charakteryzowała wieloaspektowość podejścia do spuścizny filozofa. Jej badacze, dzieląc się wynikami swoich dociekań,przedstawili dowolnie wybrane tematy, koncentrując się na ich opisywaniu, wyjaśnianiu czy interpretowaniu. Wybór tematyki uzależniony był od kierunku zainteresowań i predylekcji badacza.Zaprezentowano mniej lub bardziej bogaty zestaw problemów odnoszących się do różnych aspektów myśli twórczej filozofa.Otrzymywaliśmy w efekcie analizy wybranych zagadnień z bardzo bogatego obszaru zainteresowań filozofa, począwszy od teorii wartości poprzez tematy etyczne, estetyczne, historyczno filozoficzne, aż po te z zakresu filozofii kultury, literatury, krytyki literackiej, religii i mistyki. Podejmowano także wiele innych bardziej szczegółowych i drobniejszych kwestii odnajdywanych w pismach filozofa, a zwłaszcza tych inspirowanych, imponującą bogactwem tematycznym, refleksją zobiektywizowaną na kartach Kłopotu z istnieniem.Przykładem takie wieloaspektowego odniesienia się do myśli twórczej autora Kłopotu z istnieniem była konferencja zorganizowana przez toruńskie środowisko filozoficzne w 1997 roku pod tytułem Henryk Elzenberg. Dziedzictwo idei. Filozofia - aksjologia - kultura.Tytuł bez wątpienia sugeruje, że intencją organizatorów było zakreślenie w miarę pełnej panoramy zagadnień podejmowanych przez filozofa wraz z ich analizą. (shrink)

This article deals with the key concepts - practice, narrative unity of a human life and tradition - in what might be described as a positive, constructive side of Alasdair MacIntyre's philosophical contribution.

Seweryn Blandzi Plato and the Protestant Principle of Autarchy of the Scripture (sola scriptura)The author gives reasons why the new holistic Tübingen-interpretation of Plato (H. Krämer, K. Gaiser, Th. A. Szlezák), which combines the Dialogues with his unwritten teaching is still difficult to accept (especially in Germany). The discovery (on the basis of indirect testimonies of Aristotle and his commentators) that there was a separate oral (“exoteric”) metaphysics of principles, which was parallel to dialogues but more valuable (timiotera) in content, (...) and which Plato did not popularize in his writings, has been an antithesis to the traditional romantic paradigm (particularly strong in Germany) of F. Schlegel-Schleiermacher, founded on the conviction of the primacy of autarchy of the written (“exoteric”) text in general. This conviction leads us to the Protestant postulate of Biblical exegesis treated as self-sufficient (sola scriptura), interpreted exclusively on its own basis (sui ipsius interpres), and Schleiermacher transposes this requirement onto Plato’s writings. On the other hand, F. Schlegel, who emphasizes the fragmentary and asystematic character of Plato’s thought in dialogues, sees Plato as a thinker who constantly moves toward infinity, unable ever to reach it. With respect to the dialogues, the reader finds himself in a similar situation as the limited individuality of finite being to infinity. For the romantics (inspired by the idealistic philosophy of subjectivity and identity), man’s greatness as a finite being manifests itself in creating works which reflect infinity. The infinity of the Absolute manifests itself in the absolute freedom and the power of creation, which man – so to speak – meets halfway, with his infinite reflection, creativity, invention, interpretation as an expression of spirit’s freedom. Hence the lasting attraction of this traditional approach, which is unlike the new paradigm that imposes great requirements and constraints on the reader (studying doxographic literature, finding in it testimonies of Plato’s disciples regarding the intra-academic teaching). When Plato’s literary dialogue is treated as a kind of an “open text,” it thus justifies all the possible “hermeneutic” attempts at free and creative interpretations. Keywords: Plato, Hans Krämer, Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher, Friedrich Schlegel, romantic paradigm, sola scriptura, infinity of reflection, new paradigm, unwritten teaching, metaphysics of principles. (shrink)

Celem artykułu jest charakterystyka filozofii chrześcijańskiej w kategoriach tradycji badawczej. Za Larrym Laudanem uznano, że tradycja badawcza nadaje się do eksplikacji pojęcia filozofii chrześcijańskiej. W tym celu autor przybliża najpierw kluczowe pojęcie tradycji badawczej, następnie analizuje pojęcie obrazu świata, które zawsze jest związane z określoną tradycją badawczą. Kolejnym krokiem jest konstrukcja projektującej definicji filozofii chrześcijańskiej jako tradycji badawczej. W artykule wykazano, że filozofia chrześcijańska jako tradycja badawcza jest tradycją pluralistyczną i zdemokratyzowaną. Na zakończenie sformułowano kilka deklaracji metaprzedmiotowych, odnoszących (...) się do metody uprawiania filozofii chrześcijańskiej. Metodą tą powinna być dyskutowalność, czyli niedyktatorska gra zachodząca między przedstawicielami różnych tradycji badawczych wyznających odmienne obrazy świata. (shrink)

Cognitive ecology as a research tradition in cognitive science: The article presents cognitive ecology as a research tradition in cognitive science, under which studies on embodied cognition and various forms of situated cognition are conducted. At the same time, the basic heuristic of cognitive ecology and its relationship to methodological individualism are identified. The paper includes the history of the concept of “cognitive ecology”, historical approaches preceding this research tradition, as well as an outline of contemporary research related to it. (...) At the end of the article, the role of the ecological heuristic is summarized. (shrink)

This study examined the effect of temperament on preferences for painted artwork. Our preferences are determined by different personality traits. The study presented here was a replication of the current study of Terror Management Theory (TMT) with the structures of temperament as individual differences. The results showed significant differences in preferences for traditional and modern art, depending on the degree of harmonization of the temperamental structures. Sanguines and melancholics in the no fear condition evaluated modern art most highly, however in (...) the fear condition they evaluated traditional art most highly. This effect confirms the importance of individual differences and the situational variability of preferences in art. (shrink)

This paper presents an attempt to describe Józef Tischner’s philosophy of drama from the point of view of Larry Laudan’s philosophy of science. That is achieved with the help of the concept of Philosophical Research Traditions developed in the paper. A~certain conceptual problem of Tischner’s philosophy, and some future research topics are also presented.

The philosophical thought of Perelman is characterized with criticism of all philosophies seeking the first, unshakable and absolute principles. Such philosophies are trying to attain their aim among others through referring to obviousness. The trends of this kind are characteristic for classical rationalism (e.g. Cartesian philosophy). R. Descartes thinks that cognizance worthy of being called "knowledge" should be such cognizance, which is characterized with perfection and homogeneousness. Perelman rejects existence of absolute criteria and emphasizes that a cognizing mind is shaped (...) by the intellectual tradition and education. Philosophical cognizance is able to improve and change itself continually when it is supported by certain reasons. The Belgian philosopher's thought resembles, in many respects, the concepts of the so-called new rationalism (F. Gonseth, G. Bachelard, J. Piaget). Simultaneously, however, Perelman stresses the fact of irreducibility of philosophy to science as philosophical problems are characterized with constant contestability, controversial character, and openness to new solutions. Generally speaking, the philosophical thought in question may be called "antiabsolutist" and "pluralistic". (shrink)

Kantowska teoria polityczna bywa zaliczana w poczet tzw. tradycyjnych teorii umowy społecznej. Celem artykułu jest wykazanie, że Kant jest kontraktualistą nietypowym, tj. umowa społeczna nie pełni w jego teorii funkcji uzasadniania porządku politycznego, lecz jest narzędziem sądzenia służącym do filozoficznej translacji warunków zawartych w abstrakcyjnym Imperatywie Kategorycznym na specyfikę sfery politycznej. Nietypowość kontraktualizmu Kanta polega na tym, że formułuje on warunki, pod jakimi myślenie w kategorii możliwej zgody staje się teoretycznie uzasadnione i zarazem filozoficznie doniosłe.

Celem artykułu jest ukazanie zasadniczych różnic między rozumieniem pojęć kontyngencji, wolności, indywidualności w filozofii Szkota w odniesieniu do tradycji arystotelesowskiej. Podkreślam, że istotnymi elementami koncepcji Szkota, będącymi wyraźnym odejściem od klasycznego arystotelizmu, są: (1) odrzucenie zasady pełności, (2) interpretacja teraźniejszości jako niekoniecznej, (3) rozwinięcie pojęcia synchronicznej kontyngencji, (4) zerwanie związku między niezmiennością i koniecznością. W swej antropologii Szkot kładzie nacisk na (1) pojęcie wolnej wolijako władzy autonomicznej i zdolnej do samodeterminacji, (2) przypisuje woli racjonalność, która nie polega na zależności woli (...) od intelektu czy wiedzy, (3) odchodzi od arystotelesowskiego eudajmonizmu. Boga traktuje jako zdolnego do poznania i miłowania jednostkowych, kontyn- gentnych bytów. W swej aksjologii podkreśla pozytywny wymiar indywidualności, wielości i nie- powtarzalnościjednostek. (shrink)