Zajęcia prowadzone przez Profesora Pelca niewątpliwie wpisywały się w tak szeroko zarysowaną koncepcję logiki ogólnej. Starał się on być nauczycielem myślenia i dobrej roboty – nie tylko w filozofii, lecz w humanistyce i cel ten osiągał, nie tylko poprzez dobór tematów, wysokie wymagania, różnorodne sposoby sprawdzania wiedzy słuchaczy, lecz także – przez przykład. Wielu rzeczy nie przekazywał przez wykład czy lektury, lecz bezpośrednio kierując wysił- kami podopiecznych – zwłaszcza tymi związanymi z przygotowaniem obligatoryjnych prac rocznych. Pouczający był sam proces (...) – konsultowanie kolejnych etapów prac nad esejem – ale także oczekiwania, np. że praca będzie opatrzona abstraktem i słowami kluczowymi w jednym z języków kongresowych. Profesor Pelc dał się poznać i pozostaje w pamięci jako wybitny naukowiec, twórca współczesnej semiotyki polskiej, organizator i dydaktyk. W tym artykule starałem się pokazać, że zwłaszcza ta ostatnia rola stawia go w jednym rzędzie z przedstawicielami SLW, gdyż wspólna im była troska o wykształcenie kultury logicznej słuchaczy, wierność postulatom jasności i krytycyzmu, preferencja dla logiki w szerokim sensie nieograniczającej się jedynie do logiki formalnej, lecz dziedziny prawdziwie interdyscyplinarnej, obejmującej m.in. elementy epistemologii, psychologii, prakseologii – i pełniącej rolę współczesnego trivium. Na koniec chciałbym wyrazić głębokie przekonanie, że koncepcja logiki ogólnej – szkolnej, pedagogicznej, pragmatycznej – zasługuje, by odkryć ją na nowo, zrekonstruować ją i spisać jej historię, a co ważniejsze – by twórczo ją rozwijać. (shrink)

[t. 1.] 1750-1830 -- [t. 2.] 1831-1864 -- [t. 3.] 1865-1895 -- [t. 4., zesz. 1.-2.] 1896-1918.

Autor podejmuje próbę rekonstrukcji heglowskiej filozofii człowieka. Człowiek w ujęciu Hegla to byt istniejący w czasie, skończony. samotworzący się w wyniku własnego działania, zakorzeniony w historii i społeczeństwie jako właściwych sobie mediach egzystencji. Istotnym momentem samorozwoju człowieka jest stopniowe zdobywanie przezeń samowiedzy. W prooesie tym jednakże człowiek ostatecznie utożsamia się z absolutem, tracąc swą samoistność bytową. Świadczy to, że refleksja filozoficzna nad człowiekiem w ramach heglowskiego systemu jest o tyle możliwa, o ile pewien jego fragment zostanie wyodrębniony w całości (...) (ten mianowicie, który dotyczy ludzkich form istnienia i działania), gdy intencja podstawowa myśli Hegla skierowana jest nie na człowieka, ale na absolut. (shrink)

It is not surprising for us that thought experiments are so popular among phi-losophers and among readers of some philosophical journals.

Główną tezą tekstu jest uznanie tzw. modelu coachingowego za pierwotny i wciąż żywy sposób uprawiania filozofii. Twierdzę, że filozofia akademicka, która od kilku stuleci tkwi w tradycji scholastycznej, może być uprawiana w modelu coachingowym. W drugim paragrafie przedstawiam odróżnienie dwóch rodzajów filozofowania: Sokratejskiego – określonego w tekście mianem „coachingowego” – oraz Arystotelesowskiego, nazywanego tutaj „scholastycznym”. W trzecim paragrafie pokazuję, w jaki sposób Wiktor Frankl nawiązuje do coachingowej tradycji uprawiania filozofii w swojej praktyce terapeutycznej. W czwartym przedstawiam przykłady zastosowania (...) modelu coachingowego w dydaktyce filozofii. (shrink)

Author: Lorenc Włodzimierz Title: HABERMAS’ PHILOSOPHY AS AN EXPRESSION OF FORGETTING ABOUT ONESELF AND COMMUNITY. CONSEQUENCES OF EXCESSIVE UNIVERSALITY OF PHILOSOPHY (Filozofia Jürgena Habermasa jako wyraz zapominania o sobie i wspólnocie. Konsekwencje nadmiernego uniwersalizowania filozofii) Source: Filo-Sofija year: 2006, vol:.6, number: 2006/1, pages:153-170 Keywords: HABERMAS, COMMUNITY, HUMAN EXISTENCE, UNDERSTANDING Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail:The task of the article is to show the consequences of the understanding of philosophy by Jürgen (...) Habermas, one of the most outstanding philosophers of our time. Some limitations in his philosophy appear in his utterances on the problems of man related to the possibilities offered by the recent achievements in genetics. As a philosopher he seems to be very distant from the reality of human existence. He proposes to cultivate a pure philosophy, striving first of all to ensure a universality for its solutions. This way he narrows the tasks confronting modern philosophy; besides, he wants to answer the questions concerning the humankind in a way valid for all times, making absolute the legal and constitutional frame being now in force. (shrink)

The paper discusses peculiarity of the comparative method applied in philosophysince 1920s. It presents its basic foundations and objectives, as well as the early and most recent definitions of “comparative philosophy”. The author aims at reconsidering in terms of philosophy both the reasons for bias against this method and its advantages in the context of cross-cultural comparative studies. The crucial question is whether various incommensurate schemata of thought, including these which are determined by distinct cultural milieus, may be the subject (...) of comparison at all. To answer this question, she refers, among others, to Ludwik Fleck’s conception of a socially constructed “thought style” and“the truth”, being completely determined within a thought style. The author also consults the conceptions of Stanisław Schayer, Daya Krishna, Bimal K. Matilal and Jitendra NathMohanty who recommend the comparative method as highly useful for the on-going philosophical debates as long as it is not confined to tracing merely similarities between different intellectual traditions, i.e. analogical ideas and equivalent arguments. What seems to the present author the most valuable philosophical contribution to the comparative studies is the perspective of polilogue suggested by Franz M. Wimmer, and the metacomparative self-reference recognized by Wilhelm Halbfass and Robert W. Smid as precious enhancement and challenge for profound philosophical inquiry as such. (shrink)

Author: Pałubicka Anna Title: CHARACTERISTICS OF EUROPEAN MODERNISM IN THE PERSPECTIVE OF PHILOSOPHY OF CULTURE (Charakterystyka kultury modernizmu europejskiego w perspektywie filozofii i kultury) Source: Filo-Sofija year: 2010, vol:.10, number: 2010/1, pages: 7-24 Keywords: EUROPEAN MODERNISM, PHILOSOPHY OF CULTURE, ACTION, OBSERVER Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The author distinguishes two attitudes toward the world: (1) the attitude of an action which involves engagement, care, values, and interests; (2) the attitude (...) of a distanced observer (i.e. the theoretical-contemplative one). The paper assumes that the attitude of action precedes historically the attitude of observer. The latter has been born in ancient Greece of classical period due to the Platonic philosophy and the overcoming of magic-mythical thought. Since then, although they have changed and developed, both perspectives have been widely present in European culture and therefore should be considered to be a part of European cultural heritage. It is said that European modernism guarantees a coexistence of both attitudes. A modern European, thus, is able to act intentionally as well as to observe his own action from a distance. Modernism implies also an axiological priority of theoretical perspective (identified with the Kantian ‘universal reason’) over the perspective of action which is not free from prejudice. In comparison with earlier periods of European culture, the theoretical-contemplative perspective of Modernism is defined in terms of perception and sensual experience and their further reinterpretations. (shrink)

W niniejszym artykule (bardzo wybiórczo) chciałbym przedstawić poglądy Jana Jonstona (Johannes Jonstonus) 1603-1675 na dzieje przyrody i człowieka oraz pokrótce przedstawić jego sylwetkę. Rekonstruując owe filozoficzne i metodologiczne kwestie, warto także przytoczyć kilka zagadnień związanych z życiorysem tego uczonego oraz z recepcją jego dzieł. Jonston był przyrodnikiem, lekarzem i filozofem. Obecnie jest mało znany i zapomniany, a w konsekwencji jego filozofia przyrody i filozofia człowieka, jego wizja świata, a więc w pewnym sensie i Kosmologia, uległy zapomnieniu i marginalizacji. Uległa także (...) zapomnieniu jego filozofia i metodologia nauki. Jonston należał do pokolenia Kartezjusza, jednakże jego poglądy na przyrodę i na naukę były bliższe filozofii brytyjskiej niż kontynentalnej i nawiązywały do idei, które sformułował Francis Bacon, a potem kontynuował Robert Boyle. Zapewne stanowisko Jonstona zostało ukształtowane w trakcie jego studiów na uniwersytetach w Wielkiej Brytanii. Owe inspiracje metodologią nauk zasługują, by były się przedmiotem osobnych rozważań, ale ze względu na ograniczony charakter pracy zostaną tu pominięte. Jonston w pracy O stałości natury (An history of the Constancy of Nature…) formułuje swoją wizję przyrody. Owa filozofia przyrody kształtuje się w konfrontacji z poglądami chiliastów dotyczącymi natury człowieka i pośrednio całej przyrody. Poglądy chiliastów wynikały ze specyficznej interpretacji Biblii mówiącej o „starzeniu się” świata człowieka, kultury, a w konsekwencji i przyrody. W związku z tym, że idea chiliastów obejmuje zjawiska przyrodnicze i antropologiczne, a w dodatku maja historyczny charakter, Jonston w swoich kontrargumentach musiał odwoływać się i do empirii, i do historii: Biblijnej, oraz naturalnej. Tym samym, współuczestniczył nie tylko w tworzeniu nowożytnej filozofii przyrody, ale także nowożytnej „historii naturalnej” i nowożytnej metodologii, postulującej matematyzację wiedzy o przyrodzie. (shrink)

The article reviews the book Adam Adamandy Kochański. Studium z dziejów filozofii i nauki w Polsce w XVII wieku, by Bogdan Lisiak.

W książce Źródło i noc. Wprowadzenie do współczesnego absconditeizmu (Kraków: Wydawnictwo WAM 2020) Miłosz Hołda wnikliwie przedstawia poruszaną problematykę i proponuje ciekawe rozwiązania. Stanowiąc ambitną próbę wypracowania oryginalnego stanowiska w ważnym obszarze myśli chrześcijańskiej, publikacja domaga się krytycznej refleksji i uwypuklenia istotnych problemów, co jest celem niniejszego tekstu. Chodzi zwłaszcza o dwie kwestie o kluczowym znaczeniu dla teizmu: (nie)działanie Boga w świecie oraz godzenie „Boga filozofii” z „Bogiem objawienia”. W pierwszym z wymienionych zagadnień podstawowym problemem jest (częściowo) niewłaściwe podejście (...) do przyrodniczego obrazu świata oraz do filozofii nauki i teologii nauki. W drugim obszarze głównym mankamentem analiz Hołdy jest rozbieżność między manifestowanym poparciem dla teizmu klasycznego a brakiem krytycznego spojrzenia na te jego elementy, które utrudniają, w niektórych zaś aspektach uniemożliwiają, wyrażenie istotnych treści judeo-chrześcijańskiego objawienia. Zawarte w artykule uwagi nie obalają w całości głównych tez stawianych przez Hołdę, lecz prowadzą do ich modyfikacji, dowartościowującej przyrodniczy obraz świata. (shrink)

W książce Źródło i noc. Wprowadzenie do współczesnego absconditeizmu (Kraków: Wydawnictwo WAM 2020) Miłosz Hołda wnikliwie przedstawia poruszaną problematykę i proponuje ciekawe rozwiązania. Stanowiąc ambitną próbę wypracowania oryginalnego stanowiska w ważnym obszarze myśli chrześcijańskiej, publikacja domaga się krytycznej refleksji i uwypuklenia istotnych problemów, co jest celem niniejszego tekstu. Chodzi zwłaszcza o dwie kwestie o kluczowym znaczeniu dla teizmu: (nie)działanie Boga w świecie oraz godzenie „Boga filozofii” z „Bogiem objawienia”. W pierwszym z wymienionych zagadnień podstawowym problemem jest (częściowo) niewłaściwe podejście (...) do przyrodniczego obrazu świata oraz do filozofii nauki i teologii nauki. W drugim obszarze głównym mankamentem analiz Hołdy jest rozbieżność między manifestowanym poparciem dla teizmu klasycznego a brakiem krytycznego spojrzenia na te jego elementy, które utrudniają, w niektórych zaś aspektach uniemożliwiają, wyrażenie istotnych treści judeochrześcijańskiego objawienia. Zawarte w artykule uwagi nie obalają w całości głównych tez stawianych przez Hołdę, lecz prowadzą do ich modyfikacji, dowartościowującej przyrodniczy obraz świata. (shrink)

The article reviews the book Przewodnik po filozofii umysłu [Companion to the Philosophy of Mind], edited by Marcin Miłkowski and Robert Poczobut.

The article reviews the book Przewodnik po filozofii umysłu [Companion to the Philosophy of Mind], edited by Marcin Miłkowski and Robert Poczobut.