Questions about the intrinsic value of nature are not only an abstract philosophical speculation, they have a practical meaning, can inspire and motivate people to act. Environmental ethics attempts to overcome the anthropocentric and personalistic attitude of traditional ethics. It emphasizes the intrinsic value of nature, value, which is independent from humans. Within non-anthropocentric environmental ethics there are individualistic and holistic trends. Biocentric individualism raises problems with resolving conflicts of interests of different organisms, with the hierarchy of beings, while holistic (...) ethics does not count with the well-being of individuals. Ethical holism should be contrasted with practical holism as a methodological postulate. The pragmatic current of ecological ethics acknowledges that the good of people and the intrinsic good of nature coincide. In a pluralistic, liberal society there should be a convergence of radical, biocentric and moderate, anthropocentric concepts of ecological ethics. (shrink)

The topic of the article is the logical relation between things that are intrinsically good and things that are extrinsically good to value as such. Three main conceptions pertaining to this problem have been identified. In the first conception adverbs,,intrinsic” and,,extrinsic” specify which of the two meanings of the word “good” has been meant, and the terms “intrinsic value” and “extrinsic value” stand for two different meanings of the term “value”. In the second conception the two adverbs modify the meaning (...) of the term “valuable” so much that the intrinsic value and the extrinsic values turn out to be two different kinds of value, or two different cases of value. In the third conception the two adverbs modify the sense of the word “good” and both the intrinsic and the extrinsic value is only a component of value and not two separate entities. The author argues in favor of the last conception. (shrink)

Przedmiotem artykułu jest konceptualizacja problemu autentycznych i domniemanych deficytów teoretycznych doktryny etyki chrześcijańskiej, rozmaicie diagnozowanych na gruncie współczesnej chrześcijańskiej filozofii moralnej. Artykuł ten stanowi polemikę z próbą ujęcia tych deficytów, a także prób ich przekroczenia, sformułowaną przez Sebastiana Gałeckiego w jego książce Etyka chrześcijańska dla postchrześcijańskiej epoki (2020). Doceniając śmiałość podjętego zadania teoretycznego oraz istotność teoretyczną zaproponowanej przezeń koncepcji uspójnienia nurtów etycznych w ramach chrześcijaństwa, wskazuję na szereg uchybień w realizacji zaprojektowanych dociekań. Należy do nich m.in. okcydentalność perspektywy teoretycznej (...) obranej przez autora, problematyczność operacjonalizacji kategorii postchrześcijaństwa w diagnozie współczesnych przemian społecznych, pomijanie endemicznych wobec instytucji kościelnych przyczyn odchodzenia od chrześcijańskiego kanonu etycznego oraz wewnętrzna niespójność projektu integracji rozmaitych perspektyw teoretycznych chrześcijańskiej teologii moralnej. (shrink)

What is the meaning of pain or suffering in philosophy? What is the difference between the idea of pain in the antiquity, the notion of suffering in Christian philosophy and our contemporary approach to this problem? How has the idea changed through centuries? The author tries to find answers to these questions.

Niektórzy filozofowie twierdzą, że można kogoś skrzywdzić albo wyświadczyć mu dobrodziejstwo, powołując go do istnienia. Twierdzenie to opiera się na założeniu, że możliwe jest porównanie aktualnego poziomu dobrostanu osoby z poziomem dobrostanu, jaki osoba ta miałaby, gdyby nigdy nie zaistniała. Celem tej pracy jest zbadanie, czy możliwe jest dokonanie takiej porównawczej oceny w sensowny, logiczny i metafizycznie niewadliwy sposób. Analizuję argumenty sformułowane przez Nilsa Holtuga i Melindę Roberts na rzecz tezy, że istnienie może być gorsze albo lepsze dla osoby od (...) nieistnienia. Zaczynam od przedyskutowania Holtugowskiej obrony, która odwołuje się do trzech klasycznych teorii dobrostanu: teorii stanów mentalnych, teorii preferencji oraz teorii listy obiektywnej. Formuję zarzuty przeciwko jego argumentacji, w tym „zarzut braku odniesienia”, „zarzut braku podmiotu wartości”, „zarzut nieporównywalności”, „zarzut zrównania bezwartościowości z wartością zerową” oraz „zarzut naruszenia logiki relacji”. Z analiz tych wyciągam wniosek, że nie można twierdzić, że ktoś ma się gorzej albo lepiej niż miałby się, gdyby nie został powołany do istnienia. Na koniec, krótko omawiam argumentację Holtuga odwołującą się do teorii preferencji w ujęciu obiektu preferencji. Sugeruję, że również ten sposób obrony tezy, że istnienie może być gorsze albo lepsze dla osoby od nieistnienia, nie jest przekonujący, ponieważ teoria preferencji w ujęciu obiektu preferencji nie jest dobrym kandydatem na teorię dobrostanu. (shrink)

The article concentrates on attempts of treating the maternal perspective as valuable in moral philosophy. The author traces the evolution of maternal behaviours in history and reconstructs the development of ethical theories determining women’s proper role in society. She raises the question why none of the philosophers gave any consideration to the maternal experience. Her conclusion is that traditional philosophical discourse assumes motherhood as just part of a wide group of issues determined as,,family”. Classical philosophers claim that maternal love is (...) natural and innate so it cannot be valuable. Their analyses fail to take account of maternal experience as a source of moral virtues like self-sacrifice, patience, responsibility, care or devalues this terms as not so important as male virtues like impartiality, non-interference, justice or individual’s autonomy. The author presents an alternative, new, female approach to morality. Simone de Beauvoir, Lucy Irigaray and Adrienne Rich criticize classical vision of motherhood in Western culture. They challenge traditional conviction of producing children as a natural destiny of all women determined by inborn maternal instinct. They treat maternal function in category of independent and deliberate choice. This new perspective replace traditional approach describing motherhood in terms of reproduction and,,natural obligation”. Motherhood in modern thinking is something more than biological production of children. The figure of mother could become an important symbol in ethics and various aspects of our culture. Acceptance of women’s culture would show that women have the same moral and social authority as man. In conclusion the author emphasize the need to present motherhood as a remarkable philosophical and moral value in modern ethics. (shrink)

It is sometimes argued that if reproductive human cloning were available to parents who lost a child the possibility of replication of the child would lead to its devaluation. This argument seems to presuppose a view of the relationship between parents and children according to which parental love is loosely linked to children’s identities. The value of a child for a parent, it is assumed, stems from its being a person or genetically linked to its parents. Against this view I (...) offer a more adequate account of parental relationship. It is based on the idea that the value of a child to its parents is grounded in how it shapes their lives and personalities. If reproductive cloning were ever available it would be no viable option for parents who lost a child. Parents who value their child for who it is, and not just for its being a person or a progeny genetically related to them, value the child too much to want to replicate it when it dies. Parents who value their child for reasons other than who it is, value it too little to clone it when it is lost. (shrink)

The analysis of the notion of need reveals two possible approaches to it — an objectivist and a subjectivist one, In the former, needs are regarded as conditions necessary for a subject’s normal functioning, existence in society, or, most broadly, for the preservation of the subject’s identity, A need is attributed to a given person on the ground of studying real links between the subject’s postulated character and external states of things, and so needs are independent of any inner condition (...) of the given person’s wants, preferences, desires etc. In the subjectivist approach, need is regarded as the subject’s inner condition marked by a sense of want along with the concomitant motive. The notion of value may be connected with both approaches to need; value can be defined as something which meets objective needs half way, or as something that satisfies a person’s own subjective needs. Every definition of value has important consequences for the exercise of normative research. Objectivism goes along, among other theories, with absolutism, paternalism or ascetism, whereas subjectivism fits relativism, phenomenalism or hedonism. Historical materialism supplies strong evidence in support of both of these axiological approaches, However, it is the validity of the subjectivist approach that seems to be propped by more arguments. But then, subjectivism has to cope with the problem of valuating needs. (shrink)

Moral Philosophy, says the author, neither is nor should be neutral with respect to ethical systems. He argues for rationalism as a definite all-embracing methodological directive that may secure a critical, non-dogmatic approach to all views, including moral views.

In December 2014, Physicians for Human Rights released their analysis of the summary of the Committee Report of the Central Intelligence Agency’s Detention and Interrogation Program. PHR focused on the involvement of health care professionals in the CIA torture program, concluding that the health professionals’ commissions and omissions violated the prescriptions of many fundamental bioethical documents, including international declarations of bioethics and medical research ethics. The medical doctors’ involvement evokes some thoughts concerning bioethical education. It seems that instead of developing (...) virtues through practicing morally good habits, the experience of clinical training undermines the moral ideals that medical students identified themselves with at the commencement of their medical education. The hostile response they sometimes get from their mentors when trying to question morally troubling situations may shape the habit of ‘turning a blind eye’ to unethical behaviour, since the students do not want to jeopardize their grades and future medical career. Maybe it was the development of this habit and the failure to develop the habit of moral courage instead that prevented the medical doctors participating in torture programs from defending moral ideals of their profession more effectively. (shrink)

Artykuł stawia dwa pytania: jaki rodzaj etyki ekologicznej daje się wyprowadzić z posthumanistycznej refleksji i jak taka etyka mogłaby działać w konkretnej przestrzeni – ogrodzie działkowym. Interesuje mnie pole teoretyczne, kt.re wyznacza troska i namysł nad światem poza człowiekiem. Jako punktu wyjścia używam schematu trzech traum opisanego przez Zygmunta Freuda. Sytuacja człowieka po trzech traumach odczytana zostaje jako krajobraz postapokaliptyczny, w którym możliwe jest budowanie nowej etyki ekologicznej. Omawiając spektrum posthumanizmu, zwracam uwagę na problem granicy i dualizmu. Oprócz wskazania (...) przykład.w etycznych praktyk ogrodniczych, proponuję, aby w proces kształtowania struktury ogrodu włączyć śmierć ogrodników. (shrink)

Przedwczesna śmierć samoświadomej istoty, nawet całkowicie bezbolesna, nie jest obojętna moralnie. I nie ma znaczenia, czy istota ta jest człowiekiem. Stanowisko to, nierzadkie dziś na gruncie animal studies, jako jeden z pierwszych przyjął i uzasadnił Tom Regan. W niniejszym artykule przedstawiono jego argumentację – opisano dwie najważniejsze zasady Stanowiska praw: Zasadę szacunku i Zasadę krzywdy oraz relacje między kategoriami podmiotów moralnych, obiektów moralnej troski i podmiotów życia. Zrekonstruowano i przeanalizowano problem etycznego wymiaru śmierci zwierzęcia, jako jednostki, naszkicowano też konsekwencje hipotetycznego (...) przyjęcia Stanowiska Praw dla dopuszczonych dziś prawnie i powszechnie stosowanych praktyk wobec zwierząt pozaludzkich. (shrink)

In Soviet ethical literature, the study of the language of morals is denoted as “the study of ethical categories”. These categories include the concepts of good and evil, duty, conscience, dignity, happiness and meaning of life. The set of categories is open but these traditional categories will always constitute the core of the system of ethical concepts. Remarkable difficulties in interpreting the nature of ethical categories result from the fact that they develop on the borderland between two forms of social (...) consciousness – morality and ethics conceived of as the science of morals. Thus, on the one hand, they are scientific notions, but, on the other, they retain the specific qualities of morality: prescriptivity, evaluativeness and evocativeness. While professing his allegiance to the programme of Marxist ethics as a science intended to develop a system of ethical categories the author points out the danger of overrating the role of the economic factor as this may lead to misapprehending the specific qualities of ethics. (shrink)

In recent years, act-utilitarianism has been distinguished from rule-utilitarianism. We may say that act-utilitarianism is the thesis that a particular act is right if and only if its utility – that is contribution towards intrinsically good states of affairs – is no less than that of some alternative act. Rule-utilitarianism is the thesis that an act is right if and only if it conforms to a rule somehow grounded in utility. The present paper concerns one type of argument sometimes used (...) as an attempt to show that act-utilitarianism cannot be an adequate ethical theory. Arguments of this type are characterized by an emphasis on practical difficulties involved in, or paradoxes arising out of, the attempt to apply act-utilitarianism theory to concrete moral situations. (shrink)

Artykuł oferuje nowe rozwiązanie problemu usytuowania umysłu (situated cognition), polegające na wykazaniu, jak i dlaczego ludzki umysł wydobywa z otoczenia nie informację, lecz wiedzę. Wiedza jest definiowana jako informacja posiadająca dla organizmu określoną wartość. Zaprezentowany został mechanizm, za pomocą którego owa wartość zostaje do bodźca informacyjnego wprowadzona. Usytuowanie – według tej interpretacji – polega na tym, że część poznania procesów człowieka wykonują za niego inni ludzie, mianowicie ci, którzy wytworzyli jego otoczenie poznawcze. Otoczenie poznawcze jest definiowane jako suma (...) wartościowych bodźców informacyjnych. Wiedza wydobyta z otoczenia definiuje różne style poznawcze człowieka, które – z uwagi na zewnętrzne źródło klasyfikacji – nazywane są ekotypami poznawczymi. Wyróżnione zostają cztery ekotypy poznawcze człowieka, na podstawie kształtu ich otoczenia poznawczego (rodzaje ofert ucieleśniających wartościową informację) oraz kompetencji poznawczych niezbędnych do wydobycia wiedzy z otoczenia. (shrink)

Aksjologia jest w filozofii Heideggera opozycją ontologii. Artykuł rozważa ten antagonizm, określa status wartości w fenomenologicznej redukcji do bycia i – za Heideggerem – demistyfikuje aksjologiczny język współczesności. Stanowi jednocześnie próbę wyodrębnienia porządku etycznego – i z tej persperktywy – traktuje o różnorako rozpoznawanym kryzysie teraźniejszości. Fenomenologia Heideggera jest odpowiedzią na dualizm podmiotowy, przedmiotowy, wyrażony w nowożytnym stosunku do myśli bytu. To “rozdwojenie bycia” jest dla filozofa największym zagrożeniem przyszłości. Antropocentryzm w czasie “światoobrazu” przybrał bowiem postać technicznej dominacji nad przyrodą. (...) Odnalezienie i zrozumienie zapomnianych podstaw to droga jaką proponuje Heidegger. Droga do anihilacji dualizmu i do równoprawnego wspołistnienia. (shrink)

In this paper, I review recent attempts by experimental philosophers and psychologists to study folk metaethics empirically and discuss some of the difficulties that researchers face when trying to construct the right kind of research materials and interpreting the results that they obtain. At first glance, the findings obtained so far do not look good for the thesis that people are everywhere moral realists about every moral issue. However, because of difficulties in interpreting these results, I argue that better research (...) is needed to move the debate forward. (shrink)

Tekst podejmuje temat kondycji i tożsamości etyki środowiskowej XXI wieku w oparciu o analizę wybranych narracji występujących w debacie na temat antropocenu. Czy zwrot w stronę antropocenu odmienia nasze dotychczasowe myślenie dotyczące troski o przyrodę? Artykuł pokazuje, że nauka o systemie Ziemi i ograniczeniach planetarnych umożliwia nam identyfikację zupełnie nowych problemów etycznych. Są to m.in. problem nieodwracalnych strat, utraty kontroli i sterowalności a także kluczowa kwestia irracjonalnej krótkowzroczności wpisanej w ludzkie horyzonty moralne. Tekst szuka odpowiedzi na dwa dodatkowe pytania: 1) (...) Czy troska o postprzyrodę okaże się wyłącznie zarządzaniem stratą? 2) Czy etyka postprzyrody jest antropocentryczna? (shrink)

Esej ten kreśli nową strategię uniwersalizacji historii, która wyłania się z analizy żydowskiejpraktyki filozofowania w erze nowożytnej. Nazywam ją „strategią marańską”, budując analogięmiędzy sytuacją conversos, którzy zostali zmuszeni do przyjęcia chrześcijaństwa, przechowującprzy tym judaizm „utajony”, a filozoficzną interwencją nowoczesnych myślicieli żydowskich,którzy wkroczyli w idiom zachodniej filozofii, jednocześnie nasycając go motywami wywiedzionymiz ich „partykularnego” kontekstu: nie po to jednak, by podważyć perspektywęuniwersalistyczną, lecz po to, by ją przekształcić. Dla Waltera Benjamina i Jacques’a Derridywłaściwy uniwersalizm okazuje się równoznaczny z „zadaniem tłumacza”: projektem (...) sklejaniarozbitej całości od środka, horyzontalnie, przez wysiłek wielojęzyczności, czyli bez przyjmowaniawyniosłej pozycji ogólnego metajęzyka, który mógłby uzurpować pozycję hegemona. (shrink)

Whereas traditional ethical discussions of suicide have primarily dealt with questions relating to the moral rightness or wrongness of suicidal acts, the problem of which moral criteria should govern acts of preventing, admitting and aiding suicide has rarely been discussed systematically. In the present paper it is argued that suicide is morally neutral in all cases in which it does not constitute grave damage, material or psychological, to others, that this does not imply that non-prevention, in the same range of (...) cases, is morally neutral as well. Moral criteria for suicide prevention are formulated by making use of the Rawlsian device of a fictitious “veil of ignorance” behind which moral rules are decided on from merely self-regarding motives. It is argued that decision behind the veil would be of a principle of “restricted paternalism” that minimizes both the risk of not being prevented from committing suicide in cases in which this is clearly irrational in view of the enduring preferences of the suicidal person himself, as well as the complementary risk of being subjected to compulsory detention or treatment in cases in which suicide is the option conforming most, on a realistic view of the case, to the enduring preferences of the person. The practical rules translating the principle into concrete practice comprise a rule demanding compulsory prevention of all imminent suicides by persons not intimately known to the potential preventer, a prohibition of pre-emptive compulsory measures, and a general temporal limitation on detention. Finally, a similar, if more tentative, derivation of practical rules is attempted for cases in which aiding a suicide might seem to another person to be in the best interest of the suicidal person concerned. (shrink)

The author discusses some ethical problems connected with taking human organs for transplantation from living and dead people. First of all, he asks whether being an organ giver should be taken as our moral duty. It seems to be the duty of heart in Kantian terms. Various possibilities in the legal regulation of taking organs are considered here as well as the criteria and forms of their distribution. None of them, however, can be satisfying because of the inescapable conflict between (...) the principle of utility and that of autonomy. (shrink)

The paper is an attempt to show how a theory of morality which sees moral judgements as essentially expressions of personal attitude, can nevertheless explain and justify the way in which morality seems objective, and authoritative. It explores the genesis of notions of improvement, and correctness, and truth, in moral matters, thus trying to explain our right to these concepts, which other theories, such as realism, take too much for granted.

These three essays are from a collection of Mieczysław Wallis’s (1895--1975) papers on aesthetics Przeżycie i wartość (Experience and value; 1968). The first is a summary of Wallis’s views on the aesthetic experience, in which, on the one hand, he distinguishes aesthetic experience from other ways of experiencing an object (such as religious or practical) and, on the other hand, he analyzes the general features that aesthetic experience shares with other experiences and considers features characteristic of aesthetic experience alone. (...) The second essay is Wallis’s classification of aesthetic objects, which according to his theory are equivalent neither to beautiful objects nor to artworks. The last sets out his position on aesthetic values, and probably constitutes his most important and original contribution to aesthetics. (shrink)

Celem artykułu jest filozoficzna analiza figury uchodźcy przebywającego na terytorium Europy Zachodniej a także opisanie mechanizmów, które stabilizują i podtrzymują wykluczenie przybyszów. Na pierwszy plan wysuwają się w tekście dwie kategorie: inność i obcość oraz napięcie między nimi. Inność jest ukazana jako ontologiczna kategoria niezbędna dla konstrukcji podmiotu. W przypadku natomiast figury uchodźcy, analizowanej w niniejszym tekście, status innego może ulec dekonstytucji i wówczas cudzoziemiec, usytuowany poza społeczeństwem, staje się obcy i traci możliwość swobodnego projektowania siebie. Co istotne, należy także (...) uwzględnić przestrzeń, w której uchodźcy są sytuowani, tj. obozy lub ośrodki. (shrink)

The paper proposes as a to-be-recommended meaning for “A is wrong”: “A would be prohibited by any moral code or system which all rationa1 persons would prefer to any other moral system, or to none, for a society in which they believed they and/or their children would spend their lives”. The term “rational” is to mean “vividly aware, over a period of time, so as to influence desires”. It is not contended that this proposal expresses what people actually mean by (...) their moral terms; it is suggested that people would respect moral claims if moral statements were so construed. (shrink)