The aim of the article is to investigate some of the possible sources of inspiration for Orwell’s concept of the artificial language called Newspeak, which, in his novel Nineteen Eighty-Four, is shown as an effective tool of enslavement and thought control in the hands of a totalitarian state. The author discusses, in this context, the putative links between Newspeak and really existing artificial languages, first of all Esperanto, and also between Orwell’s notion of “doublethink”, which is an important feature of (...) the totalitarian mentality, and Czesław Miłosz’s notion of “ketman”, developed in his book The Captive Mind. But the main emphasis is on the connection between Orwell’s book and the slightly earlier novel by C.S. Lewis, That Hideous Strength. It is well known that Orwell knew Lewis’s book and expressed his mixed feelings about it. There are many specific, though far from obvious, similarities between the two books, but what seems to have been particularly inspiring for Orwell was Lewis’s vision of a thoroughly degenerate language that is used for political manipulation rather than for communication. (shrink)

Interakcje na styku język-emocje pozostają w pragmatyce językoznawczej swoistego rodzaju „terra incognita”. Jednak emocje, postawy emocjonalne stanowią esencję codziennej komunikacji. Wydaje się więc, że zbadanie mechanizmów towarzyszących komunikowaniu i przetwarzaniu komunikatów wyrażających postawy emocjonalnie, szczególnie na poziomie mózg/umysł, pozwoli lepiej poznać i zrozumieć jak emocje i język wzajemnie na siebie oddziałują. W artykule omówiono interdyscyplinarną perspektywę badawczą jaką oferuje pragmatyka eksperymentalna i neuropragmatyka w badaniu interakcji towarzyszących komunikowaniu treści emocjonalnych za pomocą językowych środków wyrazu. Zarówno eksplicytne i implicytne, (...) literalne i nieliteralne środki komunikowania i rozumienia znaczeń niosących ładunek emocjonalny, w tym ironiczny, są przedmiotem analizy. W artykule podjęto próbę znalezienia odpowiedzi na zasadnicze pytanie o mechanizmy związane z komunikowaniem i przetwarzaniem znaczeń emocjonalnie nacechowanych. Szczególną uwagę skupiono na walencji emocjonalnej i jej roli w komunikowaniu i rozumieniu znaczeń ironicznych jako emocjonalnie nasączonych. (shrink)

The aim of the paper is to consider the notions of economy, redundancy and optimality, with regard to language structure and its functioning in time and with regard to certain principles of the Universal Grammar. I argue that the notion of optimality needs not to be congruent with economy, and at odds with redundancy. On the contrary, if we hold realistic premises regarding the ontology of language (as Chomsky does) and think of language as a natural system existing in time, (...) then we should expect similar principles of organization in language as in other natural systems (cf. system theories: von Bertalanffy, Laszlo, Kauffman). In that approach, connecting optimality with economy is untenable. That stance is contrary to Chomsky's Minimalist Program, in which economy has become the actual principle of the Universal Grammar. I discusses a major inconsistency in Chomsky's assumptions about the nature of the language faculty and trace its possible origin. Key words: language system; language faculty; systems theory; economy principle; redundancy; optimality; edge-of-chaos theory; Minimalist Program. (shrink)

The article presents the conception of biological conditionings of language in Konrad Z. Lorenz\'s approach. In Lorenz\'s works the category of fulguration is the main philosophical category. It means the creation of \'something new\' as result of the process of a sequence of phenomena that are causally related. Viewing the human race from the historical perspective Lorenz differentiates two important fulgurations, called superfulgurations. One of them is the transition from the \"experiencing I\" to the \"conscious I\". Development of man\'s mental (...) sphere made it possible to form \"verbal speech\". More broadly, in Lorenz\'s approach, also culture has its subjectivization in nature. Cognition is an element of an organism\'s behavior, and what is more, every mechanism of learning evolved phylogenetically. However, this does not result in strict determinism - various cultures are developed independently of one another. In the process of development of culture a special role is played by symbolization. Lorenz differentiates two types of symbols: symbols of a group (e.g. emblem) and language symbols. Language symbols were created in the regularity formed in the process of phylogeny, that is in conceptual thinking. In his philosophical explanation of the language structure Lorenz uses the data supplied by particular sciences. Moreover, language behaviors of particular people are conditioned by their personal experiences, and by the definite social and cultural milieu they live in. (shrink)

Rozwój logiki był możliwy dzięki stworzeniu języka formalnego, którego symbolika była ciągle doskonalona. Autor artykułu analizuje przyczyny dostarczania przez alfabet znaków (symboli) oznaczających elementy, na których dokonuje się operacji logicznych. W pierwszej części rozpatruje użycie symboli alfabetycznych. Alfabet (jako zbiór liter ) tworzy kod o charakterze fonetycznym. Wykorzystanie notacji alfabetycznej łączy się z defonetyzacją alfabetu. W drugiej części autor odwołuje się do dążeń Fregego, przekonanego, że język może być wyłącznie pismem. Jednak niepowodzenie w konstruowaniu grafów całkowicie adekwatnych do potrzeb (...) arytmetyki doprowadziło Fregego do odrzucenia idei "myśli czystej". Postawił on pytanie, czy zapis logiczny mógłby być łączony z innym źródłem poznania a priori, jakim jest intuicja geometryczna, przy czym grafy wykorzystujące intuicję przestrzeni musiałyby być degeometryzowane. W końcu autor stawia pytanie, czy wymagania dowodowe rozumowań w logice mogą obejść się bez tego aspektu zachowanego przez pismo alfabetyczne, jakim jest liniowość, czyli ciągłość łańcucha myśli. (shrink)

W ramach badań nad emocjami w tańcu naukowcy koncentrują się głównie na ich ruchowej ekspresji. Niniejszy artykuł traktuje o konceptualizacji emocji w specyficznej praktyce ruchu — języku ruchu Gaga, stworzonej przez izraelskiego choreografa Ohada Naharina, która jest oparta na ruchowej interpretacji werbalnych instrukcji podczas improwizacji tanecznej. System werbalnej komunikacji odgrywa istotną rolę w praktyce Gaga. Emocje w ruchowych wskazówkach funkcjonują implicite i są ważnym elementem pracy z ruchem i ciałem tancerzy. Istotne w refleksji o funkcjonowaniu emocji w języku Gaga są (...) rozważania fenomenologiczne Edmunda Husserla oraz Marice’a Merleau-Ponty’ego na temat ciała, które wpłynęły również na współczesną koncepcję poznania ucieleśnionego. Kluczowym w analizie funkcjonowania emocji w języku ruchu Gaga jest zagadnienie dynamiki ujęte z perspektywy fenomenologicznej oraz językoznawczej. Celem niniejszego artykułu jest wykazanie, że: 1) emocje, choć nie pojawiają się bezpośrednio w instrukcjach Gaga, stanowią ważny element pracy twórczej tancerza; 2) ich funkcjonowanie, rozumienie i ruchowa interpretacja opiera się na metaforycznym rozumieniu różnych aspektów dynamiki; 3) dla zrozumienia funkcjonowania emocji podczas tańca istotne są fenomenologiczne analizy ciała. (shrink)

The paper is focused on the relationship between thought and language. One of the current hypotheses claims that public language is responsible for our ability to display second order cognitive dynamics. In order to investigate the alleged role of language in our ability to think about thoughts philosophers and psychologists have concentrated on the attribution of thought to another people i.e. on "mind reading" abilities. Evaluating series of experimental results (for example: The false belief task ) some of them have (...) put forward a strong hypothesis that capacity to attribute a thought to another people deploys a symbolic representations made available by the language faculty. Making this claim they have attempted to support the general idea that language is regarded as a necessary precursor for second order cognitive dynamics, i.e. the acquisition of specific language constructions fosters our ability to think consciously of our thoughts. In the paper (in opposition to this strong hypothesis) the moderate view is developed. According to the moderate view language is not considered as a devise that re-program our cognitive abilities and creates a new kind of cognition (second order thinking) but is rater an external resource that may scaffold our higher order cognitive abilities. (shrink)

What is new in Ch. H. Kahn reinterpretation of Plato's "Cratylus" is the way he considers its main problem: the question of correctness of names. In traditional approach there are two opposite theses: 1) names are conventional; 2) names are regarded as natural. Kahn, however, maintains that Plato is in fact concerned with a quite different pair of questions. The first one is the sign relation of the language and its role in the communication. The other is the sense and (...) the role of the study of names as a means for investigating the nature of things. (shrink)

Translation of and Foreword to Charles H. Kahn's "Language and Ontology".

Artykuł jest tekstem dyskusyjnym. W dyskusji z tekstem poruszającym problemy semiotyczne (polisemia, nieostrość, zależność kontekstowa) omawiam i dyskutuję zarzuty kierowane pod adresem semiotyki jako narzędzia pozwalającego kształtować odpowiednie sprawności językowe, w kontekście postulatu krytycyzmu. Akceptuję opinie autorki tekstu o ograniczonych możliwościach w tym zakresie. W dyskusji z tekstami dotyczącymi filozofii religii bronię jej statusu jako uprawnionej subdyscypliny filozoficznej. Poddawane są także dyskusji szczegółowe kwestie z zakresu filozofii religii (m.in. problem wszechmocy). Bronię charakteru filozofii religii jako dyscypliny innej niż teologia i (...) nie dającej się zredukować do metafizyki. (shrink)

Znany w tradycji filozoficznej spór o uniwersalia, żywy zwłaszcza w okresie średniowiecza, ma aspekt teoriopoznawczy, ontologiczny i logiczny. Aktualny jest on także współcześnie, zaś pewne dociekania w zakresie filozofii matematyki nawiązują do klasycznych stanowisk, tj. realizmu, konceptualizmu i nominalizmu. Ważna płaszczyzna tego sporu wydaje się znajdować na gruncie wspólnym dla logiki i ontologii. Problematyka ta dyskutowana była w szkole lwowsko-warszawskiej m. in. przez Leśniewskiego, Kotarbińskiego i Ajdukiewicza. Leśniewski i Kotarbiński byli przy tym stanowczymi zwolennikami nominalizmu. Znajdujemy u nich dowody wykazujące, (...) ich zdaniem, że przyjęcie istnienia przedmiotów ogólnych (a więc uniwersaliów) prowadzi do sprzeczności. Tym argumentom nominalistów przeciwstawił się Ajdukiewicz. Wskazał on, iż spór o uniwersalia toczy się na gruncie języka naturalnego, który jest wieloznaczny. Aby rozpatrzyć to zagadnienie, należy więc dokonać precyzacji języka. Taka precyzacja możliwa jest jednak na kilku drogach, np. w stosunku do danego języka L mogą to być języki L1 …. Ln. Języki te mogą się od siebie różnić m.in. liczbą przyjmowanych kategorii semantycznych, jeśli się uzna na ich gruncie istnienie jednej lub dwu kategorii nazw (nazwy indywidualne i nazwy generalne). Tak więc okazuje się, iż na gruncie np. języka L1 pojęcie "universale" może prowadzić do sprzeczności, zaś na gruncie innego, np. L2, do sprzeczności prowadzić nie musi. Stąd też analiza logiczno-semantyczna, wbrew nominalistom, nie wyklucza innych stanowisk poza nominalizmom. (shrink)

Rozumienie sztuki w chrześcijaństwie nie jest jednolite. Kościoły różnie podchodzą do tej kwestii, tłumacząc się przestrzeganiem II przykazania dekalogu (Wj 20, 3–4). Ważne tu jest jednak podejście do danego dzieła sztuki: czy patrzymy na nie jako na obraz Boży, czy raczej jako na okno do transcendencji. Spotkanie ze sztuką opiera się na trzech płaszczyznach: na intencji autora, intencji dzieła i intencji odbiorcy. W bogactwie różnorodności ekumenicznej sztuka jest jak symbol, który stał się narzędziem umożliwiającym dostęp do Boga i całej rzeczywistości (...) niedającej się w pełni poznać przez współczesny język werbalny i rozum ludzki. Jej głównym zadaniem jest doprowadzenie aktu myślenia człowieka poprzez podobieństwa do zrozumienia jakiejś rzeczy lepiej i pełniej niż przez rozpoznanie zmysłami. (shrink)

Obszerna antologia Logika i język z analitycznej filozofii języka, do której J. Pelc wybrał i przełożył teksty, była przez wiele lat wykorzystywana w nauczaniu i badaniach w Polsce. W udany sposób przedstawia niektóre dyskusje toczone w ramach filozofii analitycznej. Jednakże obok tekstów kluczowych, które weszły do kanonu tej tradycji, zawiera także prace marginalne i mało znaczące. Zaskakujące jest pominięcie przez Pelca kilku bardzo ważnych filozofów i ich dorobku, a podane we wstępie do antologii uzasadnienie tych braków jest niekompletne i (...) mało przekonujące. (shrink)

The aim of this paper is to analyze methodological problems of cross-cultural research in experimental philosophy. By studying five research projects, representing two distinct approaches to the examination of cross-cultural differences in philosophical intuitions, I point out the difficulties related to the content validity that appear in the choice of some cultural affiliation indicators. I criticize various indicators of cultural affiliation that are used in experimental philosophy (selfidentification, language) and suggest which indicators, and how, should be chosen in that kind (...) of research. I also argue that some problems related to bilingualism, translation, and the possible influence of language on the owned or reported philosophical intuitions may be impossible to transcend in cross-cultural research in experimental philosophy. It may be impossible to assess the differences between cultural philosophical intuitions. (shrink)