Przyjęcie perspektywy „widoku stąd” sprawia, że etyka nie jest traktowana jako kompletny zbiór gotowych odpowiedzi na problemy natury moralnej. Normy są ogólne i obiektywne, sytuacja decyzyjna podmiotu indywidualna i subiektywna. Decydujemy zawsze „tu i teraz” i „tacy a nie inni”. Perspektywa „widoku stąd” może być redukowana, ale nie da się od niej całkowicie uwolnić. Nie znaczy to jednak, że perspektywy subiektywnej nie da się pogodzić z obiektywną. Normy obiektywne pozostają punktem odniesienia dla subiektywnych decyzji, a kiedy jakiś element indywidualnego (subiektywnego) (...) kontekstu naszego działania udaje się nam zobiektywizować, zostaje włączony w „widok stąd”. (shrink)

Celem niniejszego artykułu jest obrona internalizmu racji do działania. Zaczynam od omówienia internalizmu w wersji przedstawionej przez Bernarda Williamsa i przedstawiam główny argument na rzecz tego stanowiska. Następnie sprawdzam, czy ten rodzaj internalizmu prowadzi do relatywizmu. Twierdzę, że stanowisko to prowadzi do ograniczonego relatywizmu, ponieważ stwierdzenia dotyczące racji do działania nie są zrelatywizowane do wiedzy podmiotu działającego. Zwracam też uwagę na rozmaite ograniczenia relatywizacji subiektywnych układów motywacyjnych.

W 1983 roku Benjamin Libet wraz ze współpracownikami po raz pierwszy wykazał, że w prostym działaniu dobrowolnym świadoma intencja nie pełni funkcji inicjującej. Czasowy przebieg tego typu działania wskazuje również, że intencja oraz samo działanie to produkty procesów nieświadomych. Na podstawie wyniku Libeta oraz wybranych koncepcji psychologicznych Daniel Wegner zaproponował teorię pozornej mentalnej przyczynowości, w ramach której intencja to rodzaj konstruktu umożliwiającego agentowi zrozumienie własnego zachowania w kategoriach przyczynowych, gdzie jego stan mentalny (intencja) jawi mu się jako przyczyna, a (...) działanie jako skutek. Ujęcie Wegnera rodzi jednak pytanie, jaka jest faktyczna relacja pomiędzy intencjami, a celami kształtującymi nasze decyzje. Biorąc pod uwagę wyjaśnienie amerykańskiego psychologa, nie możemy być pewni, że te dwa elementy mają ze sobą jakiś związek. Może to prowadzić do zaskakującego wniosku, że nasza świadoma wola jest w gruncie rzeczy iluzją. Korzystając z wyników badań Read’a Montague nad mechanizmami ustanawiania i osiągania celów wskazuję na alternatywną możliwość rozumienia roli intencji. Zgodnie z analizą Montague, możemy postulować, że przynajmniej w wybranych przypadkach treść intencji działania oraz przebieg zachowań celowych oparte są na tej samej abstrakcyjnej reprezentacji. Znaczy to, że interpretacja świadomej woli, jako przydatnej iluzji jest za szeroka, gdyż znamy (wskazane w tekście) przypadki, kiedy treść intencji jest tożsama z reprezentacją pełniącą rolę nagrody w systemie ustanawiania i osiągania celów. (shrink)

The expansion of competition on financial services market forces to search for new ways of development. A bank-insurance cooperation, which is more and more popular in the world and in Poland, becomes an effective remedy to this problem and a factor which stimulates rivalry and competition. The final beneficent of this cooperation is a customer for whom a diverse market offer of financial services means creation of added value. The customer’s satisfaction with that kind of services is important to further (...) development of bank-insurance cooperation. The aim of this work is to estimate whether the services of an integrated bank-insurance offer and insurances with mortgage credits are friendly and useful, and also whether they assure comfort and safety or may cause risk. (shrink)

W książce Źródło i noc. Wprowadzenie do współczesnego absconditeizmu (Kraków: Wydawnictwo WAM 2020) Miłosz Hołda wnikliwie przedstawia poruszaną problematykę i proponuje ciekawe rozwiązania. Stanowiąc ambitną próbę wypracowania oryginalnego stanowiska w ważnym obszarze myśli chrześcijańskiej, publikacja domaga się krytycznej refleksji i uwypuklenia istotnych problemów, co jest celem niniejszego tekstu. Chodzi zwłaszcza o dwie kwestie o kluczowym znaczeniu dla teizmu: (nie)działanie Boga w świecie oraz godzenie „Boga filozofii” z „Bogiem objawienia”. W pierwszym z wymienionych zagadnień podstawowym problemem jest (częściowo) niewłaściwe podejście do (...) przyrodniczego obrazu świata oraz do filozofii nauki i teologii nauki. W drugim obszarze głównym mankamentem analiz Hołdy jest rozbieżność między manifestowanym poparciem dla teizmu klasycznego a brakiem krytycznego spojrzenia na te jego elementy, które utrudniają, w niektórych zaś aspektach uniemożliwiają, wyrażenie istotnych treści judeochrześcijańskiego objawienia. Zawarte w artykule uwagi nie obalają w całości głównych tez stawianych przez Hołdę, lecz prowadzą do ich modyfikacji, dowartościowującej przyrodniczy obraz świata. (shrink)

[Przekład] Autor komentuje zmiany w filozofii immunologii, które zaszły od czasu opublikowania jego książki The Immune Self: Theory or Metaphor?, a także istniejące w tej dziedzinie zagrożenia, nieporozumienia i oczekiwania. Wreszcie – przedstawia w tym kontekście własne ujęcie działania moralnego, odnosząc się do własnych prac.

The paper discusses the view of William James on the contribution of will to our decisions to act. According to James, our voluntary action, which for him is strongly connected with an intention to do something, occurs when the subject of the action knows its sensorimotor effects. An attempt has been made to defend James’ view and rebut popular criticisms aiming to undermine the role of knowledge in voluntary action. The paper also offers to identify a contemporary context for the (...) ideomotor theory of action. It is argued that such a context is provided by the enactive theory of perception. (shrink)

Author: Nowak Krzysztof Title: THE STATUS OF THE CATEGORY OF WORK IN THE CRITICAL THEORY OF COMMUNICATIVE ACTION. THE CONTROVERSY OVER JÜRGEN HABERMAS’ INTERACTIVE CONCEPT OF WORK (Status kategorii pracy w krytycznej teorii działania komunikacyjnego. Kontrowersje wokół Jürgena Habermasa interakcyjnego pojęcia pracy) Source: Filo-Sofija year: 2005, vol:.5, number: 2005/1, pages: 221-242 Keywords: HABERMAS, CATEGORY OF WORK, CRITICAL THEORY OF COMMUNICATIVE ACTION Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:In this article I (...) investigate the question of normative devaluation of the category of work, which took place in Jürgen Habermas’ critical theory of communicative action. As it turned out, his redefinition of the concept of work was only a part of a broader shift in the area of Critical Theory, that is, a shift from production paradigm (but not work paradigm) to the communication paradigm. In this context I want to show, that the reconceptualization of work was based on the thesis about the end of the work-based society. Next, I am going to present a new critical framework which enabled Jürgen Habermas to make a diagnosis of contemporary condition of the social category of work. Finally, I will argue that the category of work proposed by Jürgen Habermas – despite an opinion of the author of the Theory of communicative action – still possesses – unrealized emancipatory potential. (shrink)

The way in which the term "activity" is understood determines foundations for the logical theory of activity. Activity understood as performance of changes or forbearance of performing a change is an object of G. H. von Wright's logic of actions based on the logic of changes. Generalization of such treatment of activity is T. Kubiński's concept according to which it consists in adopting a specific attitude towards a change; an object of nth logic of actions is description of n attitudes (...) to changes. The distinction made between two main attitudes, out of which one expresses itself in activity and the other in its forbearance makes it necessary to specify more exactly the concept of forbearance. Analysis of this concept brings out strongly its ambiguity, it emphasizes the difference between non-activity and forbearance. Defining forbearance as non-activity in the situation, in which a possibility of activity did exist involves application of one of the modal concepts. The concepts in which forbearance is not taken into account constitute an argument justifying an assertion that forbearance cannot be expressed by the negation function. Attempts at formalization of intuitions connected with the term "forbearance of activity" show how deeply entangled it is in modal contexts, and even in deontic concepts if it is interpreted as "forbearance of activity". (shrink)

W książce Źródło i noc. Wprowadzenie do współczesnego absconditeizmu (Kraków: Wydawnictwo WAM 2020) Miłosz Hołda wnikliwie przedstawia poruszaną problematykę i proponuje ciekawe rozwiązania. Stanowiąc ambitną próbę wypracowania oryginalnego stanowiska w ważnym obszarze myśli chrześcijańskiej, publikacja domaga się krytycznej refleksji i uwypuklenia istotnych problemów, co jest celem niniejszego tekstu. Chodzi zwłaszcza o dwie kwestie o kluczowym znaczeniu dla teizmu: (nie)działanie Boga w świecie oraz godzenie „Boga filozofii” z „Bogiem objawienia”. W pierwszym z wymienionych zagadnień podstawowym problemem jest (częściowo) niewłaściwe podejście do (...) przyrodniczego obrazu świata oraz do filozofii nauki i teologii nauki. W drugim obszarze głównym mankamentem analiz Hołdy jest rozbieżność między manifestowanym poparciem dla teizmu klasycznego a brakiem krytycznego spojrzenia na te jego elementy, które utrudniają, w niektórych zaś aspektach uniemożliwiają, wyrażenie istotnych treści judeo-chrześcijańskiego objawienia. Zawarte w artykule uwagi nie obalają w całości głównych tez stawianych przez Hołdę, lecz prowadzą do ich modyfikacji, dowartościowującej przyrodniczy obraz świata. (shrink)

Niniejszy artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza ma charakter wprowadzający i prowadzi do spostrzeżenia, że powstająca etyka hermeneutyczna winna uczynić zadość wezwaniu Nietzschego do „pozostawania wiernym ziemi”. Chodzi o ugruntowanie etyki w działaniu fizycznym. Pewne elementy takiej etyki znajdują się nie tylko w myśli Nietzschego, ale również Diltheya i Heideggera. Zwłaszcza myśl tego ostatniego, mimo jej zgoła „duchowego” charakteru, może stanowić dobry punkt wyjścia dla budowy etyki hermeneutycznej zanurzonej w ludzkiej fizyczności. Wskazując na ograniczenia „etyki hermeneutycznej” Heideggera i przekraczając (...) je, część druga artykułu próbuje ukazać związek hermeneutyki i etyki na poziomie działania fizycznego, odwołując się w tej kwestii do „antropologii teatru” J. Grotowskiego. Wypracowane w jej obrębie zasady dają możliwość działania autentycznego, rozpoczynającego się na poziomie „fizjologii” i kończącego się „duchowym” oświeceniem. (shrink)

The players’ agent is a middleman who, on the strength of an agent contract and with pay, becomes obliged to act as a go-between in concluding contracts between players and clubs or transfer contracts between clubs. According to data of the International Federation of Association Football (FIFA), at the end of March 2011 there were 5794 licensed agents of football players in 219 national federations. According to the FIFA’s regulations, players, as well as clubs, have right to engage licensed agents (...) in connection with negotiationg or renegotiationg of a player’s employment contract or a player’s transfer. Players and clubs are forbidden using services of unlicensed agents. The FIFA’s Regulations on Players’ Agents – and analogous regulations of the Polish Union of Football – burden the agent with many obligations. Moreover, definite obligations are imposed on clubs and players. Additional regulations introduce a code of players’ agents professional conduct. The player’s agent – as well as the player, the club and the union – can be imposed with sanctions for breaking the abovementioned rules. In milieus connected with Polish football there is a quite common opinion that, in spite of severe sanctions provided by regulations, obligations and rules of professional conduct are often broken in activities of players’ agents. However it is an opinion based on rumours and suppositions, which is not confirmed by decisions of the Department of Discipline of the Polish Union of Football concerning infliction of punishment. (shrink)

The article analyzes and criticizes the assumptions of Peter Van Inwagen’s argument for the alleged contradiction of the foreknowledge of God and human freedom. The argument is based on the sine qua non condition of human freedom defined as access to possible worlds containing such a continuation of the present in which the agent implements a different action than will be realized de facto in the future. The condition also contains that in every possible continuation of the present state of (...) affairs, the same propositions about the ‘present past’ (the past before the present moment) are true as are true in the present state of affairs. The paper argues that Van Inwagen’s reasoning is inconclusive, it contains the type of mistake of confusing conditional impossibility with unconditional and presents a methodologically wrong method of solving a philosophical problem. It is because in the very construction of the problem determining the available solution. The article points to the possibility that the human freedom of some action is not excluded by the fact that specific past facts logically entail that this event will occur. (shrink)

Artykuł poświęcony jest koncepcji pacjenta-eksperta i analizie podstawowych charakterystyk Uniwersytetu Pacjentów, istniejącego od roku akademickiego 2009/2010 na Sorbonie w Paryżu. Koncepcja pacjenta-eksperta jest pojęciem, które pojawia się w dyskusjach bioetycznych od lat 70. XX wieku. Mamy tu jednak do czynienia z projektem otwartym, którego ostateczna definicja wykuwa się na naszych oczach. Projekt Uniwersytetu Pacjentów zaproponowany przez filozofkę i pedagożkę Catherine Tourette-Turgis jest szczególnie ciekawym sposobem wykorzystania pojęcia pacjent-ekspert ze względu na swój wielowymiarowy charakter. Z jednej strony mamy rozwiązania podyktowane wymogami (...) praktycznymi, ale mamy też refleksje teoretyczną oraz implikacje polityczne. Francuski Uniwersytet Pacjentów jest zatem instytucją, która pozwala na pokazanie szerokiej skali możliwości zawartych w koncepcji pacjenta-eksperta. (shrink)

Roman Godlewski Unjustified Opinions as the Foundation of ActionsThe article concerns the phenomenon of religion. Religious behavior is thought to be an action based on unjustified opinions. Such actions are wrong but there are some exceptions. The exceptional actions are called “superrational,” unjustified opinions they are based on are called “regulative” and facts described in them “superreal.” The author gives a typology of acting in this way. The types go as follows: (1) putting scientific hypotheses, (2) practical pressure, (3) the (...) will of no investigation, (4) the will to regard only some given sources of truth, (5) the will not to know, (6) symbolic or metaphorical behavior (religious included). The latter is described within a wider anthropological and evolutionary context. The author claims that irrationality of religious beliefs in respect to their content does not mean that actions based on them are irrational, but the question is whether a given religious practice fulfills the emotional needs of a particular person. From the evolutionary point of view, it is important to have emotionally stable biological units even if, in order to obtain this, one has to take fiction for reality with reference to facts of little importance for life. Keywords: religion, action, behavior, opinion, belief, justification, rationality, magic, symbol, evolution. (shrink)