According to the new Eurostat’s and Gus’s research, in Poland and in the other European countries the population’s aging process is proceeding. In the researchers’ opinion, the growth of the number of the old causes the constant rise in the demand of health services. Because of that, from among different goods, the health is the most precious to humans. As Kazimierz Szewczyk has correctly established, the health value is high, because it belongs to limited resources. Not all of the medical (...) services are guaranteed by healthcare system, therefore the need of implementing economical rules in the process of allocation of limited health values important. In the opinion of numerous doctors, psychologists and ethics, e.g. Jarosław Derejczyk, Barbara Bień, Janina Kokoszka-Paszkot and Joanna Szczygieł patients who are old belong to disadvantaged group. The patients are not given the priority in access to health benefits, and they are also discrimanated. In this article I am going to enumerate and describe the medical methods, that are used in economical distribution of health care benefits. Later I’ll explain, why during distribution of benefits, the quality of life of old people, and not only their register age, should be taken into consideration. (shrink)

Artykuł omawia problemy związane z użyciem słowa pomoc w odniesieniu do tych działań lekarzy, które obejmują leczenie i ratowanie życia. Autorki rozważają rozmaite modele relacji lekarz–pacjent na tle szeroko podzielanych wartości obecnych we współczesnych, pluralistycznych społeczeństwach liberalnych. Autorki twierdzą, że wypełnianie obowiązków lekarza, które są określone w umowie z pacjentem, nie wymaga działań altruistycznych i że wobec tego nie można go nazwać pomocą. Termin ten można jednak poprawnie zastosować do tych specjalności medycznych, w których pacjenci są szczególnie podatni na skrzywdzenie (...) oraz w długoterminowej opiece medycznej. W takich dziedzinach medycyny moralnie dobra praktyka polega na gotowości do wykraczania poza obowiązki kodeksu medycznego. Gotowość taka wyraża się w trwałej dyspozycji do działania dla dobra pacjentów, a nawet w gotowości do poświęcenia części własnego dobra. (shrink)

W językoznawstwie wiele miejsca poświęca się w ostatnim czasie językom fachowym. Językoznawcy najczęściej podejmują badania dotyczące języka medycyny, ekonomii czy w ostatnim czasie Unii Europejskiej. Rzadziej, choć wymaga tego rzeczywistość, analizuje się język prawny czy też prawniczy. Trzeba zaznaczyć, że język prawny nie jest językiem fachowym w ogólnie przyjętym tego słowa znaczeniu. Opisuje on sytuacje, które są ważne dla opinii publicznej, które muszą być, dla dobra obywateli, uregulowane poprzez przepisy. Przepisy są wprawdzie tworzone przez prawników, powinny być jednak rozumiane (...) przez ogół społeczeństwa. Prawnicy posługują się najczęściej językiem, którego cechy nie są proste do uszeregowania. Język prawny i prawniczy charakteryzuje się skomplikowaną składnią, stylem, który unika wszelkich ozdobników. Problem wiąże się jednak przede wszystkim z prawidłowym odczytaniem znaczeń używanych pojęć. Można tu mówić o dwóch rodzajach pojęć, gdyż język prawny używa terminów tjpowych dla tej dziedziny, takich jak np. prawo majątkowe, prawo autorskie czy ustawa, jednak obok nich pojawiają się często pojęcia zaczerpnięte z języka ogólnego, które w pewnych kolokacjach nabierają innego z punktu widzenia prawa znaczenia, np. orzeczenie, wyrok czy własność. Autorka niniejszego tekstu próbuje odpowiedzieć na pytanie, jak dalece pojęcia języka ogólnego wnikają w język prawny i czy ma miejsce odwrotny proces oraz w jakim stopniu może mieć to wpływ na rozumienie tekstu. Odpowiedź nie jest z pewnością prosta, ale należy wierzyć, że dalsze badania prowadzone nad językiem prawnym przybliżą semantyczne aspekty różnic pomiędzy językiem prawnym a ogólnym i tym samym ułatwią rozumienie tekstów ustaw czy wyroków sądowych. (shrink)

Artykuł ukazuje problematykę rozwoju majątku Floriana Zebrzydowskiego h. Radwan (zm. 1566), jednego z najbardziej zaufanych dworzan, wojskowych i urzędników Zygmunta Augusta. Stosując metodę indukcyjną, zwrócono uwagę na niemal nieznane dotychczas w historiografii wejście przez Zebrzydowskiego w posiadanie majątku we wsi Radocza k. Wadowic w księstwie zatorskim. Jako współwłaściciel tej wsi Zebrzydowski procesował się w latach 1549–1550 z Jakubem Frydrychowskim. Z kolei dokumentem z 1551 roku król nadał Zebrzydowskiemu przywilej budowania tamy/ fosy na rz. Skawie w celu doprowadzania wody do majątku (...) w Radoczy, co było niezbędne m.in. do zbudowania stawów rybnych (edycja wraz z tłumaczeniem w Aneksie). Osiem lat później Florian Zebrzydowski przeprowadził transakcję majątkową dotyczącą Radoczy z Felicją Frydrychowską i jej mężem Stanisławem Milanowskim. Nie udało się jednak ustalić, kiedy dostojnik pozbył się majątku w tej wsi, jednak źródła z okresu ostatnich lat jego życia i kolejnych dziesięcioleci wymieniające właścicieli Radoczy nie wspominają już o Zebrzydowskich. Przy okazji ustaleń dotyczących Radoczy ukazano także przykładowe inne transakcje majątkowe, w których brał udział Zebrzydowski. Studium miało za zadanie zasygnalizować konieczność podjęcia szerszych badań nad rozwojem majątku Floriana Zebrzydowskiego w powiązaniu ze sprawami majątkowymi jego rodziny, szkicując tym samym nowe perspektywy badawcze. (shrink)

Jest to wybór z pracy Gadamera "Idea dobra..." Zawiera Przedmowę, Zakres problemu, Rozdział I (Sokratejska wiedza i niewiedza) oraz Posłowie tłumacza. This is the opening part of the Polish translation of Gadamers' The idea of the good... with the Translator's afterword.

The paper will compare two methods used in the design of diagnostic strategies. The first one is a method that precises predictive value of diagnostic tests. The second one is based on the use of Bayes’ theorem. The main aim of this article is to identify the epistemological assumptions underlying both of these methods. For the purpose of this objective, example projects of one and multi-stage diagnostic strategy developed using both methods will be considered.

This article is a short presentation of the problem of individual liberty – as we understand it today – in the context of the problematic of Goodness in Plato’s philosophy of politics as presented in his two main political dialogues: the Republic and the Laws. The crucial distinction is for me dichotomy: negative vs. positive liberty as defined by Isaiah Berlin following Benjamin Constant. In this article I also consider to what extent justifiable is liberal critique of Plato as a (...) totalitarian. At the end of the text I suggest that the best interpretation of Plato’s vision would be its treatment not so much as a strictly political one but rather as a program of education of the soul based on specific understanding of politics derived from Plato’s anthropology. (shrink)

Opracowanie dotyczy fragmentu preambuły Konstytucji RP z 1997 r.: „równi w prawach i w powinnościach wobec dobra wspólnego - Polski”. Zmierza ono przede wszystkim do uwyraźnienia i analizy wskazanych w tym fragmencie wartości, które mogą pomóc w dookreśleniu celów konstytucji i ujęciu czegoś, co określa się niekiedy mianem „ducha konstytucji”. Analizowane jest umiejscowienie komentowanego akapitu w całości preambuły, oraz prace nad projektem Konstytucji, które prowadzą ku refleksji nad kategorią dobra wspólnego w artykule 1. W centrum moich analiz jest (...) argumentacja na rzecz tezy, że dobrem wspólnym są warunki życia społecznego służące rozwojowi jednostek i że jednym z istotnych elementów dobra wspólnego jest poszanowanie praw człowieka. (shrink)

Celem opracowania jest zwrócenie uwagi na prace, które ukazały się drukiem w latach 30. XX w. na łamach „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” i dotyczyły dziejów medycyny antycznej. Inicjatorem takiej tematyki badawczej był założyciel i długoletni redaktor tego periodyku Adam Wrzosek, wówczas profesor historii i filozofii medycyny Uniwersytetu w Poznaniu. W kierowanym przez niego zakładzie powstało pierwsze opracowanie: Poglądy Hippokratesa na etykę lekarską. Staraniom prof. Wrzoska, który zaproponował współpracę pracującemu na tej samej uczelni prof. Witoldowi Klingerowi, filologowi klasycznemu, zawdzięczamy publikację (...) na łamach „Archiwum” dwóch znakomitych przekładów oryginalnych tekstów Hippokratesa oraz Galena. Należy podkreślić, że tematyka wspomnianego powyżej artykułu i tekstów źródłowych pozostawała w ścisłym związku z potrzebą kształtowania etosu lekarza doskonałego jako osoby czystej moralnie, która korzysta z posiadanej wiedzy, mając na uwadze w największym stopniu szeroko pojęte dobro każdego pacjenta. (shrink)

W pierwszej części artykułu charakteryzuję trzy rodzaje profesjonalizmu lekarskiego: profesjonalizm tradycyjny, odnowiony i kompleksowy. Omawiam także czynniki kulturowe, ekonomiczne i aksjologiczne wpływające na ich kształtowanie się. Stawiam tezę, że profesjonalizm kompleksowy ze względu na jego skomplikowanie i arbitralne wyodrębnianie elementów składowych jest nieprzydatny w edukacji moralnej studentów i lekarzy. W części drugiej rekonstruuję wady i zalety profesjonalizmu tradycyjnego i odnowionego. Uzasadniam pogląd, że najważniejsza zaleta profesjonalizmu wynika z jego ambiwalencji moralnej. Nie traktuję więc tej dwuznaczności jako wyłącznie wady. Lekarz profesjonalista (...) powinien mieć świadomość jasnych i ciemnych stron profesjonalizmu oraz umiejętność właściwego ich ważenia w danych okolicznościach – poszukiwania Arystotelesowskiego złotego środka. W ostatniej części argumentuję za umiarkowanie optymistycznym przekonaniem o przydatności profesjonalizmu tradycyjnego i odnowionego w moralnym formowaniu studentów medycyny i młodych lekarzy. (shrink)

The involvement of the pharmaceutical industry in medical education can be seen as something completely natural. Who better than the producer of the med-icine would know how the drug was developed, how the process of it being au-thorized for sale proceeded, and what the side effects of it are? Today in the United States, more and more colleges are implementing strong pharmaceutical conflict-of-interest policies. Interaction between students and medical school staff with these companies is undesirable, because they share marketing materi-als (...) more often than honest data, and their representatives use various ways to influence these current and future physicians during their meetings. This article will describe research which shows what pharmaceutical mar-keting directed at students looks like in the USA – its character, frequency, and potential impact on future medical decisions. Also, ways of regulating interac-tion between medical schools, their staff and students and the pharmaceutical industry will be expressed. Guidelines of the Association of American Medical Colleges, the Institute of Medicine and the American Medical Student Associa-tion will be described. At the end, questions about their influence on reality and whether medical schools’ policies can be an effective barrier for pharmaceutical marketing on medical schools will be asked. (shrink)

Contemporary medicine offers more and more possibilities as far as procreation is concerned. They are available, first of all, to infertile couples (IVF – In Vitro Fertilization). However, the advanced reproductive technology is also used by people who are biologically capable of having children. These people are ready to resign voluntarily from pregnancy and childbirth difficulties. The surrogate motherhood appears as a phenomenon known already from biblical times but existing nowadays in a different context. At the same time, some issues (...) are emerging – questions concerning social, ethical, moral and legal consequences. This paper presents the issue of surrogate motherhood in the context of social changes, which could lead to a development of such practices as well as the reasons of parents and surrogate mothers. Can this phenomenon be perceived as a service for people who want to fulfill their desires for having children? Would surrogate motherhood become a socially approved practice? What are the ethical, religious and legal norms concerning this phenomenon? The religious norms are connected, first of all, with an attitude of the Catholic Church which recognizes surrogacy as unacceptable and states that “it offends the dignity and the right of a child to be conceived, carried in the womb, delivered to the world and brought up by their own parents”. The ethical norms refer to the biotechnological issues and include matters of creating and implanting human embryos as well as the problem of the surrogate mother – child – biological parents relationship. As far as legal norms are concerned, the case is still open hence Polish law does not take into consideration in vitro fertilization or the admissibility of surrogate motherhood. (shrink)

In the article I discuss three types of non-formal curriculum: the hidden, informal and null curriculum. Their negative impact on the moral education of medical students and physicians is documented through the choice of examples from Polish medical schools and the statements of Polish physicians. I also justify the thesis that the teaching of medical ethics as ethics-as-tools is deeply rooted within the Polish moral cultural tradition. The polemic with Władysław Biegański serves as a means of showing the relation between (...) the medical moral tradition and the belief that medical ethic is of little importance in the moral education of medical students and doctors. I also indicate that the lack of references to medical schools as moral entities within moral education condemns physicians to the solitude of their personal conscience when confronted with moral decisions. This, in turn, promotes the idea of defining this conscience in opposition to the law. (shrink)

W artykule w trojaki sposób dowodzę odrębności profesjonalnej etyki lekarskiej, mianowicie: 1. ukazując różnice pozycji normatywnej obowiązków w etyce profesjonalnej i ogólnej, 2. uzasadniając przynależność lekarskiej etyki profesjonalnej do modelu zapożyczenia jako typu etyki aplikacyjnej, 3. podając racje za profesjonalizmem historycznym jako etyką właściwą dla stanu lekarskiego. Odrębność profesjonalnej etyki lekarskiej stanowi ważny argument za jej umieszczeniem w planie edukacji etycznej studentów medycyny i lekarzy. W końcowej części pracy rekonstruuję rzeczywiste i postulowane relacje między etyką profesjonalną a profesjonalizmem, bioetyką akademicką (...) i bioetyką publiczną. Celem rekonstrukcji jest wskazanie optymalnego dla edukacji etycznej miejsca etyki profesjonalnej w systemie kształcenia etycznego profesjonalistów. (shrink)

Artykuł dotyczy problemu dobra i wartości w myśli Osho. Nawiązując do prac tego hinduskiego guru i filozofa, autor rekonstruuje kolejno sposób ich poznania oraz sposób ich istnienia. Broni tezy, że w myśli Osho analiza kryteriów dotyczących poznania wartości poprzedza jego refleksję na temat ich ontycznego statusu. Dobro i wartość mają bowiem charakter egzystencjalny i nie są przedmiotem poznania teoretycznego ani przedmiotem języka deskrypcyjnego, lecz stanowią rezultat relacyjno-subiektywnego sposobu ich ujmowania. Autor dowodzi, że w myśli Osho jest to zamierzona strategia, (...) ponieważ dzięki temu nie abstrahuje się ani od podmiotowego zaangażowania, ani od empirycznego konkretu sytuacji, w jakiej znajduje się podmiot. (shrink)

In the present paper, I argue against the claim that ex aequo and bono adjudication cannot be epistemically objective. I start with a survey of legal rules allowing the parties to resort to ex aequo et bono adjudication. Next, I argue that decisions taken on ex aequo et bono basis are not subjective for three main reasons. First, they are analogous to decision making in hard cases. Second, theories of practical reasoning and hybrid expressivism provide a precise theoretical account of (...) the mechanisms at stake. Third, the context of adjudication provides substantial constraints on judicial tasks. (shrink)

There are some reasons to treat the principle of beneficence and the principle of nonmaleficence as separates. One of these reasons is, that they may sometimes stay in opposition. Then the question arises: to which of the two priority should be given. To resolve this in the area of medical ethics, a definition of the principle of nonmaleficence, considering its meaning and importance, seems to be necessary.

Wrocławska szkoła badań historycznych nad zdrowiem, chorobą i problemami ludzkiej cielesności i emocjonalności wiąże swoją genezę ze standardem badań, wypracowanym w Instytucie Historii Nauki PAN, określanym przez metodologów historii (W. Wrzosek) mianem stylu myślowego IHN PAN. Do jego cech należą historycyzm, antropocentryzm i kulturalizm oraz polimorfizm teoretyczny, związany zarówno z uprawianiem w IHN PAN historii różnych dyscyplin nauki, jak i heterogenicznością inspiracji metodologicznych, do których w tej placówce nawiązywano. Celem artykułu jest przedstawienie kształtowania się wrocławskiego ośrodka badawczego, wywodzącego się z (...) IHN PAN i skupionego wokół prof. Bożeny Płonki-Syroki i jej inicjatyw wydawniczych i organizacyjnych: cyklów konferencji, serii wydawniczych i czasopism naukowych, a także ukazanie inspiracji metodologicznych, do których odwołuje się praktyka interpretacyjna tworzonej przez nią grupy badawczej (F. Znaniecki, L. Fleck, S. Amsterdamski). Artykuł zawiera bibliografię najważniejszych publikacji teoretycznych B. Płonki-Syroki oraz przykłady stosowania propagowanego przez nią ujęcia dziejów nauki (antropologia wiedzy) w praktyce interpretacyjnej autorów akceptujących ten standard metodologiczny. (shrink)

W NINIEJSZYM opracowaniu analizuję klauzulę dobra wspólnego zawartą w art. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., zmierzając do uwyraźnienia, w jakim sensie można mówić o jej prawnonaturalnym charakterze (zatem i do zarysowania możliwych znaczeń zwrotu "prawnonaturalny charakter klauzuli dobra wspólnego") oraz do ujawnienia „momentów" prawnonaturalnych, które mogą wchodzić w grę przy interpretacji tej klauzuli.

"Philosophical Foundations of Understanding of the Common Good". The central question is whether recognizing the common good as the central value in the new Polish Constitution of 1997, means accepting the primacy of the state over an individual. The answer is negative. The preparatory work to the constitution is analyzed and the philosophical perspective is outlined which corresponds to the intentions of the authors of the constitution. The analyses concentrate on the philosophical tradition reaching from Plato to Aristotle and Thomas (...) Aquinas. /////////////////// W nowej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przyjętej w 1997 roku, dobro wspólne jest jedną z fundamentalnych wartości. Centralne pytanie brzmi, czy uznanie dobra wspólnego za wartość fundamentalną, nie jest uznaniem prymatu państwa wobec jednostki, czy nie wprowadza do porządku konstytucyjnego idei totalitarystycznych. Odpowiedź na to pytanie jest negatywna. Argumentując, autor dokonuje analizy prac przygotowawczych do Konstytucji, oraz zmierza do zarysowania filozoficznej perspektywy rozumienia dobra wspólnego, perspektywy odpowiadającej intencjom twórców Konstytucji. W analizach położony jest akcent na filozoficzną tradycję refleksji nad dobrem wspólnym sięgającą od Platona poprzez Arystotelesa do Tomasza z Akwinu. -/- . (shrink)

Opracowanie dotyczy relacji konstytucyjnego pojęcia „dobro wspólne” z art. 1 Konstytucji RP, do pozaprawnych pojęć dobra wspólnego. Bezpośredni asumpt do jego przygotowania dało zdanie odrębne sędziego Trybunału Konstytucyjnego Zbigniewa Cieślaka do wyroku TK z dnia 20 kwietnia 2011 r. w sprawie Kp 7/09, dotyczącej zmian w prawie budowlanym. Jest to w ogóle najobszerniejsza wypowiedź w całym dotychczasowym orzecznictwie TK poświęcona wprost problematyce dobra wspólnego. Sędzia Z. Cieślak wyraźnie odróżnił prawne pojęcie dobra wspólnego – jego zdaniem właściwe dla (...) interpretacji klauzuli dobra wspólnego z art. 1 Konstytucji RP z 1997 r. – od pojęć pozaprawnych, uznając te ostatnie za źródło nieporozumień w prawniczych dyskusjach na temat rozumienia wyrażenia „dobro wspólne” w prawie i jako kategorii konstytucyjnej. Argumentować będę, że zrekonstruowane przez Z. Cieślaka prawne pojęcie dobra wspólnego nie nadaje się do interpretacji klauzuli dobra wspólnego z art. 1 konstytucji z 1997 r., i że pojęcia pozaprawne powinny być postrzegane nie jako źródło nieporozumień, ale jako nieodzowna pomoc w ustalaniu treści konstytucyjnego pojęcia dobra wspólnego. Problematyka ta prowadzi do podjęcia pewnego – kluczowego dla stosowania art. 1 – zagadnienia relacji między dobrem wspólnym a prawami człowieka (wolnościami i prawami człowieka), zagadnienia, które ostro zarysowało się w orzecznictwie trybunalskim po raz pierwszy właśnie w tym zdaniu odrębnym. Chodzi mianowicie o związki zachodzące między dwoma zasadniczymi tradycjami pojmowania dobra wspólnego i odpowiadającymi tym tradycjom dwoma typami pojęć dobra wspólnego – tradycji klasycznej, znajdującej swój wyraz w Konstytucji 3 maja z 1791 r., i tradycji, w której dobro wspólne pojmowane jest przede wszystkim jako dobro państwa i która znalazła wyraz w konstytucji kwietniowej z 1935 r. Dla pierwszej tradycji charakterystyczne jest uznanie praw człowieka za zasadniczy element dobra wspólnego – i tę tezę Z. Cieślak akceptuje. Analiza jego propozycji pokazuje jednak, że należy ona do tradycji konstytucji kwietniowej, a przyjęcie pojęcia dobra wspólnego należącego do tej tradycji prowadziłoby do niespójności z niektórymi fundamentalnymi rozstrzygnięciami ustrojodawcy, dotyczącymi tak interpretacji art. 1 konstytucji i przyjętej w nim koncepcji dobra wspólnego, jak i konstytucyjnej koncepcji wolności i praw człowieka. (shrink)

The aim of the work is to preent the connection between the conception of One - έν and the Good - τάγαθόν in Plato's late writings , in the fragments of writings of the members of the First Plato Academy: Philip of Opus , Eudoxos of Knidos, Speusippus, Xenocrates and the chosen Aristotle's writings . In the analysis of the texts all the derivatives of the conception of One and the Good are taken into account. As a research hypothesis the (...) distinction between έν and τό έν is introduced. This distinction can be seen in comprehending έν as One and τό έν as the One . The One is, first of all, a simple and indivisible being.The work consists of two main parts. The first one is devoted to the analysis of the conception of One - έν and the second contains the analysis of the conception of the Good - τάγαθόν. Each part is made up of two chapters, the first of which illustrates the researched conceptions in the chosen Plato's dialogues, his Unwritten Teaching and the fragments of writings of the members of First Plato Academy, and the second shows these conceptions in Aristotle's philosophy. There is a connection between researched conceptions in Plato's philosophy, what is clearly illustrated in the dialogues the Philebus and the Laws. In the Philebus the Good is One, although it consists of many elements, but Plato does not give a reason for that. In the Laws every watchman must be aware that the good is the one, although it is manifested in many different ways. The One principle is identified with the Good in Plato's Unwritten Teaching. The connection can be also noticed in Aristotle's conception of First Mover , which is the God, the highest Good and the One , because it is, as a pure act, the simple and indivisible being. (shrink)